Cách tiếp cận nền sản xuất thông minh của một số quốc gia điển hình

KH&CN nước ngoài<br /> <br /> <br /> <br /> Cách tiếp cận nền sản xuất thông minh<br /> của một số quốc gia điển hình<br /> Kiều Nguyễn Việt Hà<br /> Vụ KH&CN, Bộ Công Thương<br /> <br /> <br /> Nhiều nghiên cứu cho thấy, các quốc gia đang phát triển sử dụng công nghiệp hóa như một công cụ<br /> cho tăng trưởng bằng cách đẩy mạnh sản xuất trong nước, ưu đãi sản xuất hàng hóa với giá trị gia<br /> tăng lớn và áp dụng các chính sách thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Bài viết giới thiệu về cách tiếp cận<br /> sản xuất thông minh của 3 nền kinh tế hàng đầu thế giới gồm: Trung Quốc với phương pháp quản lý,<br /> Đức với phương pháp phối hợp và Hoa Kỳ với phương pháp định hướng thị trường. <br /> <br /> Trung Quốc  cá nhân  là công cụ phục vụ cho ninh mạng quốc gia và chú trọng<br /> mục tiêu quốc gia. Các đặc điểm an ninh thông tin tự do và tự do<br /> Những năm đầu thế kỷ XXI,<br /> này có thể thấy rõ nhất trong kế ngôn luận. Bộ luật này áp dụng<br /> Trung Quốc đã vượt qua Hoa Kỳ<br /> hoạch sản xuất dài hạn của quốc cho tất cả các doanh nghiệp quản<br /> để trở thành quốc gia sản xuất<br /> gia trong việc phát triển các tiêu lý mạng dữ liệu (gồm cả email) và<br /> hàng đầu về tổng giá trị gia tăng chuẩn kỹ thuật, luật an ninh mạng với những ngành trọng điểm bao<br /> dù giá trị gia tăng trên đầu người mới và trong cách định hướng gồm năng lượng, vận tải, nước,<br /> chỉ tăng 1/10 do dân số quốc phát triển trí tuệ nhân tạo (AI).  dịch vụ tài chính và dịch vụ công.<br /> gia này quá lớn. Về chi tiêu cho<br /> Kế hoạch made in China: năm Luật quy định các tổ chức phải lưu<br /> nghiên cứu và phát triển (R&D),<br /> 2015, Trung Quốc đã công bố trữ dữ liệu chọn lọc trong lãnh thổ<br /> Trung Quốc dẫn đầu thế giới. Để<br /> chiến lược made in China 2015 Trung Quốc (nội địa hóa dữ liệu),<br /> tránh “bẫy thu nhập trung bình”,<br /> (MIC2015) lấy cảm hứng từ sáng cấm thông tin và truyền dữ liệu<br /> điều mà các nền kinh tế đang phát<br /> kiến chiến lược công nghiệp 4.0 về công dân Trung Quốc ra nước<br /> triển khác sớm sa lầy, Chính phủ<br /> của Đức. Kế hoạch này bao gồm ngoài mà không có sự cho phép<br /> Trung Quốc xác định mục tiêu<br /> cả những mục tiêu vĩ mô, đến của Chính phủ, đặc biệt chính<br /> nhanh chóng dẫn đầu trong sản<br /> những nội dung cụ thể và chủ yếu quyền Trung Quốc được phép<br /> xuất sản phẩm có giá trị gia tăng<br /> nhằm vào hỗ trợ công. tiến hành kiểm tra tại chỗ đối với<br /> cao thông qua sản xuất thông<br /> Các tiêu chuẩn kỹ thuật: Chính các hoạt động mạng của bất kỳ<br /> minh. Chủ tịch Tập Cận Bình đã<br /> phủ chủ động tham gia vào các tổ chức nào, bao gồm cả tổ chức<br /> lưu ý rằng, cuộc các mạng công<br /> cơ quan thiết lập tiêu chuẩn toàn cung cấp mã nguồn.<br /> nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra theo<br /> cấp số nhân chứ không phải theo cầu có tầm quan trọng chiến lược, AI: Trung Quốc không chỉ đặt<br /> tốc độ tuyến tính. Theo đó, các tích cực viết lại các tiêu chuẩn mục tiêu dẫn đầu thế giới trong<br /> tính chất cơ bản của phương pháp công nghệ mới nhằm đem lại lợi lĩnh vực AI đến năm 2030, mà có<br /> quản lý sản xuất thông minh của ích cho các công ty trong nước. tham vọng quản trị AI thông qua<br /> Trung Quốc bao gồm: tiếp cận Sáng kiến vành đai và con đường phát triển các tiêu chuẩn, bao<br /> từ trên xuống, Chính phủ đặt ra được xem như một cách “xuất gồm tiêu chuẩn đạo đức và xã<br /> mục tiêu dài hạn và can thiệp khi khẩu” các tiêu chuẩn của Trung hội liên quan. Năm 2018, Trung<br /> cần thiết để đạt được những mục Quốc ra toàn thế giới.  Quốc tạo ra một bản đồ AI liệt<br /> tiêu đó; các chính sách và thực thi An ninh mạng: Luật An ninh kê 23 tiêu chuẩn ngắn hạn quan<br /> đảm bảo các doanh nghiệp Trung mạng có hiệu lực từ tháng 6/2017, trọng và 200 tiêu chuẩn khác đã<br /> Quốc dẫn đầu thế giới; quyền đã xây dựng tiền đề chủ quyền an ban hành hoặc đang phát triển.  <br /> <br /> <br /> <br /> 116<br /> Soá 1+2 naêm 2020<br />  KH&CN nước ngoài<br /> <br /> <br /> CHLB Đức Đức thông qua số hóa). Sáng kiến Phương pháp tiếp cận sản xuất<br /> được dẫn dắt bởi Chính phủ, bao thông minh của Hoa Kỳ đặc trưng<br /> CHLB Đức đã đứng đầu ngành<br /> gồm cả các công ty sản xuất, hiệp bởi sự phụ thuộc chính vào thị<br /> sản xuất toàn cầu trong một thời<br /> hội thương mại, tổ chức nghiên trường và khu vực tư nhân. So với<br /> gian dài. Quốc gia này có giá trị<br /> cứu, tổ chức lao động và học viện. Đức và Trung Quốc, phương pháp<br /> gia tăng trên đầu người cao nhất<br /> Tiêu chuẩn kỹ thuật: quốc này có ưu điểm là không cam kết<br /> thế giới và đứng thứ tư về chi<br /> gia châu Âu này đi đầu trong quá sớm với bất kỳ cách tiếp cận<br /> tiêu cho R&D. Thị phần sản xuất<br /> việc phát triển các tiêu chuẩn kỹ nào có thể gây ra thất bại. Yếu tố<br /> thuộc hàng cao nhất thế giới và<br /> duy trì ổn định trong nhiều thập thuật sản xuất thông minh. Sáng này thể hiện rõ nhất qua chương<br /> kỷ, trong khi các quốc gia công kiến công nghiệp 4.0 phát triển trình sản xuất Hoa Kỳ, xây dựng<br /> nghiệp khác đã suy yếu. Với cán “Mô hình kiến trúc tham chiếu tiêu chuẩn, tạo ra các khuôn khổ<br /> cân thương mại sản xuất hàng cho công nghiệp 4.0” (RAMI) tự nguyện về an ninh mạng và<br /> hóa mạnh và tích cực, ngành sản hướng dẫn các tiêu chuẩn và khả quyền riêng tư, thương mại kỹ<br /> xuất của Đức ưu tiên định hướng năng tương tác được đánh giá thuật số và AI.<br /> xuất khẩu. Các sản phẩm được là nghiêm ngặt và toàn diện. Về Sản xuất Hoa Kỳ: Luật Tái<br /> đóng mác made in Germany, quyền riêng tư và thương mại kỹ sáng tạo sản xuất và sáng kiến<br /> đặc biệt là các chi tiết máy được thuật số, đây là quốc gia châu Âu Hoa Kỳ (RAMI) đã phê chuẩn<br /> ngưỡng mộ trên toàn cầu. Các đầu tiên áp dụng quy định bảo thành lập Chương trình sản xuất<br /> yếu tố làm nên danh tiếng của vệ dữ liệu chung, có hiệu lực vào Hoa Kỳ, một chương trình liên<br /> nước Đức trong sản xuất bao tháng 5/2018. bang hỗ trợ sự hợp tác giữa Chính<br /> gồm: lực lượng lao động kỹ thuật An ninh mạng: ảnh hưởng của phủ, ngành công nghiệp và giới<br /> cao;  mạng lưới chính sách và Đức tới 28 thành viên thuộc Liên học thuật để tập trung phát triển<br /> thể chế phong phú (ví dụ, các minh châu Âu không giống nhau một số công nghệ tiên tiến. Mục<br /> viện nghiên cứu Fraunhofer đặt và điều này thể hiện rõ trong an đích của chương trình là tránh bẫy<br /> trên khắp cả nước) cho phép các ninh mạng. Chỉ thị mạng lưới bảo tử thần trong các công nghệ sản<br /> công ty duy trì năng suất cao; tinh mật thông tin EU (NIS) được ban xuất tiền mã hóa và giúp các nhà<br /> thần doanh nghiệp cao, thể hiện hành gần đây chủ yếu dựa vào sản xuất trong nước hưởng lợi từ<br /> rõ nét trong các doanh nghiệp Luật An ninh mạng của Đức được các hoạt động R&D do Chính phủ<br /> vừa và nhỏ (gọi là Mittelstand, là ban hành năm 2015. NIS có hiệu tài trợ. Lấy cảm hứng từ các viện<br /> xương sống của nền kinh tế); và lực vào tháng 5/2018, đang ảnh Fraunhofer nổi tiếng của Đức,<br /> phương pháp quản lý chiến lược hưởng đến hoạt động của các chương trình thiết lập 14 viện rải<br /> địa phương (hay Standortpolitik: doanh nghiệp ngoài châu Âu chỉ rác trên cả nước. Mỗi viện có một<br /> mỗi tiểu bang, khu vực và thành thích tuân theo một tiêu chuẩn. nhà tài trợ liên bang và được bên<br /> phố có trách nhiệm hoàn thành Vận dụng định nghĩa về tiêu thứ ba quản lý, thường là một tổ<br /> và duy trì sự thịnh vượng kinh tế).  chuẩn chăm sóc thỏa đáng tối chức phi lợi nhuận thành lập bởi<br /> Tại Đức, cộng đồng địa thiểu của NIS, các công ty có thể một trường đại học. Mỗi viện tập<br /> phương hợp tác chặt chẽ với tiểu tránh  khỏi các vụ kiện cáo buộc trung vào lĩnh vực công nghệ cụ<br /> bang và liên bang để thực hiện xử lý sai thông tin cá nhân. Cách thể. Ví dụ, sản xuất thông minh là<br /> nhiều chính sách quan trọng, như tiếp cận của Đức dẫu vậy vẫn có trọng tâm của Viện Đổi mới thiết<br /> hệ thống học việc, các trường đại điểm yếu là không thể cạnh tranh kế và sản xuất kỹ thuật số (DMDII)<br /> học kỹ thuật, viện tri thức dịch với các nhà lãnh đạo toàn cầu được tài trợ bởi Bộ Quốc phòng<br /> thuật và hỗ trợ từ Mittelstand. Tất như Hoa Kỳ trong lĩnh vực công (DoD); trong khi đó Viện Đổi mới<br /> cả những yếu tố này được phản nghệ cao. sản xuất thông minh năng lượng<br /> ánh trong phương pháp tiếp cận sạch (CESMII) được tài trợ bởi Bộ<br /> sản xuất thông minh của Đức Hoa Kỳ  Năng lượng… Mỗi viện được phê<br /> chính thức ra mắt năm 2013 với Là quốc gia đứng thứ hai thế duyệt tài trợ từ 70 đến 110 triệu<br /> tên gọi Industrie 4.0 (sáng kiến giới về giá trị gia tăng sản xuất, USD trong 5 năm. Nguồn vốn do<br /> này nhằm duy trì vị thế lãnh đạo chi tiêu R&D và thứ 4 về giá trị Quỹ Liên bang đối ứng với các<br /> toàn cầu trong sản xuất của nước gia tăng bình quân đầu người. nguồn tài trợ cá nhân với tỷ lệ tối<br /> <br /> <br /> <br /> 117<br /> Soá 1+2 naêm 2020<br />  KH&CN nước ngoài<br /> <br /> <br /> thiểu 1:1. Đến thời điểm hiện tại, Thương mại điện tử: Chính các doanh nghiệp nâng cao chất<br /> tỷ lệ này không vượt quá 1:2. phủ của Tổng thống Trump đã lượng sản phẩm, dịch vụ và năng<br /> thúc đẩy các thỏa thuận thương suất lao động, tiết kiệm đáng kể<br /> Tiêu chuẩn kỹ thuật: Hoa Kỳ<br /> mại tăng cường sản xuất của Hoa chi phí (nhất là chi phí nhân công),<br /> không có một chiến lược quốc gia<br /> Kỳ dựa trên lập luận rằng “các bảo vệ môi trường cũng như tăng<br /> chính thức về tiêu chuẩn sản xuất<br /> thỏa thuận thương mại bất cẩn và cường khả năng cạnh tranh và<br /> thông minh ngoài việc tạo điều<br /> không công bằng” phần nào gây hiệu quả trong kinh doanh.<br /> kiện sáng tạo và chào đón những<br /> giải pháp tốt nhất. Những sáng ra tình trạng sản xuất giảm sút Đối với Việt Nam, sản xuất<br /> kiến tích cực đến từ nhiều nhóm của Hoa Kỳ hiện nay. Nỗ lực rõ thông minh là hướng đi khá mới<br /> và tổ chức, gồm tổ chức Chính ràng của chính quyền Trump là mẻ và cần có những cơ chế chính<br /> phủ như Viện Tiêu chuẩn và công thay thế Hiệp định Thương mại tự sách để hỗ trợ và khuyến khích<br /> nghệ quốc gia (NIST), tổ chức do Bắc Hoa Kỳ (NAFTA) bằng đề phát triển. Do đó, Việt Nam cần<br /> phát triển tiêu chuẩn như Phòng xuất (chưa được thông qua chính có phân tích, đánh giá những tiềm<br /> thí nghiệm Underwriters,  viện thức) gọi là Thỏa thuận Hoa Kỳ, năng lợi thế của nền công nghiệp<br /> nghiên cứu như DMDII và CESMII Mexico và Canada (USMCA). 4.0 và xu hướng công nghệ mới;<br /> từ chương trình sản xuất Hoa Kỳ Thỏa thuận bao gồm cam kết của phân tích, chia sẻ kinh nghiệm của<br /> và các công ty tư nhân. Nhìn tất cả các bên về việc đảm bảo các doanh nghiệp trong việc triển<br /> chung, Hoa Kỳ khuyến khích luồng thông tin tự do, công khai khai công nghiệp 4.0 để vận hành<br /> cách tiếp cận dựa trên sự đồng các bộ dữ liệu lớn của Chính phủ, nhà máy thông minh, nhà máy số,<br /> thuận - tự nguyện. bảo vệ mã nguồn và các thuật ứng dụng công nghệ thông minh<br /> toán, và đấu tranh cho các tiêu vào sản xuất kinh doanh; trao đổi<br /> An ninh mạng và quyền riêng chuẩn kỹ thuật dựa trên sự đồng về vấn đề quản trị rủi ro khi hầu<br /> tư: hiện tại, Hoa Kỳ không áp đặt thuận.  hết các khâu của quá trình sản<br /> các yêu cầu an ninh mạng đối với<br /> AI: chính quyền Trump coi xuất đều được tự động hóa...; vấn<br /> các nhà sản xuất trong nước. Các<br /> việc dẫn đầu trong ngành AI là đề về thể chế, chính sách cũng<br /> công ty muốn tiến hành thẩm định<br /> ưu tiên số một. Tổng thống Hoa cần được tháo gỡ để đẩy mạnh<br /> có thể tham khảo khung bảo mật<br /> Kỳ đã thành lập Ủy ban AI thuộc ứng dụng công nghệ cao, công<br /> an ninh mạng của NIST từ hướng<br /> Hội đồng khoa học và công nghệ nghệ thông minh vào sản xuất,<br /> dẫn của Ủy ban Thương mại liên<br /> quốc gia và tại Hội nghị thượng nhằm tăng năng suất lao động,<br /> bang (FTC) và Sáng kiến không<br /> đỉnh Nhà Trắng mùa xuân năm tăng khả năng cạnh tranh của<br /> thỏa hiệp của DoD. Khung NIST<br /> 2018, nhấn mạnh các hành động doanh nghiệp và của nền kinh<br /> ra đời từ sự phản kháng của khu<br /> của chính quyền, bao gồm:  ưu tế nước ta. Quan trọng hơn, bản<br /> vực tư nhân đối với các luật hoặc<br /> tiên tài trợ cho R&D,  loại bỏ các thân các doanh nghiệp cần thay<br /> quy định bắt buộc. Chính phủ<br /> rào cản pháp lý cho đổi mới sáng đổi tư duy để tiếp cận công nghệ<br /> Hoa Kỳ cho phép NIST bắt tay<br /> tạo, đào tạo lực lượng lao động mới trong quản lý, kinh doanh và<br /> với ngành công nghiệp phát triển<br /> Hoa Kỳ trong tương lai, thúc đẩy sản xuất, đồng thời tự nâng cao<br /> khung bảo mật nhằm hạn chế rủi<br /> ứng dụng AI cho các dịch vụ của chất lượng nguồn nhân lực thông<br /> ro dựa trên các thực hành tốt nhất<br /> Chính phủ, lãnh đạo các cuộc qua việc đẩy mạnh công tác đào<br /> có thể áp dụng cho các công ty ở<br /> đàm phán AI quốc tế.  tạo nguồn nhân lực chất lượng<br /> mọi loại hình không giới hạn trong<br /> cao ?<br /> sản xuất. Từ khi được phát triển<br /> Thay lời kết <br /> lần đầu tiên vào năm 2014 và sửa<br /> đổi mới nhất vào tháng 4/2018, Cách mạng công nghiệp lần<br /> đây được xem là bộ khung tiêu thứ tư (CMCN 4.0) đang tạo ra<br /> chuẩn về an ninh mạng tốt nhất. cuộc cải cách công nghệ sản<br /> FTC có thẩm quyền tạo ra các xuất tại nhiều quốc gia trên thế<br /> quy tắc ngăn chặn hành vi không giới. Trong đó, sản xuất thông<br /> công bằng hoặc lừa đảo của các minh trở thành một xu thế tất yếu<br /> công ty kinh doanh trong lãnh thổ với việc ứng dụng công nghệ số<br /> Hoa Kỳ. hóa vào hoạt động sản xuất, giúp<br /> <br /> <br /> <br /> 118<br /> Soá 1+2 naêm 2020<br />