CAÙC YEÁU TOÁ TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN RUÛI RO TÍN DUÏNG<br />
TRONG CHO VAY ÑAÀU TÖ TAÏI QUYÕ ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN THAØNH PHOÁ CAÀN THÔ<br />
<br />
Nguyeãn Vieät Phöông1<br />
TS. Nguyeãn Minh Tieán2<br />
<br />
<br />
Toùm taét<br />
Muïc tieâu chính cuûa nghieân cöùu naøy laø xaùc ñònh caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán tyû leä nôï<br />
xaáu cuûa Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån thaønh phoá Caàn Thô trong giai ñoaïn 2013-2017. Taùc giaû ñaõ<br />
söû duïng 2 phöông phaùp nghieân cöùu laø thoáng keâ moâ taû, vaø phöông phaùp ñònh löôïng laø hoài<br />
quy boäi ña bieán ñeå xaùc ñònh ñöôïc caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro tín duïng cuûa Quyõ<br />
trong giai ñoaïn 2013-2017. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy toång taøi saûn, taêng tröôûng tín duïng<br />
vaø tyû leä tieàn vay trong hôïp ñoàng treân taøi saûn theá chaáp coù yù nghóa taùc ñoäng ñeán ruûi ro tín<br />
duïng taïi Quyõ. Töø ñoù, döïa treân keát quaû thoáng keâ moâ taû, phaân tích hoài qui ña bieán taùc giaû<br />
ñaõ ñöa ra moät soá gôïi yù veà haïn cheá ruûi ro vaø caùc gôïi yù chính saùch ñeå giuùp giaûm nheï ruûi ro<br />
tín duïng trong coâng taùc cho vay ñaàu tö taïi Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån thaønh phoá Caàn Thô.<br />
Töø khoùa: ruûi ro tín duïng, Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån thaønh phoá Caàn Thô<br />
1. Giôùi thieäu<br />
Ruûi ro tín duïng laø moái quan taâm lôùn khoâng chæ rieâng Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP.Caàn<br />
Thô maø laø cuûa caû neàn kinh teá. Ruûi ro tín duïng xuaát hieän khoâng chæ taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán<br />
nguoàn voán maø coøn gaây ra taùc haïi nghieâm troïng ñeán toaøn boä hoaït ñoäng cuûa Quyõ; vì theá, ruûi ro<br />
tín duïng laø vaán ñeà quan taâm haøng ñaàu vôùi Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP.Caàn Thô hieän nay. Tuy<br />
nhieân nhöõng khoù khaên treân chöa ñöôïc nghieân cöùu moät caùch ñaày ñuû vaø saâu saùt ñeà tìm ra caùc<br />
giaûi phaùp khaéc phuïc, haïn cheá. Vaøo ngaøy 04 thaùng 01 naêm 2018, Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån<br />
TP.Caàn Thô ñaõ toå chöùc Hoäi nghò caùn boä vieân chöùc toång keát hoaït ñoäng 5 naêm (2013-2017) vaø<br />
phöông höôùng hoaït ñoäng 5 naêm (2018-2023), Hoäi nghò ñaõ ñeà caäp ñeán caùc yeáu toá baát caäp<br />
trong vaán ñeà cho vay ñaàu tö vaø nhöõng thöïc traïng, khoù khaên veà tình hình ruûi ro tín duïng taïi<br />
Quyõ. Xuaát phaùt töø nhöõng lyù do neâu treân, vieäc nghieân cöùu caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro tín<br />
duïng vaø ñöa ra nhöõng giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng cho vay ñaàu tö taïi<br />
Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP.Caàn Thô laø yeâu caàu caàn thieát.<br />
<br />
2. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro tín duïng trong cho vay ñaàu tö taïi Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån<br />
ñòa phöông<br />
Taøi saûn theá chaáp: Taøi saûn theá chaáp laø soá tieàn vay treân toång soá taøi saûn duøng ñeå ñaûm<br />
baûo cho khoaûn vay.<br />
Döï phoøng ruûi ro, phaân loaïi nôï: Phaân loaïi nôï laø vieäc caùc toå chöùc tín duïng caên cöù vaøo<br />
caùc tieâu chuaån ñònh tính vaø ñònh löôïng ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro cuûa caùc khoaûn vay vaø caùc<br />
cam keát ngoaïi baûng, treân cô sôû ñoù phaân loaïi caùc khoaûn nôï vaøo caùc nhoùm nôï thích hôïp. Döï<br />
phoøng ruûi ro laø khoaûn tieàn ñöôïc trích laäp ñeå döï phoøng cho nhöõng toån thaát coù theå xaûy ra do<br />
khaùch haøng cuûa toå chöùc tín duïng khoâng thöïc hieän nghóa vuï theo cam keát.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1<br />
Tröôøng Ñaïi hoïc Taây Ñoâ<br />
2<br />
Tröôøng Cao ñaúng Kinh teá Ñoái ngoaïi<br />
Taêng tröôûng tín duïng: Taêng tröôûng tín duïng laø khoaûn taêng giaûm theo phaàn traêm khi so<br />
saùnh vôùi moät thôøi ñieåm trong quaù khöù, cuõng töùc laø vieäc soá tieàn vay qua töøng naêm coù chieàu<br />
höôùng taêng leân.<br />
Tyû leä lôïi nhuaän treân toång taøi saûn: Tyû suaát lôïi nhuaän treân toång taøi saûn laø moät tyû soá taøi<br />
chính duøng ñeå ño löôøng khaû naêng sinh lôïi treân moãi ñoàng taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Tyû soá cho<br />
bieát hieäu quaû quaûn lyù vaø söû duïng taøi saûn ñeå taïo ra thu nhaäp cuûa Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP.Caàn<br />
Thô.<br />
Toång taøi saûn: Khi toång taøi saûn caøng lôùn, ñieàu ñoù chöùng toû Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån<br />
TP.Caàn Thô hoaït ñoäng ñöôïc hieäu quaû, töø ñoù coù theå môû roäng lónh vöïc hoaït ñoäng, ñoái töôïng vaø<br />
döï aùn cho vay.<br />
3. Döõ lieäu vaø phöông phaùp nghieân cöùu<br />
3.1. Döõ lieäu nghieân cöùu<br />
Döõ lieäu thöù caáp ñöôïc thu thaäp töø caùc baùo caùo taøi chính, baùo caùo thöôøng xuyeân trong<br />
khoâng gian Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP.Caàn Thô trong phaïm vi 5 naêm (2013-2017).<br />
3.2. Phöông phaùp nghieân cöùu<br />
Phöông phaùp nghieân cöùu ñònh löôïng thoâng qua söû duïng hoài qui ña bieán nhaèm xaùc ñònh<br />
caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro tín duïng trong cho vay ñaàu tö taïi Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån<br />
TP.Caàn Thô.<br />
Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu nghieân cöùu ñoù laø tìm ra caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán RRTD cuûa<br />
Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP.Caàn Thô, taùc giaû ñaõ xaây döïng moâ hình thöïc nghieäm coù daïng nhö<br />
sau:<br />
RRTD = α + βâ1TONGTAISAN + βâ2TAISANTHECHAP + βâ3TANGTRUONGTINDUNG +<br />
βâ4DUPHONG + βââ5ROE + €<br />
Baûng 1. Moâ taû caùc bieán söû duïng trong moâ hình<br />
Bieán<br />
Kyù hieäu Dieãn giaûi bieán Kyø voïng<br />
ñoäc laäp<br />
Toång taøi saûn TONGTAISAN Logarit cuûa toång taøi saûn bình quaân (trieäu -<br />
ñoàng)<br />
Tyû leä tieàn vay treân TAISAN Toång soá tieàn vay/Toång taøi saûn theá chaáp +<br />
taøi saûn theá chaáp THECHAP (%)<br />
Taêng tröôûng tín TANGTRUONG (Dö nôï tín duïng naêm t – Dö nôï tín duïng +<br />
duïng TINDUNG naêm t - 1)/ Dö nôï tín duïng naêm t-1 (%)<br />
Döï phoøng RRTD DUPHONG Döï phoøng RRTD/Toång taøi saûn (%) -<br />
Tyû suaát lôïi nhuaän ROE Lôïi nhuaän roøng/voán chuû sôû höõu (%) -<br />
treân voán chuû sôû<br />
höõu<br />
4. Keát quaû vaø thaûo luaän<br />
4.1 Keát quaû nghieân cöùu<br />
Keát quaû thoáng keâ moâ taû ñöôïc theå hieän ôû Baûng 2.<br />
Baûng 2. Thoáng keâ moâ taû caùc bieán trong moâ hình.<br />
Ñoä leäch Giaù trò Giaù trò Giaù trò<br />
Bieán<br />
chuaån trung bình nhoû nhaát lôùn nhaát<br />
TONGTAISAN 0.588025 13.0295 12.06 13.92<br />
TANGTRUONGTINDUNG 36.40864 35.6385 -0.49 143.12<br />
DUPHONG 2.052545 7.8955 4.09 10.55<br />
ROE 0.510878 8.460593 7.202661 9.072916<br />
TAISANTHECHAP 10.79104 82.707 69.22 103.84<br />
RUIRO 5.504027 7.768 0 15.46<br />
<br />
Baûng 3. Keát quaû kieåm ñònh hieän töôïng ña coäng tuyeán<br />
Bieán VIF 1/VIF<br />
TONGTAISAN 3,21 0,311695<br />
TAISANTHECHAP 2,38 0,419549<br />
TANGTRUONGTINDUNG 2,16 0,463288<br />
DUPHONG 1,95 0,512715<br />
ROE 1,46 0,683968<br />
Giaù trò trung bình VIF 2,23<br />
Heä soá xaùc ñònh boäi (R bình phöông) = 0,8187<br />
Heä soá xaùc ñònh ñieàu chænh (R bình phöông ñieàu chænh) = 0,7539<br />
Giaù trò xaùc suaát cuûa thoáng keâ F: Prob>F = 0,0001<br />
Kieåm ñònh F = 12,64<br />
Kieåm ñònh Durbin Watson = 1,26685<br />
Kieåm ñònh chi bình phöông = 0,74<br />
Prob>chi2 = 0,3890<br />
Prob>F = 0,00010,05<br />
neân chaáp nhaän giaû thuyeát Ho laø phöông sai sai soá khoâng ñoåi. Vaäy Moâ hình khoâng coù hieän<br />
töôïng phöông sai sai soá thay ñoåi.<br />
Baûng 4. Keát quaû kieåm ñònh caùc giaû thuyeát nghieân cöùu<br />
Giaù trò heä soá<br />
Sai soá<br />
Bieán hoài quy chöa t P> |t| Khoaûng tin caäy 95%<br />
chuaån<br />
chuaån hoùa<br />
TONGTAISAN -4,751279 1,908033 -2,49 0,026* -8,843603 -0,6589554<br />
TANGTRUONGTINDUNG -0,0769095 0,0252765 -3,04 0,009* -0,1311222 -0,0226968<br />
DUPHONG 0,6202835 0,4262026 1,46 0,168 -0,2938302 1,534397<br />
ROE -2,229633 1,482555 -1,50 0,155 -5,409397 0,9501321<br />
TAISANTHECHAP 0,3403101 0,0896174 3,80 0,002* 0,1480999 0,5325202<br />
Haèng soá 58,23627 29,88435 1,95 0,072* -5,859294 122,3318<br />
Chuù thích: *: möùc yù nghóa 5%<br />
4.2. Thaûo luaän keát quaû nghieân cöùu<br />
Toång taøi saûn (TONGTAISAN): Bieán TONGTAISAN coù heä soá β = -4,75 vôùi giaù trò<br />
P_Value = 0,026 < 0,05 neân bieán toång taøi saûn coù yù nghóa taùc ñoäng ñeán bieán RUIRO ôû möùc yù<br />
nghóa 5% vôùi ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Keát quaû phaân tích hoài quy cho thaáy toång<br />
taøi saûn töông quan tyû leä nghòch vôùi ruûi ro tín duïng cuûa Quyõ. Noùi moät caùch khaùc, Quyõ Ñaàu tö<br />
phaùt trieån TP.Caàn Thô coù toång taøi saûn taêng thì ruûi ro seõ giaûm khi logarit toång taøi saûn taêng 1 thì<br />
ruûi ro seõ giaûm 4,7 laàn.<br />
Taêng tröôûng tín duïng (TANGTRUONGTINDUNG): Trong nghieân cöùu naøy tyû leä nôï<br />
xaáu ñöôïc söû duïng coù ñoä treã laø moät naêm so vôùi bieán taêng tröôûng tín duïng. Bieán<br />
TANGTRUONGTINDUNG coù heä soá βâ = -0,07 vôùi giaù trò P_Value = 0,009 < 0,05 neân bieán<br />
taêng tröôûng tín duïng coù yù nghóa taùc ñoäng ñeán bieán RUIRO ôû möùc yù nghóa 5% vôùi ñieàu kieän caùc<br />
yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Nghóa laø taêng tröôûng tín duïng neáu taêng 1% thì ruûi ro seõ giaûm 0,07%.<br />
Ñuùng vôùi kyø voïng nghieân cöùu naøy tìm thaáy moái töông quan nghòch giöõa taên g tröôûng tín duïng<br />
vaø ruûi ro tín duïng cuûa Quyõ.<br />
Döï phoøng ruûi ro tín duïng (DUPHONG): Bieán DUPHONG coù heä soá βâ = 0,62 vôùi giaù<br />
trò P_Value = 0,168 > 0,05 neân bieán döï phoøng khoâng coù yù nghóa taùc ñoäng ñeán bieán RUIRO ôû<br />
möùc yù nghóa 5% vôùi ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Döï phoøng ruûi ro tín duïng vaø tyû leä<br />
nôï xaáu ñöôïc tìm thaáy coù moái quan ñoàng bieán nhöng chöa coù yù nghóa thoáng keá.<br />
Tyû suaát lôïi nhuaän treân voán chuû sôû höõu (ROE): Bieán ROE coù heä soá βâ = -2,22 vôùi giaù trò<br />
P_Value = 0,155 > 0,05 neân bieán ROE khoâng coù yù nghóa taùc ñoäng ñeán bieán RUIRO ôû möùc yù<br />
nghóa 5% vôùi ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Tìm thaáy moái quan heä nghòch bieán nhöng<br />
chöa coù yù nghóa thoáng keâ giöõa tyû suaát lôïi nhuaän treân voán chuû sôû höõu vaø tyû leä nôï xaáu trong keát<br />
quaû hoài quy.<br />
Tyû leä tieàn vay treân taøi saûn theá chaáp (TAISANTHECHAP): Bieán TAISANTHECHAP<br />
coù heä soá βâ = 0,34 vôùi giaù trò P_Value = 0,002 < 0,05 neân bieán taøi saûn theá chaáp coù yù nghóa taùc<br />
ñoäng ñeán bieán RUIRO ôû möùc yù nghóa 5% vôùi ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi. Nghieân cöùu<br />
naøy tìm thaáy moái töông quan thuaän giöõa tyû leä tieàn vay/taøi saûn theá chaáp vaø ruûi ro tín duïng cuûa<br />
Quyõ, nghóa laø neáu tyû leä toång tieàn vay/ toång taøi saûn theá chaáp taêng 1% thì ruûi ro taêng 0.34%.<br />
5. Keát luaän vaø khuyeán nghò<br />
5.1. Keát luaän<br />
Taùc giaû phaùt hieän nhöõng ñieåm sau ñaây: Bieán toång taøi saûn coù quan heä nghòch chieàu vôùi<br />
ruûi ro tín duïng ôû möùc yù nghóa 5%. Bieán taêng tröôûng tín duïng taùc ñoäng nghòch chieàu ñeán ruûi ro<br />
tín duïng, vôùi möùc yù nghóa 5%. Tìm thaáy moái quan heä ñoàng bieán giöõa tyû leä tieàn vay trong hôïp<br />
ñoàng treân taøi saûn theá chaáp vôùi tyû leä nôï xaáu ôû möùc yù nghóa 5%. Ngoaøi ra, tìm thaáy moái quan heä<br />
ñoàng bieán giöõa döï phoøng ruûi ro tín duïng vaø ruûi ro tín duïng nhöng vaãn chöa coù yù nghóa thoáng<br />
keâ vaø moái quan heä nghòch bieán nhöng cuõng chöa coù yù nghóa thoáng keâ giöõa tyû suaát lôïi nhuaän<br />
treân voán chuû sôû höõu vaø tyû leä nôï xaáu trong keát quaû hoài quy.<br />
5.2. Khuyeán nghò giaûi phaùp<br />
i) Toång taøi saûn cuûa Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP. Caàn Thô<br />
Quyõ caàn phaûi coù chieán löôïc taêng toång taøi saûn, taêng voán chuû sôû höõu trong thôøi gian saép<br />
tôùi nhaèm ñaùp öùng nhu caàu hoaït ñoäng kinh doanh vaø caïnh tranh. Vieäc naâng cao naêng löïc taøi<br />
chính laø ñieàu kieän caàn vaø ñuû ñeå Quyõ coù theå naâng cao khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng vaø<br />
coù ñuû tieàm löïc ñeå aùp duïng vaän haønh moâ hình quaûn trò ruûi ro hieäu quaû. Trong ñoù, Quyõ seõ taäp<br />
trung vaøo hai vaán ñeà chính laø voán chuû sôû höõu vaø voán huy ñoäng.<br />
ii) Tyû leä toång tieàn vay treân taøi saûn theá chaáp<br />
Caùn boä tín duïng phaûi thöïc hieän ñuùng quy ñònh trong vieäc kieåm tra, giaùm saùt voán vay,<br />
taøi saûn theá chaáp. Thieát laäp moâ hình kieåm tra cheùo giöõa caùc caùn boä tín duïng ñeå luaân phieân<br />
giaùm saùt caùc khoaûn tín duïng cuûa nhau. Ngoaøi ra, hoaït ñoäng kieåm tra noäi boä cuõng goùp phaàn<br />
ngaên chaën vaø phaùt hieän nhöõng tröôøng hôïp vi phaïm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp.<br />
iii) Tyû leä nôï xaáu naêm tröôùc<br />
Cô caáu laïi nôï ñoái vôùi caùc khaùch haøng coù khaû naêng phaùt trieån: Ñoái vôùi khoaûn nôï quaù<br />
haïn khaùch haøng chöa coù khaû naêng traû, sau khi phaân tích thöïc traïng taøi chính, neáu ñaùnh giaù<br />
khaùch haøng coù khaû naêng phaùt trieån vaø thanh toaùn nôï quaù haïn thì Quyõ seõ aùp duïng bieän phaùp<br />
cô caáu laïi nôï.<br />
Xöû lyù töø quyõ döï phoøng ruûi ro cho vay: Tröôøng hôïp ñöôïc xöû lyù töø quyõ döï phoøng ruûi ro<br />
cho vay laø khi khaùch haøng vay voán bò phaù saûn, giaûi theå, khoâng thöïc hieän ñöôïc nghóa vuï traû nôï<br />
ñoái vôùi nôï nhoùm 5.<br />
Chuyeån giao ruûi ro nhö baùn nôï: Ñaây laø chuyeån giao toaøn boä hoaëc moät phaàn kinh phí<br />
buø ñaép toån thaát cho ñoái töôïng khaùc beân ngoaøi gaùnh chòu.<br />
Khoanh nôï, xoùa nôï: Ñaây laø bieän phaùp xöû lyù ruûi ro tín duïng nhöng laïi ñem laïi toån thaát<br />
tröïc tieáp cho Quyõ. Thaåm quyeàn quyeát ñònh khoanh nôï vaø xoùa nôï thuoäc UBND thaønh phoá.<br />
Khôûi kieän: Ñaây laø bieän phaùp aùp duïng cuoái cuøng sau khi Quyõ Ñaàu tö phaùt trieån TP.Caàn<br />
Thô ñaõ duøng taát caû caùc bieän phaùp ñeå thu hoài nôï.<br />
<br />
Taøi lieäu tham khaûo<br />
1. Voõ Thò Quyù vaø Buøi Ngoïc Toaûn (2014), Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro tín duïng cuûa Heä thoáng NHTM<br />
Vieät Nam, Taïp chí khoa hoïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Môû TP.HCM, soá 3 (36), tr.16-25.<br />
2. Nguyeãn Thò Ngoïc Dieäp vaø Nguyeãn Minh Kieàu (2014), AÛnh höôûng cuûa yeáu toá ñaëc ñieåm ñeán ruûi ro tín<br />
duïng NHTM Vieät Nam, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 26(3), tr.49-63.<br />
3. Tröông Ñoâng Loäc vaø Nguyeãn Vaên Theùp (2015), Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro tín duïng cuûa caùc quyõ tín<br />
duïng nhaân daân khu vöïc ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Taïp chí Nghieân cöùu kinh teá, soá 444, tr.61-70.<br />
4. Nguyeãn Quoác Anh vaø Nguyeãn Höõu Thaïch (2015), Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro tín duïng – Baèng<br />
chöùng thöïc nghieäm taïi caùc NHTM Vieät Nam, Taïp chí Khoa hoïc Tröôøng Ñaïi hoïc An Giang, soá 1 (1),<br />
tr.27-39.<br />