Bướu trung thất trước: Loại mô học, biểu hiện lâm sàng, đặc điểm hình ảnh học qua nghiên cứu loạt ca lâm sàng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> BƯỚU TRUNG THẤT TRƯỚC: LOẠI MÔ HỌC,<br /> BIỂU HIỆN LÂM SÀNG, ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH HỌC<br /> QUA NGHIÊN CỨU LOẠT CA LÂM SÀNG<br /> Nguyễn Hữu Lân*, Lê Tự Phương Thảo**, Nguyễn Huy Dũng*, Nguyễn Sơn Lam*,<br /> Nguyễn Thị Bích Yến*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Bướu tăng sinh nguyên phát ở trung thất trước là một nhóm bướu chiếm 50% tất cả các bướu<br /> trung thất. Chúng bao gồm cả bướu tăng sinh lành tính và ác tính. Những hiểu biết về bệnh học, biểu hiện lâm<br /> sàng, hình ảnh học của các loại bướu thường gặp là công cụ chẩn đoán an toàn, hiệu quả bướu trung thất trước.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu này mô tả loại mô học, biểu hiện lâm sàng và đặc điểm hình ảnh học của bệnh nhân<br /> bướu trung thất trước.<br /> Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu loạt ca lâm sàng 130 bệnh nhân có chẩn đoán bướu tăng sinh ở<br /> trung thất trước. Các biến số được mô tả gồm nhân chủng học, dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng, hình ảnh học.<br /> Kết quả: Tổng cộng có 59 bệnh nhân nam và 71 bệnh nhân nữ được nghiên cứu, tuổi trung vị là 36 tuổi (từ<br /> 15-83 tuổi), 27 bệnh nhân có bướu ác tính và 103 bệnh nhân có bướu lành tính. Bướu quái trưởng thành là loại<br /> mô học thường gặp nhất, chiếm 36,9% (48/130) các trường hợp, sau đó là bướu tuyến ức lành tính (19,2%,<br /> 25/130), ung thư biểu mô tuyến ức (16,2%, 21/130), nang trung thất (14,6%, 19/130). Triệu chứng<br /> thường gặp là đau ngực (77,7%), ho (73,1%), khó thở (17,7%), sốt (15,4%), các triệu chứng khác ít gặp hơn<br /> như ho ra máu (8,7%), sụt cân (6,8%), khàn tiếng (5,4%) và nuốt nghẹn (0,8%). Ho và khàn tiếng là triệu<br /> chứng thường gặp ở bệnh nhân bướu ác tính (p < 0,05). 96,3% bướu ác tính và 70,9% bướu lành tính có bờ ngoài<br /> đa cung (p < 0,006).<br /> Kết luận: Tổn thương lành tính thường gặp hơn là tổn thương ác tính, với bướu quái trưởng thành là tổn<br /> thương thường được chẩn đoán nhất ở trung thất trước. Ho và khàn tiếng là triệu chứng thường gặp ở bệnh<br /> nhân bị bướu ác tính. Hình ảnh tiên đoán bướu ác tính là tổn thương có bờ ngoài đa cung.<br /> <br /> Từ khóa: trung thất trước; bướu trung thất trước.<br /> ABSTRACT<br /> ANTERIOR MEDIASTINAL TUMOUR: HISTOLOGICAL TYPES, CLINICAL PRESENTATION,<br /> RADIOLOGICAL FINDINGS IN A CASE SERIES STUDY<br /> Nguyen Huu Lan, Le Tu Phuong Thao, Nguyen Huy Dung, Nguyen Son Lam, Nguyen Thi Bich Yen<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 1 - 2015: 303 - 311<br /> Background: Primary anterior mediastinal neoplasms comprise a diverse group of tumors and account for<br /> 50% of all mediastinal masses. They comprise various benign and malignant neoplasms. Understanding the<br /> pathology, clinical presentation, imaging of the major tumour types is instrumental in the safe and efficient work–<br /> up of a anterior mediastinal tumors.<br /> Objective: The study was conducted to describe the histological types, clinical presentation, and<br /> radiological findings among patient with anterior mediastinal neoplasms.<br /> * Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: Ts. Bs. Nguyễn Hữu Lân<br /> ĐT: 0913185885<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> ** Bệnh viện Quận 6, TP. Hồ Chí Minh<br /> Email: nguyenhuulan1965@gmail.com<br /> <br /> 303<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Materials and Methods: Case series study of 130 patient whose diagnosis was anterior mediastinal<br /> neoplasms. Variables studied were demographic variables, clinical signs and symptoms, radiological findings.<br /> Results: A total of 59 males and 71 females were studied. The median age at diagnosis was 36 years<br /> (range: 15 years to 83 years), 27 had malignant tumours while 103 had benign ones. Mature terratoma was the<br /> most common histological variety, which was present in 36.9% (48 of 130) of the patients, followed by benign<br /> thymoma (19.2%, 25 of 130), thymic carcinoma (16.2%, 21 of 130), mediastinal cyst (14.6%, 19 of 130).<br /> The most common symptoms were chest pain, cough, dyspnoea, fever (77.7%, 73.1%, 17.7% and 15.4%,<br /> respectively), others were hemoptysis (8.7%), lose weight (6.8%), hoarseness (5.4%) and dysphagia (0.8%).<br /> Cough and hoarseness were a more frequent symptoms in patients with malignant tumours (p < 0.05). 96.3%<br /> malignant tumors has lobulated borders whereas 70.9% benign tumors has lobulated borders (p < 0.006).<br /> Conclusion: Benign lesions are more common than malignant lesions with mature terratoma being the most<br /> commonly diagnosed anterior mediastinal lesion. Cough and hoarseness were a more frequent symptoms in<br /> patients with malignant tumours. The features most predictive of malignant tumors were lobulated lesions.<br /> Key words: anterior mediastinal; anterior mediastinal tumors<br /> ảnh học X quang, mô bệnh học của bướu trung<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> thất được đưa vào phân tích thống kê.<br /> Trung thất trước có giới hạn trước là xương<br /> Các số liệu sau khi thu thập sẽ được mã hóa<br /> ức, giới hạn sau là màng ngoài tim, phía trên là<br /> và nhập vào máy vi tính, sử dụng phần mềm<br /> lối vào lồng ngực, phía dưới là cơ hoành. Cấu<br /> Stata 10 để xử lý. Chúng tôi chia bệnh nhân<br /> trúc chứa trong trung thất trước bao gồm mỡ, hệ<br /> thành nhóm bướu trung thất lành tính và bướu<br /> bạch huyết và một số hạch bạch huyết, dây chằng<br /> trung thất ác tính.<br /> xương ức-màng ngoài tim, các nhánh của động<br /> Sử dụng phép kiểm 2 để so sánh sự khác<br /> mạch và tĩnh mạch vú trong, tuyến ức(11). Một số<br /> biệt về tỷ lệ giữa hai nhóm bệnh nhân cho các<br /> nghiên cứu báo cáo tăng sinh trung thất trước<br /> biến định tính.<br /> chiếm đến 50% bướu trung thất với bệnh lý<br /> thường gặp nhất là bướu tuyến ức lành tính(9).<br /> Nghiên cứu khác lại thấy 65% các trường hợp<br /> bướu trung thất nằm ở trung thất trước với 67%<br /> là bệnh lý ác tính(12). Tại Việt Nam, chưa có báo<br /> cáo nghiên cứu riêng biệt cho trung thất trước.<br /> Vì vậy, chúng tôi thực hiện nghiên cứu loạt ca<br /> lâm sàng nhằm mô tả tần suất các loại mô bệnh<br /> học, biểu hiện lâm sàng, hình ảnh học X quang<br /> của 130 bướu trung thất trước.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Chúng tôi thực hiện nghiên cứu tiến cứu, mô<br /> tả loạt lâm sàng 130 trường hợp bệnh nhân nhập<br /> viện tại bệnh viện Phạm Ngọc Thạch từ năm<br /> 2005 đến năm 2014, để chẩn đoán và/hoặc điều<br /> trị bướu trung thất trước.<br /> Tất cả bệnh nhân đều được chụp cắt lớp điện<br /> toán lồng ngực trước phẫu thuật. Các yếu tố nhân<br /> chủng học, triệu chứng lâm sàng, đặc điểm hình<br /> <br /> 304<br /> <br /> Thực hiện phép kiểm chính xác của Fisher<br /> (Fisher’s Exact Test) nếu có trên 20% số ô trong<br /> bảng chéo có tần số mong đợi nhỏ hơn 5. Sử<br /> dụng kiểm định thống kê “Shapiro test” để xác<br /> định giả thiết phân phối chuẩn của một biến số.<br /> Nếu biến số có phân phối chuẩn, chúng tôi<br /> dùng số trung bình và độ lệch chuẩn để mô tả<br /> dữ liệu; sử dụng kiểm định t với 2 mẫu độc lập<br /> để so sánh sự khác biệt cho các biến định lượng;<br /> nếu biến số không có phân phối chuẩn, chúng tôi<br /> dùng số trung vị để mô tả dữ liệu; sử dụng kiểm<br /> định Mann-Whitney để so sánh sự khác biệt cho<br /> các biến định lượng. Tất cả các phương pháp<br /> kiểm định giả thuyết được thực hiện bằng cách<br /> sử dụng kiểm định 2 bên (two-sided<br /> alternatives).<br /> Ngưỡng ý nghĩa là 0,05 (p < 0,05) để chấp<br /> nhận hay bác bỏ giả thuyết thống kê.<br /> <br /> Phẫu Thuật Lồng Ngực<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Bảng 2: Triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân bướu<br /> trung thất trước<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1: Các loại bướu trung thất trước.<br /> Các loại bướu trung thất trước<br /> Bướu quái trưởng thành<br /> Bướu tuyến ức lành tính<br /> Ung thư biểu mô tuyến ức<br /> Ung thư hạch bạch huyết<br /> Lao hạch bạch huyết<br /> Nang trung thất<br /> Bướu tế bào mầm ác tính<br /> Bướu sợi thần kinh lành tính<br /> Bướu giáp<br /> Bướu quái chưa trưởng thành<br /> Sarcôm mỡ<br /> Hạch viêm mạn tính<br /> Bướu mạch máu<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Nữ<br /> (n)<br /> 31<br /> 12<br /> 5<br /> 3<br /> 4<br /> 10<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 71<br /> <br /> Nam<br /> (n)<br /> 17<br /> 13<br /> 14<br /> 1<br /> 0<br /> 9<br /> 2<br /> 1<br /> 0<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 1<br /> 59<br /> <br /> Tổng<br /> cộng<br /> 48<br /> 25<br /> 19<br /> 4<br /> 4<br /> 19<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 1<br /> 2<br /> 130<br /> <br /> Nghiên cứu này có 130 bệnh nhân bướu<br /> trung thất trước được thu dung với tuổi trung<br /> vị là 36 tuổi (từ 15 đến 83 tuổi), bao gồm 59<br /> bệnh nhân nam, tuổi trung vị là 40 tuổi (từ 15<br /> đến 82 tuổi), 71 bệnh nhân nữ, tuổi trung vị là<br /> 36 tuổi (từ 15 đến 83 tuổi). Không có khác biệt<br /> có ý nghĩa thống kê tuổi trung bình của nam<br /> so với nữ (p > 0,5).<br /> Có 103 bướu trung thất trước lành tính với<br /> tuổi trung vị là 35 tuổi (từ 15 đến 83 tuổi),<br /> 27bướu trung thất trước ác tính với tuổi trung vị<br /> là 49 tuổi (từ 20 đến 82 tuổi).<br /> Tuổi bệnh nhân bướu ác tính trung thất<br /> trước cao hơn có ý nghĩa thống kê so với tuổi<br /> bệnh nhân bướu lành tính trung thất trước (p <<br /> 0,003).<br /> Tỷ lệ bướu trung thất trước lành tính/ác tính<br /> ở bệnh nhân nữ là 61/10, ở bệnh nhân nam là<br /> 42/17. Tỷ lệ bướu trung thất trước ác tính ở nam<br /> giới cao hơn có ý nghĩa thống kê so với nữ giới<br /> (p < 0,04). Các loại bướu trung thất trước được<br /> trình bày trong bảng 1.<br /> Bảng 2 trình bày các triệu chứng lâm sàng,<br /> bảng 3 trình bày các đặc điểm hình ảnh học theo<br /> bản chất mô học lành tính hay ác tính của bệnh<br /> nhân bướu trung thất trước.<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Lành tính Ác tính<br /> P - value<br /> (n = 103) (n = 27)<br /> Đau ngực<br /> 81<br /> 20<br /> > 0,6<br /> Ho<br /> 71<br /> 24<br /> < 0,04<br /> Khó thở<br /> 17<br /> 6<br /> > 0,4<br /> Sốt<br /> 14<br /> 6<br /> > 0,2<br /> Ho ra máu<br /> 5<br /> 4<br /> > 0,06<br /> Sụt cân<br /> 5<br /> 2<br /> > 0,6<br /> Khàn tiếng<br /> 2<br /> 5<br /> < 0,0007<br /> Nuốt nghẹn<br /> 1<br /> 0<br /> Không triệu chứng lâm sàng<br /> 27<br /> 6<br /> > 0,6<br /> Triệu chứng lâm sàng<br /> <br /> Bảng 3: Đặc điểm hình ảnh học và các thủ thuật chẩn<br /> đoán mô học bướu trung thất trước.<br /> Đặc điểm hình ảnh học<br /> Mật độ đồng nhất<br /> Vôi hóa<br /> Đặc tính bờ trung thất:<br /> + Tròn đều<br /> + Đa cung<br /> Hình ảnh soi phế quản ống mềm:<br /> + Bình thường, không thực hiện<br /> sinh thiết qua soi phế quản<br /> + Nghi ngờ bất thường, sinh thiết<br /> qua soi phế quản nhưng không có<br /> chẩn đoán xác định<br /> + Nghi ngờ bất thường, sinh thiết<br /> qua soi phế quản có kết quả chẩn<br /> đoán xác định<br /> Sinh thiết bướu trung thất trước<br /> bằng kim dưới hướng dẫn chụp cắt<br /> lớp điện toán lồng ngực:<br /> + Không thực hiện<br /> + Thực hiện sinh thiết nhưng không<br /> có chẩn đoán xác định<br /> + Thực hiện sinh thiết và có chẩn<br /> đoán xác định<br /> <br /> Lành tính<br /> (n = 103)<br /> 59<br /> 44<br /> <br /> Ác tính<br /> (n = 27)<br /> 16<br /> 9<br /> <br /> 30<br /> 73<br /> <br /> 1<br /> 26<br /> <br /> 88<br /> <br /> 20<br /> <br /> 15<br /> <br /> 6<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 89<br /> <br /> 16<br /> <br /> 10<br /> <br /> 10<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Khoang trung thất trước là một khoang ảo.<br /> Tuy vậy, nó chứa nhiều cấu trúc và có nhiều<br /> dạng bệnh lý làm cho vùng này trở thành khu<br /> vực đáng chú ý về lâm sàng. Ở đây có cơ, dây<br /> chằng, tổ chức mỡ và cơ quan như tuyến ức,<br /> tuyến giáp, tuyến cận giáp. Bướu trung thất<br /> thường gặp trong thực hành lâm sàng. Việc chẩn<br /> đoán có nhiều thách thức và khẩn cấp vì phạm<br /> vi chẩn đoán đi từ hoàn toàn lành tính đến rất ác<br /> <br /> 305<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> tính và việc chẩn đoán chậm trễ có thể dẫn đến<br /> chết người(7).<br /> Bướu tuyến ức lành tính là dạng bướu<br /> nguyên phát thường gặp nhất của trung thất<br /> trước. Tỷ lệ gặp ở nam và nữ thường bằng nhau<br /> và thường gặp ở người lớn trên 40 tuổi, ít khi<br /> gặp ở trẻ em và vị thành niên. Phần lớn bệnh<br /> nhân thường không có triệu chứng, 1/3 số bệnh<br /> nhân có đau ngực, ho, khó thở và/hoặc những<br /> triệu chứng khác liên quan đến chèn ép hay xâm<br /> lấn các cấu trúc nằm liền kề.Về mặt bệnh học,<br /> bướu tuyến ức lành tính là do tăng sinh biểu mô<br /> có đặc trưng là sự phối hợp giữa tế bào biểu mô<br /> và các tế bào lymphô trưởng thành. Hầu hết các<br /> trường hợp là tăng sinh dạng đặc, chỉ 1/3 là dạng<br /> có hoại tử, chảy máu hoặc có nang. Bướu tuyến<br /> ức lành tính thường được bao quanh bởi vỏ xơ.<br /> Tuy vậy, 34% trường hợp có thể xâm nhập qua<br /> vỏ và di căn trực tiếp vào vùng mỡ trung thất,<br /> màng phổi, màng ngoài tim, các mạch máu lớn,<br /> tâm nhĩ phải, và/hoặc phổi. Về mặt hình ảnh học,<br /> bướu tuyến ức lành tính là bướu trung thất<br /> trước-trên, có bờ rõ, tròn đều, điển hình là phát<br /> triển từ một thùy tuyến ức và phát triển về một<br /> phía của đường giữa. Bướu phát triển về cả hai<br /> bên tuyến ức ít gặp hơn. Bướu tuyến ức lành<br /> tính thường chỉ ở phía trước quai động mạch<br /> chủ, nhưng nó có thể xảy ra ở vị trí bất kỳ từ cổ<br /> đến góc tâm hoành. Kích thước bướu thường từ<br /> 5-10cm, dao động trong phạm vi từ dưới 1cm<br /> đến 34cm. Ít gặp hình ảnh vôi hóa trên phim<br /> Xquang. Nếu có vôi hóa, thường chỉ có ở bướu<br /> kích thước nhỏ. Bướu tuyến ức lành tính có thể<br /> xâm lấn vào màng phổi, phổi và biểu hiện giống<br /> ung thư trung biểu mô lan tỏa. Ngay cả khi lan<br /> tỏa vào màng phổi cũng ít gây tràn dịch màng<br /> phổi. Chụp cắt lớp điện toán lồng ngực để đánh<br /> giá bướu tuyến ức lành tính nên chụp đến vùng<br /> bụng trên để loại trừ sự lan rộng của bướu qua<br /> cơ hoành(9). Trong nghiên cứu của chúng tôi,<br /> bướu tuyến ức lành tính là bướu thường gặp thứ<br /> hai sau bướu quái trưởng thành, chiếm 19,2%<br /> (25/130 bệnh nhân) bướu trung thất trước; tuổi<br /> trung vị là 50 tuổi (từ 15 đến 77 tuổi); 52% (13/25<br /> <br /> 306<br /> <br /> bệnh nhân) nam, 48% (12/25 bệnh nhân) nữ; 44%<br /> (11/25 trường hợp) bướu nằm ở trung thất trên,<br /> 40% (10/25 trường hợp) nằm ở trung thất giữa,<br /> 12% (3/25 trường hợp) nằm ở trung thất trên và<br /> giữa, 4% (1/25 trường hợp) nằm ở trung thất<br /> dưới; kích thước trung vị bướu là 5cm (từ 3,5cm<br /> đến 14cm), 68% (17/25 trường hợp) bướu có bờ<br /> ngoài đa cung, 32% (8/25 trường hợp) bướu có<br /> bờ ngoài tròn đều, 24% (6/25 trường hợp) bướu<br /> có vôi hóa, 76% (19/25 trường hợp) bướu có mật<br /> độ đồng nhất. Trong 6 trường hợp bướu có vôi<br /> hóa, có 2 trường hợp bướu có kích thước 4cm, 2<br /> trường hợp bướu có kích thước 5cm, 1 trường<br /> hợp bướu có kích thước 8cm, 1 trường hợp bướu<br /> có kích thước 10cm. Về lâm sàng, chúng tôi ghi<br /> nhận 73% (18/25 bệnh nhân) có ho, có 64% (16/25<br /> bệnh nhân) có đau ngực, 16% (4/25 bệnh nhân)<br /> có khó thở, 8% (2/25 bệnh nhân) có sốt, 4% (1/25<br /> bệnh nhân) có ho ra máu, 4% (1/25 bệnh nhân)<br /> có sụt cân nhanh, 4% (1/25 bệnh nhân) có nuốt<br /> nghẹn, 40% (10/25 bệnh nhân) không có triệu<br /> chứng lâm sàng.<br /> Ung thư biểu mô tuyến ức có khả năng xâm<br /> lấn tại chỗ và di căn sớm. Ung thư biểu mô tế<br /> bào vẩy và ung thư giống tế bào biểu mô<br /> lympho là những dạng tế bào thường gặp nhất,<br /> thường xảy ra ở nam giới trung niên, trung bình<br /> 46 tuổi. Hình ảnh trên Xquang lồng ngực, ung<br /> thư biểu mô tuyến ức thường là bướu lớn ở<br /> trung thất trước, bờ không đều, thường có tràn<br /> dịch màng phổi và tràn dịch màng tim, mặc dù ít<br /> gặp di căn màng phổi. Ung thư biểu mô tuyến<br /> ức có thể có hình ảnh học dạng nang(9). Trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi, ung thư biểu mô<br /> tuyến ức chiếm 14,6% (19/130 bệnh nhân) bướu<br /> trung thất trước, tuổi trung vị 56 tuổi, với 26,3%<br /> (5/19 bệnh nhân) là nữ, 73,7% (14/19 bệnh nhân)<br /> là nam. 94,7% (18/19 bệnh nhân) có ho, 78,9%<br /> (15/19 bệnh nhân) có đau ngực, 26,3% (5/19 bệnh<br /> nhân) có khàn tiếng, 21,1% (4/19 bệnh nhân) có<br /> sốt, 10,5% (2/19 bệnh nhân) có ho ra máu, 10,5%<br /> (2/19 bệnh nhân) có khó thở, 10,5% (2/19 bệnh<br /> nhân) có sụt cân nhanh, 10,5% (2/19 bệnh nhân)<br /> không triệu chứng lâm sàng. Trung vị đường<br /> <br /> Phẫu Thuật Lồng Ngực<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> kính lớn nhất của bướu là 9cm, 94,7% (18/19<br /> trường hợp) bướu có bờ đa cung, 5,3% (1/19<br /> trường hợp) bướu có bờ không đều lởm chởm<br /> hình tia, 42,1% (8/19 trường hợp) bướu có vôi<br /> hóa, 47,9% (11/19 trường hợp) bướu có mật độ<br /> đồng nhất.<br /> Nang trung thất khá hiếm gặp nhưng dễ<br /> chẩn đoán bằng kiểm tra X quang thông thường.<br /> Chúng chiếm khoảng 12 - 30% bướu trung thất<br /> tiên phát. Nang trung thất được phân loại xa hơn<br /> thành các dạng nang dạng ruột, chiếm hơn 1/2<br /> tổn thương dạng nang ở trung thất, nang trung<br /> thất bao gồm nang màng ngoài tim, nang tuyến<br /> ức, và những bất thường ít gặp khác như nang<br /> ống ngực hoặc thoát vị màng não. Nang dạng<br /> ruột, gồm nang phế quản và hầu họng, chiếm<br /> 48,6% tổng số nang ở trung thất. Nang phế quản<br /> thường gặp hơn nang hầu họng. Nang phế quản<br /> và hầu họng có nguồn gốc từ nang nguyên phát<br /> do sự gấp lại bất thường ở rãnh hầu-khí quản<br /> phôi thai trong quá trình phát triển bào thai khi<br /> có chia tách ống hô hấp và tiêu hóa. Cả 2 cơ quan<br /> đều có lớp niêm mạc nhầy dạng ống và dạng<br /> mao cùng lúc. Cả hai cơ quan này đều có niêm<br /> mạc trụ có lông chuyển vào cùng thời điểm, sau<br /> đó biểu mô gai lan vào vùng hầu. Gerle lần đầu<br /> tiên đặt thuật ngữ bất thường của phế quản phổi<br /> để chỉ mô phổi phát triển bất thường của ống<br /> ruột nguyên phát, những sang thương nang bẩm<br /> sinh của phổi và trung thất có thể do mối tương<br /> tác giữa các thành phần phổi của trung phôi bì<br /> và ngoại phôi bì của phổi trong quá trình phát<br /> triển. Những bất thường về hình thái phế quản<br /> phổi như phổi biệt trí dạng nang đặc, dị dạng<br /> bẩm sinh dạng nang tuyến, khí thủng thuỳ bẩm<br /> sinh và nang phế quản phổi. Giai đoạn phát triển<br /> phôi thai và sai sót có thể xác định vị trí của phế<br /> quản và nhu mô phổi của nang phế quản. Nếu<br /> chúng được hình thành sớm, chúng sẽ nằm ở<br /> trung thất cạnh khí quản hoặc hầu họng, được<br /> phủ bởi lớp biểu mô cũng phát triển từ đường<br /> hô hấp hoặc đường tiêu hóa. Ngược lại, nếu sự<br /> bất thường này phát triển muộn hơn, chúng nằm<br /> trong nhu mô phổi với biểu mô đường hô hấp.<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Khi đó, nang phế quản và nang hầu họng có<br /> chung nguồn gốc phát triển, việc đặt tên sẽ<br /> không chính xác. Phân biệt nang phế quản và<br /> nang hầu họng khi có mặt mô sụn, chứng tỏ<br /> nguồn gốc nang là từ phế quản. Tuy nhiên,<br /> Nobuhara và cộng sự đều đặt tên cả 2 dạng là<br /> nang dạng ruột do nguồn gốc phôi thai của<br /> chúng, do sự tương tự về giải phẫu và tổ chức<br /> học. Nang trung biểu mô gọi là nang trung mạc,<br /> gồm nang màng ngoài tim và nang màng phổi,<br /> chiếm khoảng 1/100,000 người, tỷ lệ từ 18.1%<br /> đến 33% nang trung thất. Các bất thường này<br /> được tạo thành bởi sự tồn tại của lá thành trong<br /> quá trình phát triển, có sự sai biệt trong quá trình<br /> tái hợp; như vậy, túi thừa màng ngoài tim có mối<br /> liên quan với khoang ngoài tim, được xem như<br /> dạng không hoàn chỉnh của nang ngoài tim.<br /> Nang tuyến ức là những bất thường rất hiếm<br /> gặp. Tuy vậy, có báo cáo cho thấy nang tuyến ức<br /> là tổn thương thường gặp thứ hai, chiếm 28,6%<br /> trong các nang trung thất và 3,7% trong các bướu<br /> trung thất. Nang tuyến ức có thể xảy ra ở bất kỳ<br /> đoạn giải phẫu nào, từ nền cổ đến cơ hoành. Có<br /> một vài quan điểm trái chiều về nguyên nhân<br /> gây ra nang tuyến ức. Bieger và McAdams cho<br /> rằng nang tuyến ức phát triển từ ống ức hầu,<br /> như vậy, chúng là bẩm sinh. Graeber và cộng sự<br /> cho rằng sang thương nang của tuyến ức chia<br /> thành 3 loại chính: bẩm sinh, tân sản và thoái<br /> hoá. Hai cơ chế sau là sự phát triển nang của<br /> bướu tuyến ức lành tính và u nang sau khi hóa<br /> trị bệnh Hodgkin. Trong bất kỳ tình huống nào,<br /> sự đứt đoạn cục bộ của tổ chức tuyến ức có thể<br /> khởi phát cho sự tạo thành và phát triển nang.<br /> Bệnh nguyên của thoát vị màng não trong lồng<br /> ngực thì chưa rõ, nhưng thấy có liên quan với<br /> bệnh đa u sơi thần kinh. Do thoát vị màng não<br /> trong lồng ngực rất hiếm gặp, đôi khi được chẩn<br /> đoán phân biệt với nang trung thất. Môt thoát vị<br /> màng não có thể được định nghĩa như là một<br /> chồi xương cùng của màng nhện não thông qua<br /> một lỗ liên đốt sống. 20% các trường hợp thoát vị<br /> màng não liên quan với biểu hiện bất thường về<br /> thần kinh như yếu liệt, bệnh về thần kinh cảm<br /> <br /> 307<br /> <br />