BƯỚC ĐẦU GHI NHẬN MỘT SỐ LOÀI BỌ NGỰA TRÊN SINH CẢNH NÔNG NGHIỆP VÀ KHẢ NĂNG ĂN MỒI CỦA LOÀI BỌ NGỰA CHÍNH TẠI TP. HỒ CHÍ MINH VÀ VÙNG PHỤ CẬN, NĂM 2005-2006

Chia sẻ: Sunny_1 Sunny_1 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay để thâm canh cây trồng nông nghiệp, hầu hết khắp nơi trong nước đều sử dụng nhiều loại nông dược, bao gồm cả phân vô cơ, các hoá chất dưỡng cây, các loại thuốc kích thích tăng trưởng và đặc biệt là thuốc trừ sâu, bệnh hại cây trồng. Việc sử dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật đã làm ảnh hưởng rất lớn đến môi trường, làm chết nhiều loài thiên địch, không những không dập tắt dịch hại mà còn phát sinh nhiều nòi mới chống chịu với thuốc bảo vệ thực vật, gây hậu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: BƯỚC ĐẦU GHI NHẬN MỘT SỐ LOÀI BỌ NGỰA TRÊN SINH CẢNH NÔNG NGHIỆP VÀ KHẢ NĂNG ĂN MỒI CỦA LOÀI BỌ NGỰA CHÍNH TẠI TP. HỒ CHÍ MINH VÀ VÙNG PHỤ CẬN, NĂM 2005-2006

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 1 BÖÔÙC ÑAÀU GHI NHAÄN MOÄT SOÁ LOAØI BOÏ NGÖÏA TREÂN SINH CAÛNH NOÂNG NGHIEÄP VAØ KHAÛ NAÊNG AÊN MOÀI CUÛA LOAØI BOÏ NGÖÏA CHÍNH TAÏI TP. HOÀ CHÍ MINH VAØ VUØNG PHUÏ CAÄN, NAÊM 2005-2006 A PRELIMINARY RECORDING OF SOME SPECIES MANTIDS ON AGROECOSYSTEM OF CASHEW, FRUITS, CORN AND PREDATION OF MAJOR MANTIDS AT HO CHI MINH CITY, SEVERAL REGIONS OF BINH DUONG AND DONG NAI PROVINCES, 2005. Nguyeãn Thò Chaét (*), Nguyeãn Vaên Tuyeàn (**) vaø Nguyeãn Vuõ Quoác (**) (*) Ñaïi hoïc Noâng Laâm Thaønh phoá Hoà Chí Minh, ÑT: 0989598490 Email: nguyenthichat@yahoo.com (**) Vieän nghieân cöùu Noâng Laâm Nghieäp Taây Nguyeân ABSTRACT Boï ngöïa laø loaøi thieân ñòch tieâu bieåu coù saün trong töï nhieân vaø laø ngöôøi “baïn” thaân thieát cuûa nhaø noâng, Mantids constitute a large group of the predatory coù theå tieâu dieät raát nhieàu loaøi saâu haïi. Tuy vaäy Arthropoda fauna on agroecosystems. The trong thöïc teá nhieàu baø con, nhieàu nhaø vöôøn chöa preliminary invetigation on agroecosystems of the hieåu heát gia trò cuûa Boï ngöïa ñaõ voâ tình tieâu dieät cashew, fruit trees, coffee and grass plot at Ho Chi chuùng trong quaù trình phun thuoác tröø saâu, beänh Minh areas and some surrounding regions, there were haïi. Boï ngöïa aên nhieàu loaøi saâu haïi, nhöng chuùng 6 species of mantids were recorded. Among them khoâng aên thöïc vaät hay phaù haïi muøa maøng. Do ñoù, Hong Kong mantid Hierodula sp. were occupied 64,1- chuùng ta coù theå söû duïng chuùng trong phoøng tröø 79,3% and Chinid mantid 17,6-31,1% of total numeber toång hôïp ñeå haïn cheá quaàn theå saâu haïi. of the mantids. The Hong Kong mantid have been attacking many different insects, including Ñeå goùp phaàn laøm roõ theâm vai troø cuûa Boï ngöïa grasshopers, bollworm (corn earworm), bugs and vaø yù nghóa baûo toàn Boï ngöïa trong töï nhieân, chuùng orange chrysomelid beetles. There were high toâi tieán haønh nghieân cöùu “Böôùc ñaàu tìm hieåu thaønh predation of adults and nymphs of Hierodula sp. phaàn Boï ngöïa treân moät sinh caûnh noâng nghieäp taïi Tp. Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai, Bình Döông vaø khaû Keyswords: mantid Hierodula sp., Tenodera sp., naêng aên moài cuûa chuùng” nhaèm tìm hieåu thaønh phaàn Creobroter sp. boï ngöïa treân moät soá sinh caûnh noâng nghieäp, töø ñoù tìm ñöôïc loaøi Boï ngöïa chính vaø khaûo saùt khaû naêng ÑAËT VAÁN ÑEÀ aên moài cuûa chuùng. Ngaøy nay ñeå thaâm canh caây troàng noâng nghieäp, VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP haàu heát khaép nôi trong nöôùc ñeàu söû duïng nhieàu loaïi noâng döôïc, bao goàm caû phaân voâ cô, caùc hoaù chaát döôõng Ñieàu tra thaønh phaàn loaøi Boï ngöïa caây, caùc loaïi thuoác kích thích taêng tröôûng vaø ñaëc bieät laø thuoác tröø saâu, beänh haïi caây troàng. Vieäc söû duïng quaù Ñieàu tra thaønh phaàn loaøi Boï ngöïa treân moät soá nhieàu thuoác baûo veä thöïc vaät ñaõ laøm aûnh höôûng raát sinh caûnh noâng nghieäp nhö caây aên traùi (xoaøi, nhaõn, lôùn ñeán moâi tröôøng, laøm cheát nhieàu loaøi thieân ñòch, choâm choâm), caây coâng nghieäp (caây ñieàu, döùa, mía) khoâng nhöõng khoâng daäp taét dòch haïi maø coøn phaùt vaø caây baép ñöôïc tieán haønh theo phöông phaùp cuûa sinh nhieàu noøi môùi choáng chòu vôùi thuoác baûo veä thöïc Phaïm Vaên Laàm (1997). vaät, gaây haäu quaû naëng neà hôn. Ñoàng thôøi vieäc laøm naøy coøn daãn tôùi maát caân baèng sinh thaùi trong töï nhieân Moãi vuøng treân ñòa baøn ñieàu tra choïn sinh caûnh vaø aûnh höôûng ñeán söùc khoeû con ngöôøi. ñieån hình: Vì vaäy, trong chieàu höôùng phaùt trieån noâng nghieäp - Treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh choïn beàn vöõng vaø ñaëc bieät söï ñoøi hoûi veà chaát löôïng ngaøy sinh caûnh caây aên traùi laø xoaøi, nhaõn, döùa Cayenne caøng cao cuûa rau vaø traùi saïch treân thò tröôøng trong vaø vaø mía ngoaøi nöôùc, vieäc söû duïng thuoác tröø saâu hôïp lyù, söû duïng caùc loaøi thieân ñòch coù trong töï nhieân ñang laø moái - Taïi Bình Döông choïn sinh caûnh ñieàu vaø taïi quan taâm cuûa nhieàu ngöôøi. Ñaây chính laø baûn chaát cuûa Ñoàng Nai choïn sinh caûnh choâm choâm, ñieàu vaø baép. phöông phaùp quaûn lyù dòch haïi toång hôïp (IPM). - Treân moãi loaïi sinh caûnh, trong moãi laàn ñieàu tra coù dieän tích 1 ha khoâng coá ñònh. Duøng phöông Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007
2 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT phaùp ñieàu tra baèng vôït. Vôït ngaãu nhieân 5 ñieåm - Ñoái töôïng khaûo saùt con moài: chaâu chaáu, saâu cheùo goùc, moãi ñieåm coù dieän tích ít nhaát 100 m2. xanh, boï baàu vaø boï xít Ñieàu tra trong 4 thaùng (thaùng 4,5,6,7) lieân tuïc - Soá laàn laäp laïi: 20-30 keo, moãi keo laø 1 laàn trong naêm 2005 vaø 2006. Lòch ñieàu tra 1 thaùng 1 laàn. laäp laïi vaø 1 laàn laäp laïi laø moät thaønh truøng hay aáu truøng boï ngöïa. Chæ tieâu ghi nhaän - Cho boï ngöïa ñoùi 24 giôø tröôùc khi cho con - Thaønh phaàn boï ngöïa. moài vaøo nhieàu hôn soá löôïng boï ngöïa coù theå aên ñöôïc. - Tyû leä hieän dieän caùc loaøi boï ngöïa. Chæ tieâu ghi nhaän: Soá löôïng con moài maø boï ngöïa aên sau 3 ngaøy lieân tieáp. - Möùc ñoä xuaát hieän. Lòch quan saùt: Tieán haønh quan saùt haøng ngaøy. Tyû leä hieän dieän (TLHD) ñöôïc tính theo coâng thöùc: Xöû lyù soá lieäu TLHD (%) = (Soá caù theå 1 loaøi/Toång soá caù theå boï ngöïa thu ñöôïc) x 100 Soá lieäu thu ñöôïc ñöôïc xöû lyù thoáng keâ theo phöông phaùp T- test baèng phaàn meàm MSTAT-C vaø caùc Möùc ñoä xuaát hieän ñöôïc ñaùnh giaù theo taàn suaát sau: haøm thoáng keâ trong phaàn meàm Excel. - : Khoâng xuaát hieän. KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN +: Xuaát hieän raát ít (taàn soá baét gaëp ≤ 5%). ++: Xuaát hieän ít (taàn soá baét gaëp >5 – 25 %). Moät soá loaøi boï ngöïa vaø möùc ñoä xuaát hieän cuûa +++: Xuaát hieän thöôøng xuyeân (taàn soá baét gaëp chuùng treân sinh caûnh noâng nghieäp >25 – 50%). ++++: Xuaát hieän nhieàu (taàn soá baét gaëp >50 – 75%). Keát quaû ñieàu tra chuùng toâi ghi nhaän 6 loaøi boï ngöïa treân sinh caûnh noâng nghieäp taïi Cuû Chi Thaønh phoá Nghieân cöùu khaû naêng aên moài cuûa boï ngöïa Hoà Chí Minh vaø caùc vuøng phuï caän. Trong ñoù, soá loaøi Hierodula sp. ñònh danh ñöôïc ñeán gioáng laø 4 loaøi, bao goàm boï ngöïa Hoàng Koâng Hierodula sp., boï ngöïa Trung Quoác Nghieân cöùu khaû naêng aên moài cuûa boï ngöïa döïa Tenodera sp. vaø boï ngöïa hoa Creobroter sp., vaø boï theo phöông phaùp cuûa D. Borror, D. Delong vaø C. ngöïa xanh Mantis sp., 2 loaøi boï ngöïa coøn laïi ñònh Triplehorn, 1987, trang 736 – 746. danh ñeán hoï phuï laø boï ngöïa naâu xaùm nhoû Hymenopodinae-1 vaø boï ngöïa naâu ñaát lôùn Mantinae- 1. (baûng 1 vaø hình 1, hình 2, hình 3). Baûng 1. Moät soá loaøi boï ngöïa ghi nhaän ñöôïc treân sinh caûnh noâng nghieäp taïi Tp. Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai vaø Bình Döông, naêm 2005 STT Teân khoa hoïc Teân thöôøng goïi MÑXH Vò trí xuaát hieän Hierodula sp. Boï ngöïa Hoàng Ñieàu, nhaõn, xoaøi, 1 +++ (Mantidae-Mantinae) Koâng choâm choâm, traûm coû Tenodera sp. Boï ngöïa Trung Ñieàu, nhaõn, xoaøi, 2 ++ (Mantidae-Mantinae) Quoác choâm choâm, traûm coû Creobroter sp. 3 (Hymenopodidae- Boï ngöïa hoa + Ñieàu, traûm coû Hymenopodinae) Mantis sp. 4 Boï ngöïa xanh lôùn + Traûm coû (Mantidae-Mantinae) Hymenopodinae -1 5 Boï ngöïa naâu xaùm + Caø pheâ (Hymenopodidae-Mantodea) Mantinae -1 Boï ngöïa naâu ñaát Ñieàu 6 + (Mantidae-Mantodea) lôùn Ghi chuù: MÑXH: Möùc ñoä xuaát hieän; - : Khoâng xuaát hieän; +: Xuaát hieän raát ít (taàn soá baét gaëp < 5%); ++: Xuaát hieän ít (taàn soá baét gaëp > 5 – 25%); +++: Xuaát hieän thöôøng xuyeân (taàn soá baét gaëp >25-50%) Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 3 Hình 1. Boï ngöïa Hoàng Koâng Hình 2. Boï ngöïa Trung Quoác Hình 3. Boï ngöïa hoa Creobroter sp. Hierodula sp. vaø oå tröùng Tenodera sp. vaø oå tröùng Hình 4. Boï ngöïa xanh Hình 5. Boï ngöïa naâu ñaát lôùn Hình 6. Boï ngöïa naân xaùm nhoû Mantis sp. vaø oå tröùng Mantinae 1 Hymenopodinae 1 Baûng 2. Tyû leä hieän dieän caùc loaøi boï ngöïa treân moät soá sinh caûnh noâng nghieäp taïi Tp. Hoà Chí Minh vaø vuøng phuï caän, naêm 2005-2006 Tyû leä hieän dieän (%) 2005 Tyû leä hieän dieän (%) 2006 STT Teân khoa hoïc Ñieàu vaø Traûng Caø Toång C.A.T TS (%) Ñieàu traûm coû coû pheâ soá 1 Hierodula sp. 44,4 34,9 79,3 24,0 17,3 22,8 64,1 2 Tenodera sp. 10,4 7,2 17,6 9,4 12,9 8,8 31,1 3 Creobroter sp. 1,1 - 1,1 - 0,1 - 0,1 4 Mantis sp. - - - - 2,7 - 2,7 5 Hymenopodinae -1 - - - - - 1,9 1,9 6 Mantinae-1 2,0 - 2,0 - - Toång soá 57,9 41,1- 100 33,4 33,0 33,5 100 Ghi chuù: -: Khoâng xuaát hieän Treân caùc loaïi caây troàng ñieàu tra, vò trí hieän dieän 10,10% vaø treân sinh caûnh ñieàu cuõng coù tyû leä hieän cuûa caùc loaøi boï ngöïa cuõng khoâng gioáng nhau. Ña soá dieän cao hôn caùc sinh caûnh khaùc (4,4%). Caùc loaøi boï boï ngöïa hieän dieän treân caây lôùn nhö: boï ngöïa Hoàng ngöïa coøn laïi hieän dieän vôùi tyû leä raát thaáp. Koâng, boï ngöïa hoa, boï ngöïa xanh nhoû vaø boï ngöïa naâu xaùm. Rieâng boï ngöïa Trung Quoác vaø boï ngöïa Treân caùc loaïi sinh caûnh, haàu heát caùc loaøi boï naâu ñaát hieän dieän treân traûng coû (Baûng 1). ngöïa ñeàu coù tyû leä hieän dieän cao treân sinh caûnh ñieàu. Treân sinh caûnh caây aên traùi (xoaøi, nhaõn, choâm Keát quaû ñieàu tra cuõng cho thaáy boï ngöïa Hoàng Koâng choâm) tyû leä hòeân dieän cuûa caùc loaøi boï ngöïa ít hôn. Hierodula sp. xuaát hieän thöôøng xuyeân hôn, boï ngöïa Ñaëc bieät treân sinh caûnh baép khoâng ghi nhaän ñöôïc Trung Quoác Tenodera sp. xuaát hieän ít, caùc loaøi boï söï hieän dieän cuûa boï ngöïa trong khoaûng thôøi gian ngöïa khaùc xuaát hieän raát ít (Baûng 1). thaùng 4 ñeán cuoái thaùng 6. Tyû leä hieän dieän cuûa moãi loaøi boï ngöïa coù söï khaùc Keát quaû thu ñöôïc cho thaáy treân ñòa baøn huyeän nhau treân moãi sinh caûnh ñieàu tra (Baûng 2). Boï ngöïa Cuû Chi Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø moät soá vuøng Hoàng Koâng Hierodula sp. coù tyû leä hieän dieän cao nhaát thuoäc tænh Bình Döông vaø Ñoàng Nai loaøi boï ngöïa laø 78,79%, vaø cao nhaát trong sinh caûnh ñieàu (44,4%). xuaát hieän chuû yeáu laø boï ngöïa Hoàng Koâng Hierodula Boï ngöïa Trung Quoác Tenodera sp. coù tyû leä hieän dieän sp. Loaøi boï ngöïa Hoàng Koâng Hierodula sp. naøy coù Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007
4 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT tyû leä hieän dieän treân sinh caûnh ñieàu cao coù theå ñoù Keát quaû quan saùt cho thaáy khaû naêng aên moài cuûa laø moâi tröôøng töông ñoái an toaøn. Caây ñieàu laø caây con ñöïc vaø con caùi raát khaùc nhau (Baûng 3). Trong 3 laâu naêm, trong thôøi gian gaàn ñaây noâng daân ít söû loaïi thöùc aên laø aáu truøng chaâu chaáu, thaønh truøng duïng thuoác baûo veä thöïc vaät phoøng tröø saâu haïi. chaâu chaáu vaø thaønh truøng saâu xanh, boï ngöïa caùi coù khaû naêng aên moài nhieàu hôn con ñöïc. Chaâu chaáu laø Treân caây aên traùi boï ngöïa coù tyû leä hieän dieän thaáp thöùc aên thích hôïp cho boï ngöïa hôn ngaøi saâu xanh. hôn nhöng cuõng laø nôi cho boï ngöïa sinh soáng. Ñieàu Ñoái vôùi aáu truøng chaâu chaáu khaû naêng aên moài cuûa naøy coù theå caây aên traùi laø caây laâu naêm, nôi sinh boï ngöïa ñöïc laø 41,7 ± 3,4 con/3 ngaøy, coøn boï ngöïa soáng ít bò thay ñoåi ñoái vôùi boï ngöïa. Tuy nhieân ngöôøi caùi coù theå aên tôùi 76,5 ± 4,3 con/3 ngaøy. Qua phaân noâng daân thöôøng söû duïng raát nhieàu hoaù chaát ñeå tích thoáng keâ khaû naêng aên moài giöõa con ñöïc vaø thaâm canh nhö chaát döôõng caây, chaát kích thích ra con caùi khaùc bieät naøy raát coù yù nghóa. hoa vaø nhaát laø söû duïng nhieàu thuoác baûo veä thöïc vaät. Caùc loaïi hoaù chaát naøy coù theå aûnh höôûng ñeán Ñoái vôùi thöùc aên laø thaønh truøng chaâu chaáu vaø möùc ñoä toàn taïi cuûa boï ngöïa. thaønh truøng saâu xanh, thaønh truøng boï ngöïa aên ít hôn, nhöng khaû naêng aên moài cuûa con ñöïc vaø con Treân sinh caûnh baép trong thôøi gian qua khoâng caùi cuõng khaùc bieät raát coù yù nghóa (Baûng 3). ghi nhaän ñöôïc söï hieän dieän cuûa boï ngöïa. Ngoaøi ñieàu kieän thôøi tieát khí haäu coù theå laøm aûnh höôûng ít Khaû naêng aên moài cuûa aáu truøng boï ngöïa Hoàng nhieàu ñeán söï hieän dieän cuûa boï ngöïa, coù theå caây Koâng Hierodula sp. baép laø caây ngaén ngaøy, thöôøng ñöôïc noâng daân söû duïng laøm caây luaân canh hay xen canh. Hieän traïng Khaû naêng aên moài cuûa aáu truøng boï ngöïa Hierodula naøy aûnh höôûng ñeán vò trí sinh soáng cuûa boï ngöïa, sp. tuoåi nhoû ngoaøi ra cuõng coù theå treân baép ngöôøi daân coøn söû duïng khaù nhieàu loaïi thuoác tröø saâu beänh haïi aûnh AÁu truøng boï ngöïa tuoåi 1, 2, 3, 4 ñöôïc coi laø aáu höôûng ñeán söï toàn taïi cuûa boï ngöïa. truøng tuoåi nhoû, chuùng thöôøng thích aên nhöõng con moài nhoû hôn cô theå mình. Keát quaû quan saùt chuùng Khaû naêng aên moài cuûa boï ngöïa Hierodula sp. toâi ghi nhaän aáu truøng boï ngöïa tuoåi nhoû coù khaû naêng aên ruoài gaám raát cao. Tuoåi 1 aáu truøng coù theå aên 9,5 Khaû naêng aên moài cuûa thaønh truøng boï ngöïa ± 2,0 con/3 ngaøy, qua tuoåi 2 soá löôïng con moài taêng Hoàng Koâng Hierodula sp. leân 20,6 ± 2,5 vaø tuoåi 3 coù khaû naêng aên vôùi soá löôïng lôùn 45,4 ± 3,9 ruoài giaám/3 ngaøy, nhöng ñaëc bieät Khaû naêng aên moài cuûa boï ngöïa phuï thuoäc raát tuoåi 4 khaû naêng aên cuûa chuùng tôùi 76,4 ± 5,8 con/3 nhieàu vaøo giai ñoaïn phaùt trieån vaø gioáng boï ngöïa ngaøy. Nhìn chung, möùc ñoä aên ruoài gaám cuûa aáu truøng ñöïc hay caùi. boï ngöïa tuoåi nhoû raát cao vaø coù theå duøng ruoài gaám ñeå laøm thöùc aên nuoâi boï ngöïa tuoåi nhoû (Baûng 4). Baûng 3. Khaû naêng aên moài cuûa thaønh truøng boï ngöïa Hierodula sp. vôùi moät soá saâu haïi trong phoøng thí nghieäm, naêm 2005 Soá löôïng con moài aên trong 3 ngaøy Keát quaû T- test STT Loaïi moài Thaønh truøng ñöïc Thaønh truøng caùi Prob… 1 AT chaâu chaáu 41,7 ± 3,4 76,5 ± 4,3 0,0000 ** 2 TT. chaâu chaáu 8,4 ± 1,5 18,2 ± 1,7 0,0000 ** 3 TT. Saâu xanh 9,3 ± 1,7 18,7 ± 1,7 0,0000 ** Ghi chuù: - AT: AÁu truøng; TT: Thaønh truøng; **: Söï khaùc bieät raát coù yù nghóa Baûng 4. Khaû naêng aên ruoài giaám vaø aáu truøng chaâu chaáu cuûa aáu truøng boï ngöïa Hoàng Koâng Hierodula sp. tuoåi nhoû trong phoøng thí nghieäm naêm 2005 Soá löôïng moài aên trong 3 ngaøy STT Tuoåi aáu truøng boï ngöïa Soá maãu quan saùt AT chaâu chaáu Ruoài giaám 1 AÁu truøng tuoåi 1 0 9,5 ± 2,0 30 2 AÁu truøng tuoåi 2 3,2 ± 0,9 20,6 ± 2,5 30 3 AÁu truøng tuoåi 3 5,9 ± 1,3 45,4 ± 3,9 30 4 AÁu truøng tuoåi 4 9,9 ± 1,3 76,4 ± 5,8 30 Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 5 Baûng 5. Khaû naêng aên moài cuûa aáu truøng boï ngöïa Hierodula sp. tuoåi lôùn trong phoøng thí nghieäm, naêm 2005 Soá löôïng moài trong 3 ngaøy Tuoåi boï STT AÁu truøng CC tröôûng AT chaâu ngöïa Boï baàu vaøng Boï xít saâu xanh thaønh chaáu 1 AT. T5 1,6 ± 0,6 1,9 ± 0,4 16,2 ± 2,6 1,5 ± 0,7 4,2 ± 1,3 2 AT. T6 3,2 ± 1,0 4,1 ± 0,8 28,3 ± 3,7 7,4 ± 1,4 13,7 ± 1,6 3 AT.T7 5,1 ± 1,2 6,3 ± 1,4 49,3 ± 4,5 16,7 ± 1,4 20,5 ± 2,7 4 AT T8 7,2 ± 0,9 10,5 ± 3,6 71,0 ± 6,6 13,0 ± 8,6 15,6 ± 2,2 AT. ♂ - 7,1 ± 0,9 - 21,3 ± 2,3 27,8 ± 1,8 AT. ♀ - 13,9 ± 1,2 - 4,7 ± 2,0 3,5 ± 2,0 Ghi chuù: CC: Chaâu chaáu, AT: AÁu truøng Vôùi thöùc aên laø aáu truøng chaâu chaáu, aáu truøng boï nhö söï taêng tröôûng cuûa cô theå ñeå ñaït kích thöôùc toái ngöïa baét ñaàu coù theå aên ñöôïc töø tuoåi 2, khaû naêng aên ña khi hoaù tröôûng thaønh. Löôïng thöùc aên lôùn nhö vaäy, aáu truøng chaâu chaáu cuõng gia taêng theo söï tröôûng giuùp chuùng ta ñaùnh giaù ñöôïc yù nghóa trong vieäc söû thaønh cuûa aáu truøng boï ngöïa. duïng boï ngöïa tieâu dieät saâu haïi. Tuoåi 1 boï ngöïa hoaøn toaøn khoâng aên aáu truøng AÁu truøng boï ngöïa Hoàng Koâng tuoåi lôùn khoâng chaâu chaáu, ñieàu naøy coù theå do con moài coù kích thöôùc chæ aên chaâu chaáu, aáu truøng saâu xanh Heliothis lôùn hôn aáu truøng boï ngöïa. Sang tuoåi 2, aáu truøng boï armigera Hub. maø coøn aên caû boï xít vaø boï baàu vaøng. ngöïa baét ñaàu taán coâng aáu truøng chaâu chaáu, khaû naêng aên moài cuûa aáu truøng boï ngöïa gia taêng töø 3,2 ± Boï baàu vaøng Aulacophora sp. (Chrysomelidae - 0,9 con/3 ngaøy ôû tuoåi 2 ñeán 9,9 ± 1,3 con/3 ngaøy vôùi Coleoptera) laø moät trong nhöõng coân truøng gaây haïi boï ngöïa tuoåi 4 (Baûng 4). naëng treân caây hoï baàu bí. AÁu truøng boï ngöïa tuoåi lôùn cuõng taán coâng boï baàu vaøng. Khaû naêng aên boï baàu Khaû naêng aên moài cuûa aáu truøng boï ngöïa Hierodula vaøng cuõng gia taêng töø 1,5 con/3 ngaøy ôû tuoåi 5 leân sp. tuoåi lôùn 13,0 con/3 ngaøy ôû tuoåi 8, nhieàu hôn gaáp 8,7 laàn. Tuy nhieân qua quan saùt chuùng toâi ghi nhaän aáu truøng AÁu truøng boï ngöïa ôû tuoåi 5 trôû leân ñöôïc goïi laø aáu boï ngöïa ñöïc aên boï baàu nhieàu hôn raát nhieàu so vôi truøng tuoåi lôùn. AÁu truøng tuoåi lôùn linh hoaït vaø aên aáu truøng boï ngöïa caùi (21,3 ± 2,3 con/3 ngaøy, toái ña ñöôïc nhieàu loaïi coân truøng khaùc. Ñaëc bieät laø aáu truøng 24 con/3 ngaøy ôû con ñöïc vaø 4,7 ± 2,0 con, toái ña 8 boï ngöïa tuoåi 8 coù theå phaân bieät ñöôïc con ñöïc, con con/3 ngaøy ñoái vôùi con caùi). Tröôøng hôïp naøy khaù caùi vaø khaû naêng aên moài cuûa aáu truøng ñöïc, aáu truøng ñaëc bieät so vôùi thöùc aên laø chaâu chaáu, con caùi aên caùi raát cao nhöng cuõng khaùc nhau. nhieàu hôn con ñöïc. Ñieàu naøy coù theå do kích thöôùc con caùi luùc naøy lôùn hôn nhieàu so vôùi con moài laø boï Vôùi 3 loaïi thöùc aên laø aáu truøng saâu xanh, aáu truøng baàu vaøng, maø con ñöïc kích thöôùc vöøa phaûi neân chaâu chaáu vaø thaønh truøng chaâu chaáu, aáu truøng boï chuùng saên baét vaø aên boï baàu vaøng vôùi soá löôïng lôùn. ngöïa tuoåi lôùn aên aáu truøng chaâu chaáu nhieàu hôn. Ngoaøi ra, theo chuùng toâi quan saùt ñöôïc khi aáu truøng Khaû naêng aên aáu truøng chaâu chaáu cuûa boï ngöïa tuoåi boï ngöïa caùi baét ñöôïc con moài, chuaån bò aên thì ngay lôùn ñaëc bieät taêng nhanh töø 16,2 ± 2,6 con/3 ngaøy ôû laäp töùc boû con moài ra. Lyù do boû con moài ra cuûa aáu tuoåi 5 leân 28,3 ± 3,7 con/3 ngaøy ôû tuoåi 6, ñeán 49,3 ± truøng boï ngöïa caùi coù theå boï baàu vaøng ñaõ tieát ra muøi 4,5 con moài/3 ngaøy ôû tuoåi 7 vaø 71,0 ± 6,6 con/3 khoù chòu hay coù moät taùc ñoäng naøo ñoù aûnh höôûng ngaøy ôû tuoåi 8, gaáp gaàn 4,4 laàn tuoåi 5 (Baûng 5). ñeán phaùt duïc cuûa boï ngöïa caùi tuoåi 8 caùi khieán chuùng phaûi boû con moài (Baûng 5). Thöùc aên laø aáu truøng saâu xanh vaø chaâu chaáu tröôûng thaønh, boï ngöïa tuoåi lôùn aên ít hôn khi aên aáu truøng Khaùc vôùi caùc loïai thöùc aên laø chaâu chaáu, saâu chaâu chaáu. Tuy vaäy nhöng aáu truøng boï ngöïa tuoåi 8 xanh hay boï baàu vaøng, boï xít thöôøng tieát ra muøi cuõng aên moài gaáp 4,5 – 5,5 laàn tuoåi 5 (Baûng 5). hoâi ñeå baûo veä cô theå nhöng aáu truøng boï ngöïa tuoåi lôùn vaãn taán coâng chuùng. Keát quaû quan saùt khaû naêng Qua keát quaû baûng 5, aáu truøng boï ngöïa caùi tuoåi 8 aên aên moài cuûa aáu truøng boï ngöïa Hoàng Koâng Hierodula moài nhieàu hôn aáu truøng ñöïc tuoåi 8, trong 3 ngaøy aáu sp. tuoåi lôùn ñoái vôùi boï xít chuùng toâi ghi nhaän aáu truøng caùi aên 13,9 + 1,2 con thaønh truøng chaâu chaáu, truøng boï ngöïa Hoàng Koâng tuoåi 5 coù theå aên trung coøn aáu truøng ñöïc chæ aên 7,1 con/3 ngaøy. Ñieàu naøy coù bình 4,2 ± 1,3 con/3 ngaøy. Khaû naêng aên moài cuûa aáu theå do kích thöôùc vaø nhu caàu cuûa aáu truøng tuoåi lôùn boï truøng tuoåi 6 taêng leân raát maïnh, khoaûng 13,7 ± 1,6 ngöïa ngaøy caøng cao ñaùp öùng nhöõng hoaït ñoäng, cuõng con/3 ngaøy, toái ña coù theå aên 16 con/3 ngaøy. Qua Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007
6 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT tuoåi 7, moät aáu truøng boï ngöïa coù khaû naêng aên toái ña TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 24 con boï xít, trung bình khoaûng 20,5 ± 2,7 boï xít/ 3 ngaøy. Tuy nhieân, ñeán tuoåi 8 aáu truøng boï ngöïa aên Cranshaw W. S., 2007. Colorado State University moài giaûm coøn 15,6 ± 2,2 con/3 ngaøy. Ñaëc bieät, khaû Cooperative Extention. Mantids of Colorado naêng aên aáu truøng cuûa boï ngöïa caùi giaûm raát nhieàu, trung bình 3,5 ± 2,0 con/3 ngaøy nhöng khaû naêng http://www#.Ext.colostate.edu/pubs/insect/ aên boï xít cuûa boï ngöïa ñöïc tuoåi 8 vaãn gia taêng leân 05510.html 27,8 + 1,8 con/3 ngaøy (Baûng 5). Ñieàu naøy coù theå boï xít khoâng phaûi laø thöùc aên öa thích cho aáu truøng boï Insect Price List – Mantidae, 2005. file:///E:/Insect- ngöïa caùi tuoåi 8 phaùt duïc nhöng vaãn laø con moài öa Sale_com%20-%20Insect%20Price%20List%20 thích cuûa boï ngöïa ñöïc tuoåi 8. %20Mantidae.htm Nhìn chung, böôùc ñaàu chuùng toâi ghi nhaän ñöôïc Indian flower Mantis Creobroter meleagris, 2005. con moài cuûa boï ngöïa raát phong phuù vaø khaû naêng http://www.phasmidsincyberspace.com/ aên moài gia taêng theo söï phaùt trieån cuûa giai ñoaïn aáu truøng vaø ñaëc bieät con caùi aên nhieàu hôn con ñöïc. CreoboterMeleagris.html Vôùi thöùc aên laø boï xít vaø boï baàu con ñöïc aên nhieàu hôn con caùi. Mohn D.L., 2002. Mantodea, Mantidae Hierodula spp. HongKong Mantis. http://ccs-hk.org/DM/ KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ NGHÒ butterfly/Bugs/Mantid/Hierodula-spp.html Keát luaän David Oliveira, 1996. Mantid key. http:// www.earthlife.net/insects/mant-key.html - Böôùc ñaàu ghi nhaän ñöôïc 6 loaøi boï ngöïa hieän dieän treân caây ñieàu, moät soá caây aên traùi, caø pheâ, Alfred P., 2000. The Praying Mantises (Mantodea) traûng coû laø boï ngöïa Hoàng Koâng Hierodula sp., boï ngöïa Trung Quoác Tenodera sp., boï ngöïa hoa of South Africa. http://www.ru.ac.za/academic/ Creobroter sp., boï ngöïa xanh Mantis sp., boï ngöïa departments/zooento/Martin/ naâu xaùm nhoû Hymenopodinae 1 vaø boï ngöïa naâu mantodea.html#mantodea ñaát lôùn Mantinae 1. Chinese Mantid also called Praying Mantis - Boï ngöïa Hoàng Koâng Hierodula sp. xuaát hieän (Tenodera aridifolia). 2005. http:// thöôøng xuyeân nhaát, tyû leä hieän dieän cuûa chuùng laø www.rlephoto.com/bugs/mantis_praying/ khaù cao töø 64,1-79,3 %, boï ngöïa Trung Quoác coù tyû leä hieän dieän 17,6-31,1%. index.htm - Boï ngöïa aên nhieàu loaøi saâu haïi, bao goàm chaâu Phaïm Vaên Laàm, 1997. Phöông phaùp ñieàu tra thu chaáu, boï baàu vaøng, boï xít 2 sao nhoû, aáu truøng vaø thaäp thieân ñòch saâu haïi caây troàng noâng nghieäp. thaønh truøng saâu xanh, trong ñoù boï ngöïa thích aên Phöông phaùp ñieàu tra cô baûn dòch haïi noâng nghieäp chaâu chaáu nhaát. vaø thieân ñòch cuûa chuùng. Baûo Veä Thöïc Vaät, Taäp 1, 100 trang, trang 21-29. Ñeà nghò - Nghieân cöùu tieáp thaønh phaàn boï ngöïa treân moät soá caây troàng khaùc vaø khaû naêng aên moài vôùi coân truøng khaùc. - Nghieân cöùu ñaëc ñieåm hình thaùi vaø sinh hoïc cuûa boï ngöïa Hierodula sp. ñeå hieåu roõ theâm veà tieàm naêng sinh saûn cuûa chuùng vaø khaû naêng söû duïng chuùng. Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 1&2/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM