Các yếu tố tác động đến triển khai thành công hệ thống hoạch định nguồn lực (ERP) tại Việt Nam: Một áp dụng cải tiến các yếu tố của mô hình hệ thống thông tin thành công

TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, tập 72B, số 3, năm 2012<br /> <br /> CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TRIỂN KHAI THÀNH CÔNG HỆ THỐNG<br /> HOẠCH ĐỊNH NGUỒN LỰC (ERP) TẠI VIỆT NAM: MỘT ÁP DỤNG CẢI<br /> TIẾN CÁC YẾU TỐ CỦA MÔ HÌNH HỆ THỐNG THÔNG TIN THÀNH CÔNG<br /> Nguyễn Hữu Hoàng Thọ<br /> Trường Đại học Kinh tế, Đại học Huế<br /> <br /> Tóm tắt. Với tỉ lệ ứng dụng ERP chỉ 4% [3], có thể nói triển khai thành công ERP<br /> tại Việt Nam chưa đạt nhiều kết quả. Mục tiêu của nghiên cứu là nhận diện những<br /> nhân tố chính cho việc triển khai thành công hệ thống ERP tại Việt Nam. Với mục<br /> tiêu này, nghiên cứu đã cải tiến mô hình hệ thống thông tin thành công trong việc<br /> nhận diện những nhân tố ảnh hưởng đến triển khai thành công ERP. Đối tượng<br /> được lựa chọn theo phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên trực tuyến mời gọi kết hợp<br /> với lấy mẫu ngẫu nhiên thuận tiện. Nghiên cứu thu được 150 phản hồi, trong đó có<br /> 117 là hợp lệ và hoàn tất. Thông qua phân tích, ảnh hưởng của yếu tố đào tạo là lớn<br /> nhất (beta=0,321) hơn hẳn ảnh hưởng của chất lượng hệ thống (beta=0,193) và hơn<br /> ảnh hưởng của chất lượng thông tin (beta=0,299). Kết quả cho thấy chất lượng hệ<br /> thống, chất lượng thông tin, đào tạo có thể giải thích được 41,1% ý định sử dụng<br /> ERP. Nghiên cứu cũng đưa ra kết quả thái độ sử dụng ERP ảnh hưởng đến đến lợi<br /> ích thuần của doanh nghiệp là 47,7% và giải thích đúng 27,7% lợi ích thuần. Thông<br /> qua nghiên cứu, tác giả đề xuất rằng, khi triển khai ERP tại Việt Nam, doanh<br /> nghiệp cần chú ý sấu sắc cho việc đào tạo sử dụng ERP để việc triển khai ERP có<br /> thể đạt đến thành công.<br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp cung cấp các quy trình thông tin<br /> tích hợp thông suốt qua các phòng ban chức năng bên trong tổ chức. [4]. ERP được xem<br /> là một nguồn lực chiến lược của các tổ chức, do họ đã nhận thức được rằng: hệ thống<br /> ERP có thể cung cấp mức độ cạnh tranh lớn hơn thông qua việc đạt được vị trí hùng<br /> mạnh trên thị trường .<br /> 1.1. Lý do<br /> Lợi ích hữu hình quan trọng nhất được nhận ra sau khi đưa hệ thống ERP vào<br /> vận hành là giảm thiểu tồn kho. Chúng ta có thể thấy ở bảng dưới:<br /> Lợi ích hữu hình<br /> <br /> Lợi ích vô hình<br /> <br /> Giảm thiểu chi phí CNTT 14%<br /> <br /> Chuẩn hóa tăng 12%<br /> 343<br /> <br /> Giảm thiểu chu kỳ báo cáo tài chính 19%<br /> <br /> Tích hợp tăng 13%<br /> <br /> Cải tiến quản lý đơn hàng 20%<br /> <br /> Đáp ứng khách hàng tăng 22%<br /> <br /> Cải thiện năng suất 26%<br /> <br /> Cải thiện quy trình kinh doanh tăng 24%<br /> <br /> Giảm thiểu nhân viên 27%<br /> <br /> Thông tin/ tầm nhìn tăng 55%<br /> <br /> Giảm thiểu tồn kho 32%<br /> (Nguồn Fryer, Bronwyn, "The ROI challenge" CFO, Settember, 1990).<br /> <br /> Trên thế giới những năm qua đã có các công trình nghiên cứu công bố các yếu tố<br /> góp phần cho triển khai ERP thành công. Holland và Light (1999) xem xét các yếu tố<br /> chiến lược và chiến thuật để thực hiện ERP và đề xuất một mô hình các yếu tố thành<br /> công quan trọng khi triển khai ERP. Mô hình của họ có thể được thấy trong hình dưới .<br /> Chiến lược<br /> <br /> Quy trình triển khai ERP<br /> Chiến thuật<br /> <br /> Các hệ thống kế thừa<br /> <br /> Sự tư vấn cho khách hàng<br /> <br /> Tầm nhìn kinh doanh<br /> <br /> Nhân viên<br /> <br /> Chiến lược ERP<br /> <br /> Cấu hình phần mềm<br /> <br /> Sự hỗ trợ của quản lý cao cấp<br /> <br /> Giám sát và phản hồi<br /> <br /> Các kế hoạch và lịch trình dự án<br /> <br /> Truyền đạt<br /> Dò tìm vấn đề phát sinh<br /> <br /> Hình 1. Mô hình Holland và Light<br /> <br /> Dựa trên việc xem xét những tài liệu nghiên cứu trước đó, DeLone và McLean<br /> (2003) đã đề xuất mô hình hệ thống thông tin thành công đã được cập nhật.<br /> <br /> Hình 2. Mô hình Hệ thống thông tin thành công của DeLone và McLean (D&M)<br /> <br /> Tại Việt Nam , mới chỉ có chừng 4% doanh nghiệp ứng dụng ERP [3]. Đại đa số<br /> 344<br /> <br /> các doanh nghiệp vừa và lớn ở Việt Nam hiện nay vẫn áp dụng phần mềm kế toán và<br /> khai thác có hiệu quả. Chính vì vậy hầu như các doanh nghiệp hài lòng và không muốn<br /> thay đổi sang ERP. Lợi ích đã được chứng minh so với thực trạng triển khai ứng dụng<br /> quá ít ERP tại Việt Nam là một vấn đề cần được nghiên cứu, đó cũng chính là lý do thôi<br /> thúc tác giả nghiên cứu về vấn đền này.<br /> 1.2. Mục đích nghiên cứu<br /> Dựa trên xem xét tổng thể những nghiên cứu trước đó về các yếu tố quan trọng<br /> trong triển khai thành công ERP, chúng tôi giả định rằng các nhân tố: chất lượng hệ<br /> thống, chất lượng thông tin và đào tạo tác động tích cực đến ý định, thái độ, hành vi của<br /> người sử dụng ERP và ảnh hưởng tích đến lợi ích thuần của doanh nghiệp. Cụ thể:<br />  Để kiểm tra tác động của chất lượng hệ thống ERP đến thái độ đối với sử<br /> dụng;<br />  Để kiểm tra ảnh hưởng của chất lượng thông tin ERP đến thái độ đối với sử<br /> dụng;<br />  Để kiểm tra ảnh hưởng của đào tạo ERP đến thái độ đối với sử dụng ERP;<br />  Để kiểm tra thái độ đối với sử dụng ERP đến ý định sử dụng ERP;<br />  Để kiểm tra ý định sử dụng ERP đến lợi ích ròng của doanh nghiệp.<br /> Từ đó, mục tiêu của nghiên cứu này là để đánh giá những yếu tố chính quan<br /> trọng tác động đến việc triển khai thành công hệ thống ERP tại Việt Nam.<br /> 1.3. Phương pháp nghiên cứu<br /> Trọng tâm nghiên cứu ERP của chúng tôi là tại Việt Nam. Trong bài báo này,<br /> chúng tôi đã nghiên cứu sửa đổi mô hình hệ thống thông tin thành công đã được D&M<br /> cập nhật trước đó, bằng cách xem xét nó phù hợp với đặc điểm và bối cảnh của Việt<br /> Nam. Nền tảng của nghiên cứu này đã được thành lập dựa trên mục tiêu nghiên cứu,<br /> cũng như nghiên cứu các tài liệu học thuật. Theo như Eric, Wang và Jesssica, một hệ<br /> thống có thể cung cấp thông tin đáng tin cậy, có lợi và được duy trì hoặc hoạt động mà<br /> không có lỗi, những điều này sẽ xác định được rằng hệ thống sẽ tiếp tục được sử dụng<br /> và có lợi ích.<br /> H1: chất lượng hệ thống ERP có một tác động tích cực đến thái độ hướng đến sử<br /> dụng hệ thống ERP. Theo Ferratt, Ahire, & De (2006), trong việc triển khai hệ thống<br /> ERP, chất lượng thông tin của hệ thống là một trong những yếu tố quan trọng nhất đã<br /> được đánh giá cao kết hợp với sự thành công của triển khai dự án ERP. H2: chất lượng<br /> thông tin ERP có tác động tích cực đền thái độ hướng đến sử dụng của các hệ thống<br /> ERP. Wilkinson & Cox (2005) chỉ ra rằng: trong việc triển khai hệ thống, thái độ tích<br /> cực đối với quá trình đào tạo triển khai hệ thống là yếu tố vô cùng quan trọng. H3: Đào<br /> tạo trong hệ thống ERP có một tác động tích cực đến thái độ đối với sử dụng hệ thống<br /> 345<br /> <br /> ERP. Các nghiên cứu trên mô hình TAM đã chứng minh thực tế rằng: có sự hỗ trợ mạnh<br /> mẽ cho mối quan hệ tích cực giữa thái độ đối với sử dụng và ý định hành vi sử dụng [5].<br /> H4: Thái độ đối với sử dụng có một ảnh hưởng tích cực đến ý định hành vi sử dụng. "Ý<br /> định hành vi sử dụng" có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định lợi ích<br /> ròng. H5: Ý định sử dụng có một ảnh hưởng tích cực đến lợi ích tổ chức. Để đo lường<br /> sự thành công của một bộ phận hệ thống thông tin, "Chất lượng dịch vụ" có thể là biến<br /> quan trọng nhất. Để đo lường sự thành công của một hệ thống tích hợp, thì ngược lại,<br /> chất lượng thông tin, chất lượng hệ thống có thể được coi là hai thành phần quan trọng<br /> nhất [6]. Vì vậy, chúng tôi không xem xét chất lượng dịch vụ bởi vì các hệ thống ERP là<br /> những hệ thống tính hợp đơn nhất.<br /> <br /> Hình 3. Mô hình nghiên cứu<br /> <br /> Đối tượng được chọn lựa phải sử dụng được máy tính, đào tạo tin học và nghiệp<br /> vụ kinh tế kinh doanh. Bởi vì ERP là hệ thống lớn, được áp dụng cho các doanh nghiệp<br /> có nhiều chi nhánh trải khắp 3 miền, để có thể tích hợp tất cả các nguồn thông tin điều<br /> hành vào một cơ sở dữ liệu dùng chung. Do đó, người sử dụng ERP và là đối tượng<br /> nghiên cứu cũng phân bổ rộng. Ngoài phương pháp lấy mẫu truyền thống bằng lựa chọn<br /> 3 thành phố đại diện, chúng tôi còn sử dụng phương pháp lấy mẫu trực tuyến. Đối tượng<br /> được lựa chọn theo phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên trực tuyến mời gọi thông qua<br /> website khảo sát trực tuyến, email đính kèm file điện tử. Phương pháp lấy mẫu trực<br /> tuyến kết hợp với lấy mẫu ngẫu nhiên thuận tiện (truyền thống) bằng việc phát hơn 60<br /> bảng hỏi bằng giấy trực tiếp đến các khu vực triển khai ứng dụng ERP trong thời gian<br /> dài.<br /> Các câu hỏi được sử dụng để xây dựng bảng khảo sát trong nghiên cứu được<br /> chuyển thể từ một số nghiên cứu trước có liên quan đến nghiên cứu. Tất cả các câu hỏi<br /> đã được sửa đổi cho phù hợp với bối cảnh của nghiên cứu. Thang đo Likert - 1 = Rất<br /> không đồng ý, 2 = không đồng ý, 3 = không có ý kiến, 4 = đồng ý, và 5 = hoàn toàn<br /> 346<br /> <br /> đồng ý. Bảng phát tay, thư, email và khảo sát trực tuyến bằng bảng hỏi, sử dụng Google<br /> adword để thu hút người sử dụng ERP tham gia khảo sát và gửi câu hỏi trực tiếp. Bảng<br /> hỏi sẽ được dự kiến gửi cho đối tượng nghiên cứu và nhận lại khoảng 75 trong số 200<br /> người dùng ERP tiềm năng. Kích thước mẫu ước tính là 100 người. Một lời nhắc nhở<br /> email hoặc gọi điện thoại đã được gửi sau một tuần gửi đầu tiên.<br /> Mô hình đo lường bao gồm các mối quan hệ giữa các biến quan sát và cấu trúc<br /> tiềm ẩn mà chúng đo lường [1].<br /> <br /> Hình 4. Mô hình đo lường được sử dụng cho các tính toán<br /> <br /> Các tiêu chí về hội tụ hợp lý và khác biệt hợp lý được dùng để đánh giá mô hình<br /> nghiên cứu.<br /> Hội tụ hợp lý là mức độ mà nhiều nỗ lực để đo lường khái niệm tương tự là phù<br /> hợp với nhau. Khái niệm này là hai hay nhiều tiêu chuẩn đo lường (các item) của cùng 1<br /> yếu tố (của 1 factor) nên tương quan ở mức độ cao nếu chúng là các tiêu chuẩn đo<br /> lường hợp lý của khái niệm đó. Một số tiêu chuẩn được sử dụng để đánh giá giá trị hội<br /> tụ:<br /> <br /> 347<br /> <br />