28(2): 27-29 T¹p chÝ Sinh häc 6-2006<br />
<br />
<br />
<br />
Bæ sung mét loµi thuéc chi cyclea Arn. ex Wight<br />
(menispermaceae Juss.) cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam<br />
<br />
Vò tiÕn chÝnh, Vò xu©n ph−¬ng<br />
<br />
ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br />
<br />
Trªn thÕ giíi, chi S©m nam Cyclea Arn. ex chuÈn víi c¸c dÊu hiÖu ®Þnh lo¹i cho c¸c loµi,<br />
Wight, (Menispermaceae Juss.) cã kho¶ng 30 lËp khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc chi nµy ®· biÕt<br />
loµi, ph©n bè chñ yÕu ë miÒn Nam ch©u ¸. ë ë ViÖt Nam.<br />
ViÖt Nam, theo Ph¹m Hoµng Hé (1999) [10] vµ Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vµ so<br />
NguyÔn TiÕn B©n (2003) [8], chi nµy cã 8 loµi. s¸nh c¸c mÉu vËt thuéc chi Cyclea ®−îc l−u tr÷<br />
N¨m 2004, Vò TiÕn ChÝnh vµ Vò Xu©n Ph−¬ng ë c¸c phßng tiªu b¶n thùc vËt cña ViÖn Sinh th¸i<br />
®· bæ sung thªm 1 loµi cho hÖ thùc vËt ViÖt vµ Tµi nguyªn sinh vËt (HN) vµ ViÖn Sinh häc<br />
Nam, n©ng tæng sè lªn 9 loµi [9]. nhiÖt ®íi t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh (HM)...,<br />
Trong bµi b¸o nµy, c¸c t¸c gi¶ bæ sung chóng t«i ®· ph¸t hiÖn mÉu vËt thuéc loµi<br />
thªm mét loµi thuéc chi nµy cho hÖ thùc vËt Cyclea sutchuenensis Gagnep. ®−îc Petelot thu<br />
ViÖt Nam. t¹i L¹ng S¬n (§ång Má, V¹n Linh) hiÖn ®ang<br />
®−îc l−u tr÷ t¹i phßng tiªu b¶n thùc vËt ë thµnh<br />
I. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu phè Hå ChÝ Minh (HM). §©y lµ mét loµi bæ<br />
sung cho hÖ thùc vËt ViÖt Nam. Nh− vËy, tæng<br />
Ph−¬ng ph¸p h×nh th¸i so s¸nh ®−îc sö dông sè loµi hiÖn biÕt cña chi Cyclea ë ViÖt Nam lµ<br />
®Ó ph©n lo¹i chi Cyclea ë ViÖt Nam. C¸c b−íc 10 loµi.<br />
tiÕp theo lµ tËp hîp sè liÖu ®· ph©n tÝch, so s¸nh<br />
®èi chiÕu víi c¸c tµi liÖu hiÖn cã, x©y dùng tiªu II. kÕt qu¶ nghiªn cøu<br />
<br />
Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc chi Cyclea Arn. ex Wight ®· biÕt ë ViÖt Nam<br />
1A. Th©n non nh½n.<br />
2A. Côm hoa mäc trªn th©n giµ (kh«ng l¸)……………………………………………1. C. aphylla<br />
2B. Côm hoa mäc ë n¸ch l¸.<br />
3A. L¸ dµi h¬n 11 cm. §µi hoa ®ùc dÝnh nhau hoµn toµn, kh«ng cã c¸nh trµng..….2. C. bicristata<br />
3B. L¸ ng¾n h¬n 9 cm. Hoa ®ùc cã 4 thïy ®µi rêi; trµng gåm 4 thïy rêi hay hîp.<br />
4A. Trµng gåm 4 thïy rêi nhau hoµn toµn…………………………………...3. C. fansipanensis<br />
4B. Trµng hîp nhau thµnh h×nh ®Êu.<br />
5A. L¸ cã sè g©n gèc b»ng 9, cã l«ng th−a ë mÆt d−íi, l¸ h×nh tim chãp tï….4. C. hypoglauca<br />
5B. L¸ cã sè g©n gèc b»ng 3, kh«ng l«ng, l¸ h×nh m¸c cã ®u«i kÐo dµi……5.C. sutchuenensis<br />
1B. Th©n non cã l«ng<br />
6A. Côm hoa mäc trªn th©n giµ (kh«ng l¸)…………………………………………6. C. polypetala<br />
6B. Côm hoa mäc ë n¸ch l¸.<br />
7A. L¸ cã sè g©n gèc b»ng hay nhiÒu h¬n 9.<br />
8A. §µi cã l«ng. §µi hoa c¸i cã thïy h×nh trøng…………………………………...7. C. barbata<br />
8B. §µi nh½n. §µi hoa c¸i cã thïy h×nh bÇu dôc…………………………...……8. C. debiliflora<br />
7B. L¸ cã sè g©n gèc b»ng hay Ýt h¬n 8.<br />
9A. Thïy ®µi hoa ®ùc chØ dÝnh nhau t¹i gèc; hoa c¸i cã 1 thïy ®µi, 1 thïy trµng……..9. C. gracillima<br />
9B. Thïy ®µi hoa ®ùc dÝnh hoµn toµn víi nhau, hoa c¸i cã 2 thïy ®µi, 2 thïy trµng..10. C. tonkinensis<br />
27<br />
Cyclea sutchuenensis Gagnep. cuèng l¸ dµi 3-5 cm. Côm hoa ®ùc mäc ë n¸ch<br />
- S©m l¸ ®u«i dµi. l¸, d¹ng chïm ®¬n, kh«ng l«ng, cã mµu n©u ®en<br />
khi kh«, dµi 7-10 cm; ®µi gåm 4 l¸ ®µi h×nh<br />
Gagnep., 1908. Bull. Soc. Bot. France 55: trøng, dµi 1,5-2 mm, kh«ng l«ng; trµng gåm 4<br />
37; S. H. Yuan, 1983. Fl.Yunn. 3: 257, fig. 72;<br />
c¸nh hoa, th−êng hîp nhau hoµn toµn, dµi 0,3-<br />
S. K. Li, C. F. Liang, 1991. Fl. Guangxi 1: 315, 0,6 mm, kh«ng l«ng; bé nhÞ cao 1,5 mm; 4 bao<br />
fig. 146 (1- 4); L. Y. Wu et al., 1996. Fl. Reip. phÊn dÝnh trªn mét cét nhÞ h×nh khiªn. Côm hoa<br />
pop. Sin. 30(1): 79; Fulikuo et al., 2000. High. c¸i mäc ë n¸ch l¸; ®µi gåm 2 l¸ ®µi; mét c¸i<br />
Fl. China 3: 620, fig. 985. trßn, cã ®−êng kÝnh 1,8 mm; c¸i kia gËp ®«i, cã<br />
- Cyclea sutchuenensis var. sessilis Y. C. Wu, ®−êng kÝnh 2-2,2 mm; trµng nhá ng¾n h¬n 1<br />
1940. Bot. Jahrb. Syst. Pflanzenr. 71(2): 175. mm, hîp ë gèc. No·n nh½n. Qu¶ h¹ch h×nh<br />
- Paracyclea sutchuenensis (Gagnep.) mãng ngùa, cã ®−êng kÝnh 7 mm, mµu ®á; l−ng<br />
Yamamoto, 1940, in Journ. Soc. Trop. Arg. cã 3 hµng mÊu, næi lªn ë c¶ hai mÆt.<br />
Taiwan XII: 274. Loc. class: China<br />
D©y leo cã th©n m¶nh, cµnh non kh«ng Sinh häc sinh th¸i: mïa ra hoa, qu¶ tõ<br />
l«ng. L¸ máng, h×nh khiªn, h×nh m¸c, cã kÝch th¸ng 5-10 h»ng n¨m. C©y −a s¸ng, th−êng mäc<br />
th−íc 7-15 × 2-5,5 cm; chãp l¸ cã mòi nhän ë trong rõng, b×a rõng hoÆc trong c¸c bôi c©y.<br />
hoÆc cã ®u«i kÐo dµi; gèc l¸ h×nh trßn-c¾t Ph©n bè: L¹ng S¬n (§ång Má, V¹n Linh).<br />
ngang; mÐp l¸ nguyªn; nh½n c¶ hai mÆt; mÆt Cßn cã ë Trung Quèc.<br />
trªn cã mµu n©u ®Ëm; mÆt d−íi næi râ g©n d¹ng<br />
m¹ng l−íi mµu vµng ®Ëm; g©n gèc 3, d¹ng ch©n MÉu nghiªn cøu: L¹ng S¬n, Petelot 6450<br />
vÞt; cuèng l¸ ®Ýnh trong phiÕn l¸ tõ 1-1,5 mm; (HM).<br />
<br />
<br />
<br />
2<br />
mm<br />
0<br />
3 2<br />
<br />
1,5<br />
<br />
0,3 mm<br />
mm<br />
0 0<br />
3<br />
4<br />
cm<br />
0<br />
1<br />
mm<br />
0<br />
5<br />
<br />
<br />
7<br />
mm<br />
0<br />
6 1<br />
<br />
Cyclea sutchuenensis Gagnep.<br />
1. cµnh mang qu¶; 2. mét phÇn cña côm hoa ®ùc; 3. hoa ®ùc; 4. bé nhÞ, c¸nh hoa; 5. thïy ®µi hoa; 6. qu¶.<br />
(h×nh vÏ theo mÉu Petelot 6450, HM)<br />
28<br />
Tµi LiÖu Tham Kh¶o 6. Kessler P. J. A., 1993: The Families and<br />
Genera of Vascular Plants, 2: 418- 420.<br />
1. Bakhuizen Van Den Brink, 1963: Flora of Germany.<br />
Java, 1: 151-159. Netherlands. 7. Lo H. S., 1996: Flora Reipublicae Popularis<br />
2. Forman L. L., 1991: Flora of Thailand, Sinicae, 30(1): 73-80. Pekin.<br />
6(3): 326-331. Bangkok. 8. NguyÔn TiÕn B©n, 2003: Danh lôc c¸c loµi<br />
3. Fulikuo et al., 2000: Higher Plants of China, thùc vËt ViÖt Nam, II: 140-151. Nxb. N«ng<br />
3: 619-622. Qing Dao Publishing House. nghiÖp, Hµ Néi.<br />
4. Gagnepain F., 1938: Flora gÐnÐrale de 9. Vò TiÕn ChÝnh, Vò Xu©n Ph−¬ng, 2004:<br />
l’Indo-chine, 1(1): 138-141. Paris. T¹p chÝ Sinh häc, 26(4A): 46-48. Hµ Néi.<br />
5. Gagnepain F., 1907-1908: Flore GÐnÐrale 10. Ph¹m Hoµng Hé, 1999: C©y cá ViÖt Nam,<br />
de l’Indochine, 1: 125-154. Paris. 1: 339-340. Nxb. TrÎ, tp. Hå ChÝ Minh.<br />
<br />
<br />
one new species of the genus Cyclea Arn. ex wight<br />
(menispermaceae juss.) for the flora of vietnam<br />
<br />
vU TIEN CHINH, vu xuan Phuong<br />
<br />
Summary<br />
<br />
In the Flora of Vietnam, the genus Cyclea Arn. ex Wight (Menispermaceae Juss.) had 8 species [Pham<br />
Hoang Ho, 1999; Nguyen Tien Ban, 2003]. In 2004, Vu Tien Chinh and Vu Xuan Phuong have found one new<br />
species for the flora of Vietnam, therefore there were 9 species of Cyclea in Vietnam. During the study of<br />
specimens of this genus, we have found one new species (Cyclea sutchuenensis Gagnep.) for the flora of<br />
Vietnam; this specimen was kept in the botanical herbarium in Hochiminh city (HM). So, there are 10 species<br />
of the genus Cyclea in the flora of Vietnam.<br />
<br />
Ngµy nhËn bµi: 8-11-2005<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
29<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
