Các loại hình cấp nước và vệ sinh nông thôn

Chia sẻ: TRẦN THỊ THANH HẰNG | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

240
lượt xem 80
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chiến lược Quốc gia về cấp nước sạch và vệ sinh nông thơn đến 2020 đã và đang được phát triển khai trên phạm vi toàn quốc thông qua công tác của các tuyên truyền viên ở cấp thôn,xóm,bản. Tài liệu này là công cụ giúp các tuyên truyền viên trong việc hướng dẫn người dân lựa chọn các loại hình cấp nước và vệ sinh nông thôn

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các loại hình cấp nước và vệ sinh nông thôn

Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hç trî thùc thi chiÕn l-îc quèc gia CÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n Hµ Néi, n¨m 2003
2
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n môc lôc Néi dung Trang Giíi thiÖu chung ................................................................................................................................. 5 Ch-¬ng i: C¸c c«ng tr×nh cÊp n-íc n«ng th«n .................................................................... 7 I. Nh thÕ nµo ®îc gäi lµ “níc s¹ch”?................................................................................ 7 II. C¸c c«ng tr×nh cÊp níc nhá lÎ.......................................................................................... 7 1. BÓ, lu chøa níc ma................................................................................................... 7 2. GiÕng ®µo.................................................................................................................... 9 3. GiÕng khoan hé gia ®×nh............................................................................................. 11 III. C¸c c«ng tr×nh cÊp níc tËp trung................................................................................... 12 1. HÖ thèng cÊp níc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån níc mÆt............................. 12 2. HÖ thèng cÊp níc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån níc ngÇm.......................... 14 3. HÖ thèng cÊp níc tù ch¶y.........................................................................................16 Ch-¬ng ii: C¸c c«ng tr×nh vÖ sinh n«ng th«n........................................................................ 18 1. Nh thÕ nµo lµ nhµ tiªu hîp vÖ sinh?......................................................................... 18 2. Nhµ tiªu ®µo c¶i tiÕn....................................................................................................18 3. Nhµ tiªu thÊm, déi....................................................................................................... 20 4. Nhµ tiªu tù ho¹i........................................................................................................... 22 5. Nhµ tiªu sinh th¸i........................................................................................................ 24 6. Chuång tr¹i hîp vÖ sinh.............................................................................................. 26 7. HÇm ñ Biogas............................................................................................................. 28 Tµi liÖu tham kh¶o.............................................................................................................................. 31 3
4
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n Giíi thiÖu chung ChiÕn lîc Quèc gia vÒ cÊp níc s¹ch vµ vÖ sinh n«ng th«n ®Õn 2020 ®· vµ ®ang ®îc triÓn khai trªn ph¹m vi toµn quèc th«ng qua c«ng t¸c cña c¸c tuyªn truyÒn viªn ë cÊp th«n, xãm, b¶n. Tµi liÖu nµy lµ c«ng cô gióp c¸c tuyªn truyÒn viªn trong viÖc híng dÉn ngêi d©n lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp níc vµ vÖ sinh n«ng th«n. §ång thêi tµi liÖu cßn cung cÊp cho c¸c hé gia ®×nh nh÷ng th«ng tin vÒ gi¶i ph¸p cho c¸c lo¹i h×nh cÊp níc vµ vÖ sinh n«ng th«n ®îc lùa chän. §èi tîng sö dông: lµ c¸c tuyªn truyÒn viªn, c¸c hé gia ®×nh ë n«ng th«n. 5
6
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n Ch-¬ng I: C¸c c«ng tr×nh cÊp n-íc n«ng th«n. I. Nh- thÕ nµo ®-îc gäi lµ “n-íc s¹ch”? Níc ®îc coi lµ s¹ch khi nã: - Kh«ng mµu, kh«ng mïi, kh«ng vÞ, - Trong, kh«ng cã vÈn ®ôc, - Kh«ng cã vi trïng vµ c¸c chÊt g©y bÖnh. Ngoµi ra, cßn ph¶i ®¹t tiªu chuÈn vÒ chÊt lîng níc do Bé Y tÕ ban hµnh. ii. C¸c c«ng tr×nh cÊp n-íc nhá lÎ II.1. BÓ, lu chøa níc ma. BÓ, lu chøa n-íc m-a lµ g×? l Mét bÓ, lu chøa níc ma hoµn chØnh ph¶i bao gåm: m¸i høng, m¸ng thu, èng dÉn vµ bÓ, lu chøa. + M¸i høng: Tèt nhÊt lµ m¸i ngãi, m¸i t«n hoÆc m¸i b»ng ®æ bª t«ng. Ngoµi ra ngêi ta cßn cã thÓ høng níc b»ng b¹t, c©y... + M¸ng thu: Lµm b»ng t«n hoÆc cã thÓ lµm b»ng èng tre, nøa, th©n cau bæ ®«i... M¸ng ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc thu høng, cÇn ®îc treo ®ì cÈn thËn ®Ó cã thÓ høng ®îc nhiÒu níc nhÊt trong mçi lÇn ma. + BÓ chøa: Cã thÓ x©y b»ng g¹ch hoÆc ®¸, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng n¬i ®Ó chän lo¹i vËt liÖu phï hîp. Dung tÝch bÓ thêng tõ 4m3 ®Õn 10m3. + Lu chøa: Cã thÓ lµm b»ng ®Êt nung hoÆc lµm b»ng xi m¨ng, c¸t vµng vµ ®¸ d¨m bét 3 theo c«ng nghÖ Th¸i Lan. Dung tÝch lu thêng tõ vµi tr¨m lÝt ®Õn 2m . ¦u ®iÓm: l - ChÊt lîng níc ma tèt, kü thuËt thu høng níc ®¬n gi¶n. 7
- Lu chøa níc 2m3 theo c«ng nghÖ Th¸i Lan cã u ®iÓm dÔ lµm, dÔ vËn chuyÓn, bÒn, Ýt tèn vËt t vµ gi¸ thµnh thÊp h¬n bÓ x©y. - Lµ gi¶i ph¸p hiÖn nay cho mét sè vïng khan hiÕm níc. Nh-îc ®iÓm: l - Do ®Æc ®iÓm khÝ hËu cña níc ta mïa kh« thêng Ýt ma vµ bÓ/lu thêng cã dung tÝch nhá, dù tr÷ ®îc Ýt níc nªn ph¶i h¹n chÕ níc dïng hµng ngµy cho nhu cÇu tèi thiÓu nh: ¨n, uèng hoÆc röa mÆt, ®¸nh r¨ng... L-u ý: l - Níc ®Çu mçi c¬n ma thêng cã nhiÒu chÊt bÈn, do ®ã cÇn ph¶i lo¹i bá. - Nªn läc níc tríc khi cho ch¶y vµo bÓ chøa - M¸ng thu níc nªn ®îc lËt óp l¹i sau c¬n ma ®Ó tr¸nh ®äng l¸ c©y vµ bôi. Thêng xuyªn kiÓm tra vµ bæ sung c¸t läc vµo bÓ läc th«. - Khi c¹n níc trong bÓ nªn thau röa vÖ sinh bÓ chøa. - BÓ, lu chøa níc nÕu kh«ng ®îc che ®Ëy cÈn thËn sÏ lµ n¬i sinh s¶n cña muçi, nguån gèc cña nhiÒu c¨n bÖnh nguy hiÓm. - NÕu m¸i høng, m¸ng thu kh«ng thÝch hîp th× h¹n chÕ hiÖu qu¶ sö dông nguån níc ma. §-îc sö dông trong ®iÒu kiÖn nh- thÕ nµo? l ¸p dông cho c¸c vïng d©n c tha thít vµ c¸c vïng khan hiÕm níc. Vá lu (XM + ®¸ d¨m) Líp cèp pha gç Líp ¸o bïn ®Êt Khu«n bª t«ng Ghi chó: R·nh gi¶m träng - Bé khu«n bª t«ng cã 48 cña bª t«ng Cót f20 miÕng bao gåm 8 líp, mçi líp 6 miÕng 30 Mèi kÕt dÝnh khu«n b»ng ®Êt sÐt - Líp cèp pha gç gåm 5-7 L¸ng ®¸y gia cêng miÕng, mçi líp 4 miÕng §¸y lu (XM + ®¸ bét) cÊp phèi 1:4 - Vá lu x©y v÷a xi m¨ng- bét ®¸ dµy 80mm S¬ bé cÊu tróc lu chøa 2m3 8
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n MÆt c¾t 1-1 MÆt b»ng Gi»ng G Hè Thu CÆn Cöa bÓ MÆt c¾t 2-2 èng x¶ cÆn èng x¶ trµn N¾p bÓ b»ng t«n 1mm Vßi röa f20 L¸t ®¸ chèng xãi mßn nÒn bÓ I=% èng x¶ trµn Sµn röa Vßi röa f20 Hè thu cÆn R·nh tho¸t níc L> 2m S¬ bé cÊu tróc bÓ chøa n-íc m-a II.2. GiÕng ®µo GiÕng ®µo lµ g×? l GiÕng thu níc ngÇm tÇng n«ng thêng ®îc gäi lµ giÕng ®µo hay giÕng kh¬i. §©y lµ lo¹i h×nh cÊp níc phæ biÕn ë níc ta CÊu t¹o: l + Thµnh giÕng: X©y g¹ch hoÆc b»ng èng bª t«ng ®óc s½n (èng bi), cã t¸c dông ®Þnh h×nh, ®Ó giÕng kh«ng bÞ sôt lë vµ n©ng cao chÊt lîng níc trong giÕng. + N¾p giÕng: Lµm b»ng bª t«ng ®óc s½n hoÆc b»ng gç, t«n..., h×nh trßn khíp víi miÖng giÕng, n¾p giÕng cã t¸c dông tr¸nh bôi ®Êt, l¸ c©y r¬i rông lµm bÈn níc trong giÕng. + NÒn giÕng: B»ng bª t«ng, g¹ch, ®¸, ®¶m b¶o thuËn tiÖn khi sö dông ®ång thêi ng¨n chÆn dßng níc bÈn ch¶y trùc tiÕp xuèng díi giÕng. NÒn giÕng ph¶i cã r·nh dÉn níc th¶i ra xa vÞ trÝ giÕng. + Dông cô lÊy níc: b»ng gµu móc, b¬m tay hoÆc b¬m ®iÖn nhá + VËt liÖu läc: gåm sái, c¸t r¶i ë ®¸y giÕng ®Ó läc cho níc trong vµ khi b¬m kh«ng bÞ vÈn ®ôc. ¦u ®iÓm: l - ThuËn tiÖn, dÔ sö dông; 9
- Cã thÓ sö dông vËt liÖu vµ søc lao ®éng ®Þa ph¬ng nªn tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ x©y dùng. - Phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tù nhiªn ë nhiÒu vïng n«ng th«n níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Nh-îc ®iÓm: l - Kh«ng phï hîp víi vïng lò lôt; - Nguån níc giÕng ®µo thêng dÔ bÞ « nhiÔm do ph©n th¶i tõ nhµ tiªu, chuång gia sóc, ... ngÊm xuèng nguån níc. L-u ý: l - Lu lîng vµ chÊt lîng níc tuú thuéc vµo tõng vïng ®Êt kh¸c nhau; - GiÕng ®µo ph¶i c¸ch xa c¸c nguån g©y « nhiÔm (nhµ tiªu, chuång gia sóc, ...) tèi thiÓu lµ 15m. §-îc sö dông trong ®iÒu kiÖn nh- thÕ nµo? l ¸p dông réng r·i ë vïng ®ång b»ng, trung du, nói thÊp n¬i cã níc ngÇm m¹ch n«ng. II.3. GiÕng khoan hé gia ®×nh GiÕng khoan hé gia ®×nh lµ g×? l L µ giÕng thu níc ngÇm tÇng n«ng hoÆc tÇng s©u thêng ®îc khoan b»ng tay hoÆc b»ng m¸y. CÊu t¹o: l + èng l¾ng c¸t: dµi 1m, lµm b»ng èng nhùa PVC f48 - f60, dµy 2,5mm + èng läc r«b«: chiÒu dµi tuú thuéc vµo bÒ dµy tÇng chøa, b»ng nhùa PVC f48 - f60. + èng chèng: b»ng nhùa PVC f48 - f60, dµy 2,5mm, chiÒu dµi tuú thuéc vµo ®é s©u cña tÇng chøa níc. + Cæ giÕng: Lµm b»ng èng s¾t tr¸ng kÏm, dµi 0,5m, g¾n víi èng chèng b»ng mét m¨ng x«ng nhùa mét ®Çu ren, mét ®Çu tr¬n. + B¬m tay: §îc g¾n vµo ®Çu cæ giÕng, dïng ®Ó b¬m níc víi mùc níc ®éng c¸ch mÆt ®Êt kh«ng qu¸ 7m. NÕu mùc níc ®éng trªn 7m (hoÆc cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ) cã thÓ sö dông b¬m ®iÖn. + NÒn giÕng: L¸ng xi m¨ng réng 4m2, cã r·nh tho¸t níc th¶i. 10
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n S¬ ®å cÊu tróc giÕng c¶i t¹o GiÕng ®µo kiÓu 1 MÆt c¾t Cöa lªn xuèng Trô b¬m èng kÏm Cöa th«ng h¬i S©n röa I=2% sÐt chÌn Trô b¬m Cót nhùa KhÈu giÕng BTCT èng nhùa PVC L=3-11m I=0,2% AXB=4m2 §o¹n èng uèn cong C¸t läc Líp sái ¦u ®iÓm: l - DÔ sö dông, níc s¹ch, hîp vÖ sinh. - Gi¸ thµnh thÊp, mét giÕng khoan cã thÓ cÊp níc cho nhiÒu hé gia ®×nh. - æn ®Þnh níc c¶ vµo mïa kh«. - C«ng tr×nh gän chiÕm Ýt diÖn tÝch. Nh-îc ®iÓm: l - Khi x©y dùng ®ßi hái ph¶i cã chuyªn m«n. L-u ý: l - èng läc ph¶i l¾p ®óng ®Þa tÇng cña tÇng chøa níc. - NÕu níc cã s¾t > 0,5mg/l cÇn xö lý theo ®óng qui tr×nh tríc khi sö dông. - GiÕng c¸ch xa nhµ tiªu, chuång gia sóc, hoÆc c¸c nguån g©y « nhiÔm kh¸c Ýt nhÊt lµ 15m. - Ngêi sö dông ph¶i n¾m ®îc qui tr×nh sö dông vµ b¶o dìng b¬m tay. §-îc sö dông trong ®iÒu kiÖn nh- thÕ nµo? l ¸p dông ë nh÷ng vïng cã tÇng níc ngÇm cã chÊt lîng níc ®¶m b¶o cho ¨ n uèng vµ sinh ho¹t. 11
GiÕng khoan l¾p b¬m tay B¬m tay èng kÏm Trô giÕng S©n giÕng l¸t g¹ch SÐt chÌn §Êt trång trät TÇng c¸ch níc (sÐt, c¸t ) èng PVC SÐt èng läc PVC èng l¾ng PVC TÇng lÊy níc sái, cuéi ,lÉn c¸t h¹t th« iii. C¸c c«ng tr×nh cÊp n-íc tËp trung III.1. HÖ thèng cÊp níc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån níc mÆt. HÖ thèng cÊp n-íc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån n-íc mÆt lµ g×? l Lµ hÖ thèng cÊp níc cho nhiÒu hé gia ®×nh; níc ®îc b¬m tõ s«ng, suèi, hå qua kh©u xö lý råi ®a ®Õn c¸c hé sö dông níc CÊu t¹o l HÖ thèng cÊp níc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån níc mÆt gåm cã: - C«ng tr×nh thu níc (cã thÓ lµ s«ng, suèi, hå) L-u ý: l - Nh©n d©n cÇn ph¶i tham gia ®ãng gãp x©y dùng c«ng tr×nh; - CÇn thu tiÒn sö dông níc phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng ®Ó b¶o dìng, vËn hµnh nh»m duy tr× vµ më réng ho¹t ®éng cña hÖ thèng; 12
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n - BÓ chøa níc s¹ch - C«ng tr×nh xö lý chÊt lîng níc - Tr¹m b¬m cÊp 2 hoÆc th¸p níc - HÖ thèng ®êng èng ph©n phèi - Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: níc ®îc b¬m tõ s«ng, suèi, hå qua kh©u xö lý chÊt lîng níc vµ ®îc chøa trong bÓ cã dung tÝch lín. Sau ®ã níc ®îc b¬m lªn th¸p cao hoÆc trùc tiÕp ®Èy th¼ng vµo hÖ thèng ®êng èng dÉn ®Õn c¸c hé sö dông (trêng hîp kh«ng cÇn th¸p chøa). ¦u ®iÓm: l - Qu¶n lý c«ng tr×nh ®îc tËp trung; - ChÊt lîng níc vµ khèi lîng níc ®¶m b¶o æn ®Þnh, tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi sö dông; - Lµ c¸ch khai th¸c, sö dông vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn níc hîp lý nhÊt. Nh-îc ®iÓm: l - C«ng t¸c vËn hµnh vµ b¶o dìng c«ng tr×nh ®ßi hái ph¶i cã chuyªn m«n, kü thuËt; - Chi phÝ cho xö lý níc cao, ®Æc biÖt khi nguån níc cã sù thay ®æi (mïa kh« sang mïa ma hµm lîng phï sa trong níc t¨ng). - Chi phÝ qu¶n lý, vËn hµnh, b¶o dìng cao. S¬ ®å d©y chuyÒn c«ng nghÖ hÖ thèng cÊp n-íc tËp trung sö dông nguån n-íc mÆt Nhµ hãa chÊt Thïng phÌn Thïng Clojaven ThiÕt bÞ tiÕp xóc ph¶n øng èng dÉn phÌn èng dÉn Clojaven BÓ chøa níc s¹ch Côm bÓ läc næi - läc c¸t Tr¹m b¬m t¨ng ¸p Tr¹m b¬m cÊp 1 èng dÉn níc th« èng dÉn níc th« èng x¶ röa läc VL läc næi B¬m röa läc B¬m níc s¹ch C¸t läc MN.Max èng hót b¬m MN.Min t¨ng ¸p röa läc èng cÊp níc ra m¹ng líi èng cÊp níc röa läc M¸y b¬m ch×m Häng thu níc 13
- ý thøc vµ sù quan t©m ®ãng gãp cña mäi ngêi lu«n gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®¶m b¶o duy tr× sù ho¹t ®éng l©u dµi cña hÖ thèng; - Ph¶i b¶o vÖ khu vùc nguån níc thËt tèt. §-îc sö dông trong ®iÒu kiÖn nh- thÕ nµo? l Thêng ®îc ¸p dông ë vïng d©n c tËp trung vµ cã nguån níc ngÇm h¹n chÕ hoÆc kh«ng sö dông ®îc cho môc ®Ých ¨n uèng vµ sinh ho¹t. III.2. HÖ thèng cÊp níc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån níc ngÇm. HÖ thèng cÊp n-íc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån n-íc ngÇm lµ g×? l Lµ hÖ thèng cÊp níc cho nhiÒu hé gia ®×nh; níc ®îc b¬m tõ giÕng khoan qua kh©u xö lý råi ®a ®Õn c¸c hé sö dông níc. CÊu t¹o l HÖ thèng cÊp níc tËp trung b¬m dÉn sö dông nguån níc ngÇm gåm cã: - GiÕng khoan s©u ®êng kÝnh lín. - C«ng tr×nh xö lý chÊt lîng níc - BÓ chøa níc s¹ch - Tr¹m b¬m cÊp 2 hoÆc th¸p níc - HÖ thèng ®êng èng ph©n phèi - Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: níc ®îc b¬m tõ giÕng khoan qua kh©u xö lý chÊt lîng níc råi ®îc chøa trong bÓ cã dung tÝch lín. Sau ®ã níc ®îc b¬m lªn th¸p cao hoÆc trùc tiÕp ®Èy th¼ng vµo hÖ thèng ®êng èng dÉn ®Õn c¸c hé sö dông (trêng hîp kh«ng cÇn th¸p chøa). ¦u ®iÓm: l - Qu¶n lý c«ng tr×nh ®îc tËp trung; - ChÊt lîng níc ®¶m b¶o æn ®Þnh, tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi sö dông; - Lµ c¸ch khai th¸c, sö dông vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn níc hîp lý nhÊt. Nh-îc ®iÓm: l - C«ng t¸c vËn hµnh vµ b¶o dìng c«ng tr×nh ®ßi hái ph¶i cã chuyªn m«n, kü thuËt; - Chi phÝ qu¶n lý, vËn hµnh, b¶o dìng cao. 14
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n L-u ý: l - Ngêi sö dông ph¶i tham gia ®ãng gãp x©y dùng c«ng tr×nh; - CÇn thu tiÒn sö dông níc phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng ®Ó b¶o dìng, vËn hµnh nh»m duy tr× vµ më réng ho¹t ®éng cña c«ng tr×nh. - ý thøc vµ sù quan t©m ®ãng gãp cña mäi ngêi lu«n gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®¶m b¶o duy tr× sù ho¹t ®éng l©u dµi cña c«ng tr×nh. - Cã nh÷ng vïng níc tõ giÕng khoan cã chÊt lîng tèt, do vËy cã thÓ kh«ng cÇn ph¶i qua xö lý. - Ph¶i b¶o vÖ khu vùc nguån níc thËt tèt. §-îc sö dông trong ®iÒu kiÖn nh- thÕ nµo? l Thêng ®îc ¸p dông ë vïng tËp trung d©n c vµ cã nguån níc ngÇm dåi dµo, chÊt lîng níc tèt, sö dông ®îc cho môc ®Ých ¨n uèng vµ sinh ho¹t. S¬ ®å d©y chuyÒn c«ng nghÖ hÖ thèng cÊp n-íc tËp trung sö dông nguån n-íc ngÇm Nhµ hãa chÊt ThiÕt bÞ lµm tho¸ng t¶i träng cao Tr¹m b¬m giÕng Tr¹m b¬m t¨ng ¸p Côm bÓ läc næi - Läc c¸t BÓ chøa níc s¹ch èng ph©n phèi níc th« èng x¶ röa läc VL läc næi B¬m níc s¹ch B¬m röa läc c¸t läc èng cÊp níc röa läc èng hót b¬m t¨ng ¸p - B¬m röa läc M¸y b¬m ch×m èng cÊp níc ra m¹ng líi 15
III. 3. HÖ thèng cÊp níc tù ch¶y. HÖ thèng cÊp n-íc tù ch¶y lµ g×? l Lµ hÖ thèng cÊp níc cho nhiÒu hé gia ®×nh; níc tõ suèi hoÆc m¹ch lé qua kh©u xö lý råi ®a ®Õn c¸c hé sö dông níc do sù chªnh lÖch vÒ ®é cao. CÊu t¹o l - C«ng tr×nh thu níc; - C«ng tr×nh xö lý chÊt lîng níc; - C¸c bÓ chøa níc s¹ch; - HÖ thèng ph©n phèi ®Õn tõng gia ®×nh hoÆc ®Õn c¸c côm gia ®×nh. Cã hai lo¹i hÖ thèng cÊp níc tù ch¶y: + M¸ng lÇn: Níc tõ khe suèi ®îc høng ch¶y th¼ng vµo ®êng èng lµm b»ng tre, nøa, luång ... dÉn ®Õn tõng gia ®×nh. Thêng th× nguån níc nµy kh«ng ®îc xö lý vµ hÖ thèng m¸ng dÉn kh«ng ®îc b¶o qu¶n tèt nªn chÊt lîng níc thêng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh (lo¹i h×nh nµy kh«ng ®îc miªu t¶ ë c¸c phÇn sau). + HÖ thèng cÊp níc tù ch¶y: lµ hÖ thèng ®îc x©y dùng phøc t¹p h¬n, cã c«ng tr×nh thu níc, bÓ xö lý níc, c¸c bÓ chøa níc s¹ch vµ hÖ thèng èng b»ng kÏm hoÆc b»ng nhùa cao ph©n tö (HDPE) dÉn ®Õn tõng hé gia ®×nh hoÆc ®Õn c¸c côm gia ®×nh. ¦u ®iÓm: l - ChÊt lîng níc t¬ng ®èi ®¶m b¶o - §¬n gi¶n, thuËn tiÖn, rÎ tiÒn. - RÊt phï hîp víi vïng nói. - Kh«ng cÇn n¨ng lîng ®Ó vËn hµnh c«ng tr×nh. Nh-îc ®iÓm: l - C«ng t¸c vËn hµnh vµ b¶o dìng c«ng tr×nh ®ßi hái ph¶i cã chuyªn m«n, kü thuËt; - Qu¸ tr×nh cÊp níc cã thÓ bÞ gi¸n ®o¹n khi nguån níc cã sù thay ®æi (mïa kh« sang mïa ma hµm lîng phï sa trong níc t¨ng). L-u ý: l - Ngêi sö dông ph¶i tham gia ®ãng gãp x©y dùng c«ng tr×nh; - CÇn thu tiÒn sö dông níc phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña ®Þa ph¬ng ®Ó b¶o dìng, vËn hµnh nh»m duy tr× vµ më réng ho¹t ®éng cña c«ng tr×nh. 16
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n - ý thøc vµ sù quan t©m ®ãng gãp cña mäi ngêi lu«n gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®¶m b¶o duy tr× sù ho¹t ®éng l©u dµi cña c«ng tr×nh. - Ph¶i b¶o vÖ khu vùc nguån níc thËt tèt. - C«ng tr×nh ®Çu nguån thêng xa khu d©n c nªn rÊt khã trong c«ng t¸c qu¶n lý. §-îc sö dông trong ®iÒu kiÖn nh- thÕ nµo? l Thêng ®îc ¸p dông ë miÒn nói, n¬i tËp trung d©n c vµ cã nguån níc suèi hoÆc m¹ch lé chªnh cao h¬n khu vùc d©n c. S¬ ®å d©y chuyÒn c«ng nghÖ hÖ thèng cÊp n-íc tù ch¶y C«ng tr×nh thu níc BÓ läc chËm BÓ chøa níc s¹ch C¸t läc Ra m¹ng líi 17
Ch-¬ng II: C¸c c«ng tr×nh vÖ sinh n«ng th«n. 1. Nh thÕ nµo lµ nhµ tiªu hîp vÖ sinh? Nhµ tiªu hîp vÖ sinh ph¶i ®¶m b¶o vÒ mÆt vÖ sinh nh- sau: l + Kh«ng lµ nguyªn nh©n lµm l©y lan bÖnh tËt; + Kh«ng lµm nhiÔm bÈn c¸c nguån níc; + Kh«ng cã ruåi, muçi vµ c¸c lo¹i c«n trïng truyÒn bÖnh kh¸c. + Kh«ng t¹o kh¶ n¨ng ®Ó sóc vËt, thó vËt cã thÓ tiÕp cËn ®îc víi ph©n. 2. Nhµ tiªu ®µo c¶i tiÕn Nhµ tiªu ®µo c¶i tiÕn lµ g×? l Lµ lo¹i nhµ tiªu ®µo ®¬n gi¶n, song ®îc c¶i tiÕn b»ng c¸ch cho thªm èng th«ng h¬i cao ®Ó lµm gi¶m mïi h«i thèi trong nhµ tiªu, gãp phÇn lµm tho¸t nhanh h¬i níc trong bÓ ph©n vµ khèng chÕ ruåi nhÆng. CÊu t¹o l + PhÇn chøa ph©n lµ mét hè s©u 1,5 - 3m, ®¸y h×nh trßn ®êng kÝnh 1,2m hoÆc ®¸y h×nh ch÷ nhËt (1,5 x 0,6)m. Thµnh hè cã thÓ ®îc kÌ b»ng thanh tre, gç hoÆc ®¸ ®Ó chèng lë. + N¾p hè cã thÓ ®óc s½n b»ng xi m¨ng líi s¾t hay ®an b»ng tre, ghÐp b»ng lç cã chøa hè ®¹i tiÖn (0,2 x0,3) m. Hè ®¹i tiÖn ph¶i cã n¾p ®Ëy víi c¸n cÇm dµi thuËn tiÖn cho viÖc nhÊc lªn ®Æt xuèng. + CÇn ph¶i lu ý r»ng n¾p hè ph¶i lµm thËt ch¾c ch¾n ®Ó tr¸nh sËp hè vµ g©y tai n¹n. Nªn ®æ tro hay ®Êt bét vµo hè sau mçi lÇn ®i ngoµi. + Khi hè ®Çy ph¶i lÊp ®Êt kü vµ ph¶i lµm hè míi, cã thÓ chuyÓn toµn bé phÇn næi sang l¾p cho hè míi. ¦u ®iÓm: l - CÊu t¹o rÊt ®¬n gi¶n, dÔ x©y dùng; - Chi phÝ rÎ, ngêi d©n cã thÓ tù lµm lÊy; - Kh«ng cÇn níc ®Ó vËn hµnh. 18
Tµi liÖu th«ng tin gióp lùa chän c¸c lo¹i h×nh cÊp n-íc vµ vÖ sinh n«ng th«n Nh-îc ®iÓm: l - Cã chøc n¨ng thu gom ph©n, nhng cha cã chøc n¨ng xö lý nªn vÉn cßn nguy c¬ « nhiÔm mÇm bÖnh tõ ph©n. + DÔ g©y « nhiÔm nguån níc. L-u ý: Kh«ng phï hîp víi nh÷ng n¬i sau: l - Nh÷ng vïng cã møc níc ngÇm cao, ®Æc biÖt kh«ng dïng cho nh÷ng vïng bÞ ngËp lôt. - Nh÷ng vïng cã ®¸ gèc gÇn mÆt ®Êt hay nh÷ng chç cã ®¸ må c«i to. - Nh÷ng vïng ®Êt yÕu v× hè ®µo ph¶i gia cè thµnh vµ do ®ã rÊt ®¾t. - Ph¶i ®Æt xa vÞ trÝ nguån níc Ýt nhÊt lµ 15 m. §-îc sö dông trong ®iÒu kiÖn nh- thÕ nµo? l ¸p dông thÝch hîp víi c¸c hé gia ®×nh ë miÒn nói, trung du... (N¬i ®Êt ®ñ réng, ®Êt Ýt thÊm, møc níc ngÇm thÊp, n¬i hiÕm níc sinh ho¹t). S¬ ®å cÊu tróc nhµ tiªu ®µo c¶i tiÕn MÆt c¾t A-A Líi ch¾n ruåi MÆt b»ng Lç tiªu f 150 èng th«ng h¬i A A Ghi chó: - Hai tÊm bÖ ngåi ghÐp l¹i mçi tÊm b»ng bª t«ng l-íi thÐp1200x1000x50 - Nhµ bao che cã thÓ lµm b»ng tre, gç 19
3. Nhµ tiªu thÊm, déi. Nhµ tiªu thÊm, déi lµ g×? l L µ nhµ tiªu cã bÖ xÝ d éi níc vµ èng dÉn ph©n vµo bÓ chøa ph©n, ®¸y vµ thµnh bÓ kh«ng bÞt k Ý n. CÊu t¹o: l + BÓ chøa ph©n cã thÓ lµ 1 ng¨n hoÆc 2 ng¨n. NÕu bÓ chøa ph©n 1 ng¨n th× ®îc x©y trong lßng ®Êt cã kÝch thíc h×nh vu«ng 0,8m x 0,8m hoÆc h×nh trßn ®êng kÝnh 0,8m vµ chiÒu s©u 1,2 m. §¸y vµ thµnh bÓ kh«ng ®îc bÞt kÝn, mµ ®Ó cho níc tù thÊm vµo ®Êt. Cã thÓ x©y b»ng g¹ch, cø c¸ch mét kho¶ng nhÊt ®Þnh th× chõa mét lç hæng ®Ó thÊm níc. NÕu 2 ng¨n th× gåm 1 ng¨n chøa vµ 1 ng¨n thÊm. Ng¨n chøa cã kÝch thíc 0,8mx0,8m, ®îc x©y kÝn vµ cã ®¸y bÓ. Ng¨n chøa cÇn hót cÆn sau 2-3 n¨m. Ng¨n thÊm th× ®¸y vµ bÓ kh«ng ®îc bÞt kÝn mµ ®Ó cho níc tù thÊm. Cã thÓ x©y b»ng g¹ch, cø c¸ch mét kho¶ng nhÊt ®Þnh th× chõa 1 lç hæng nhá ®Ó tho¸t níc. + PhÇn bÖ xÝ cã thÓ tù ®óc hoÆc mua bÖ ®óc s½n kiÓu xæm hoÆc bÖt. + Nhµ bao che: Cã thÓ x©y b»ng g¹ch hoÆc lµm t¹m b»ng tre, gç, nøa tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña tõng hé gia ®×nh. ¦u ®iÓm: l + Cã nót níc, tèn Ýt níc déi h¬n so víi nhµ tiªu tù ho¹i; + S¹ch sÏ, kh«ng ruåi muçi, kh«ng cã mïi h«i; Nh-îc ®iÓm: l + Kü thuËt x©y dùng kh¸ phøc t¹p; + Ph¶i cã níc déi; + DÔ g©y « nhiÔm nguån níc, ®Æc biÖt ®èi víi vïng cã mùc níc ngÇm thÊp; + Kh«ng tËn dông ®îc nguån ph©n bãn. L-u ý: l - Kh«ng ¸p dông cho nh÷ng vïng cã mùc níc ngÇm cao (