Bước đầu áp dụng kiểm toán tác động môi trường cho Tổng Công ty Cổ phần Dệt may Nam Định tại khu công nghiệp Hòa Xá

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BƯỚC ĐẦU ÁP DỤNG KIỂM TOÁN TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG<br /> CHO TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN DỆT MAY NAM ĐỊNH<br /> TẠI KHU CÔNG NGHIỆP HÒA XÁ<br /> Phạm Thị Việt Anh1<br /> Hoàng Văn Thức2<br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bài báo trình bày kết quả kiểm toán tác động môi trường tại Tổng Công ty CP Dệt may Nam Định. Theo<br /> đó, hoạt động của Nhà máy không gây tác động đáng kể đến môi trường xung quanh; tuy nhiên vẫn còn một<br /> số tồn tại: nước thải, bùn thải, khí thải có dấu hiệu ô nhiễm; môi trường lao động không được quan trắc; các<br /> biện pháp giảm thiểu tác động môi trường đã được thực hiện song chưa hiệu quả. Trên cơ sở đó, xác định<br /> nguyên nhân và đưa ra những biện pháp hiệu chỉnh, khắc phục.<br /> Từ khóa: Kiểm toán tác động môi trường.<br /> <br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề Kiểm toán tác động môi trường (environmental<br /> Tại Việt Nam, kiểm toán môi trường (KTMT) vẫn impact audit) là kiểm tra có hệ thống các tác động môi<br /> còn là khái niệm khá mới mẻ đối với cả doanh nghiệp trường thực tế của một doanh nghiệp đang hoạt động,<br /> và nhà quản lý. Thực tế này xuất phát từ nhiều lý do, dựa trên cơ sở các số liệu quan trắc môi trường nhằm<br /> trong đó một trong những nguyên nhân quan trọng là mục đích giảm thiểu các rủi ro về môi trường. Kiểm<br /> do thiếu các hướng dẫn kỹ thuật, quy trình thực hiện toán tác động môi trường liên quan đến việc so sánh<br /> KTMT. Xuất phát từ mong muốn xây dựng được một các tác động được dự báo trong một báo cáo đánh giá<br /> quy trình KTMT có thể áp dụng được tại hầu hết các tác động môi trường (hoặc tương tự) với những tác<br /> doanh nghiệp ở Việt Nam, trong khuôn khổ đề tài động xảy ra thực tế do hoạt động của doanh nghiệp<br /> “Nghiên cứu xây dựng hướng dẫn về KTMT tại các nhằm mục tiêu giám sát các cam kết đã chỉ ra trong<br /> doanh nghiệp ở Việt Nam, áp dụng thí điểm cho một báo cáo đánh giá tác động môi trường và những vấn<br /> doanh nghiệp ngành dệt may”, nhóm tác giả đã nghiên đề cần quan tâm khác [1-2].<br /> cứu, xây dựng được quy trình thực hiện KTMT cho 2. Đối tượng và phương pháp<br /> các doanh nghiệp ở Việt Nam, trong đó kiểm toán tác<br /> động môi trường là một trong những loại hình kiểm 2.1. Đối tượng thực hiện áp dụng thí điểm<br /> toán quan trọng nhất, phù hợp và thiết thực với hầu Tổng Công ty CP Dệt may Nam Định đã lập dự án<br /> hết tất cả các loại hình sản xuất kinh doanh hiện nay. “Đầu tư di dời Công ty Dệt may Nam Định” ra khu<br /> Để đảm bảo quy trình kiểm toán nói chung, kiểm công nghiệp (KCN) Hòa Xá, Nam Định và lập Báo cáo<br /> toán tác động môi trường nói riêng khi được ban hành Đánh giá tác động môi trường tháng 9/2007 [3]. Hiện<br /> có tính khách quan, khoa học, thực tế, nhóm tác giả đã tại, hai Nhà máy Nhuộm và Động lực là 2 cơ sở chính<br /> lựa chọn áp dụng thí điểm tại Tổng Công ty CP Dệt gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng đã được di dời<br /> may Nam Định. Việc áp dụng thí điểm KTMT tại đây ra vị trí mới của Tổng Công ty trong KCN Hòa Xá<br /> cho thấy những kết quả khả quan, tích cực, đem lại và đi vào vận hành được hơn một năm. Khi các Nhà<br /> những lợi ích nhất định cho Tổng Công ty, đồng thời máy này đi vào hoạt động, những tác động môi trường<br /> là tư liệu thực tế quan trọng cho nhóm tác giả trong thực tế mới thực sự bộc lộ bản chất vốn có của nó. Do<br /> quá trình hoàn thiện các quy trình KTMT. vậy, tiến hành KTMT là cần thiết, giúp nhận diện sớm<br /> Giảng viên Khoa Môi trường, Trường Đại học Khoa học tự nhiên, ĐHQG Hà Nội<br /> 1<br /> <br /> <br /> Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ TN&MT<br /> 2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên đề II, tháng 8 năm 2017 25<br /> những tác động thực tế, những vấn đề môi trường mới 2.3. Cơ sở dữ liệu để kiểm toán<br /> phát sinh (chưa được dự báo) cũng như đánh giá hiệu Số liệu được sử dụng trong quá trình kiểm toán bao<br /> quả của các biện pháp giảm thiểu tác động tiêu cực. gồm số liệu quan trắc định kỳ liên tục, số liệu khảo sát<br /> Trên cơ sở đó, những biện pháp hiệu chỉnh, khắc phục tại thời điểm kiểm toán và số liệu tính toán để kiểm<br /> những vấn đề còn tồn tại sẽ được đề xuất [1]. Điều này chứng và dự báo, cụ thể như sau:<br /> sẽ mang lại lợi ích cho Tổng Công ty tránh được những<br /> - Số liệu quan trắc môi trường định kỳ: trong 5 đợt<br /> chi phí không đáng có do không tuân thủ các quy định<br /> quan trắc liên tục (3 đợt năm 2015 vào các tháng 6,<br /> của pháp luật về môi trường cũng như nâng cao uy tín<br /> 10, 12 và 2 đợt năm 2016 vào các tháng 4, 6) từ khi<br /> của Tổng Công ty trên thị trường trong nước và quốc tế.<br /> Nhà máy Nhuộm và Động lực bắt đầu vận hành tại<br /> 2.2. Xác định vấn đề và phương pháp kiểm toán KCN Hòa Xá đến thời điểm kiểm toán [6]. Các thông<br /> Trong quá trình thực hiện KTMT tại Tổng Công số quan trắc môi trường không khí bao gồm: khí thải<br /> ty, nhóm kiểm toán (gồm đại diện cán bộ Văn phòng lò hơi và môi trường không khí xung quanh: TSP, CO,<br /> Tổng cục Môi trường, chuyên gia đến từ Khoa Môi SO2, NOx. Các thông số quan trắc nước thải sau xử lý<br /> trường, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà bao gồm các thông số pH, COD, BOD5, Colifom, chất<br /> Nội) đã xác định vấn đề kiểm toán trọng tâm là nước rắn lơ lửng, độ màu, Clo, chất hoạt động trên bề mặt,<br /> thải và bùn thải của Nhà máy Nhuộm sau khi qua trạm xianua.<br /> xử lý nước thải; khí thải công nghiệp và khả năng tác - Số liệu khảo sát thực tế tại thời điểm kiểm toán:<br /> động đến môi trường lao động và xung quanh trong Thời điểm lấy mẫu và quan trắc được thực hiện vào<br /> phạm vi Nhà máy. Các cơ sở được lựa chọn kiểm toán tháng 10/2016 trong điều kiện hoạt động sản xuất đang<br /> là Nhà máy Nhuộm và Động lực của Tổng Công ty diễn ra bình thường. Đối với môi trường không khí,<br /> trong KCN Hòa Xá [4]. Các phương pháp KTMT đã ngoài tiến hành quan trắc khí thải công nghiệp tại các<br /> được sử dụng để thu thập các bằng chứng kiểm toán vị trí giống như quan trắc định kỳ, nhóm kiểm toán đã<br /> bao gồm rà soát tài liệu; điều tra khảo sát thực địa tiến hành quan trắc bổ sung môi trường trong khu vực<br /> thông qua quan sát trực tiếp, phỏng vấn và lấy mẫu sản xuất. Các thông số quan trắc được bổ sung thêm<br /> môi trường để kiểm tra [5]. Ngoài ra, phương pháp các chỉ tiêu về vi khí hậu và một số hơi khí độc như<br /> tính toán kiểm tra số liệu [6] đã được sử dụng để tính NH3, Cd và Pb. Đối với môi trường nước, quan trắc<br /> toán và kiểm tra lượng phát thải thực tế của bụi lơ lửng nước thải sau trạm xử lý của Tổng Công ty bao gồm 21<br /> (TSP) và nồng độ TSP trong khí thải từ lò hơi sau khi chỉ tiêu được chia theo nhóm: chỉ tiêu đo nhanh; chỉ<br /> xử lý tương ứng với các trường hợp hiệu suất lọc bụi tiêu kim loại nặng; chỉ tiêu độ dinh dưỡng; chất rắn và<br /> khác nhau cũng như tính toán hiệu suất lọc bụi thực nhóm chỉ tiêu khác.<br /> tế của hệ thống lọc bụi tại thời điểm khảo sát. Dựa vào<br /> - Số liệu để tính toán kiểm tra thực tế: Hiện tại<br /> các bằng chứng kiểm toán thu thập được, tiến hành<br /> trong KCN Hòa Xá, có lò hơi số 1 với công suất 6 tấn/<br /> phân tích, so sánh với tiêu chuẩn kiểm toán và báo cáo<br /> giờ đang hoạt động. Nhiên liệu sử dụng cho lò đốt là<br /> Đánh giá tác động môi trường để xác định các phát<br /> than với tỉ lệ 6,5% tro bụi và 0,65% S đối với than cục<br /> hiện kiểm toán về những tồn tại và nguyên nhân có<br /> 5a; 21% và 0,65% đối với than cám 4a. Than được sử<br /> thể dẫn đến các tác động tiêu cực đến môi trường và<br /> dụng là than trộn giữa than cục 5a và than cám 4a với<br /> đề xuất các giải pháp khắc phục nhằm cải thiện vấn đề<br /> tỷ lệ là 40:60. Lượng nhiên liệu tiêu thụ khoảng 3.540<br /> môi trường ở Nhà máy.<br /> tấn than/năm, lưu lượng khí thải phát sinh qua ống<br /> Các tiêu chuẩn sử dụng trong quá trình kiểm khói có chiều cao 17 m, đường kính 0,6 m của lò hơi<br /> toán bao gồm các Quy chuẩn kỹ thuật thuật quốc gia đo được là 1.374 m3/giờ.<br /> (QCVN) về môi trường và Quyết định Số 3733/2002/<br /> 3. Kết quả áp dụng kiểm toán tác động môi<br /> QĐ-BYT của Bộ Y tế quy định về môi trường lao động.<br /> trường tại Tổng Công ty CP Dệt may Nam Định<br /> Các QCVN đã được áp dụng bao gồm QCVN về khí<br /> thải công nghiệp đối với bụi và các chất vô cơ (QCVN 3.1. Những kết quả đã đạt được trong công tác<br /> 19:2009/BTNMT); QCVN về chất lượng không khí giảm thiểu ô nhiễm và BVMT của Tổng Công ty<br /> xung quanh (QCVN 05:2013/BTNMT); QCVN về Tổng Công ty đã đầu tư kinh phí xây dựng các công<br /> tiếng ồn (QCVN 26:2010/BTNMT); QCVN về nước trình BVMT tại khu công nghiệp mới cũng như thực<br /> thải công nghiệp Dệt nhuộm (QCVN 13-MT:2015/ hiện tương đối đầy đủ các biện pháp giảm thiểu như đã<br /> BTNMT (B)); QCVN về nước thải công nghiệp cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường.<br /> (QCVN 40:2011/BTNMT); QCVN về ngưỡng chất Chương trình quan trắc môi trường đã được thực hiện<br /> thải nguy hại (QCVN07/2009/BTNMT). và có báo cáo lưu tại Tổng Công ty, đảm bảo cung cấp<br /> <br /> <br /> 26 Chuyên đề II, tháng 8 năm 2017<br />  KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> VÀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ<br /> <br /> <br /> <br /> số liệu cần thiết trong công tác giám sát và quản lý tác thống quản lý môi trường chưa đáp ứng được các tiêu<br /> động. Đối với vấn đề sức khỏe và an toàn cho người chí của một hệ thống quản lý môi trường hoàn chỉnh -<br /> lao động, Tổng Công ty thực hiện trang bị đầy đủ khẩu đóng vai trò cốt yếu trong việc thực hiện các biện pháp<br /> trang, thiết bị bảo hộ lao động cho công nhân làm việc. ngăn ngừa giảm thiểu tác động nói riêng và công tác<br /> Công nhân lao động được khám sức khỏe định kỳ, BVMT nói chung.<br /> được hưởng các chế độ bồi dưỡng độc hại cho người<br /> 3.3. Đề xuất các giải pháp khắc phục<br /> lao động như quy định. Kết quả bước đầu cho thấy các<br /> vấn đề môi trường đã được cải thiện hơn nhiều so với Trên cơ sở các phát hiện kiểm toán về những vấn<br /> khi còn ở vị trí cũ (trước khi di dời). Chất lượng khí đề còn tồn tại cũng như phân tích các nguyên nhân cụ<br /> thải công nghiệp nhìn chung đạt quy chuẩn cho phép thể và nguyên nhân sâu xa của vấn đề, một số hướng<br /> trước khi thải ra môi trường; môi trường không xung giải pháp khắc phục sau:<br /> quanh khu vực Tổng Công ty không có dấu hiệu ô - Duy trì thực hiện đầy đủ và thực hiện bổ sung<br /> nhiễm TSP và các khí độc; Nước thải Nhà máy Nhuộm những biện pháp giảm thiểu các tác động tiêu cực như<br /> sau khi xử lý không bị ô nhiễm kim loại nặng. đã được nêu trong Báo cáo ĐTM.<br /> 3.2. Một số phát hiện kiểm toán không phù hợp,<br /> - Thực hiện quan trắc, giám sát môi trường lao động<br /> cần khắc phục<br /> và phổ biến thông tin kịp thời cho người lao động; tổ<br /> - Thứ nhất, nước thải Nhà máy Nhuộm sau khi xử chức khám sức khỏe nghề nghiệp cho người lao động.<br /> lý tại trạm xử lý nước thải của Tổng Công ty vẫn có<br /> dấu hiệu ô nhiễm hữu cơ. Bùn thải tại trạm xử lý nước - Thường xuyên bảo dưỡng định kỳ, kiểm tra hiệu<br /> thải bị ô nhiễm kim loại nặng As, Cd, Pb. Vào thời quả hoạt động của hệ thống lọc bụi lò hơi (Nhà máy<br /> điểm khảo sát 10/2016, khí thải lò hơi không đạt tiêu Nhuộm) và trạm xử lý nước thải (Nhà máy Động lực)<br /> chuẩn xả thải ra môi trường đối với thông số TSP và và có các kế hoạch ứng phó kịp thời trong trường hợp<br /> CO, đặc biệt TSP vượt tới hơn 7 lần quy chuẩn cho xảy ra các sự cố môi trường.<br /> phép (QCCP) đối với khí thải công nghiệp QCVN - Đầu tư kinh phí để thực hiện tốt các biện pháp<br /> 19:2009, hiệu suất xử lý bụi lơ lửng chỉ đạt khoảng giảm thiểu nhằm giảm những tác động môi trường<br /> 61%. Kết quả tính toán thực tế cho thấy, trong trường thông qua các hình thức như vay vốn ưu đãi, Quỹ<br /> hợp hệ thống lọc bụi hoạt động với hiệu suất nhỏ hơn BVMT…<br /> 95%, nồng độ TSP trong khí thải không đạt QCVN 19:<br /> - Đào tạo, tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho các<br /> 2009 trước khi xả ra môi trường và có thể gây ô nhiễm<br /> môi trường xung quanh. Môi trường lao động trong cán bộ và công nhân, nhằm nâng cao hiểu biết về vấn<br /> khu sản xuất không được quan trắc, do đó không đánh đề môi trường và các tác động môi trường có thể xảy<br /> giá được tác động của khí thải đến sức khỏe công nhân nếu không thực hiện nghiêm túc các biện pháp giảm<br /> trong khu vực sản xuất. Các biện pháp giảm thiểu tác thiểu. Đào tạo về chuyên môn cho công nhân công<br /> động môi trường mặc dù đã được thực hiện song chưa đoạn pha màu nhuộm, tăng cường nhân lực chuyên<br /> thực sự hiệu quả. môn (kỹ sư hóa) hướng dẫn, đào tạo cho công nhân<br /> - Thứ hai, so sánh tác động thực tế với tác động công đoạn pha màu nhuộm.<br /> dự báo trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường - Thành lập Phòng/Ban chuyên trách về môi<br /> (ĐTM) cho thấy, chất lượng Báo cáo không cao. Một trường, xây dựng các chương trình, kế hoạch quản lý<br /> số tác động không được phân tích và dự báo cụ thể và giám sát môi trường nội bộ.<br /> như: bùn thải của trạm xử lý nước thải có chứa kim<br /> 4. Kết luận<br /> loại nặng; tác động có thể xảy ra đối với môi trường<br /> không khí trong các trường hợp nhà máy không vận Sau thời gian áp dụng thí điểm KTMT nói chung,<br /> hành hệ thống xử lý khí thải hoặc hệ thống xử lý ngừng kiểm toán tác động môi trường nói riêng tại Tổng<br /> hoạt động do hỏng hay sự cố. Kết quả tính toán thực tế Công ty CP Dệt may Nam Định, nhóm tác giả đã rút<br /> cho thấy, giá trị của TSP có thể vượt tới 18 lần QCCP ra nhiều bài học kinh nghiệm, có giá trị khoa học cũng<br /> nếu hệ thống xử lý khí thải không hoạt động. như thực tiến cao để hoàn thiện quy trình thực hiện<br /> - Thứ ba, nguyên nhân của những vấn đề còn tồn tại KTMT cho các doanh nghiệp tại Việt Nam. Các quy<br /> nêu trên là do công tác kiểm soát, quản lý môi trường trình thực hiện KTMT sau khi được ban hành dưới<br /> nội bộ của Tổng Công ty còn yếu. Tổng Công ty không dạng sổ tay hướng dẫn sẽ là cẩm nang quan trọng, cần<br /> có Phòng/Ban chuyên trách về môi trường dẫn đến hệ thiết cho các doanh nghiệp khi thực hiện KTMT■<br /> <br /> <br /> Chuyên đề II, tháng 8 năm 2017 27<br />  TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Phạm Thị Việt Anh, Kiểm toán tác động môi trường - kinh 4. Công ty TNHH Nhà nước MTV Dệt Nam Định. Báo cáo<br /> nghiệm quốc tế và khả năng ứng dụng ở Việt Nam, Tạp chí Đánh giá tác động môi trường về dự án di dời Công ty dệt<br /> Nam Định (2007);<br /> Khoa học Tự nhiên và Công nghệ, Tập 31, Số 2S (2015).<br /> 5. Trung tâm Quan trắc và Phân tích TN&MT, Sở TN&MT<br /> 2. Tổng Công ty CP Dệt may Việt Nam. Báo cáo Kết quả xử<br /> Nam Định. Báo cáo Kết quả Quan trắc môi trường đợt<br /> lý ô nhiễm triệt để theo quyết định số 64/2003/QĐ-TTg tháng 4,6,12 năm 2015 và tháng 4, 6 năm 2016.<br /> (2015);<br /> 6. Lee Wilson, A Practical Method for environmental impact<br /> 3. Phạm Thị Việt Anh. Giáo trình KTMT, NXB Đại học assessment audits, Lee Wilson & Associates, Inc., P.O. Box<br /> Quốc gia Hà Nội (2006). 931, Santa Fe, NM 87504, USA, 1998.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> THE INITIATION OF THE APPLICATION OF ENVIRONMENTAL<br /> IMPACT AUDITING FOR NAM DINH TEXTILE GARMENT JOINT<br /> STOCK CORPORATION AT HOA XA INDUSTRIAL ZONE<br /> Phạm Thị Việt Anh<br /> Faculty of Environmental Sciences, VNU University of Science<br /> Hoàng Văn Thức<br /> General Department of Environment, Ministry of Natural Resources and Environment<br /> ABSTRACT<br /> This paper presents the initial results of the environmental impact auditing at Nam Dinh Textile Garment<br /> Joint Stock Corporation. The results have showed that the operation of the plants do not cause significant<br /> impacts to the surrounding environment. However, there are still some limitations and shortcomings:<br /> wastewater, sludge of the wastewater, emissions has signs of contamination; the company does not have<br /> environmental management Division, which plays a crucial role in controling negative impact mitigation,<br /> that leads to ineffecient environmental management. Based on the auditing findings of nonconformity and<br /> their root causes, some solutions to overcome these limitations have been proposed.<br /> Keywords: Environmental impacts, Impact auditing.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 28 Chuyên đề II, tháng 8 năm 2017<br />