Bộ luật Dân sự 33/2005/QH11

Chia sẻ: Son Pham | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:151

Thêm vào BST

Báo xấu

537
lượt xem 241
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bộ luật Dân sự số 33/2005/QH11 do Quốc hội ban hành

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bộ luật Dân sự 33/2005/QH11

QU C H I C NG HOÀ XÃ H I CH NGHĨA VI T NAM ****** c l p - T do - H nh phúc ******** S : 33/2005/QH11 Hà N i, ngày 14 tháng 06 năm 2005 B LU T DÂN S Căn c vào Hi n pháp nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam năm 1992 ã ư c s a i, b sung theo Ngh quy t s 51/2001/QH10 ngày 25 tháng 12 năm 2001 c a Qu c h i khoá X, kỳ h p th 10; B lu t này quy nh v dân s . PH N TH NH T NH NG QUY NNH CHUNG CHƯƠNG I NHI M V VÀ HI U L C C A B LU T DÂN S i u 1. Nhi m v và ph m vi i u ch nh c a B lu t dân s B lu t dân s quy nh a v pháp lý, chuNn m c pháp lý cho cách ng x c a cá nhân, pháp nhân, ch th khác; quy n, nghĩa v c a các ch th v nhân thân và tài s n trong các quan h dân s , hôn nhân và gia ình, kinh doanh, thương m i, lao ng (sau ây g i chung là quan h dân s ). B lu t dân s có nhi m v b o v quy n, l i ích h p pháp c a cá nhân, t ch c, l i ích c a Nhà nư c, l i ích công c ng; b o m s bình ng và an toàn pháp lý trong quan h dân s , góp ph n t o i u ki n áp ng nhu c u v t ch t và tinh th n c a nhân dân, thúc Ny s phát tri n kinh t - xã h i. i u 2. Hi u l c c a B lu t dân s 1. B lu t dân s ư c áp d ng i v i quan h dân s ư c xác l p t ngày B lu t này có hi u l c, tr trư ng h p ư c B lu t này ho c ngh quy t c a Qu c h i có quy nh khác. 2. B lu t dân s ư c áp d ng trên lãnh th nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam. 3. B lu t dân s ư c áp d ng i v i quan h dân s có y u t nư c ngoài, tr trư ng h p i u ư c qu c t mà C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam là thành viên có quy nh khác. i u 3. Áp d ng t p quán, quy nh tương t c a pháp lu t Trong trư ng h p pháp lu t không quy nh và các bên không có tho thu n thì có th áp d ng t p quán; n u không có t p quán thì áp d ng quy nh tương t c a pháp lu t. T p quán và quy nh tương t c a pháp lu t không ư c trái v i nh ng nguyên t c quy nh trong B lu t này. CHƯƠNG II NH NG NGUYÊN T C CƠ B N i u 4. Nguyên t c t do, t nguy n cam k t, tho thu n
2 Quy n t do cam k t, tho thu n trong vi c xác l p quy n, nghĩa v dân s ư c pháp lu t b o m, n u cam k t, tho thu n ó không vi ph m i u c m c a pháp lu t, không trái o c xã h i. Trong quan h dân s , các bên hoàn toàn t nguy n, không bên nào ư c áp t, c m oán, cư ng ép, e do , ngăn c n bên nào. Cam k t, tho thu n h p pháp có hi u l c b t bu c th c hi n i v i các bên và ph i ư c cá nhân, pháp nhân, ch th khác tôn tr ng. i u 5. Nguyên t c bình ng Trong quan h dân s , các bên u bình ng, không ư c l y lý do khác bi t v dân t c, gi i tính, thành ph n xã h i, hoàn c nh kinh t , tín ngư ng, tôn giáo, trình văn hoá, ngh nghi p i x không bình ng v i nhau. i u 6. Nguyên t c thi n chí, trung th c Trong quan h dân s , các bên ph i thi n chí, trung th c trong vi c xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s , không bên nào ư c l a d i bên nào. i u 7. Nguyên t c ch u trách nhi m dân s Các bên ph i nghiêm ch nh th c hi n nghĩa v dân s c a mình và t ch u trách nhi m v vi c không th c hi n ho c th c hi n không úng nghĩa v , n u không t nguy n th c hi n thì có th b cư ng ch th c hi n theo quy nh c a pháp lu t. i u 8. Nguyên t c tôn tr ng o c, truy n th ng t t p Vi c xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s ph i b o m gi gìn b n s c dân t c, tôn tr ng và phát huy phong t c, t p quán, truy n th ng t t p, tình oàn k t, tương thân, tương ái, m i ngư i vì c ng ng, c ng ng vì m i ngư i và các giá tr o c cao p c a các dân t c cùng sinh s ng trên t nư c Vi t Nam. ng bào các dân t c thi u s ư c t o i u ki n thu n l i trong quan h dân s t ng bư c nâng cao i s ng v t ch t và tinh th n c a mình. Vi c giúp ngư i già, tr em, ngư i tàn t t trong vi c th c hi n quy n, nghĩa v dân s ư c khuy n khích. i u 9. Nguyên t c tôn tr ng, b o v quy n dân s 1. T t c các quy n dân s c a cá nhân, pháp nhân, ch th khác ư c tôn tr ng và ư c pháp lu t b o v . 2. Khi quy n dân s c a m t ch th b xâm ph m thì ch th ó có quy n t b o v theo quy nh c a B lu t này ho c yêu c u cơ quan, t ch c có thNm quy n: a) Công nh n quy n dân s c a mình; b) Bu c ch m d t hành vi vi ph m; c) Bu c xin l i, c i chính công khai; d) Bu c th c hi n nghĩa v dân s ; ) Bu c b i thư ng thi t h i. i u 10. Nguyên t c tôn tr ng l i ích c a Nhà nư c, l i ích công c ng, quy n, l i ích h p pháp c a ngư i khác Vi c xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s không ư c xâm ph m n l i ích c a Nhà nư c, l i ích công c ng, quy n, l i ích h p pháp c a ngư i khác.
3 i u 11. Nguyên t c tuân th pháp lu t Vi c xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s ph i tuân theo quy nh c a B lu t này và quy nh khác c a pháp lu t. i u 12. Nguyên t c hoà gi i Trong quan h dân s , vi c hoà gi i gi a các bên phù h p v i quy nh c a pháp lu t ư c khuy n khích. Không ai ư c dùng vũ l c ho c e d a dùng vũ l c khi tham gia quan h dân s , gi i quy t các tranh ch p dân s . i u 13. Căn c xác l p quy n, nghĩa v dân s Quy n, nghĩa v dân s ư c xác l p t các căn c sau ây: 1. Giao d ch dân s h p pháp; 2. Quy t nh c a Toà án, cơ quan nhà nư c có thNm quy n khác; 3. S ki n pháp lý do pháp lu t quy nh; 4. Sáng t o giá tr tinh th n là i tư ng thu c quy n s h u trí tu ; 5. Chi m h u tài s n có căn c pháp lu t; 6. Gây thi t h i do hành vi trái pháp lu t; 7. Th c hi n công vi c không có u quy n; 8. Chi m h u, s d ng tài s n, ư c l i v tài s n không có căn c pháp lu t; 9. Nh ng căn c khác do pháp lu t quy nh. CHƯƠNG III CÁ NHÂN M C1 NĂNG L C PHÁP LU T DÂN S , NĂNG L C HÀNH VI DÂN S C A CÁ NHÂN i u 14. Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân 1. Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân là kh năng c a cá nhân có quy n dân s và nghĩa v dân s . 2. M i cá nhân u có năng l c pháp lu t dân s như nhau. 3. Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân có t khi ngư i ó sinh ra và ch m d t khi ngư i ó ch t. i u 15. N i dung năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân Cá nhân có các quy n, nghĩa v dân s sau ây: 1. Quy n nhân thân không g n v i tài s n và quy n nhân thân g n v i tài s n; 2. Quy n s h u, quy n th a k và các quy n khác i v i tài s n; 3. Quy n tham gia quan h dân s và có nghĩa v phát sinh t quan h ó. i u 16. Không h n ch năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân
4 Năng l c pháp lu t dân s c a cá nhân không b h n ch , tr trư ng h p do pháp lu t quy nh. i u 17. Năng l c hành vi dân s c a cá nhân Năng l c hành vi dân s c a cá nhân là kh năng c a cá nhân b ng hành vi c a mình xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s . i u 18. Ngư i thành niên, ngư i chưa thành niên Ngư i t mư i tám tu i tr lên là ngư i thành niên. Ngư i chưa mư i tám tu i là ngư i chưa thành niên. i u 19. Năng l c hành vi dân s c a ngư i thành niên Ngư i thành niên có năng l c hành vi dân s y , tr trư ng h p quy nh t i i u 22 và i u 23 c a B lu t này. i u 20. Năng l c hành vi dân s c a ngư i chưa thành niên t sáu tu i n chưa mư i tám tu i 1. Ngư i t sáu tu i n chưa mư i tám tu i khi xác l p, th c hi n giao d ch dân s ph i ư c ngư i i di n theo pháp lu t ng ý, tr giao d ch nh m ph c v nhu c u sinh ho t hàng ngày phù h p v i l a tu i ho c pháp lu t có quy nh khác. 2. Trong trư ng h p ngư i t mư i lăm tu i n chưa mư i tám tu i có tài s n riêng b o m th c hi n nghĩa v thì có th t mình xác l p, th c hi n giao d ch dân s mà không c n ph i có s ng ý c a ngư i i di n theo pháp lu t, tr trư ng h p pháp lu t có quy nh khác. i u 21. Ngư i không có năng l c hành vi dân s Ngư i chưa sáu tu i không có năng l c hành vi dân s . Giao d ch dân s c a ngư i chưa sáu tu i ph i do ngư i i di n theo pháp lu t xác l p, th c hi n. i u 22. M t năng l c hành vi dân s 1. Khi m t ngư i do b b nh tâm th n ho c m c b nh khác mà không th nh n th c, làm ch ư c hành vi c a mình thì theo yêu c u c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, Toà án ra quy t nh tuyên b m t năng l c hành vi dân s trên cơ s k t lu n c a t ch c giám nh. Khi không còn căn c tuyên b m t ngư i m t năng l c hành vi dân s thì theo yêu c u c a chính ngư i ó ho c c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, Toà án ra quy t nh hu b quy t nh tuyên b m t năng l c hành vi dân s . 2. Giao d ch dân s c a ngư i m t năng l c hành vi dân s ph i do ngư i i di n theo pháp lu t xác l p, th c hi n. i u 23. H n ch năng l c hành vi dân s 1. Ngư i nghi n ma tuý, nghi n các ch t kích thích khác d n n phá tán tài s n c a gia ình thì theo yêu c u c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, cơ quan, t ch c h u quan, Toà án có th ra quy t nh tuyên b là ngư i b h n ch năng l c hành vi dân s . 2. Ngư i i di n theo pháp lu t c a ngư i b h n ch năng l c hành vi dân s và ph m vi i di n do Toà án quy t nh. Giao d ch dân s liên quan n tài s n c a ngư i b h n ch năng l c hành vi dân s ph i có s ng ý c a ngư i i di n theo pháp lu t, tr giao d ch nh m ph c v nhu c u sinh ho t hàng ngày.
5 3. Khi không còn căn c tuyên b m t ngư i b h n ch năng l c hành vi dân s thì theo yêu c u c a chính ngư i ó ho c c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, cơ quan, t ch c h u quan, Toà án ra quy t nh hu b quy t nh tuyên b h n ch năng l c hành vi dân s . M C2 QUY N NHÂN THÂN i u 24. Quy n nhân thân Quy n nhân thân ư c quy nh trong B lu t này là quy n dân s g n li n v i m i cá nhân, không th chuy n giao cho ngư i khác, tr trư ng h p pháp lu t có quy nh khác. i u 25. B o v quy n nhân thân Khi quy n nhân thân c a cá nhân b xâm ph m thì ngư i ó có quy n: 1. T mình c i chính; 2. Yêu c u ngư i vi ph m ho c yêu c u cơ quan, t ch c có thNm quy n bu c ngư i vi ph m ch m d t hành vi vi ph m, xin l i, c i chính công khai; 3. Yêu c u ngư i vi ph m ho c yêu c u cơ quan, t ch c có thNm quy n bu c ngư i vi ph m b i thư ng thi t h i. i u 26. Quy n i v i h , tên 1. Cá nhân có quy n có h , tên. H , tên c a m t ngư i ư c xác nh theo h , tên khai sinh c a ngư i ó. 2. Cá nhân xác l p, th c hi n quy n, nghĩa v dân s theo h , tên c a mình ã ư c cơ quan nhà nư c có thNm quy n công nh n. 3. Vi c s d ng bí danh, bút danh không ư c gây thi t h i n quy n, l i ích h p pháp c a ngư i khác. i u 27. Quy n thay i h , tên 1. Cá nhân có quy n yêu c u cơ quan nhà nư c có thNm quy n công nh n vi c thay i h , tên trong các trư ng h p sau ây: a) Theo yêu c u c a ngư i có h , tên mà vi c s d ng h , tên ó gây nh m l n, nh hư ng n tình c m gia ình, n danh d , quy n, l i ích h p pháp c a ngư i ó; b) Theo yêu c u c a cha nuôi, m nuôi v vi c thay i h , tên cho con nuôi ho c khi ngư i con nuôi thôi không làm con nuôi và ngư i này ho c cha , m yêu c u l y l i h , tên mà cha , m ã t; c) Theo yêu c u c a cha ,m ho c ngư i con khi xác nh cha, m cho con; d) Thay i h cho con t h c a cha sang h c a m ho c ngư c l i; ) Thay i h , tên c a ngư i b lưu l c ã tìm ra ngu n g c huy t th ng c a mình; e) Thay i h , tên c a ngư i ư c xác nh l i gi i tính; g) Các trư ng h p khác do pháp lu t v h t ch quy nh. 2. Vi c thay i h , tên cho ngư i t chín tu i tr lên ph i có s ng ý c a ngư i ó.
6 3. Vi c thay i h , tên c a cá nhân không làm thay i, ch m d t quy n, nghĩa v dân s ư c xác l p theo h , tên cũ. i u 28. Quy n xác nh dân t c 1. Cá nhân khi sinh ra ư c xác nh dân t c theo dân t c c a cha , m . Trong trư ng h p cha và m thu c hai dân t c khác nhau thì dân t c c a ngư i con ư c xác nh là dân t c c a cha ho c dân t c c a m theo t p quán ho c theo tho thu n c a cha , m . 2. Ngư i ã thành niên, cha và m ho c ngư i giám h c a ngư i chưa thành niên có quy n yêu c u cơ quan nhà nư c có thNm quy n xác nh l i dân t c trong các trư ng h p sau ây: a) Xác nh l i theo dân t c c a cha ho c m , n u cha ,m thu c hai dân t c khác nhau; b) Xác nh l i theo dân t c c a cha , m trong trư ng h p làm con nuôi c a ngư i thu c dân t c khác mà ư c xác nh theo dân t c c a cha nuôi, m nuôi do không bi t cha , m là ai. 3. Trong trư ng h p cha , m ho c ngư i giám h c a ngư i chưa thành niên yêu c u xác nh l i dân t c cho ngư i chưa thành niên t mư i lăm tu i tr lên theo quy nh t i kho n 2 i u này thì ph i ư c s ng ý c a ngư i chưa thành niên ó. i u 29. Quy n ư c khai sinh Cá nhân khi sinh ra có quy n ư c khai sinh. i u 30. Quy n ư c khai t 1. Khi có ngư i ch t thì ngư i thân thích, ch nhà ho c cơ quan, t ch c nơi có ngư i ch t ph i khai t cho ngư i ó. 2. Tr sơ sinh, n u ch t sau khi sinh thì ph i ư c khai sinh và khai t ; n u ch t trư c khi sinh ho c sinh ra mà ch t ngay thì không ph i khai sinh và khai t . i u 31. Quy n c a cá nhân i v i hình nh 1. Cá nhân có quy n i v i hình nh c a mình. 2. Vi c s d ng hình nh c a cá nhân ph i ư c ngư i ó ng ý; trong trư ng h p ngư i ó ã ch t, m t năng l c hành vi dân s , chưa mư i lăm tu i thì ph i ư c cha, m , v , ch ng, con ã thành niên ho c ngư i i di n c a ngư i ó ng ý, tr trư ng h p vì l i ích c a Nhà nư c, l i ích công c ng ho c pháp lu t có quy nh khác. 3. Nghiêm c m vi c s d ng hình nh c a ngư i khác mà xâm ph m danh d , nhân phNm, uy tín c a ngư i có hình nh. i u 32. Quy n ư c b o m an toàn v tính m ng, s c kho , thân th 1. Cá nhân có quy n ư c b o m an toàn v tính m ng, s c kho , thân th . 2. Khi phát hi n ngư i b tai n n, b nh t t mà tính m ng b e d a thì ngư i phát hi n có trách nhi m ưa n cơ s y t ; cơ s y t không ư c t ch i vi c c u ch a mà ph i t n d ng m i phương ti n, kh năng hi n có c u ch a. 3. Vi c th c hi n phương pháp ch a b nh m i trên cơ th m t ngư i, vi c gây mê, m , c t b , c y ghép b ph n c a cơ th ph i ư c s ng ý c a ngư i ó; n u ngư i
7 ó chưa thành niên, m t năng l c hành vi dân s ho c là b nh nhân b t t nh thì ph i ư c cha, m , v , ch ng, con ã thành niên ho c ngư i giám h c a ngư i ó ng ý; trong trư ng h p có nguy cơ e d a n tính m ng c a b nh nhân mà không ch ư c ý ki n c a nh ng ngư i trên thì ph i có quy t nh c a ngư i ng u cơ s y t . 4. Vi c m t thi ư c th c hi n trong các trư ng h p sau ây: a) Có s ng ý c a ngư i quá c trư c khi ngư i ó ch t; b) Có s ng ý c a cha, m , v , ch ng, con ã thành niên ho c ngư i giám h khi không có ý ki n c a ngư i quá c trư c khi ngư i ó ch t; c) Theo quy t nh c a t ch c y t , cơ quan nhà nư c có thNm quy n trong trư ng h p c n thi t. i u 33. Quy n hi n b ph n cơ th Cá nhân có quy n ư c hi n b ph n cơ th c a mình vì m c ích ch a b nh cho ngư i khác ho c nghiên c u khoa h c. Vi c hi n và s d ng b ph n cơ th ư c th c hi n theo quy nh c a pháp lu t. i u 34. Quy n hi n xác, b ph n cơ th sau khi ch t Cá nhân có quy n hi n xác, b ph n cơ th c a mình sau khi ch t vì m c ích ch a b nh cho ngư i khác ho c nghiên c u khoa h c. Vi c hi n và s d ng xác, b ph n cơ th c a ngư i ch t ư c th c hi n theo quy nh c a pháp lu t. i u 35. Quy n nh n b ph n cơ th ngư i Cá nhân có quy n nh n b ph n cơ th c a ngư i khác ch a b nh cho mình. Nghiêm c m vi c nh n, s d ng b ph n cơ th c a ngư i khác vì m c ích thương m i. i u 36. Quy n xác nh l i gi i tính Cá nhân có quy n ư c xác nh l i gi i tính. Vi c xác nh l i gi i tính c a m t ngư i ư c th c hi n trong trư ng h p gi i tính c a ngư i ó b khuy t t t bNm sinh ho c chưa nh hình chính xác mà c n có s can thi p c a y h c nh m xác nh rõ v gi i tính. Vi c xác nh l i gi i tính ư c th c hi n theo quy nh c a pháp lu t. i u 37. Quy n ư c b o v danh d , nhân phNm, uy tín Danh d , nhân phNm, uy tín c a cá nhân ư c tôn tr ng và ư c pháp lu t b o v . i u 38. Quy n bí m t i tư 1. Quy n bí m t i tư c a cá nhân ư c tôn tr ng và ư c pháp lu t b o v . 2. Vi c thu th p, công b thông tin, tư li u v i tư c a cá nhân ph i ư c ngư i ó ng ý; trong trư ng h p ngư i ó ã ch t, m t năng l c hành vi dân s , chưa mư i lăm tu i thì ph i ư c cha, m , v , ch ng, con ã thành niên ho c ngư i i di n c a ngư i ó ng ý, tr trư ng h p thu th p, công b thông tin, tư li u theo quy t nh c a cơ quan, t ch c có thNm quy n. 3. Thư tín, i n tho i, i n tín, các hình th c thông tin i n t khác c a cá nhân ư c b o m an toàn và bí m t.
8 Vi c ki m soát thư tín, i n tho i, i n tín, các hình th c thông tin i n t khác c a cá nhân ư c th c hi n trong trư ng h p pháp lu t có quy nh và ph i có quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. i u 39. Quy n k t hôn Nam, n có i u ki n k t hôn theo quy nh c a pháp lu t v hôn nhân và gia ình có quy n t do k t hôn. Vi c t do k t hôn gi a nh ng ngư i thu c các dân t c, tôn giáo khác nhau, gi a nh ng ngư i theo tôn giáo và không theo tôn giáo, gi a công dân Vi t Nam v i ngư i nư c ngoài ư c tôn tr ng và ư c pháp lu t b o v . i u 40. Quy n bình ng c a v ch ng V , ch ng bình ng v i nhau, có quy n, nghĩa v ngang nhau v m i m t trong gia ình và trong quan h dân s , cùng nhau xây d ng gia ình no m, bình ng, ti n b , h nh phúc, b n v ng. i u 41. Quy n ư c hư ng s chăm sóc gi a các thành viên trong gia ình Các thành viên trong gia ình có quy n ư c hư ng s chăm sóc, giúp nhau phù h p v i truy n th ng o c t t p c a gia ình Vi t Nam. Con, cháu chưa thành niên ư c hư ng s chăm sóc, nuôi dư ng c a cha m , ông bà; con, cháu có b n ph n kính tr ng, chăm sóc và ph ng dư ng cha m , ông bà. i u 42. Quy n ly hôn V , ch ng ho c c hai ngư i có quy n yêu c u Toà án gi i quy t vi c ly hôn. i u 43. Quy n nh n, không nh n cha, m , con 1. Ngư i không ư c nh n là cha, m ho c là con c a ngư i khác có quy n yêu c u cơ quan nhà nư c có thNm quy n xác nh mình là cha, m ho c là con c a ngư i ó. 2. Ngư i ư c nh n là cha, m ho c là con c a ngư i khác có quy n yêu c u cơ quan nhà nư c có thNm quy n xác nh mình không ph i là cha, m ho c là con c a ngư i ó. i u 44. Quy n ư c nuôi con nuôi và quy n ư c nh n làm con nuôi Quy n ư c nuôi con nuôi và quy n ư c nh n làm con nuôi c a cá nhân ư c pháp lu t công nh n và b o h . Vi c nh n con nuôi và ư c nh n làm con nuôi ư c th c hi n theo quy nh c a pháp lu t. i u 45. Quy n i v i qu c t ch Cá nhân có quy n có qu c t ch. Vi c công nh n, thay i, nh p qu c t ch, thôi qu c t ch Vi t Nam ư c th c hi n theo quy nh c a pháp lu t v qu c t ch. i u 46. Quy n b t kh xâm ph m v ch Cá nhân có quy n b t kh xâm ph m v ch . Vi c vào ch c a m t ngư i ph i ư c ngư i ó ng ý.
9 Ch trong trư ng h p ư c pháp lu t quy nh và ph i có quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n m i ư c ti n hành khám xét ch c a m t ngư i; vi c khám xét ph i theo trình t , th t c do pháp lu t quy nh. i u 47. Quy n t do tín ngư ng, tôn giáo 1. Cá nhân có quy n t do tín ngư ng, tôn giáo, theo ho c không theo m t tôn giáo nào. 2. Không ai ư c xâm ph m t do tín ngư ng, tôn giáo ho c l i d ng tín ngư ng, tôn giáo xâm ph m l i ích c a Nhà nư c, l i ích công c ng, quy n, l i ích h p pháp c a ngư i khác. i u 48. Quy n t do i l i, t do cư trú 1. Cá nhân có quy n t do i l i, t do cư trú. 2. Quy n t do i l i, t do cư trú c a cá nhân ch có th b h n ch theo quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n và theo trình t , th t c do pháp lu t quy nh. i u 49. Quy n lao ng Cá nhân có quy n lao ng. M i ngư i u có quy n làm vi c, t do l a ch n vi c làm, ngh nghi p, không b phân bi t i x v dân t c, gi i tính, thành ph n xã h i, tín ngư ng, tôn giáo. i u 50. Quy n t do kinh doanh Quy n t do kinh doanh c a cá nhân ư c tôn tr ng và ư c pháp lu t b o v . Cá nhân có quy n l a ch n hình th c, lĩnh v c, ngành ngh kinh doanh, l p doanh nghi p, t do giao k t h p ng, thuê lao ng và các quy n khác phù h p v i quy nh c a pháp lu t. i u 51. Quy n t do nghiên c u, sáng t o 1. Cá nhân có quy n t do nghiên c u khoa h c - k thu t, phát minh, sáng ch , sáng ki n c i ti n k thu t, h p lý hoá s n xu t, sáng tác, phê bình văn h c, ngh thu t và tham gia các ho t ng nghiên c u, sáng t o khác. 2. Quy n t do nghiên c u, sáng t o ư c tôn tr ng và ư c pháp lu t b o v . Không ai ư c c n tr , h n ch quy n t do nghiên c u, sáng t o c a cá nhân. M C3 NƠI CƯ TRÚ i u 52. Nơi cư trú 1. Nơi cư trú c a cá nhân là nơi ngư i ó thư ng xuyên sinh s ng. 2. Trư ng h p không xác nh ư c nơi cư trú c a cá nhân theo quy nh t i kho n 1 i u này thì nơi cư trú là nơi ngư i ó ang sinh s ng. i u 53. Nơi cư trú c a ngư i chưa thành niên 1. Nơi cư trú c a ngư i chưa thành niên là nơi cư trú c a cha, m ; n u cha, m có nơi cư trú khác nhau thì nơi cư trú c a ngư i chưa thành niên là nơi cư trú c a cha ho c m mà ngư i chưa thành niên thư ng xuyên chung s ng. 2. Ngư i chưa thành niên có th có nơi cư trú khác v i nơi cư trú c a cha, m n u ư c cha, m ng ý ho c pháp lu t có quy nh.
10 i u 54. Nơi cư trú c a ngư i ư c giám h 1. Nơi cư trú c a ngư i ư c giám h là nơi cư trú c a ngư i giám h . 2. Ngư i ư c giám h có th có nơi cư trú khác v i nơi cư trú c a ngư i giám h n u ư c ngư i giám h ng ý ho c pháp lu t có quy nh. i u 55. Nơi cư trú c a v , ch ng 1. Nơi cư trú c a v , ch ng là nơi v , ch ng thư ng xuyên chung s ng. 2. V , ch ng có th có nơi cư trú khác nhau n u có tho thu n. i u 56. Nơi cư trú c a quân nhân 1. Nơi cư trú c a quân nhân ang làm nghĩa v quân s là nơi ơn v c a quân nhân ó óng quân. 2. Nơi cư trú c a sĩ quan quân i, quân nhân chuyên nghi p, công nhân, viên ch c qu c phòng là nơi ơn v c a nh ng ngư i ó óng quân, tr trư ng h p h có nơi cư trú theo quy nh t i kho n 1 i u 52 c a B lu t này. i u 57. Nơi cư trú c a ngư i làm ngh lưu ng Nơi cư trú c a ngư i làm ngh lưu ng trên tàu, thuy n, phương ti n hành ngh lưu ng khác là nơi ăng ký tàu, thuy n, phương ti n ó, tr trư ng h p h có nơi cư trú theo quy nh t i kho n 1 i u 52 c a B lu t này. M C4 GIÁM H i u 58. Giám h 1. Giám h là vi c cá nhân, t ch c (sau ây g i chung là ngư i giám h ) ư c pháp lu t quy nh ho c ư c c th c hi n vi c chăm sóc và b o v quy n, l i ích h p pháp c a ngư i chưa thành niên, ngư i m t năng l c hành vi dân s (sau ây g i chung là ngư i ư c giám h ). 2. Ngư i ư c giám h bao g m: a) Ngư i chưa thành niên không còn cha, m , không xác nh ư c cha, m ho c cha, m u m t năng l c hành vi dân s , b h n ch năng l c hành vi dân s , b Toà án h n ch quy n c a cha, m ho c cha, m không có i u ki n chăm sóc, giáo d c ngư i chưa thành niên ó và n u cha, m có yêu c u; b) Ngư i m t năng l c hành vi dân s . 3. Ngư i chưa mư i lăm tu i ư c quy nh t i i m a kho n 2 i u này và ngư i ư c quy nh t i i m b kho n 2 i u này ph i có ngư i giám h . 4. M t ngư i có th giám h cho nhi u ngư i, nhưng m t ngư i ch có th ư c m t ngư i giám h , tr trư ng h p ngư i giám h là cha, m ho c ông, bà theo quy nh t i kho n 2 i u 61 ho c kho n 3 i u 62 c a B lu t này. i u 59. Giám sát vi c giám h 1. Ngư i thân thích c a ngư i ư c giám h có trách nhi m c ngư i i di n làm ngư i giám sát vi c giám h theo dõi, ôn c, ki m tra ngư i giám h trong vi c th c hi n giám h , xem xét, gi i quy t k p th i nh ng ngh , ki n ngh c a ngư i giám h liên quan n vi c giám h .
11 Ngư i thân thích c a ngư i ư c giám h là v , ch ng, cha, m , con c a ngư i ư c giám h ; n u không có ai trong s nh ng ngư i này thì ngư i thân thích c a ngư i ư c giám h là ông, bà, anh ru t, ch ru t, em ru t c a ngư i ư c giám h ; n u cũng không có ai trong s nh ng ngư i này thì ngư i thân thích c a ngư i ư c giám h là bác, chú, c u, cô, dì c a ngư i ư c giám h . 2. Trong trư ng h p không có ngư i thân thích c a ngư i ư c giám h ho c nh ng ngư i thân thích không c ư c ngư i giám sát vi c giám h theo quy nh t i kho n 1 i u này thì U ban nhân dân xã, phư ng, th tr n nơi cư trú c a ngư i giám h c ngư i giám sát vi c giám h . 3. Ngư i giám sát vi c giám h ph i là ngư i có năng l c hành vi dân s y . i u 60. i u ki n c a cá nhân làm ngư i giám h Cá nhân có các i u ki n sau ây có th làm ngư i giám h : 1. Có năng l c hành vi dân s y ; 2. Có tư cách o c t t; không ph i là ngư i ang b truy c u trách nhi m hình s ho c ngư i b k t án nhưng chưa ư c xoá án tích v m t trong các t i c ý xâm ph m tính m ng, s c kho , danh d , nhân phNm, tài s n c a ngư i khác; 3. Có i u ki n c n thi t b o m th c hi n vi c giám h . i u 61. Ngư i giám h ương nhiên c a ngư i chưa thành niên Ngư i giám h ương nhiên c a ngư i chưa thành niên mà không còn c cha và m , không xác nh ư c cha, m ho c c cha và m u m t năng l c hành vi dân s , b h n ch năng l c hành vi dân s , b Toà án h n ch quy n c a cha, m ho c cha, m không có i u ki n chăm sóc, giáo d c ngư i chưa thành niên ó và n u cha, m có yêu c u, ư c xác nh như sau: 1. Trong trư ng h p anh ru t, ch ru t không có tho thu n khác thì anh c ho c ch c là ngư i giám h c a em chưa thành niên; n u anh c ho c ch c không có i u ki n làm ngư i giám h thì anh, ch ti p theo là ngư i giám h ; 2. Trong trư ng h p không có anh ru t, ch ru t ho c anh ru t, ch ru t không có i u ki n làm ngư i giám h thì ông n i, bà n i, ông ngo i, bà ngo i là ngư i giám h ; n u không có ai trong s nh ng ngư i thân thích này có i u ki n làm ngư i giám h thì bác, chú, c u, cô, dì là ngư i giám h . i u 62. Ngư i giám h ương nhiên c a ngư i m t năng l c hành vi dân s 1. Trong trư ng h p v m t năng l c hành vi dân s thì ch ng là ngư i giám h ; n u ch ng m t năng l c hành vi dân s thì v là ngư i giám h . 2. Trong trư ng h p cha và m u m t năng l c hành vi dân s ho c m t ngư i m t năng l c hành vi dân s , còn ngư i kia không có i u ki n làm ngư i giám h thì ngư i con c là ngư i giám h ; n u ngư i con c không có i u ki n làm ngư i giám h thì ngư i con ti p theo là ngư i giám h . 3. Trong trư ng h p ngư i thành niên m t năng l c hành vi dân s chưa có v , ch ng, con ho c có mà v , ch ng, con u không có i u ki n làm ngư i giám h thì cha, m là ngư i giám h . i u 63. C ngư i giám h Trong trư ng h p ngư i chưa thành niên, ngư i m t năng l c hành vi dân s không có ngư i giám h ương nhiên theo quy nh t i i u 61 và i u 62 c a B lu t này
12 thì U ban nhân dân xã, phư ng, th tr n nơi cư trú c a ngư i ư c giám h có trách nhi m c ngư i giám h ho c ngh m t t ch c m nh n vi c giám h . i u 64. Th t c c ngư i giám h 1. Vi c c ngư i giám h ph i ư c l p thành văn b n, trong ó ghi rõ lý do c ngư i giám h , quy n, nghĩa v c th c a ngư i giám h , tình tr ng tài s n c a ngư i ư c giám h . 2. Vi c c ngư i giám h ph i ư c s ng ý c a ngư i ư c c làm ngư i giám h . i u 65. Nghĩa v c a ngư i giám h i v i ngư i ư c giám h chưa mư i lăm tu i Ngư i giám h c a ngư i chưa mư i lăm tu i có các nghĩa v sau ây: 1. Chăm sóc, giáo d c ngư i ư c giám h ; 2. i di n cho ngư i ư c giám h trong các giao d ch dân s , tr trư ng h p pháp lu t quy nh ngư i chưa mư i lăm tu i có th t mình xác l p, th c hi n giao d ch dân s ; 3. Qu n lý tài s n c a ngư i ư c giám h ; 4. B o v quy n, l i ích h p pháp c a ngư i ư c giám h . i u 66. Nghĩa v c a ngư i giám h i v i ngư i ư c giám h t mư i lăm tu i n chưa mư i tám tu i Ngư i giám h c a ngư i t mư i lăm tu i n chưa mư i tám tu i có các nghĩa v sau ây: 1. i di n cho ngư i ư c giám h trong các giao d ch dân s , tr trư ng h p pháp lu t quy nh ngư i t mư i lăm tu i n chưa mư i tám tu i có th t mình xác l p, th c hi n giao d ch dân s ; 2. Qu n lý tài s n c a ngư i ư c giám h ; 3. B o v quy n, l i ích h p pháp c a ngư i ư c giám h . i u 67. Nghĩa v c a ngư i giám h i v i ngư i ư c giám h m t năng l c hành vi dân s Ngư i giám h c a ngư i m t năng l c hành vi dân s có các nghĩa v sau ây: 1. Chăm sóc, b o m vi c i u tr b nh cho ngư i ư c giám h ; 2. i di n cho ngư i ư c giám h trong các giao d ch dân s ; 3. Qu n lý tài s n c a ngư i ư c giám h ; 4. B o v quy n, l i ích h p pháp c a ngư i ư c giám h . i u 68. Quy n c a ngư i giám h Ngư i giám h có các quy n sau ây: 1. S d ng tài s n c a ngư i ư c giám h chăm sóc, chi dùng cho nh ng nhu c u c n thi t c a ngư i ư c giám h ; 2. ư c thanh toán các chi phí c n thi t cho vi c qu n lý tài s n c a ngư i ư c giám h ;
13 3. i di n cho ngư i ư c giám h trong vi c xác l p, th c hi n các giao d ch dân s nh m b o v quy n, l i ích h p pháp c a ngư i ư c giám h . i u 69. Qu n lý tài s n c a ngư i ư c giám h 1. Ngư i giám h có trách nhi m qu n lý tài s n c a ngư i ư c giám h như tài s n c a chính mình. 2. Ngư i giám h ư c th c hi n các giao d ch liên quan n tài s n c a ngư i ư c giám h vì l i ích c a ngư i ư c giám h . Vi c bán, trao i, cho thuê, cho mư n, cho vay, c m c , th ch p, t c c và các giao d ch khác i v i tài s n có giá tr l n c a ngư i ư c giám h ph i ư c s ng ý c a ngư i giám sát vi c giám h . Ngư i giám h không ư c em tài s n c a ngư i ư c giám h t ng cho ngư i khác. 3. Các giao d ch dân s gi a ngư i giám h v i ngư i ư c giám h có liên quan n tài s n c a ngư i ư c giám h u vô hi u, tr trư ng h p giao d ch ư c th c hi n vì l i ích c a ngư i ư c giám h và có s ng ý c a ngư i giám sát vi c giám h . i u 70. Thay i ngư i giám h 1. Ngư i giám h ư c thay i trong các trư ng h p sau ây: a) Ngư i giám h không còn các i u ki n quy nh t i i u 60 c a B lu t này; b) Ngư i giám h là cá nhân ch t ho c b Toà án tuyên b m t tích, t ch c làm giám h ch m d t ho t ng; c) Ngư i giám h vi ph m nghiêm tr ng nghĩa v giám h ; d) Ngư i giám h ngh ư c thay i và có ngư i khác nh n làm giám h . 2. Trong trư ng h p thay i ngư i giám h ương nhiên thì nh ng ngư i ư c quy nh t i i u 61 và i u 62 c a B lu t này là ngư i giám h ương nhiên; n u không có ngư i giám h ương nhiên thì vi c c ngư i giám h ư c th c hi n theo quy nh t i i u 63 c a B lu t này. 3. Th t c thay i ngư i giám h ư cc ư c th c hi n theo quy nh t i i u 64 và i u 71 c a B lu t này. i u 71. Chuy n giao giám h c a ngư i giám h ư cc 1. Khi thay i ngư i giám h thì trong th i h n mư i lăm ngày, k t ngày có ngư i giám h m i, ngư i ã th c hi n vi c giám h ph i chuy n giao giám h cho ngư i thay th mình. 2. Vi c chuy n giao giám h ph i ư c l p thành văn b n, trong ó ghi rõ lý do chuy n giao và tình tr ng tài s n c a ngư i ư c giám h t i th i i m chuy n giao. Ngư i c ngư i giám h , ngư i giám sát vi c giám h ch ng ki n vi c chuy n giao giám h . 3. Trong trư ng h p thay i ngư i giám h vì lý do ngư i giám h là cá nhân ch t, b Toà án tuyên b h n ch năng l c hành vi dân s , m t năng l c hành vi dân s , m t tích; t ch c làm giám h ch m d t ho t ng thì ngư i c ngư i giám h l p biên b n, ghi rõ tình tr ng tài s n c a ngư i ư c giám h , quy n, nghĩa v phát sinh trong quá trình th c hi n vi c giám h chuy n giao cho ngư i giám h m i v i s ch ng ki n c a ngư i giám sát vi c giám h . 4. Vi c chuy n giao giám h ph i ư c U ban nhân dân xã, phư ng, th tr n nơi cư trú c a ngư i giám h m i công nh n.
14 i u 72. Ch m d t vi c giám h Vi c giám h ch m d t trong các trư ng h p sau ây: 1. Ngư i ư c giám h ã có năng l c hành vi dân s y ; 2. Ngư i ư c giám h ch t; 3. Cha, m c a ngư i ư c giám h ã có i u ki n th c hi n quy n, nghĩa v c a mình; 4. Ngư i ư c giám h ư c nh n làm con nuôi. i u 73. H u qu ch m d t vi c giám h 1. Khi vi c giám h ch m d t thì trong th i h n ba tháng, k t th i i m ch m d t vi c giám h , ngư i giám h thanh toán tài s n v i ngư i ư c giám h ho c v i cha, m c a ngư i ư c giám h . Trong trư ng h p ngư i ư c giám h ch t thì trong th i h n ba tháng, k t th i i m ch m d t vi c giám h , ngư i giám h thanh toán tài s n v i ngư i th a k c a ngư i ư c giám h ; n u h t th i h n ó mà chưa xác nh ư c ngư i th a k thì ngư i giám h ti p t c qu n lý tài s n c a ngư i ư c giám h cho n khi tài s n ư c gi i quy t theo quy nh c a pháp lu t v th a k và thông báo cho U ban nhân dân xã, phư ng, th tr n nơi ngư i ư c giám h cư trú. Vi c thanh toán tài s n ư c th c hi n v i s giám sát c a ngư i giám sát vi c giám h . 2. Các quy n, nghĩa v phát sinh t các giao d ch dân s vì l i ích c a ngư i ư c giám h ư c ngư i giám h th c hi n như sau: a) Chuy n cho ngư i ư c giám h khi ngư i này ã có năng l c hành vi dân s y ; b) Chuy n cho cha, m c a ngư i ư c giám h trong trư ng h p quy nh t i kho n 3 và kho n 4 i u 72 c a B lu t này; c) Chuy n cho ngư i th a k c a ngư i ư c giám h khi ngư i ư c giám h ch t.
15 M C5 THÔNG BÁO TÌM KI M NGƯ I V NG M T T I NƠI CƯ TRÚ,TUYÊN B M T TÍCH, TUYÊN B CH T i u 74. Yêu c u thông báo tìm ki m ngư i v ng m t t i nơi cư trú và qu n lý tài s n c a ngư i ó Khi m t ngư i bi t tích sáu tháng li n tr lên thì nh ng ngư i có quy n, l i ích liên quan có quy n yêu c u Toà án thông báo tìm ki m ngư i v ng m t t i nơi cư trú theo quy nh c a pháp lu t t t ng dân s và có th yêu c u Toà án áp d ng bi n pháp qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t quy nh t i i u 75 c a B lu t này. i u 75. Qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú 1. Theo yêu c u c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, Toà án giao tài s n c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú cho nh ng ngư i sau ây qu n lý: a) i v i tài s n ã ư c ngư i v ng m t u quy n qu n lý thì ngư i ư c u quy n ti p t c qu n lý; b) i v i tài s n chung thì do ch s h u chung còn l i qu n lý; c) Tài s n do v ho c ch ng ang qu n lý thì v ho c ch ng ti p t c qu n lý; n u v ho c ch ng ch t ho c m t năng l c hành vi dân s , b h n ch năng l c hành vi dân s thì con ã thành niên ho c cha, m c a ngư i v ng m t qu n lý. 2. Trong trư ng h p không có nh ng ngư i ư c quy nh t i kho n 1 i u này thì Toà án ch nh m t ngư i trong s nh ng ngư i thân thích c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú qu n lý tài s n; n u không có ngư i thân thích thì Toà án ch nh ngư i khác qu n lý tài s n. i u 76. Nghĩa v c a ngư i qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú Ngư i qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú có các nghĩa v sau ây: 1. Gi gìn, b o qu n tài s n c a ngư i v ng m t như tài s n c a chính mình; 2. Bán ngay tài s n là hoa màu, s n phNm khác có nguy cơ b hư h ng; 3. Th c hi n nghĩa v c p dư ng, thanh toán n n h n c a ngư i v ng m t b ng tài s n c a ngư i ó theo quy t nh c a Toà án; 4. Giao l i tài s n cho ngư i v ng m t khi ngư i này tr v và ph i thông báo cho Toà án bi t; n u có l i trong vi c qu n lý tài s n mà gây thi t h i thì ph i b i thư ng. i u 77. Quy n c a ngư i qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú Ngư i qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú có các quy n sau ây: 1. Qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t; 2. Trích m t ph n tài s n c a ngư i v ng m t th c hi n nghĩa v c p dư ng, nghĩa v thanh toán n n h n c a ngư i v ng m t; 3. ư c thanh toán các chi phí c n thi t trong vi c qu n lý tài s n. i u 78. Tuyên b m t ngư i m t tích 1. Khi m t ngư i bi t tích hai năm li n tr lên, m c dù ã áp d ng y các bi n pháp thông báo, tìm ki m theo quy nh c a pháp lu t t t ng dân s nhưng v n không có tin t c xác th c v vi c ngư i ó còn s ng hay ã ch t thì theo yêu c u c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, Toà án có th tuyên b ngư i ó m t tích. Th i h n
16 hai năm ư c tính t ngày bi t ư c tin t c cu i cùng v ngư i ó; n u không xác nh ư c ngày có tin t c cu i cùng thì th i h n này ư c tính t ngày u tiên c a tháng ti p theo tháng có tin t c cu i cùng; n u không xác nh ư c ngày, tháng có tin t c cu i cùng thì th i h n này ư c tính t ngày u tiên c a năm ti p theo năm có tin t c cu i cùng. 2. Trong trư ng h p v ho c ch ng c a ngư i b tuyên b m t tích xin ly hôn thì Toà án gi i quy t cho ly hôn. i u 79. Qu n lý tài s n c a ngư i b tuyên b m t tích Ngư i ang qu n lý tài s n c a ngư i v ng m t t i nơi cư trú quy nh t i kho n 1 i u 75 c a B lu t này ti p t c qu n lý tài s n c a ngư i ó khi ngư i ó b Toà án tuyên b m t tích và có các quy n, nghĩa v quy nh t i i u 76 và i u 77 c a B lu t này. Trong trư ng h p Toà án gi i quy t cho v ho c ch ng c a ngư i b tuyên b m t tích ly hôn thì tài s n c a ngư i m t tích ư c giao cho con ã thành niên ho c cha, m c a ngư i m t tích qu n lý; n u không có nh ng ngư i này thì giao cho ngư i thân thích c a ngư i m t tích qu n lý; n u không có ngư i thân thích thì Toà án ch nh ngư i khác qu n lý tài s n. i u 80. Hu b quy t nh tuyên b m t ngư i m t tích 1. Khi ngư i b tuyên b m t tích tr v ho c có tin t c xác th c là ngư i ó còn s ng thì theo yêu c u c a ngư i ó ho c c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, Toà án ra quy t nh hu b quy t nh tuyên b m t ngư i m t tích. 2. Ngư i b tuyên b m t tích tr v ư c nh n l i tài s n do ngư i qu n lý tài s n chuy n giao sau khi ã thanh toán chi phí qu n lý. 3. Trong trư ng h p v ho c ch ng c a ngư i b tuyên b m t tích ã ư c ly hôn thì dù ngư i b tuyên b m t tích tr v ho c có tin t c xác th c là ngư i ó còn s ng, quy t nh cho ly hôn v n có hi u l c pháp lu t. i u 81. Tuyên b m t ngư i là ã ch t 1. Ngư i có quy n, l i ích liên quan có th yêu c u Toà án ra quy t nh tuyên b m t ngư i là ã ch t trong các trư ng h p sau ây: a) Sau ba năm, k t ngày quy t nh tuyên b m t tích c a Toà án có hi u l c pháp lu t mà v n không có tin t c xác th c là còn s ng; b) Bi t tích trong chi n tranh sau năm năm, k t ngày chi n tranh k t thúc mà v n không có tin t c xác th c là còn s ng; c) B tai n n ho c th m h a, thiên tai mà sau m t năm, k t ngày tai n n ho c th m ho , thiên tai ó ch m d t v n không có tin t c xác th c là còn s ng, tr trư ng h p pháp lu t có quy nh khác; d) Bi t tích năm năm li n tr lên và không có tin t c xác th c là còn s ng; th i h n này ư c tính theo quy nh t i kho n 1 i u 78 c a B lu t này. 2. Tuỳ t ng trư ng h p, Toà án xác nh ngày ch t c a ngư i b tuyên b là ã ch t căn c vào các trư ng h p quy nh t i kho n 1 i u này. i u 82. Quan h nhân thân và quan h tài s n c a ngư i b Toà án tuyên b là ã ch t
17 1. Khi quy t nh c a Toà án tuyên b m t ngư i là ã ch t có hi u l c pháp lu t thì quan h v hôn nhân, gia ình và các quan h nhân thân khác c a ngư i ó ư c gi i quy t như i v i ngư i ã ch t. 2. Quan h tài s n c a ngư i b Toà án tuyên b là ã ch t ư c gi i quy t như i v i ngư i ã ch t; tài s n c a ngư i ó ư c gi i quy t theo quy nh c a pháp lu t v th a k . i u 83. Hu b quy t nh tuyên b m t ngư i là ã ch t 1. Khi m t ngư i b tuyên b là ã ch t tr v ho c có tin t c xác th c là ngư i ó còn s ng thì theo yêu c u c a ngư i ó ho c c a ngư i có quy n, l i ích liên quan, Toà án ra quy t nh hu b quy t nh tuyên b ngư i ó là ã ch t. 2. Quan h nhân thân c a ngư i b tuyên b là ã ch t ư c khôi ph c khi Toà án ra quy t nh hu b quy t nh tuyên b ngư i ó là ã ch t, tr các trư ng h p sau ây: a) V ho c ch ng c a ngư i b tuyên b là ã ch t ã ư c Toà án cho ly hôn theo quy nh t i kho n 2 i u 78 c a B lu t này thì quy t nh cho ly hôn v n có hi u l c pháp lu t; b) V ho c ch ng c a ngư i b tuyên b là ã ch t ã k t hôn v i ngư i khác thì vi c k t hôn ó v n có hi u l c pháp lu t. 3. Ngư i b tuyên b là ã ch t mà còn s ng có quy n yêu c u nh ng ngư i ã nh n tài s n th a k tr l i tài s n, giá tr tài s n hi n còn. Trong trư ng h p ngư i th a k c a ngư i b tuyên b là ã ch t bi t ngư i này còn s ng mà c tình gi u gi m nh m hư ng th a k thì ngư i ó ph i hoàn tr toàn b tài s n ã nh n, k c hoa l i, l i t c; n u gây thi t h i thì ph i b i thư ng. CHƯƠNG IV PHÁP NHÂN M C1 NH NG QUY NNH CHUNG V PHÁP NHÂN i u 84. Pháp nhân M t t ch c ư c công nh n là pháp nhân khi có các i u ki n sau ây: 1. ư c thành l p h p pháp; 2. Có cơ c u t ch c ch t ch ; 3. Có tài s n c l p v i cá nhân, t ch c khác và t ch u trách nhi m b ng tài s n ó; 4. Nhân danh mình tham gia các quan h pháp lu t m t cách c l p. i u 85. Thành l p pháp nhân Pháp nhân ư c thành l p theo sáng ki n c a cá nhân, t ch c ho c theo quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. i u 86. Năng l c pháp lu t dân s c a pháp nhân 1. Năng l c pháp lu t dân s c a pháp nhân là kh năng c a pháp nhân có các quy n, nghĩa v dân s phù h p v i m c ích ho t ng c a mình.
18 2. Năng l c pháp lu t dân s c a pháp nhân phát sinh t th i i m pháp nhân ư c thành l p và ch m d t t th i i m ch m d t pháp nhân. 3. Ngư i i di n theo pháp lu t ho c ngư i i di n theo u quy n c a pháp nhân nhân danh pháp nhân trong quan h dân s . i u 87. Tên g i c a pháp nhân 1. Pháp nhân ph i có tên g i b ng ti ng Vi t, th hi n rõ lo i hình t ch c c a pháp nhân và phân bi t v i các pháp nhân khác trong cùng m t lĩnh v c ho t ng. 2. Pháp nhân ph i s d ng tên g i c a mình trong giao d ch dân s . 3. Tên g i c a pháp nhân ư c pháp lu t công nh n và b o v . i u 88. i u l c a pháp nhân 1. Trong trư ng h p pháp lu t quy nh pháp nhân ph i có i u l thì i u l c a pháp nhân ph i ư c các sáng l p viên ho c i h i thành viên thông qua; i u l c a pháp nhân ph i ư c cơ quan nhà nư c có thNm quy n công nh n trong trư ng h p pháp lu t có quy nh. 2. i u l c a pháp nhân có nh ng n i dung ch y u sau ây: a) Tên g i c a pháp nhân; b) M c ích và ph m vi ho t ng; c) Tr s ; d) V n i u l , n u có; ) Cơ c u t ch c; th th c c , b u, b nhi m, mi n nhi m, cách ch c, nhi m v và quy n h n c a các ch c danh c a cơ quan i u hành và các cơ quan khác; e) Quy n, nghĩa v c a các thành viên; g) Th th c s a i, b sung i u l ; h) i u ki n h p nh t, sáp nh p, chia, tách, gi i th pháp nhân. 3. Vi c s a i, b sung i u l c a pháp nhân ph i ư c cơ quan nhà nư c có thNm quy n công nh n trong trư ng h p pháp lu t có quy nh. i u 89. Cơ quan i u hành c a pháp nhân 1. Pháp nhân ph i có cơ quan i u hành. 2. T ch c, nhi m v và quy n h n c a cơ quan i u hành c a pháp nhân ư c quy nh trong i u l c a pháp nhân ho c trong quy t nh thành l p pháp nhân. i u 90. Tr s c a pháp nhân Tr s c a pháp nhân là nơi t cơ quan i u hành c a pháp nhân. a ch liên l c c a pháp nhân là a ch tr s c a pháp nhân. Pháp nhân có th ch n nơi khác làm a ch liên l c. i u 91. i di n c a pháp nhân 1. i di n c a pháp nhân có th là i di n theo pháp lu t ho c i di n theo u quy n. Ngư i i di n c a pháp nhân ph i tuân theo quy nh v i di n t i Chương VII, Ph n th nh t c a B lu t này.
19 2. i di n theo pháp lu t c a pháp nhân ư c quy nh trong i u l c a pháp nhân ho c trong quy t nh thành l p pháp nhân. i u 92. Văn phòng i di n, chi nhánh c a pháp nhân 1. Pháp nhân có th t văn phòng i di n, chi nhánh nơi khác v i nơi t tr s c a pháp nhân. 2. Văn phòng i di n là ơn v ph thu c c a pháp nhân, có nhi m v i di n theo u quy n cho l i ích c a pháp nhân và th c hi n vi c b o v các l i ích ó. 3. Chi nhánh là ơn v ph thu c c a pháp nhân, có nhi m v th c hi n toàn b ho c m t ph n ch c năng c a pháp nhân, k c ch c năng i di n theo u quy n. 4. Văn phòng i di n, chi nhánh không ph i là pháp nhân. Ngư i ng u văn phòng i di n, chi nhánh th c hi n nhi m v theo u quy n c a pháp nhân trong ph m vi và th i h n ư c u quy n. 5. Pháp nhân có các quy n, nghĩa v dân s phát sinh t giao d ch dân s do văn phòng i di n, chi nhánh xác l p, th c hi n. i u 93. Trách nhi m dân s c a pháp nhân 1. Pháp nhân ph i ch u trách nhi m dân s v vi c th c hi n quy n, nghĩa v dân s do ngư i i di n xác l p, th c hi n nhân danh pháp nhân. 2. Pháp nhân ch u trách nhi m dân s b ng tài s n c a mình; không ch u trách nhi m thay cho thành viên c a pháp nhân i v i nghĩa v dân s do thành viên xác l p, th c hi n không nhân danh pháp nhân. 3. Thành viên c a pháp nhân không ch u trách nhi m dân s thay cho pháp nhân i v i nghĩa v dân s do pháp nhân xác l p, th c hi n. i u 94. H p nh t pháp nhân 1. Các pháp nhân cùng lo i có th h p nh t thành m t pháp nhân m i theo quy nh c a i u l , theo tho thu n gi a các pháp nhân ho c theo quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. 2. Sau khi h p nh t, các pháp nhân cũ ch m d t; các quy n, nghĩa v dân s c a các pháp nhân cũ ư c chuy n giao cho pháp nhân m i. i u 95. Sáp nh p pháp nhân 1. M t pháp nhân có th ư c sáp nh p (sau ây g i là pháp nhân ư c sáp nh p) vào m t pháp nhân khác cùng lo i (sau ây g i là pháp nhân sáp nh p) theo quy nh c a i u l , theo tho thu n gi a các pháp nhân ho c theo quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. 2. Sau khi sáp nh p, pháp nhân ư c sáp nh p ch m d t; các quy n, nghĩa v dân s c a pháp nhân ư c sáp nh p ư c chuy n giao cho pháp nhân sáp nh p. i u 96. Chia pháp nhân 1. M t pháp nhân có th chia thành nhi u pháp nhân theo quy nh c a i u l ho c theo quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. 2. Sau khi chia, pháp nhân b chia ch m d t; quy n, nghĩa v dân s c a pháp nhân b chia ư c chuy n giao cho các pháp nhân m i. i u 97. Tách pháp nhân
20 1. M t pháp nhân có th tách thành nhi u pháp nhân theo quy nh c a i u l ho c theo quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. 2. Sau khi tách, pháp nhân b tách và pháp nhân ư c tách th c hi n quy n, nghĩa v c a mình phù h p v i m c ích ho t ng c a các pháp nhân ó. i u 98. Gi i th pháp nhân 1. Pháp nhân có th b gi i th trong các trư ng h p sau ây: a) Theo quy nh c a i u l ; b) Theo quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n; c) H t th i h n ho t ng ư c ghi trong i u l ho c trong quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. 2. Trư c khi gi i th , pháp nhân ph i th c hi n y các nghĩa v tài s n. i u 99. Ch m d t pháp nhân 1. Pháp nhân ch m d t trong các trư ng h p sau ây: a) H p nh t, sáp nh p, chia, gi i th pháp nhân theo quy nh t i các i u 94, 95, 96 và 98 c a B lu t này; b) B tuyên b phá s n theo quy nh c a pháp lu t v phá s n. 2. Pháp nhân ch m d t k t th i i m xoá tên trong s ăng ký pháp nhân ho c t th i i m ư c xác nh trong quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n. 3. Khi pháp nhân ch m d t, tài s n c a pháp nhân ư c gi i quy t theo quy nh c a pháp lu t. M C2 CÁC LO I PHÁP NHÂN i u 100. Các lo i pháp nhân 1. Cơ quan nhà nư c, ơn v vũ trang nhân dân. 2. T ch c chính tr , t ch c chính tr - xã h i. 3. T ch c kinh t . 4. T ch c chính tr xã h i - ngh nghi p, t ch c xã h i, t ch c xã h i - ngh nghi p. 5. Qu xã h i, qu t thi n. 6. T ch c khác có các i u ki n quy nh t i i u 84 c a B lu t này. i u 101. Pháp nhân là cơ quan nhà nư c, ơn v vũ trang nhân dân 1. Cơ quan nhà nư c, ơn v vũ trang nhân dân ư c Nhà nư c giao tài s n th c hi n ch c năng qu n lý nhà nư c và th c hi n các ch c năng khác không nh m m c ích kinh doanh là pháp nhân khi tham gia quan h dân s . 2. Cơ quan nhà nư c, ơn v vũ trang nhân dân ch u trách nhi m dân s liên quan n vi c th c hi n ch c năng, nhi m v c a mình b ng kinh phí ư c c p t ngân sách nhà nư c.