intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Các giải pháp phòng tránh lũ lụt miền Trung, nguyên nhân: Phần 1

Chia sẻ: Hoa La Hoa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

334
lượt xem
79
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Lũ lụt miền Trung, nguyên nhân và các giải pháp phòng tránh của NXB Khoa học tự nhiên và công nghệ giới thiệu đến bạn đọc nội dung về nguyên nhân gây lũ lụt ở miền Trung và các giải pháp để phòng tránh. Tài liệu gồm 3 chương, được chia thành hai phần. Phần 1 giới thiệu đến bạn đọc nội dung chương I về đặc điểm lũ lụt dải duyên hải miền Trung, cụ thể: Khái quát điều kiện địa lý dải duyên hải miền Trung, đặc điểm các sông dải duyên hải miền Trung và tác động lũ lụt đến môi trường sống cộng đồng.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Các giải pháp phòng tránh lũ lụt miền Trung, nguyên nhân: Phần 1

  1. ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam bé s¸ch chuyªn kh¶o TµI NGUY£N THI£N NHI£N Vµ M¤I TR¦êNG VIÖT NAM Lò lôt miÒn trung nguyªn nh©n vµ c¸c gi¶i ph¸p phßng tr¸nh Nhµ xuÊt B¶n khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ
  2. ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam bé s¸ch chuyªn kh¶o øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao
  3. VIÖN KHOA HäC Vµ C¤NG NGHÖ VIÖT NAM Bé S¸CH CHUY£N KH¶O HéI §åNG BI£N TËP Chñ tÞch Héi ®ång: GS.TSKH §Æng vò minh Phã Chñ tÞch Héi ®ång: GS.TSKH NguyÔn Khoa S¬n pgs.tskh NguyÔn T¸c An, pgs.ts Lª TrÇn B×nh, pgs.tskh NguyÔn V¨n C , gs.tskh Vò Quang C«n, ts. Mai H , gs.vs NguyÔn V¨n HiÖu, gs.TSKH H Huy Kho¸i, gs.tskh NguyÔn Xu©n Phóc, gs.ts Bïi C«ng QuÕ, gs.tskh TrÇn V¨n Sung, pgs.ts Ph¹m Huy TiÕn, gs.ts TrÇn M¹nh TuÊn, gs.tskh NguyÔn ¸i ViÖt
  4. Lêi giíi thiÖu ViÖn Khoa häc v C«ng nghÖ ViÖt Nam l c¬ quan nghiªn cøu khoa häc tù nhiªn v c«ng nghÖ ®a ng nh lín nhÊt c¶ n'íc, cã thÕ m¹nh trong nghiªn cøu c¬ b¶n, nghiªn c'ó v ph¸t triÓn c«ng nghÖ, ®iÒu tra t i nguyªn thiªn nhiªn v m«i tr'êng ViÖt Nam. ViÖn tËp trung mét ®éi ngò c¸n bé nghiªn cøu cã tr×nh ®é cao, c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ nghiªn cøu v thùc nghiÖm cña nhiÒu ng nh khoa häc tù nhiªn v c«ng nghÖ. Trong suèt 30 n¨m x©y dùng v ph¸t triÓn, nhiÒu c«ng tr×nh v kÕt qu¶ nghiªn cøu cã gi¸ trÞ cña ViÖn ®D ra ®êi phôc vô ®¾c lùc cho sù nghiÖp x©y dùng v b¶o vÖ Tæ quèc. §Ó tæng hîp v giíi thiÖu cã hÖ thèng ë tr×nh ®é cao, c¸c c«ng tr×nh v kÕt qu¶ nghiªn cøu tíi b¹n ®äc trong n'íc v quèc tÕ, ViÖn Khoa häc v C«ng nghÖ ViÖt Nam quyÕt ®Þnh xuÊt b¶n bé s¸ch chuyªn kh¶o. Bé s¸ch tËp trung v o ba lÜnh vùc sau: Nghiªn cøu c¬ b¶n; Ph¸t triÓn v øng dông c«ng nghÖ cao; T i nguyªn thiªn nhiªn v m«i tr'êng ViÖt Nam. T¸c gi¶ cña c¸c chuyªn kh¶o l nh÷ng nh khoa häc ®Çu ng nh cña ViÖn hoÆc c¸c céng t¸c viªn ®D tõng hîp t¸c nghiªn cøu. ViÖn Khoa häc v C«ng nghÖ ViÖt Nam xin tr©n träng giíi thiÖu tíi c¸c quý ®äc gi¶ bé s¸ch n y v hy väng bé s¸ch chuyªn kh¶o sÏ l t i liÖu tham kh¶o bæ Ých, cã gi¸ trÞ phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, øng dông c«ng nghÖ, ® o t¹o ®¹i häc v sau ®¹i häc. Héi ®ång Biªn tËp
  5. Lò lôt miÒn trung nguyªn nh©n vµ C¸c gi¶i ph¸p phßng tr¸nh Hµ NéI - 2007
  6. i M cl c Trang L�i nói ��u iii Ch ng I. c i m l l t d i duyên h i mi n Trung 17 1. Khái quát �i�u ki�n ��a lý d�i duyên h�i mi�n Trung 17 1.1. ��c �i�m ��a hình ��a m�o 17 1.2. �i�u ki�n khí h�u 19 1.3. ��c �i�m sông ngòi d�i duyên h�i mi�n Trung 20 1.4 ��c �i�m h�, ��m phá ven bi�n 21 1.5 ��c �i�m th� nh��ng và l�p ph� th�c v�t 21 1.6 ��c �i�m kinh t� xã h�i 22 2. ��c �i�m l� các sông d�i duyên h�i mi�n Trung 22 2.1. ��c tr�ng l� d�i duyên h�i mi�n Trung 22 2.1.1. Tình hình tài li�u khí t��ng th�y v�n 22 2.1.2. ��c �i�m l� các sông trong d�i duyên h�i mi�n Trung 28 2.1.3. ��c �i�m l� trên các l�u v�c sông chính d�i duyên 51 h�i mi�n Trung 2.2. ��c �i�m ng�p l�t d�i duyên h�i mi�n Trung 85 2.2.1. ��c �i�m ng�p l�t d�i duyên h�i mi�n Trung 85 2.2.2. Tình hình ng�p l�t vùng ��ng b�ng h� l�u các l�u 87 v�c sông chính duyên h�i mi�n Trung trong nh�ng tr�n l� �i�n hình 2.2.3. Xây d�ng b�n �� ng�p l�t d�i duyên h�i mi�n Trung 100 3. Tác ��ng l� l�t ��n môi tr��ng s�ng c�ng ��ng 109 3.1. B�nh s�t rét 111 3.2. B�nh DENGUE xu�t huy�t 111 3.3. B�nh t� 111 3.4. Cơ c�u d�ch b�nh trong c�ng ��ng dân c� � các t�nh 111 vùng d�i duyên h�i mi�n Trung sau l� l�t Sau l� l�t, � các t�nh d�i duyên h�i mi�n Trung Vi�t 112 Nam, d�ch b�nh �ã x�y ra � m�t s� ��ng v�t ch�n nuôi Ch ng II Các y u t tác !ng gây l l t các l u v$c sông d i duyên h i mi n Trung 115 1. Tác ��ng c�a �i�u ki�n khí h�u gây m�a l�n d�i 115
  7. ii Nguy n L p Dân, Nguy n Th Th o H ng, V Th Thu Lan duyên h�i mi�n Trung 1.1. Phân b� l��ng m�a theo không gian và th�i gian d�i 115 duyên h�i mi�n Trung 1.2. Cơ ch� hình thành m�a d�i duyên h�i mi�n Trung 117 1.3. Các hình th� gây m�a l�n � d�i duyên h�i mi�n Trung 122 1.4. Xây d�ng b�n �� l��ng m�a ngày l�n nh�t d�i duyên 127 h�i mi�n Trung 2. Các y�u t� m�t ��m tác ��ng ��n l� l�t d�i duyên h�i 129 mi�n Trung 2.1. Tác ��ng c�a y�u t� ��a ch�t, ��a m�o, ��a hình ��n 129 s� hình thành l� l�t d�i duyên h�i mi�n Trung 2.2. Tác ��ng �i�u ki�n ��a ch�t thu� v�n ��n l� l�t d�i 144 duyên h�i 2.3. �nh h��ng c�a th� nh��ng và l �p ph� th�c v�t ��n 152 s� hình thành l� l�t dài duyên h�i mi�n Trung 2.4. Tác ��ng c�a ��c tr�ng hình thái l�u v�c ��n hình 172 thành dòng ch�y l� d�i duyên h�i mi�n Trung 2.5. ��c �i�m hình thái và b�i t� vùng c�a sông d�i 181 duyên h�i mi�n Trung 198 3. Các ho�t ��ng nhân tác phát tri�n kinh t� - xã h�i trên b� m�t vùng duyên h�i mi�n Trung 3.1. Tác ��ng do các ho�t ��ng c�a các ngành kinh t� t�i 198 di�n bi�n l� l�t 3.2. Dân c� 204 3.3. Tác ��ng c�a các công trình thu� l�i t�i phòng chông 205 l� l�t d�i duyên h�i mi�n Trung 208 4. Nguy ên nhân gây l� l�t các l�u v�c sông d�i duyên h�i mi�n Trung Ch ngIII xu*t các gi i pháp t,ng th phòng tránh, gi m 213 nh/ thiên tai l l t d i duyên h i mi n Trung 1. Cơ s� lý lu�n c�a gi�i pháp t�ng th� 213 2. N�i dung cu� các gi�i pháp t�ng th� phòng tránh, 215 gi�m nh� l� l�t d�i duyên h�i mi�n Trung 2.1. Các gi�i pháp công trình 220 2.2. Các gi�i pháp phi công trình. 234 K t lu1n và ki n ngh4 249 Tài li8u tham kh o 254
  8. iii L i nói u L� l�t mi�n Trung �ã tr� thành tai bi�n t� nhiên, thư�ng xuyên �e d�a cu�c s�ng c�a ngư�i dân trong vùng. Các lưu v�c sông d�i duyên h�i mi�n Trung (t� Thanh Hóa ��n Bình Thu�n) có chi�u dài 2000km �ư�ng b� bi�n v�i t�ng di�n tích 95.520 km2 là nơi có ��a hình chia c�t m�nh, lòng sông ng�n d�c, n�m trong vùng có ch� �� khí h�u bi�n ��ng ph�c t�p. L� l�t x�y ra do ch�u s� tác ��ng c�a các y�u t� n�i sinh, ngo�i sinh và ngày càng gia t�ng do s� ho�t ��ng kinh t� - xã h�i c�a con ngư�i trên b� m�t lưu v�c. Vào nh�ng n�m cu�i th� k� XX, ��u th� k� XXI thiên tai l� l�t �ã liên ti�p x�y ra � các lưu v�c sông d�i duyên h�i mi�n Trung v�i qui mô và cư�ng �� l�n. ��c bi�t các tr�n l� l�ch s� vào tháng XI và tháng XII n�m 1999 �ã cư�p �i sinh m�ng c�a hơn 600ngư�i, làm b� thương trên 1.000ngư�i, nhi�u công trình dân sinh kinh t�, b� �� s�p, hư h�ng n�ng, t�ng thi�t h�i ư�c tính g�n 5.000t� ��ng. L� l�t �ã �� l�i h�u qu� h�t s�c n�ng n�, hàng ngàn h� dân ph�i di d�i kh�i các vùng s�t l�, ng�p l�t, h� sinh thái môi trư�ng các vùng c�a sông ven bi�n b� h�y ho�i nghiêm tr�ng. ��i v�i các nư�c phát tri�n, v�n �� nghiên c�u l� l�t thư�ng g�n li�n v�i qui ho�ch qu�n lý t�ng h�p th�ng nh�t tài nguyên - môi trư�ng theo các lưu v�c sông, t� �ó �ưa ra các gi�i pháp công trình và phi công trình nh�m phòng tránh gi�m thi�u tai bi�n l� l�t. � nư�c ta do nh�n th�c �ư�c t�m quan tr�ng c�a thiên tai l� l�t, nên Nhà nư�c �ã cho tri�n khai nghiên c�u nhi�u �� tài, �� án nh�m xác ��nh nguyên nhân và �� xu�t các gi�i pháp phòng tránh. S�n ph�m c�a các �� tài �� án �ã �óng góp nhi�u cho vi�c quy ho�ch th�y l�i các lưu v�c sông mi�n Trung làm gi�m nh� thiên tai l� l�t, song do h�n ch� v� m�c tiêu, n�i dung và kinh phí nên nhi�u v�n �� quan tr�ng, như các y�u t� m�t ��m tác ��ng ��n l� l�t (��a ch�t, ��a hình, ��a m�o, th� như�ng, l�p ph� th�c v�t) chưa �ư�c ��u tư nghiên c�u m�t cách ��ng b�, t�ng h�p. Các nghiên c�u, �� xu�t gi�i pháp phòng tránh l� l�t còn b� h�n h�p trong t�ng ph�m vi chuyên ngành và ��a bàn t�nh, ��c bi�t sau các tr�n l� l�ch s� cu�i
  9. iv Nguy n L p Dân, Nguy n Th Th o H ng, V Th Thu Lan n�m 1999 nhi�u tính toán, �ánh giá v� các y�u t� gây l� l�t, v�n �� qui ho�ch phòng tránh l� l�t � mi�n Trung c�n �ư�c xem xét �i�u ch�nh l�i trên cơ s� lu�n c� khoa h�c. Trư�c tình hình trên, trong k� ho�ch 2001 - 2005 B� Khoa h�c và công ngh� �ã giao cho Vi�n ��a lý ch� trì �� tài nghiên c�u khoa h�c c�p Nhà nư�c KC - 08 - 12: “Nghiên c u c s khoa h c cho các gi i pháp t ng th d báo phòng tránh l l t mi!n Trung” thu�c chương trình B o v môi tr ng và phòng tránh thiên tai. N�i dung c�a chuyên kh�o là t�p h�p các k�t qu� nghiên c�u c�a t�p th� tác gi� �� tài KC - 08 -12 th�c hi�n, nh�m xác ��nh nguyên nhân gây l� l�t và �� xu�t các gi�i pháp t�ng th�, góp ph�n �áp �ng m�c tiêu trư�c m�t và lâu dài phòng tránh và gi�m thi�u l� l�t � mi�n Trung. �� các k�t qu� nghiên c�u s�m �ư�c tri�n khai �ng d�ng vào th�c ti�n góp ph�n phòng tránh, gi�m nh� thiên tai l� l�t cho ��a bàn các t�nh mi�n Trung, chúng tôi xin trân tr�ng gi�i thi�u chuyên kh�o: “L l t mi!n Trung, nguyên nhân và các gi i pháp phòng tránh”. T�p th� tác gi� xin chân thành c�m ơn lãnh ��o Vi�n Khoa h�c và công ngh� Vi�t Nam. Ban biên t�p chuyên kh�o Vi�n Khoa h�c và công ngh� Vi�t Nam �ã t�o �i�u ki�n thu�n l�i cho t�p th� tác gi� hoàn thành cu�n chuyên kh�o. Do h�n ch� v� kinh phí và th�i gian biên so�n nên không tránh kh�i thi�u sót, t�p th� tác gi� r�t mong nh�n �ư�c ý ki�n �óng góp c�a các chuyên gia và các b�n ��ng nghi�p. Các tác gi
  10. Ch ng I C I M L L T D I DUYÊN H I MI N TRUNG 1. Khái quát #i$u ki&n t' nhiên và xã h-i d/i duyên h/i mi$n trung D�i duyên h�i mi�n Trung bao g�m 14 t�nh thành ph� (Thanh Hóa, Ngh� An, Hà T�nh, Qu�ng Bình, Qu�ng Tr�, Th�a Thiên - Hu�, �à N�ng, Qu�ng Nam, Qu�ng Ngãi, Bình ��nh, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thu�n và Bình Thu�n) có t�ng di�n tích 95.520km2. Tr�i dài 10 v� �� ��a lý (t� 10034’ ��n 20040’ v� �� B�c) và n�m trong kho�ng t� 1060 ��n 1090 kinh �� �ông, d�i duyên h�i mi�n Trung kéo dài t�i 2.000km �ư�ng b� bi�n và cong hình ch� S. V� trí ��a lý trên xác nh�n tính ��a ��i c�a khu v�c là nhi�t ��i gió mùa B�c bán c�u và thu�c khu v�c gió mùa bi�n �ông - Thái Bình Dương. Khác v�i các khu v�c B�c b� và Nam b� có tính ��ng nh�t cao, d�i duyên h�i mi�n Trung là rìa �ông c�a dãy Trư�ng Sơn v�i s� �a d�ng trong phân hóa phi ��a ��i t� nham th�ch, ��a hình, khí h�u, th�y v�n, sinh v�t..., là nơi tương tác m�nh m� c�a các quá trình bi�n và l�c ��a t�o ra ��c thù c�a các �i�u ki�n t� nhiên nơi �ây, tính ��a ��i �an xen v�i tính ��a ô và các tính ch�t phi ��a ��i khác. 1. 1. ��c �i�m ��a hình ��a m�o Phía tây d�i duyên h�i mi�n Trung là dãy Trư�ng Sơn ch�y song song sát b� bi�n theo hư�ng b�c - nam �ã t�o nên các ki�u ��a hình mang tính ch�t ��i l�p nhau t�n t�i trong m�t không gian [34]. M�c dù � �ây (tr� vùng gò ��i Thanh - Ngh� phía b�c d�i) có chi�u ngang r�t h�p, nơi h�p nh�t là � Qu�ng Bình ch� 40km, nhưng l�i có ��y �� các d�ng ��a hình: ��a hình ��ng b�ng ven bi�n, ��a hình ��ng b�ng, ��a hình ��ng b�ng chân núi, ��a hình vùng ��i và ��a hình vùng núi. Trong vùng nghiên c�u t�n t�i ba ki�u ��a hình chính: • ��a hình ��i núi: �ây là ki�u ��a hình chi�m di�n tích khá r�ng
  11. 18 Nguy n L p Dân, Nguy n Th Th o H ng, V Th Thu Lan n�m � phía tây vùng nghiên c�u thu�c dãy Trư�ng Sơn có nh�ng ��nh cao 1.000 - 2.000m và trên 2.000m như Ng�c Linh 2.598m, Ng�c Pan 2.251m, Ng�c Niay 2.259m, có �� d�c ��a hình l�n. • ��a hình ��ng b�ng: n�m phía �ông c�a vùng nghiên c�u ch�y d�c theo b� bi�n nơi phân b� ch� y�u các tr�m tích �� t� có b� m�t tương ��i b�ng ph�ng, �� cao trung bình 2 - 4m � phía b�c và 10 - 30m � phía nam vùng nghiên c�u. ��c �i�m chung c�a các ��ng b�ng này là nh� h�p g�n li�n v�i ��i núi sót và �ư�c phân cách b�i các dãy núi �n lan ra sát bi�n. L�ch s� hình thành ��a hình và m�u ch�t g�n li�n v�i sư�n �ông dãy Trư�ng Sơn. �ó là k�t qu� ho�t ��ng ki�n t�o Trư�ng Sơn như quá trình xâm nh�p, phun trào, macma, nâng lên, bóc mòn l�c ��a, h� xu�ng tr�m ��ng b�i l�ng ven bi�n. Và ti�p ��n là các quá trình b�i t� sông bi�n - xói mòn c�a nư�c mưa, sóng gió �ang di�n ra hi�n nay, “có nh�ng ��ng b�ng th�c s� là con �� c�a các dòng sông, nhưng ph�n l�n l�i do tác ��ng ph�i h�p gi�a sông và bi�n c�. V� T� L�p (1978) cho r�ng tính ch�t chung c�a d�i ��ng b�ng mi�n Trung là tính ch�t chân núi - ven bi�n [34]. Gi�a các ��ng b�ng �ư�c ng�n cách v�i các dãy núi �âm ngang ra sát bi�n t�o nên các �èo ngo�n m�c. • ��a hình ��n cát: phân b� ven b� bi�n ��a hình nhô cao hơn so v�i ��ng b�ng v�i �� cao kho�ng 15 - 40m. Phía nam d�i duyên h�i mi�n Trung xu�t hi�n nh�ng ��n cát tr�i dài, r�ng mênh mông, có nh�ng nơi núi ch�y ra ��n sát bi�n làm cho �ư�ng b� b tr� nên c�c k� l�i lõm và ��a hình ph�c t�p. B� bi�n Thanh Hóa, Ngh� An có th�m l�c ��a r�ng và nông, có nơi b� bi�n �n sâu vào ��t li�n như v�nh Di�n Châu (Ngh� An). T� Hà T�nh tr� vào là nh�ng c�n cát cao trung bình t� 20 - 30m n�i li�n nhau thành d�i c�n cát dài ch�y theo hư�ng tây b�c - �ông nam. S� di ��ng c�a các c�n cát ven bi�n �ã thu h�p ho�c b�t kín các c�a sông làm cho sông ch�y quanh co, ��i hư�ng, t�o c�a sông m�i như sông Mã (Thanh Hóa), sông Nh�t L� (Qu�ng Bình), sông Hương (Th�a Thiên - Hu�)... Các c�n cát ven bi�n c�ng b�t kín các vùng tr�ng bên trong t�o nên các ��m phá ven bi�n như phá Tam Giang, ��m C�u Hai, ��m Sam, ��m Th�y Tú, ��m An Truy�n và ��m L�ng Cô. B� bi�n t� Nam �èo H�i Vân tr� vào khác b� bi�n khu B�n c�. B� bi�n không b�ng ph�ng n�a, mà có s� chia c�t l�n, khúc
  12. Ch ng I. c i m l l"t d i duyên h i mi&n trung 19 khu�u hơn, do �nh hư�ng c�a các v�n ��ng ki�n t�o m�i. T� m�i Dinh tr� vào �ư�ng b� bi�n l�i thay ��i và ch�y theo hư�ng �ông b�c - tây nam b�ng ph�ng hơn, ít khúc khu�u hơn, các c�n cát, ��n cát cao l�i xu�t hi�n nhi�u hơn, nh�t là � hai t�nh Ninh Thu�n - Bình Thu�n. T�i �ây c�ng g�p nhi�u núi �á l�n ra ��n t�n bi�n, ph�n l�n c�u t�o t� riolit và granit như � Ninh H�i (Ninh Thu�n), Cà Ná, Ninh Phư�c (Bình Thu�n) [8]. 1. 2. �i�u ki�n khí h�u Các �i�u ki�n ��a hình và hư�ng �ư�ng b� có tác ��ng m�nh ��n s� phân hóa �i�u ki�n khí h�u c�a d�i duyên h�i mi�n Trung [59]. N�m trong vùng nhi�t ��i �m gió mùa, khí h�u d�i duyên h�i mi�n Trung h�u như không có mùa �ông. Phía b�c t� Hu� tr� ra mùa �ông ng�n không l�nh nhi�t �� trung bình kho�ng 180C, mùa h� kéo dài và nóng b�c, nhi�t �� trung bình 290C. Khu v�c phía nam �èo H�i Vân không có mùa �ông v�i n�n nhi�t trung bình trên 290C. Lư�ng mưa c�a khu v�c này l�n, song phân b� không ��u theo không gian và th�i gian (theo mùa). Các trung tâm mưa l�n � phía nam và tây nam Thanh Hóa có lư�ng mưa 1.800 - 2.000mm/n�m, ��ng b�ng Ngh� T�nh lư�ng mưa ��t 2.500 - 3.000mm/n�m và t�ng t�i Bình ��nh. Khu v�c c�c Nam Trung b� lư�ng mưa gi�m ch� còn t� 1.200 - 1.600mm/n�m. Mùa mưa � toàn d�i bi�n ��ng c� v� �� dài và t� tr�ng; B�c Trung b� mùa mưa kéo dài 6 tháng (V - X) chi�m t�i 80% lư�ng mưa n�m. Khu v�c này có gió mùa rõ r�t, mùa hè hư�ng gió th�nh hành là nam và tây nam, mùa �ông hư�ng gió th�nh hành là �ông b�c. Mùa bão x�y ra vào tháng VIII - IX kèm theo mưa l�n. Ph�n phía nam t� Qu�ng Bình ��n Khánh Hòa n�m trong mi�n khí h�u �ông Trư�ng Sơn, quanh n�m nóng �m và có hai mùa rõ r�t. Khu v�c t� Qu�ng Nam ��n Qu�ng Ngãi có ch� �� mưa �m phong phú, lư�ng mưa trung bình kho�ng 2.000 - 2.200mm/n�m b�t ��u t� tháng VIII ��n tháng XII. Mùa này thư�ng có nh�ng tr�n mưa to kéo dài hàng tu�n. Lư�ng mưa ngày có th� ��t t�i 200 - 300mm/ngày th�m chí là 500mm/ngày. �� �m bình quân là 80%. Mùa khô t� tháng I - VII, lư�ng mưa th�p, luôn n�ng nóng, nhi�t �� lên ��n 35 - 370C khi có ��t gió Tây nhi�t �� lên ��n 40 - 410C, gây h�n kéo dài. Khu v�c t� Bình ��nh ��n Khánh Hòa lư�ng mưa ít h�n so v�i Qu�ng Nam, Qu�ng Ngãi. Lư�ng mưa bình quân ch� ��t 1.500 - 1.700mm. Mùa mưa kéo dài t� tháng IX - XII, và �ây �ư�c xem như là vùng chuy�n ti�p t� ch� �� mưa �m sang khô h�n. Khu
  13. 20 Nguy n L p Dân, Nguy n Th Th o H ng, V Th Thu Lan v�c Ninh Thu�n - Bình Thu�n n�m trong mi�n khô h�n nh�t nư�c ta, �� �m ��t 80%, lư�ng b�c hơi 1.500 - 1.700mm/n�m. Mùa mưa t� tháng IX - XI nhưng lư�ng mưa mùa mưa nh�. Nh�ng tháng còn l�i nhi�t �� cao, trung bình là 280C. D�n v� phía Bình Thu�n lư�ng mưa t�ng d�n, 1.200mm/n�m. Mùa mưa � Bình Thu�n t� tháng V - X v�i lư�ng mưa th�p, trung bình 140 - 180mm/tháng. S� kh�c nghi�t c�a khí h�u khi�n cho vùng này thi�u nư�c tri�n miên, gây khó kh�n cho s� phát tri�n kinh t� - xã h�i. Các hình th� th�i ti�t gây mưa l�n trong khu v�c nghiên c�u là: bão, áp th�p nhi�t ��i, không khí l�nh, d�i h�i t� nhi�t ��i... trong các tháng IX ��n XII. Bên c�nh �ó d�i duyên h�i mi�n Trung ch�u tác ��ng gây mưa l� ti�u mãn trong các tháng V, VI do �nh hư�ng c�a gió �ông nam có lư�ng �m cao. Gió �ông nam th�i tr�c ti�p th�ng góc v�i �ư�ng b� bi�n các t�nh c�c Nam Trung b� là nguyên nhân làm cho các c�n cát ven bi�n di chuy�n l�n chi�m sâu vào ��ng ru�ng, �ư�ng xá và làng m�c. 1. 3. ��c �i�m sông ngòi d�i duyên h�i mi�n Trung N�m k�p gi�a bi�n và dãy Trư�ng Sơn, d�i duyên h�i mi�n Trung b� chia c�t b�i nh�ng nhánh c�a dãy Trư�ng Sơn �âm ngang, �i�n hình là các �èo: �èo Ngang, �èo H�i Vân, �èo Cù Mông và �èo C�. ��a hình � �ây d�c theo hư�ng tây - �ông, t� các ��nh núi cao trên 1000m xu�ng bi�n t�o nên �� d�c ��a hình r�t l�n, ��t t�i 30 - 400. Ti�p ��n là d�i ��ng b�ng nh�, h�p, th�p và có �� d�c r�t nh� và b� bi�n ph�n l�n �ư�c c�u t�o b�ng cát v�i nh�ng c�n cao. Vì v�y m�ng lư�i sông su�i trong vùng nghiên c�u khá dày ��c, trung bình m�t �� lư�i sông ��t 1km/km2. ��c �i�m n�i b�t c�a các sông su�i � �ây ��u có lưu v�c nh�, b�t ngu�n t� dãy Trư�ng Sơn sông ng�n d�c, h�u h�t ��u chuy�n th�ng t� ph�n thư�ng lưu xu�ng h� lưu không có ph�n trung lưu. Vì lưu v�c sông ch�y trong n�i ��a, trên ��a bàn m�t t�nh và ch� �� th�y v�n thư�ng ch� �nh hư�ng b�i th�i ti�t m�t vùng [15]. C�a thoát ra bi�n c�a các sông � �ây ��u b� b�i l�ng, kh� n�ng thoát l� kém. Bên c�nh �ó, các sông d�i duyên h�i mi�n Trung có các tuy�n sông, kênh d�c và các ��m phá ven bi�n n�i các c�a sông, kênh v�i nhau như kênh nhà Lê, sông Cánh Hòm, sông V�nh ��nh, phá Tam Giang, sông C� Cò, sông Trư�ng Giang, sông Kinh Giang... [13]. �ây là nh�ng �i�u ki�n thu�n l�i cho vi�c hình thành l� gây
  14. Ch ng I. c i m l l"t d i duyên h i mi&n trung 21 ng�p l�t vùng h� du. Ch� trong vòng 30 n�m l�i �ây �ã có t�i 14 tr�n l� l�n x�y ra. L� l�n kéo theo nh�ng thi�t h�i nghiêm tr�ng v� tính m�ng, tài s�n c�a nhân dân ��ng th�i gây ra nh�ng bi�n ��i v� �i�u ki�n t� nhiên như gây xói mòn b� m�t lưu v�c, gây ô nhi�m môi trư�ng, s�t l� b� sông và b� bi�n... L� l�t d�i duyên h�i mi�n Trung �ã tr� thành m�t tai h�a t� nhiên, thư�ng xuyên �e d�a cu�c s�ng c�a ngư�i dân. 1. 4. ��c �i�m h�, ��m phá ven bi�n D�c ven bi�n có nhi�u ��m h� nư�c ng�t ho�c l�, trong �ó �áng k� là h� Xuân Thi�u, ��m Lâm Bình, ��m An Khê, Trà �, Nư�c Ng�t, Ô Loan, Th� N�i, B�u Tr�ng [13]. Vùng c�a sông b� �nh hư�ng c�a th�y tri�u khá ph�c t�p, b�i các ki�u ch� �� th�y tri�u khác nhau như: ch� �� nh�t tri�u không ��u, bán nh�t tri�u không ��u, bán nh�t tri�u. Biên �� th�y tri�u � khu v�c này không l�n, dao ��ng t� 0,5m ��n 3m [97]. Do �� d�c c�a lòng sông l�n và c�a sông h�p, biên �� tri�u nh� nên kh� n�ng xâm nh�p c�a nư�c m�n vào trong sông không sâu. Khu v�c B�c Trung b� trên sông Mã, sông Lam m�n xâm nh�p vào sâu trong sông t�i 25km, còn ��i v�i các sông khu v�c Nam Trung b�, xâm nh�p m�n vào sâu trong sông ch� trên dư�i 10km. I. 5. ��c �i�m th� nh��ng và l�p ph� th�c v�t Th�m th�c v�t c�a các lưu v�c sông thu�c d�i duyên h�i mi�n Trung phong phú v� ki�u lo�i. Dư�i �nh hư�ng c�a khí h�u �m và s� phân hóa c�a ��a hình th�m th�c v�t nguyên sinh trên ��t ��a ��i g�m r�ng kín cây lá r�ng thư�ng xanh nhi�t ��i �m dư�i 800 - 900m, r�ng kín cây lá r�ng thư�ng xanh á nhi�t ��i �m trên 800 - 900m ��n 1.600 - 1.700m và r�ng kín cây lá r�ng thư�ng xanh ôn ��i � trên 1.600 - 1.700m [60]. Tác ��ng khai phá c�a con ngư�i �ã làm cho các ki�u th�m trên tr� thành hàng lo�t các ki�u th�m th� sinh như r�ng tre n�a, tr�ng cây b�i th� sinh, tr�ng c� th� sinh và th�m th�c v�t tr�ng như lúa, các lo�i r�ng tr�ng, hoa màu, nương r�y, cây công nghi�p, các cây tr�ng trong các khu dân cư. Trên ��t cát phi ��a ��i có tr�ng cây b�i, c� th� sinh thay th� các ki�u r�ng th�p v�i b� lá c�ng thích �ng v�i khô h�n. Trên ��t n�i ��a ��i có r�ng ng�p nư�c ng�t và r�ng ng�p m�n. Các khu v�c h�u như không có th�m th�c v�t ch� có di�n tích nh� trong khu v�c nghiên c�u.
  15. 22 Nguy n L p Dân, Nguy n Th Th o H ng, V Th Thu Lan I. 6. ��c �i�m kinh t� xã - h�i D�i duyên h�i mi�n Trung t�p trung khá �ông dân, tuy là m�t vùng kh�c nghi�t v� �i�u ki�n t� nhiên và còn chưa phát tri�n nhi�u v� m�t kinh t� - xã h�i. Theo s� li�u c�a T�ng c�c Th�ng kê, tính ��n 31/XII/2002, dân s� các t�nh d�i duyên h�i mi�n Trung nư�c ta là 18.725.000ngư�i, chi�m 23,5% dân s� c� nư�c. Trong s� này dân cư thành th� chi�m kho�ng 20,4% dân s� toàn mi�n. Dân cư � �ây ch� y�u là ngư�i Kinh, v�i t� l� chi�m kho�ng 80% t�ng dân s� [100]. D�i duyên h�i mi�n Trung có cơ c�u kinh t� �a d�ng t� các ngành nông - lâm - ngư nghi�p cho ��n các ngành công nghi�p, d�ch v�. ��c bi�t là các ngành công nghi�p, d�ch v� �ã và �ang có s� ��u tư l�n t� các ngu�n v�n trong nư�c và nư�c ngoài. Nơi �ây �ã hình thành nên các khu công nghi�p k� thu�t cao như: �à N�ng, Dung Qu�t, Nha Trang... Nhưng nhìn chung các ho�t ��ng t� các ngành nông - lâm - ngư nghi�p � �ây v�n chi�m m�t t� tr�ng khá cao trong cơ c�u GDP, chi�m t� 11% ��n 62% giá tr� t�ng trư�ng kinh t� c�a vùng, trong khi �ó các ngành công nghi�p ch� chi�m kho�ng t� 11 - 34% giá tr�, còn các ngành d�ch v� chi�m kho�ng t� 25% cho ��n 55% giá tr� t�ng trư�ng kinh t� c�a vùng. � các khu v�c thành th�, giá tr� t�ng trư�ng kinh t� do các ngành công nghi�p, d�ch v� chi�m m�t t� tr�ng l�n như thành ph� �à N�ng, giá tr� công nghi�p chi�m 34,4%, giá tr� d�ch v� chi�m 55%. Còn các khu v�c ch� y�u là nông nghi�p là chính thì giá tr� c�a các ngành nông - lâm - ngư nghi�p l�i chi�m m�t t� tr�ng l�n như Hà T�nh, giá tr� các ngành nông - lâm - ngư nghi�p chi�m 55,1%, Qu�ng Nam, giá tr� các ngành nông - lâm - ngư nghi�p chi�m t�i 62,1% [61]. 2. 4c #i6m l8 các sông d/i duyên h/i mi$n trung 2. 1. ��c tr�ng l� d�i duyên h�i mi�n trung 2. 1. 1. Tình hình tài li u khí t ng th y v n 2. 1. 1. 1. M ng l i tr m quan tr c khí t ng M�ng lư�i tr�m �o mưa � d�i duyên h�i mi�n Trung �ư�c hình thành vào ��u th� k� XX v�i 3 tr�m �o nhưng do chi�n tranh s� li�u c�a các tr�m này b� gián �o�n. Sau khi th�ng nh�t ��t nư�c, m�ng
  16. Ch ng I. c i m l l"t d i duyên h i mi&n trung 23 lư�i tr�m khí tư�ng và �o mưa �ã �ư�c quy ho�ch � d�i duyên h�i mi�n Trung bao g�m các lo�i tr�m: • Tr�m khí tư�ng: �o ��c các y�u t� khí tư�ng như nhi�t ��, �� �m, mưa t� ghi... • �i�m �o mưa t�i các tr�m quan tr�c th�y v�n. • �i�m �o mưa t�i các tr� s� �y ban, bưu �i�n, trư�ng h�c (g�i là tr�m �o mưa nhân dân). N�m 1991 T�ng c�c Khí tư�ng th�y v�n [96] �ã xem xét �i�u ch�nh l�i m�ng lư�i tr�m �o mưa. Theo quy ho�ch này, toàn d�i duyên h�i mi�n Trung có 193 tr�m �o mưa v�i m�t �� tr�m là 500km2/tr�m và trong �ó có 41 tr�m khí tư�ng. Nhi�m v� c�a các tr�m khí tư�ng �ư�c phân thành: Tr�m khí tư�ng h�ng I (14 tr�m): có nhi�m v� theo dõi th�i ti�t liên t�c (24 gi� trong ngày), quan tr�c ��y �� các y�u t� khí tư�ng: gió, mây, t�m nhìn ngang, tr�ng thái m�t ��t, nhi�t �� không khí, nhi�t �� m�t ��t và nhi�t �� các l�p sâu, �� �m không khí, áp su�t khí quy�n, th�i gian n�ng, lư�ng mưa, b�c hơi (piche, GGI 3000 ho�c Class A), có th� quan tr�c b�c x� và phát báo hàng ngày. Tr�m khí tư�ng h�ng II và III (27 tr�m): Tr�m khí tư�ng h�ng II có nhi�m v� �ơn gi�n hơn, theo dõi th�i ti�t liên t�c t� 0gi� ��n 01.30gi� và 05.00 ��n 20.00gi� hàng ngày, quan tr�c h�u h�t các y�u t� khí tư�ng như tr�m h�ng I song không có b�c x�, áp su�t khí quy�n. Tr�m khí tư�ng h�ng III c�ng quan tr�c như tr�m h�ng II nhưng không ch� ��nh c� th� v� th�i gian quan tr�c. Các tr�m �o mưa t� Thanh Hóa ��n Qu�ng Bình ph�n l�n �ư�c xây d�ng t� ��u th�p k� 60 c�a th� k� XX. Còn các tr�m �o mưa � phía Nam t� Qu�ng Tr� tr� vào �ư�c xây d�ng t� cu�i th�p k� 70 c�a th� k� XX, như v�y cho ��n nay ph�n l�n các tr�m �o mưa có s� li�u quan tr�c trên 30 n�m. M�t s� tr�m tuy có hơn 40 n�m quan tr�c nhưng do �nh hư�ng c�a chi�n tranh, s� li�u quan tr�c không liên t�c: ��i v�i khu v�c Thanh Hoá - Ngh� An: Th�i gian quan tr�c t� 1961 - 2003
  17. 24 Nguy n L p Dân, Nguy n Th Th o H ng, V Th Thu Lan • Các khu v�c còn l�i: Th�i gian quan tr�c t� 1977 - 2003 Nhìn chung, ch�t lư�ng s� li�u quan tr�c mưa là �áng tin c�y. Nhưng ch�t lư�ng s� li�u quan tr�c � m�t s� tr�m �o mưa nhân dân (do nhân dân quan tr�c) hay tr�m �o mưa dùng riêng còn b� h�n ch�. B ng 1 : S tr m o m a trong các vùng M!t " Vùng T ng s T ghi 2 (km /tr,m) B/c Trung b1 110 25 465 Nam Trung b1 83 16 544 T ng 193 41 500 (Ngu#n: TT. Khí t ng th y v n Qu'c Gia) 2. 1. 1. 2. M ng l i tr m quan tr c th y v n M�ng lư�i sông su�i d�i duyên h�i mi�n Trung dày ��c, quy lu�t bi�n ��i r�t ph�c t�p nhưng m�ng lư�i tr�m quan tr�c th�y v�n trên sông r�t thưa th�t. S� phân b� tr�m �o ��c chưa ��c trưng theo không gian và không ��ng nh�t v� th�i gian quan tr�c. Do chi�n tranh nên th�i gian b�t ��u quan tr�c c�a các tr�m th�y v�n r�t khác nhau. Ph�n lãnh th� phía B�c d�i duyên h�i mi�n Trung (t� phía B�c vào t�i �èo Ngang) các tr�m �ư�c b�t ��u quan tr�c sau n�m 1954, �n ��nh ho�t ��ng t� nh�ng n�m 1960. Ph�n lãnh th� phía Nam (sau �èo Ngang) các tr�m quan tr�c �ư�c thành l�p sau n�m 1975, �n ��nh ho�t ��ng t� n�m 1977. V�i quy ho�ch m�ng lư�i tr�m quan tr�c �ài tr�m c�a T�ng c�c Khí tư�ng Th�y v�n n�m 1987, s� lư�ng các tr�m th�y v�n trong toàn qu�c nói chung và trong d�i duyên h�i mi�n Trung nói riêng gi�m �i r�t nhi�u. Tính ��n n�m 2003 trên các lưu v�c sông thu�c d�i duyên h�i mi�n Trung có 69 tr�m quan tr�c th�y v�n trong �ó có 13 tr�m th�y v�n h�ng I, 4 tr�m th�y v�n h�ng II, 48 tr�m th�y v�n h�ng III và 4 tr�m �o l�:
  18. Ch ng I. c i m l l"t d i duyên h i mi&n trung 25 Tr�m th�y v�n c�p I: Có nhi�m v� theo dõi di�n bi�n c�a ch� �� th�y v�n nư�c sông liên t�c. T� ch�c �o t�i thi�u các y�u t� như m�c nư�c, nhi�t �� nư�c, nhi�t �� không khí, lư�ng mưa, lưu lư�ng nư�c và lư�ng phù sa lơ l�ng. Tr�m th�y v�n c�p II: T� ch�c �o ��c các y�u t� như m�c nư�c, nhi�t �� nư�c, nhi�t �� không khí, lư�ng mưa và lưu lư�ng nư�c. Tr�m th�y v�n c�p III: T� ch�c �o ��c các y�u t� như m�c nư�c, nhi�t �� nư�c, nhi�t �� không khí, lư�ng mưa. M�t s� tr�m quan tr�c �ư�c tri�n khai �� �o lưu lư�ng nư�c trong các tr�n l� (4 tr�m) � m�t s� vùng. B ng 2: M ng l *i tr m quan tr-c th.y v0n trong vùng nghiên c2u S Tr m c3p Tr m c3p Tr m c3p Vùng 5o l6 tr m I II III B/c Trung b1 32 5 2 24 1 Trung Trung b1 23 2 2 19 Nam Trung b1 14 6 5 3 T ng 69 13 4 48 4 (Ngu#n: TT. Khí t ng th y v n Qu'c Gia) Các tr�m th�y v�n trong d�i duyên h�i mi�n Trung �ư�c phân b� theo 4 khu v�c: (1) Vùng gò ��i th�p Thanh - Ngh� (bao g�m hai t�nh Thanh Hóa và Ngh� An): 5 tr�m trong �ó có 3 tr�m c�p I. (2) Vùng núi B�c Trư�ng Sơn (d�i duyên h�i t� Hà T�nh t�i Th�a Thiên - Hu�): 2 tr�m c�p I (3) Vùng núi cao Nam Trư�ng Sơn (t� �èo H�i Vân ��n �èo C�): 9 tr�m trong �ó có 2 tr�m c�p II. (4) Vùng C�c Nam Trung B�: 1 tr�m c�p I.
  19. 26 Nguy n L p Dân, Nguy n Th Th o H ng, V Th Thu Lan �� xác ��nh các ��c trưng l� c�a các lưu v�c sông d�i duyên h�i mi�n Trung, tác gi� d�a vào s� li�u th�y v�n �ư�c quan tr�c ��ng b� ��n n�m 2003 bao g�m: • S� li�u lưu lư�ng ngày c�a 17 tr�m quan tr�c th�y v�n c�p I, II. • S� li�u dòng ch�y cát bùn (c� lưu lư�ng ch�t lơ l�ng và �� ��c trung bình nư�c sông) c�a 13 tr�m quan tr�c th�y v�n c�p I. • Lưu lư�ng dòng ch�y theo gi� c�a các tr�n l� l�n nh�t trong t�ng n�m (1977 - 2003) kèm theo m�c nư�c. Cùng v�i dòng ch�y là mưa t� ghi trong mùa l� c�a các tr�m khí tư�ng có trên lưu v�c. • M�c nư�c sông trong mùa l� c�a các tr�m quan tr�c vùng h� du (khu v�c ��ng b�ng b� �nh hư�ng c�a thu� tri�u) ��ng b� t� n�m 1977 - 2003. �� ��m b�o tính ��ng nh�t c�a chu�i s� li�u, chúng tôi �ã s� d�ng ch� tiêu Vickooson �� �ánh giá, các chu�i s� li�u ��u ��m b�o tính ��ng nh�t. Có th� th�y r�ng �ây là b� s� li�u th�y v�n có m�c �� �áng tin c�y nh�t t� trư�c ��n nay �� th�c hi�n nhi�m v� �ánh giá t�ng quan tình hình l� l�t trên các sông d�i duyên h�i mi�n Trung, �� cơ s� �� tính toán các quy lu�t dòng ch�y trên sông và ��c bi�t là các quá trình dòng ch�y l� và t� �ó �ưa ra các gi�i pháp t�ng th� nh�m d� báo phòng tránh l� l�t � �ây. Tuy nhiên v�i �i�u ki�n m�t ��m ph�c t�p c�a d�i duyên h�i mi�n Trung vi�c ��u tư t�ng cư�ng thêm các tr�m quan tr�c và c�nh báo l� là r�t c�n thi�t trong quy ho�ch phòng ch�ng l� � �ây. Trên cơ s� chu�i s� li�u quan tr�c ��n n�m 2003, có th� th�y s� bi�n ��ng c�a các y�u t� khí tư�ng th�y v�n trong th�i k� g�n �ây: V� các y�u t� khí t��ng: Theo chu�i s� li�u nhi�u n�m c�a các tr�m �o mưa cho th�y di�n bi�n lư�ng mưa trong d�i duyên h�i mi�n Trung khá ph�c t�p. Do v� �� ��a lý tr�i dài nên bi�n ��ng lư�ng mưa c�a t�ng khu v�c c�ng r�t khác nhau: • Khu v�c gò ��i B�c Trung b� (Thanh Hóa - Ngh� An), lư�ng mưa n�m có xu th� gi�m, trung bình trong các n�m g�n �ây gi�m m�nh, gi�m 0,2mm/n�m. Xu th� gi�m d�n c�a lư�ng mưa b�t ��u xu�t hi�n t� n�m 1990 ��n nay.
  20. Ch ng I. c i m l l"t d i duyên h i mi&n trung 27 • Khu v�c mi�n núi Trư�ng Sơn (t� Hà T�nh t�i Phú Yên): Xu th� mưa t�ng nhanh, trung bình t�ng 15mm/n�m, ��c bi�t trong nh�ng n�m th�p k� 90 c�a th� k� XX, lư�ng mưa t�ng t�i 59mm/n�m. Do nh�ng n�m liên ti�p xu�t hi�n bão, l� l�t gây ra nh�ng h�u qu� nghiêm tr�ng ��i v�i khu v�c này. • Khu v�c C�c Nam Trung b� (T� Khánh Hòa ��n Bình Thu�n): Lư�ng mưa � khu v�c này c�ng có xu th� t�ng nhưng không l�n như ��i v�i khu v�c trên. Lư�ng mưa n�m t�ng trung bình 5mm/n�m và trong nh�ng n�m cu�i th� k� XX, t� 1991 - 2002, lư�ng mưa t�ng 17mm/n�m. Cùng v�i s� gia t�ng lư�ng mưa n�m, m�c �� t�p trung theo mùa c�ng r�t l�n, th�m chí lư�ng mưa ngày c�a nh�ng n�m g�n �ây �ã tr� thành lư�ng mưa ngày l�ch s�, nhưng th�i gian liên t�c không mưa trong mùa khô ngày càng kéo dài. �ây là nguyên nhân xu�t hi�n l� l�n và khô h�n luôn x�y ra xen k� nhau, t�ng tính tàn phá c�a các thiên tai t� nhiên liên quan ��n dòng ch�y. V� l��ng dòng ch�y: Trong nh�ng n�m t� 1996 tr� l�i �ây lư�ng dòng ch�y trên các sông d�i duyên h�i mi�n Trung l�n hơn r�t nhi�u. Dòng ch�y n�m c�a chu�i dòng ch�y t� (1977 - 2003) thư�ng g�p t�i 1,2 - 1,5 lư�ng dòng ch�y trung bình n�m th�i k� (1977 - 1993). Lư�ng dòng ch�y trung bình n�m c�a các lưu v�c sông d�i duyên h�i mi�n Trung t�ng không ��ng ngh�a v�i s� t�ng ��ng ��u mà tính b�t l�i c�a chúng c�ng càng bi�u hi�n rõ nét hơn, th� hi�n qua s� phân mùa dòng ch�y trong n�m. Lư�ng dòng ch�y trong mùa l� t�ng c� v� lư�ng và t� tr�ng ��i v�i dòng ch�y n�m, còn dòng ch�y mùa ki�t gi�m khi�n tình hình s� d�ng ngu�n nư�c ngày càng c�ng th�ng. ��ng th�i dòng ch�y l� càng mang tính b�t thư�ng, theo s� li�u quan tr�c nhi�u n�m, l� l�n nh�t khu v�c d�i duyên h�i mi�n Trung xu�t hi�n vào tháng VIII, IX � vùng B�c �èo Ngang còn tháng X, XI � ph�n còn l�i c�a d�i mi�n Trung. Nh�ng n�m g�n �ây tr�n l� l�n nh�t xu�t hi�n vào cu�i tháng IX � phía B�c và ��u tháng XII � ph�n l�n lãnh th� mi�n Trung. Lư�ng dòng ch�y l� l�n, gây tình tr�ng ng�p l�t nghiêm tr�ng c� d�i duyên h�i mi�n Trung. V� l��ng dòng ch�y cát bùn: Theo nhi�u tài li�u nghiên c�u cho th�y kh� n�ng xâm th�c xói mòn trên các lưu v�c sông d�i duyên h�i mi�n Trung không l�n. ��a hình d�c, l�p v� phong hoá m�ng, m�c dù �ây là khu v�c có cư�ng �� mưa l�n thu�c vào lo�i l�n nh�t lãnh
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2