Cẩm nang chẩn đoán & xử trí bệnh tay chân miệng ở trẻ em: Phần 1 - NXB Y học

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

151
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cẩm nang chẩn đoán & xử trí bệnh tay chân miệng ở trẻ em sẽ cung cấp cho bạn đọc một số kiến thức để chẩn đoán và xử lý bệnh chân tay ở trẻ em như lưu đồ xử trí bệnh tay chân miệng, tiêu chuẩn chẩn đoán và phân độ bệnh tay chân miệng, hỗ trợ hô hấp, hồi sức sốc,... Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cẩm nang chẩn đoán & xử trí bệnh tay chân miệng ở trẻ em: Phần 1 - NXB Y học

BÖÅ Y TÏË CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN & XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM NHAÂ XUÊËT BAÃN Y HOÅC HAÂ NÖÅI - 2013
BAN BIÏN TÊÅP CHUÃ BIÏN: PGs.Ts. Lûúng Ngoåc Khuï Cuåc trûúãng Cuåc Quaãn lyá Khaám, chûäa bïånh, Böå Y tïë PHOÁ CHUÃ BIÏN: Gs.Ts. Trêìn Quyå Nguyïn Giaám àöëc Bïånh viïån Baåch Mai Ths. Nguyïîn Troång Khoa Phoá Cuåc trûúãng Cuåc Quaãn lyá Khaám, chûäa bïånh BAN BIÏN TÊÅP: Bs. Baåch Vùn Cam Chuã tõch Höåi Höìi sûác Cêëp cûáu Tp. Höì Chñ Minh Phoá Chuã tõch Höåi Höìi sûác Cêëp cûáu – Chöëng àöåc Viïåt Nam Ts. Tùng Chñ Thûúång Phoá Giaám àöëc Súã Y tïë Tp. Höì Chñ Minh, nguyïn Giaám àöëc Bïånh viïån Nhi àöìng 1 Ts. Nguyïîn Thanh Huâng Giaám àöëc Bïånh viïån Nhi àöìng 1 Ths. Nguyïîn Àûác Tiïën Trûúãng phoâng NV-PC Cuåc Quaãn lyá Khaám, chûäa bïånh Bs. Trûúng Hûäu Khanh Trûúãng khoa Nhiïîm, Bïånh viïån Nhi Àöìng 1 Bs.CK2. Nguyïîn Minh Tiïën Trûúãng khoa Höìi sûác tñch cûåc – Chöëng àöåc, Bïånh viïån Nhi Àöìng 1 PGs.Ts. Àoaân Thõ Ngoåc Diïåp Trûúãng khoa Cêëp cûáu, Bïånh viïån Nhi Àöìng 2 Bs.CK2. Nguyïîn Baåch Huïå Nguyên Trûúãng khoa Höìi sûác tñch cûåc – Chöëng àöåc, Bïånh viïån Nhi Àöìng 1 Ths. Àöî Chêu Viïåt Trûúãng khoa Nhiïîm, Bïånh viïån Nhi Àöìng 2 Ths. Phan Tûá Quñ Trûúãng khoa Höìi sûác Nhi, Bïånh viïån Bïånh Nhiïåt Àúái Tp. Höì Chñ Minh Ths. Àöî Vùn Niïåm Trûúãng phoâng Kïë hoaåch töíng húåp, Bïånh viïån Nhi Àöìng 1 4 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
BAN BIÏN TÊÅP Ths. Cao Àûác Phûúng Chuyïn viïn Cuåc Quaãn lyá Khaám, chûäa bïånh CNÀD. Nguyïîn Thõ Cêím Lïå Trûúãng Phoâng Àiïìu dûúäng, Bïånh viïån Nhi àöìng 1 ÀD. Lï Thõ Uyïn Ly Àiïìu dûúäng trûúãng khoa Höìi sûác tñch cûåc – chöëng àöåc, BV. Nhi àöìng 1 ÀD. Lï Kim Chi Àiïìu dûúäng trûúãng khoa Nhiïîm, Bïånh viïån Nhi àöìng 1 CNÀD. Lï Thõ Höìng Linh Àiïìu dûúäng trûúãng khoa Cêëp cûáu, Bïånh viïån Nhi àöìng 1 THÛ KYÁ BIÏN TÊÅP: Ths. Àöî Vùn Niïåm Trûúãng phoâng Kïë hoaåch töíng húåp, Bïånh viïån Nhi àöìng 1 Ths. Cao Àûác Phûúng Chuyïn viïn Cuåc Quaãn lyá Khaám, chûäa bïånh BAN BIÏN TÊÅP CHÊN THAÂNH CAÃM ÚN: PGs. Ts.Bs. Nguyïîn Trêìn Chñnh, Nguyïn Giaám àöëc Bïånh viïån Bïånh Nhiïåt Àúái Tp. Höì Chñ Minh Ts. Àöî Quöëc Huy, Phoá Giaám àöëc Bïånh viïån Cêëp Cûáu Trûng Vûúng Ts.Bs. Haâ Maånh Tuêën, Giaám àöëc Bïånh viïån Nhi Àöìng 2 Vaâ caác chuyïn gia àiïìu trõ bïånh tay chên miïång vaâ höìi sûác cêëp cûáu taåi caác bïånh viïån: BV. Nhi Àöìng 1, BV. Bïånh Nhiïåt Àúái Tp. HCM, BV. Nhi Àöìng 2, BV. Nhên Dên 115 àaä àoáng goáp caác yá kiïën quyá baáu àïí hoaân chónh taâi liïåu naây. CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 5
BAÃNG TÛÂ VIÏËT TÙÆT ALTMTÛ (CVP) AÁp lûåc tônh maåch trung ûúng (Central Venous Pressure) BE Base Excess (Kiïìm dû) BTCM / TCM Bïånh tay chên miïång / Tay chên miïång CVVH Continuous Venous-Venous Hemofiltration (Loåc maáu liïn tuåc) EV/EV71 Enterovirus / Enterovirus 71 FiO2 Phên suêët khñ oxy trong khñ thúã vaâo (Fractional Inspired Oxygen) GCS Glasgow Coma Score (Àiïím Glasgow) HAÀMXL Huyïët aáp àöång maåch xêm lêën HATT Huyïët aáp têm thu HATTr Huyïët aáp têm trûúng HA Huyïët aáp IP Inspired Pressure (AÁp lûåc thúã vaâo) LR/NS Lactate Ringer / Normal saline (Nûúác muöëi sinh lyá) MAP Mean Airway Pressure ( áp lực đường thở trung bình) M Maåch NKQ Nöåi khñ quaãn PEEP Positive End Expiratory Pressure (AÁp lûåc dûúng cuöëi thò thúã ra) PCR Phaãn ûáng khuyïëch àaåi chuöîi gien (Polymerase Chain Reaction) PT / aPTT Prothrombin Time / activated PT Time TMC Tiïm maåch chêåm TK Thêìn kinh TM Tiïm tônh maåch TTM Truyïìn tônh maåch VMNM Viïm maâng naäo muã VT Tidal Volume (Thïí tñch lûu thöng) NKH Nhiïîm khuêín huyïët CTM Cöng thûác maáu HATB Huyïët aáp trung bònh NT Nhõp thúã ScvO2 Àöå baäo hoâa oxy trong maäu tônh maåch trung ûúng 6 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
MUÅC LUÅC NÖÅI DUNG TRANG Ban Biïn soaån 5 Baãng tûâ viïët tùæt 6 Muåc luåc 7 Phên tuyïën àiïìu trõ, töí chûác loåc bïånh ngoaåi truá & àiïìu trõ nöåi truá 10 Lûu àöì xûã trñ bïånh tay chên miïång 12 Muåc tiïu àiïìu trõ chung 17 Tiïu chuêín chêín àoaán bïånh tay chên miïång 18 Thúã oxy qua cannula hai muäi 20 Thúã maáy cho ngûúâi bïånh tay chên miïång 21 Lûu àöì àiïìu chónh thöng söë thúã maáy 22 Lûu àöì àiïìu chónh PaO2 trong thúã maáy BTCM khöng phuâ phöíi 23 Lûu àöì àiïìu chónh PaO2 trong thúã maáy úã BTCM coá phuâ phöíi 24 Quy trònh cai maáy thúã ngûúâi bïånh BTCM 25 Höìi sûác söëc 26 Lûu àöì xûã trñ söëc 28 Thuöëc sûã duång trong àiïìu trõ bïånh tay chên miïång 29 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 7
NÖÅI DUNG TRANG Àiïìu trõ höî trúå khaác 31 Ào vaâ theo doäi aáp lûåc tônh maåch trung ûúng trong bïånh TCM 32 Ào vaâ theo doäi huyïët aáp àöång maåch xêm lêën trong bïånh TCM 34 Loåc maáu liïn tuåc trong àiïìu trõ bïånh TCM 36 Quy trònh chùm soác àiïìu dûúäng bïånh TCM 40 Lûu àöì chùm soác bïånh TCM 45 Phuå luåc 1. Phiïëu àaánh giaá phên loaåi vaâ hûúáng xûã trñ ban àêìu BTCM 47 Phuå luåc 2. Bïånh aán bïånh TCM 48 Phuå luåc 3. Phiïëu theo doäi vaâ ra quyïët àõnh àiïìu trõ bïånh TCM 52 Phuå luåc 4. Phiïëu chuyïín viïån bïånh TCM 53 Phuå luåc 5. Hûúáng dêîn chuêín bõ nguöìn lûåc àún nguyïn àiïìu trõ bïånh tay chên miïång coá 5 giûúâng àiïìu trõ tûâ àöå 2b trúã lïn 55 Phuå luåc 6. Chêín àoaán bïånh TCM bùçng hònh aãnh 65 8 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
DANH MUÅC CAÁC BAÃNG VAÂ BIÏÍU ÀÖÌ DANH MUÅC CAÁC BAÃNG TRANG Baãng 1 : Hûúáng dêîn sûã duång thuöëc an thêìn, ûác chïë hö hêëp trong thúã maáy bïånh nhên TCM 30 DANH MUÅC CAÁC BIÏÍU ÀÖÌ TRANG Biïíu àöì 1 : Lûu àöì àiïìu chónh thöng söë maáy thúã 22 Biïíu àöì 2 : Lûu àöì àiïìu chónh PaO2 trong thúã maáy BTCM khöng coá phuâ phöíi 23 Biïíu àöì 3 : Lûu àöì àiïìu chónh PaO2 trong thúã maáy úã BTCM coá phuâ phöíi 24 Biïíu àöì 4 : Quy trònh cai maáy thúã BTCM 25 Biïíu àöì 5 : Lûu àöì xûã trñ söëc 28 Biïíu àöì 6 : Ào aáp lûåc tônh maåch trung ûúng - möëc zero 33 Biïíu àöì 7 : Ào huyïët aáp àöång maåch xêm lêën 35 Biïíu àöì 8 : Sú àöì hïå thöëng loåc maáu liïn tuåc CVVH 39 Biïíu àöì 9 : Lûu àöì chùm soác BTCM 45 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 9
PHÊN TUYÏËN ÀIÏÌU TRÕ, TÖÍ CHÛÁC LOÅC BÏåNH NGOAÅI TRUÁ & ÀIÏÌU TRÕ NÖÅI TRUÁ 1. PHÊN TUYÏËN ÀIÏÌU TRÕ - CHUÊÍN BÕ NGUÖÌN LÛÅC: • Tuyïën xaä: - Khaám vaâ àiïìu trõ ngoaåi truá BTCM àöå 1 khi àuã àiïìu kiïån vïì nhên lûåc. - Cêìn chuyïín tuyïën àöëi vúái bïånh TCM tûâ àöå 2a, coá bïånh phöëi húåp (tim bêím sinh, hen phïë quaãn, ...), treã dûúái 12 thaáng. • Tuyïën huyïån - Khaám vaâ àiïìu trõ BTCM àöå 1, 2a. - Chuyïín tuyïën khi: Bïånh TCM tûâ àöå 2b nhoám 1 trúã lïn, treã coá bïånh phöëi húåp nùång. - Yïu cêìu nguöìn lûåc: o Baác sôä vaâ àiïìu dûúäng tham gia khaám, àiïìu trõ nhi àûúåc têåp huêën chùm soác vaâ àiïìu trõ BTCM o Coá maáy ào HA àuã cúä tuái húi cho treã nhoã, duång cuå thúã oxy qua cannula, pulse oxymeter. • Tuyïën tónh: - Àiïìu trõ têët caã caác phên àöå - Töí chûác àún nguyïn àiïìu trõ BTCM - Yïu cêìu vïì nguöìn lûåc: o Baác sôä vaâ àiïìu dûúäng nhi / àún nguyïn àiïìu trõ BTCM àûúåc têåp huêën chùm soác vaâ àiïìu trõ nêng cao BTCM ; caác baác sô coá tham gia khaám nhi àûúåc têåp huêën vïì loåc bïånh BTCM. o Thuöëc: phenobarbital TM, dobutamin, milrinone, IVIG, paracetamol TTM, ibuprofen, diazepam TM, midazolam TM o Trang bõ : maáy ào HA coá àuã cúä tuái húi cho treã nhoã, maáy thúã thñch húåp cho treã nhoã, duång cuå thúã oxy qua cannula. o Phûúng tiïån theo doäi vaâ höìi sûác : monitor xêm lêën, duång cuå ào ALTMTÛ, duång cuå ào HAÀMXL. o Nïëu coá àiïìu kiïån, triïín khai maáy loåc maáu liïn tuåc. • Tuyïën cuöëi: - Àiïìu trõ têët caã caác phên àöå. - Triïín khai loåc maáu liïn tuåc, thúã maáy, höìi sûác söëc nêng cao. 2. TÖÍ CHÛÁC LOÅC BÏåNH NGOAÅI TRUÁ • Tuyïën xaä: Töí chûác goác àiïìu trõ BTCM trong caác àúåt cao àiïím cuãa bïånh. • Tuyïën huyïån: 10 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
- Töí chûác khaám loåc bïånh taåi phoâng khaám nhi. Trong trûúâng húåp coá dõch lúán trïn àõa baân, nïn töí chûác 1 phoâng khaám BTCM riïng nïëu coá àiïìu kiïån. - Baác sô khaám & loåc bïånh : baác sôä nhi, baác sô nöåi khoa àaä àûúåc têåp huêën loåc bïånh TCM. • Tuyïën tónh & tuyïën cuöëi: - Khaám taåi phoâng khaám nhi. Khi coá dõch, töí chûác phoâng khaám riïng cho BTCM àïën taái khaám nhùçm haån chïë lêy lan. - Baác sôä loåc bïånh : baác sôä nhi àaä àûúåc àaâo taåo vïì chêín àoaán vaâ àiïìu trõ bïånh tay chên miïång. 3. TÖÍ CHÛÁC ÀIÏÌU TRÕ NÖÅI TRUÁ • Àöëi vúái caác cú súã àiïìu trõ BTCM coá söë lûúång ngûúâi bïånh àöng (tûâ 30-50 trúã lïn), nïn töí chûác thaânh caác khu vûåc àiïìu trõ theo phên àöå nhùçm giaãm quaá taãi vaâ traánh boã soát bïånh nùång: - Khu vûåc bïånh àöå 1-2a khöng coá yïëu töë nguy cú : phoâng thûúâng - Khu vûåc daânh cho bïånh tûâ àöå 2a coá yïëu töë nguy cú, àöå 2b àaä öín àõnh trïn 24 giúâ: phoâng bïånh nùång. - Khu vûåc daânh cho ngûúâi bïånh àöå 2b nhoám 1 trong 24 giúâ àêìu : phoâng cêëp cûáu / bïånh nùång, coá pulse oxymeter - Khu vûåc daânh cho ngûúâi bïånh àöå 2b nhoám 2, àöå 3 khöng thúã maáy : Phoâng cêëp cûáu, coá àuã monitor theo doäi liïn tuåc, sùén coá caác phûúng tiïån höìi sûác hö hêëp tuêìn hoaân. - Khu vûåc daânh cho ngûúâi bïånh àöå 3 coá thúã maáy, àöå 4 : Khoa höìi sûác, phoâng cêëp cûáu nhi àöëi vúái bïånh viïån khöng coá khoa höìi sûác nhi. Sùén coá caác phûúng tiïån theo doäi liïn tuåc, höìi sûác hö hêëp tuêìn hoaân, maáy thúã, maáy loåc maáu, … vaâ têët caã caác thuöëc àiïìu trõ BTCM. • Àaánh giaá phên àöå vaâ àõnh hûúáng xûã trñ ngay khi tiïëp nhêån àïí sùæp xïëp vaâo khu vûåc àiïìu trõ thñch húåp vúái àöå nùång (xem Phiïëu àaánh giaá, phên loaåi & xûã trñ ban àêìu BTCM – xem Phuå luåc 1) • Sûã duång bïånh aán BTCM (nïëu coá) nhêët laâ trong àúåt cao àiïím nhùçm giaãm boã soát chêín àoaán – phên àöå, giaãm thúâi gian àaánh giaá cuãa baác sôä (giaãm quaá taãi cöng viïåc) – xem Phuå luåc 2. • Sûã duång biïíu mêîu theo doäi vaâ ra quyïët àõnh xûã trñ tiïëp theo àïí traánh boã soát diïîn tiïën nùång, chó àõnh caác àiïìu trõ thñch húåp vaâ kõp thúâi (xem phiïëu theo doäi & xûã trñ – Phuå luåc 3). • Khi coá diïîn tiïën nùång hún, chuyïín vïì khu vûåc tûúng ûáng vúái phên àöå lêm saâng. • Chu kyâ thùm khaám, töí chûác ài buöìng caác khu vûåc àiïìu trõ theo hûúáng dêîn cuãa chu kyâ theo doäi theo tûâng nhoám phên àöå (xem lûu àöì xûã trñ BTCM). • Àöëi vúái bïånh viïån tuyïën cuöëi, xem xeát phên cöng baác sôä tiïëp nhêån ngûúâi bïånh múái nhêåp viïån, töí chûác àaánh giaá phên àöå ban àêìu riïng àïí traánh tònh traång baác sôä vûâa tiïëp nhêån bïånh múái, vûâa theo doäi bïånh nùång dêîn àïën boã soát caác diïîn tiïën nùång. Xem chi tiïët hûúáng dêîn vïì nguöìn lûåc daânh cho àún nguyïn höìi sûác bïånh tay chên miïång úã phêìn phuå luåc. CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 11
LÛU ÀÖÌ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG Àõnh nghôa ca lêm saâng bïånh tay chên miïång: Coá möåt trong 2 tiïu chuêín sau • Phaát ban tay chên miïång • Hoùåc: Loeát miïång (*) Hûúáng dêîn chung khi sûã duång lûu àöì: • Caác dêëu hiïåu lêm saâng sûã duång àïí phên àöå BTCM trong lûu àöì naây aáp duång cho caác trûúâng húåp ngûúâi bïånh mùæc bïånh tay chên miïång vaâ khöng keâm theo bïånh lyá khaác. • Trûúâng húåp ngûúâi bïånh coá bïånh keâm khaác (vñ duå : cún hen, tim bêím sinh, …) baác sô àiïìu trõ cêìn xem xeát vaâ cên nhùæc caác biïíu hiïån lêm saâng nhiïìu khaã nùng liïn quan àïën bïånh TCM hay bïånh keâm theo àïí xaác àõnh phên àöå bïånh TCM vaâ xûã trñ thñch húåp. Biïíu hiïån lêm saâng Àaánh giaá Xûã trñ ° Nùçm khoa cêëp cûáu / Höìi sûác tñch cûåc ° Àiïìutrõ: Coá 1 trong caác tiïu chuêín sau àêy: - Àùåt nöåi khñ quaãn giuáp thúã, thöng söë ban àêìu: ° Ngûng thúã, thúã nêëc - ÛÁc chïë hö hêëp ngûúâi bïånh thúã maáy (trang 21) ° Tñm taái / SpO2 < 92% Thöng söë Khöng phuâ phöíi Coá phuâ phöíi ° Phuâ phöíi cêëp (suâi boåt höìng úã Chïë àöå thúã Kiïím soaát aáp lûåc (PC) Kiïím soaát aáp lûåc (PC) miïång, nöåi khñ quaãn coá maáu TS (lêìn/phuát) - I/E 20-40, 1/2 20-40, 1/2 hay bùçng chûáng phuâ phöíi trïn Bïånh tay chên IP (cm H20) 10-12 10-15 Xquang ngûåc) miïång àöå 4 VT (ml/kg) cêìn àaåt 8-10 5-6 ° Söëc: Coá 1 trong caác tiïu chuêín - Suy hö hêëp PEEP (cm H20) 4-6 8-15 sau àêy: tuêìn hoaân nùång Fi02 (%) 40-60 60-100 - Maåch khöng bùæt àûúåc, HA khöng ào àûúåc - Dobutamin 5 mg/kg/phuát, tùng dêìn 2-3 mg/kg/phuát möîi 5-15 phuát cho àïën khi coá - Tuåt HA (HA têm thu): hiïåu quaã (töëi àa 20 mg/kg/phuát). Dûúái 12 thaáng: < 70 mmHg - Nïëu coá söëc vaâ khöng coá dêëu hiïåu phuâ phöíi, suy tim (gallop, ran phöíi, gan to, TMC Trïn 12 thaáng: < 80 mmHg nöíi) – thûåc hiïån Test dõch truyïìn trong khi chúâ ào ALTMTÛ: NS/LR 5 mL/kg/15phuát, - HA keåp: Hiïåu aáp ≤ 25 mmHg theo doäi saát dêëu hiïåu phuâ phöíi vaâ àaáp ûáng àïí quyïët àõnh àiïìu trõ tiïëp (trang 19). - Ào ALTMTÛ vaâ xûã trñ theo àaáp ûáng lêm saâng vaâ diïîn tiïën ALTMTÛ 12 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
Biïíu hiïån lêm saâng Àaánh giaá Xûã trñ - Phenobarbital 10-20mg/kg TTM chêåm trong 30 phuát. (trang 20) - Haå söët tñch cûåc (trang 22) - Khi HATB ≥ 50 mmHg: sûã duång g-globulin 1g/kg/ngaây TTM chêåm trong 6-8 giúâ x 2 ngaây (trang 20). - Nïëu khöng thïí öín àõnh àûúåc huyïët àöång hoåc trong giúâ àêìu tiïn, nhûng duy trò àûúåc HATB ≥ 50 mmHg: Cêìn xem xeát chó àõnh loåc maáu liïn tuåc súám ngay trong 1- 2 giúâ àêìu tiïn (nïëu cú súã àiïìu trõ coá àiïìu kiïån thûåc hiïån). Trûúâng húåp diïîn tiïën thuêån lúåi vaâ ngûúâi bïånh öín àõnh súám ngay trong giúâ àêìu, khöng cêìn chó àõnh loåc maáu liïn tuåc. - Àiïìu trõ röëi loaån kiïìm toan, àiïån giaãi, haå àûúâng huyïët. - Khaáng sinh: Cefotaxime hay Ceftriaxone nïëu chûa loaåi trûâ NKH vaâ VMNM - Nïëu phuâ phöíi, khöng söëc vaâ ALTMTÛ > 10 cm H2O: Furosemide 1mg/kg/ lêìn TMC ° Theo doäi: - Sinh hiïåu: CM, HA vaâ nhõp tim, SpO2 möîi 15-30 phuát. CNhiïåt àöå hêåu mön / 1-2 giúâ cho àïën khi nhiïåt àöå < 39oC Theo doäi saát trong 6 giúâ àêìu, sau àoá àiïìu chónh theo àaáp ûáng lêm saâng. - Nûúác tiïíu möîi 6-12 giúâ - ALTMTÛ möîi 1 giúâ cho àïën khi ra söëc. - Ào HA àöång maåch xêm lêën. ° Xeát nghiïåm: - CTM, CRP, cêëy maáu - Àûúâng huyïët nhanh / 3-6 giúâ - Khñ maáu, lactate maáu - Ion àöì, ALT - AST, Ure - Creatinine - Troponin I, CK-MB, CPK - Phïët hoång / phïët trûåc traâng: PCR ± cêëy EV71 - Xquang phöíi, siïu êm tim - Choåc doâ thùæt lûng xeát nghiïåm khi öín àõnh Coá 1 trong caác tiïu chuêín sau: Bïånh tay chên ° Nùçm khoa cêëp cûáu / höìi sûác tñch cûåc ° Àiïìutrõ: ° Maåch > 170 lêìn/phuát (khi treã miïång àöå 3 - - Nùçm àêìu cao 15-30o nùçm yïn, khöng söët). Suy hö hêëp, - Thúã oxy cannula 1-3 lñt / phuát. Theo doäi àaáp ûáng lêm saâng trong 30-60 phuát, nïëu tuêìn hoaân coân möåt trong caác biïíu hiïån sau thò cêìn ûác chïë hö hêëp vaâ àùåt NKQ: CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 13
Biïíu hiïån lêm saâng Àaánh giaá Xûã trñ ° Vaä möì höi laånh toaân thên hoùåc C Thúã bêët thûúâng khu truá. C Thúã nhanh > 70 lêìn / phuát (treã nùçm yïn, khöng söët) ° HA tùng theo tuöíi: C Röëi loaån thêìn kinh thûåc vêåt: SpO2 dao àöång, da xanh taái, vaä möì höi, maåch > 180 - Dûúái 1 tuöíi: > 100 mmHg lêìn / phuát (treã nùçm yïn, khöng söët) C Göìng chi / Hön mï (GCS < 10). - Tûâ 1 - 2 tuöíi: > 110 mmHg - Phenobarbital 10-20mg/kg TTM chêåm trong 30 phuát (trang 20). - Trïn 2 tuöíi: > 115 mmHg - g-globulin 1g/kg/ngaây TTM chêåm trong 6-8 giúâ x 2 ngaây ° Thúã nhanh theo tuöíi - Dobutamin nïëu HA bònh thûúâng vaâ maåch nhanh > 170 lêìn/phuát. ° Göìng chi / hön mï (GCS < 10) - Milrinone TTM 0,4 mg/kg/phuát nïëu trong 24-72 giúâ nïëu HA têm thu àaåt caác mûác sau: ° Thúã bêët thûúâng: Coá 1 trong caác ª Dûúái 1 tuöíi: > 110 mmHg dêëu hiïåu sau: ª Tûâ 1 - 2 tuöíi: > 115 mmHg - Cún ngûng thúã ª Trïn 2 tuöíi: > 120 mmHg - Thúã buång - Xem xeát ngûng Milrinone nïëu: - Thúã nöng C HA têm thu öín àõnh 100 - 110 mmHg - Ruát loäm ngûåc C Ngûng ngay Milrinone nïëu: HA têm thu < 90 mmHg (treã dûúái 12 thaáng), HA têm - Khoâ kheâ thu < 100 mmHg (treã > 12 thaáng) - Thúã rñt thò hñt vaâo - Haå söët tñch cûåc (trang 22) ° Söët cao liïn tuåc khöng àaáp ûáng - Àiïìu trõ co giêåt (nïëu coá): Midazolam 0,15 mg/kg/lêìn hoùåc Diazepam 0,2-0,3 mg/kg vúái caác biïån phaáp haå söët tñch TMC, lêåp laåi sau 10 phuát nïëu coân co giêåt (töëi àa 3 lêìn). cûåc keâm theo möåt trong caác - Nuöi ùn tônh maåch, haån chïë dõch 2/3 nhu cêìu + nûúác mêët khöng nhêån biïët. biïíu hiïån: thêët àiïìu, rung giêåt - Khaáng sinh: nïëu khöng loaåi trûâ nhiïîm khuêín huyïët vaâ VMNM nhaän cêìu, liïåt thêìn kinh soå, yïëu - Chuêín bõ thûåc hiïån loåc maáu liïn tuåc nïëu khöng àaáp ûáng töët trong nhûäng giúâ àêìu, keâm chi. theo möåt trong caác tiïu chuêín sau: ª Huyïët àöång khöng öín àõnh sau 1-2 giúâ höìi sûác ª Coân biïíu hiïån röëi loaån thêìn kinh thûåc vêåt (xem dêëu hiïåu úã phêìn trïn) ª Söët cao khöng àaáp ûáng vúái caác biïån phaáp haå söët tñch cûåc. ° Theo doäi: - Nhûäng treã chûa coá tiïu chuêín àùåt NKQ cêìn theo doäi caác dêëu hiïåu sau: C Maåch > 180 lêìn / phuát C Yïëu liïåt chi C Coân giêåt mònh nhiïìu sau truyïìn g-globulin 12 giúâ Nïëu coá, cêìn theo doäi saát möîi 30-60 phuát trong 6 giúâ àêìu àïí kõp thúâi phaát hiïån caác dêëu hiïåu cêìn àùåt NKQ. - Ào HA àöång maåch xêm lêën / Monitor HA khöng xêm lêën 1-2 giúâ. - Thûã khñ maáu, lactate maáu vaâ àiïìu chónh. 14 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
Biïíu hiïån lêm saâng Àaánh giaá Xûã trñ - Nhûäng ngûúâi bïånh coân laåi, theo doäi sinh hiïåu: C Tri giaác, SpO2, HA vaâ nhõp tim / möîi 1-2 giúâ C Nhiïåt àöå hêåu mön / 1-2 giúâ cho àïën khi NÀ < 39oC Theo doäi saát trong 6 giúâ àêìu, sau àoá àiïìu chónh theo àaáp ûáng lêm saâng. ° Xeát nghiïåm: Nhû àöå 4 Coá 1 trong 2 nhoám triïåu chûáng sau: ° Nhêåp viïån àiïìu trõ nöåi truá, nùçm phoâng cêëp cûáu Nhoám 1: Möåt trong caác biïíu hiïån sau ° Àiïìu trõ: ° Giêåt mònh ghi nhêån luác khaám. - Ngûúâi bïånh àöå 2b nhoám 2, nïëu keâm theo dêëu hiïåu söët cao khöng àaáp ûáng vúái haå söët ° Bïånh sûã coá giêåt mònh ≥ 2 lêìn / 30 tñch cûåc thò xûã trñ nhû àöå 3. phuát - Nùçm àêìu cao 15-30o, thúã oxy qua cannula 1-3 lñt/phuát (ngûúâi bïånh nhoám 2) ° Bïånh sûã coá giêåt mònh, keâm möåt - Phenobarbital 10-20 mg/kg TTM chêåm trong 30 phuát, lêåp laåi sau 6 giúâ nïëu coân giêåt dêëu hiïåu sau: mònh nhiïìu (töíng liïìu: 30mg/kg/24 giúâ) - Nguã gaâ - g-globulin: - Maåch > 130 lêìn /phuát (khi treã C Nhoám 2: 1g/kg/ngaây TTM chêåm trong 6-8 giúâ. Sau 24 giúâ nïëu coân söët hoùåc coân nùçm yïn, khöng söët) Bïånh tay dêëu hiïåu àöå 2b: Duâng liïìu thûá 2 Nhoám 2: Coá möåt trong caác dêëu hiïåu chên miïång C Nhoám 1: Khöng chó àõnh g-globulin thûúâng qui. Theo doäi saát trong 6 giúâ àêìu: Nïëu sau: àöå 2b – coá biïíu hiïån nùång hún hoùåc triïåu chûáng khöng giaãm sau 6 giúâ àiïìu trõ bùçng Phe- ° Thêët àiïìu (run chi, run ngûúâi, ngöìi Biïën chûáng nobarbital thò cêìn chó àõnh g-globulin. Sau 24 àaánh giaá laåi àïí quyïët àõnh liïìu thûá 2 khöng vûäng, ài loaång choaång) thêìn kinh nhû nhoám 2. ° Rung giêåt nhaän cêìu, leá nùång - Khaáng sinh: Cefotaxim hay Ceftriaxon nïëu khöng loaåi trûâ VMNM ° Yïëu chi (sûác cú < 4/5) hay liïåt • Theo doäi: mïìm cêëp. - Sinh hiïåu: Tri giaác, SpO2, HA, nhõp tim, nhõp thúã möîi 1-3 giúâ trong 6 giúâ àêìu. Nïëu giaãm ° Liïåt thêìn kinh soå (nuöët sùåc, thay triïåu chûáng: theo doäi 4-6 giúâ. àöíi gioång noái, …) • Xeát nghiïåm ° Söët cao khoá haå ( ≥ 39oC khöng - CTM, CRP àaáp ûáng vúái caác biïån phaáp haå - Àûúâng huyïët nhanh söët tñch cûåc) khöng keâm dêëu hiïåu - Choåc doâ thùæt lûng nïëu coá söët ≥ 38,5oC hoùåc khöng loaåi trûâ VMNM khaác cuãa àöå 2b nhoám 2. CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 15
Biïíu hiïån lêm saâng Àaánh giaá Xûã trñ ° Maåch > 150 lêìn /phuát (khi treã nùçm yïn, khöng söët) ° Nhêåp viïån àiïìu trõ nöåi truá. Coá möåt trong caác dêëu hiïåu sau: ° Àiïìu trõ: ° Bïånh sûã coá giêåt mònh ñt (< 2 lêìn / - Phenobarbital: 5-7mg/kg/ngaây (uöëng). 30 phuát vaâ khöng ghi nhêån luác - Hûúáng dêîn thên nhên theo doäi dêëu hiïåu chuyïín àöå khaám) - Theo doäi sinh hiïåu: M, HA, nhõp thúã, nhiïåt àöå, tri giaác, SpO2 möîi 8-12 giúâ. Bïånh tay chên Nïëu coá yïëu töë nguy cú diïîn tiïën nùång dûúái àêy thò cêìn cho nùçm ÚÃ PHOÂNG THEO DOÄI ° Lûâ àûâ, khoá nguã, quêëy khoác vö miïång àöå 2a BÏåNH NHÊN NÙÅNG, theo doäi möîi 4-6 giúâ, trong 24 giúâ àêìu: cúá - Biïën chûáng C Li bò, HOÙÅC söët trïn 3 ngaây, HOÙÅC söët cao > 39oC ° Söët trïn 2 ngaây HOÙÅC coá ñt nhêët thêìn kinh C Coân biïíu hiïån giêåt mònh trong 24-72 giúâ trûúác àoá möåt lêìn khaám xaác àõnh söët ≥ C Nön oái nhiïìu 39oC C Àûúâng huyïët > 160 mg% (8,9 mmol/L) ° Nön oái nhiïìu C Baåch cêìu tùng > 16.000/mm3 ° Xeát nghiïåm: - CTM - Àûúâng huyïët nhanh ° Àiïìu trõ ngoaåi truá (coá àiïìu kiïån theo doäi vaâ taái khaám) Chó coá phaát ban TCM Bïånh tay chên ° Hûúáng dêîn thên nhên theo doäi dêëu hiïåu nùång cêìn taái khaám ngay. vaâ / hoùåc loeát miïång miïång àöå 1 ° Taái khaám möîi ngaây, cho àïën ngaây thûá 8 cuãa bïånh 16 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
MUÅC TIÏU ÀIÏÌU TRÕ CHUNG 1. Giúâ 0: Trong 15 phuát àêìu: - Kiïím soaát àûúâng thúã vaâ öín àõnh vïì hö hêëp: trong giúâ àêìu (àöå 4: ngay lêåp tûác). - Khúãi àêìu thuöëc vêån maåch trong 15 phuát (àaä thêåt sûå truyïìn cho ngûúâi bïånh). 2. Bùæt àêìu giúâ thûá nhêët (sau 60 phuát tiïëp nhêån ngûúâi bïånh): - Hoaân thaânh viïåc ào vaâ theo doäi HA àöång maåch xêm lêën (nïëu coá chó àõnh) - Hoaân thaânh viïåc ào vaâ theo doäi ALTMTÛ (nïëu coá chó àõnh) 3. Bùæt àêìu giúâ thûá 2 (sau 120 phuát tiïëp nhêån ngûúâi bïånh): - HA öín àõnh (khöng cao, khöng tuåt. Trûúâng húåp luác tiïëp nhêån ngûúâi bïånh coá HA tuåt hay khöng ào àûúåc, HA keåt xem nhû àaåt muåc tiïu) - Kiïím soaát àûúåc triïåu chûáng giêåt mònh / co giêåt / co göìng. 4. Àïën giúâ thûá 6: - Huyïët àöång hoåc öín àõnh (M < 140 lêìn / phuát, HA trong giúâi haån bònh thûúâng). - Khñ maáu öín àõnh úã mûác bònh thûúâng - Lactate maáu bònh thûúâng - Àûúâng huyïët öín àõnh. 5. Sau 24 giúâ thúã maáy: Xem xeát chó àõnh cai maáy thúã khi àuã àiïìu kiïån. CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 17
TIÏU CHUÊÍN CHÊÍN ÀOAÁN BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG 1. ÀÕNH NGHÔA CA BÏÅNH: a. Ca lêm saâng: lêm saâng coá phaát ban TCM vaâ / hoùåc loeát miïång b. Ca xaác àõnh: Coá xeát nghiïåm khùèng àõnh dûúng tñnh: PCR (+) hoùåc cêëy phên lêåp dûúng tñnh vúái EV, EV71 2. PHÊN ÀÖÅ: a. Àöå 1: Chó coá phaát ban TCM vaâ / hoùåc loeát miïång b. Àöå 2 • Àöå 2a: Dêëu hiïåu cuãa àöå 1 keâm theo möåt trong caác dêëu hiïåu sau: - Bïånh sûã coá giêåt mònh ñt (< 2 lêìn / 30 phuát vaâ khöng ghi nhêån luác khaám) - Lûâ àûâ, khoá nguã, quêëy khoác vö cúá - Söët trïn 2 ngaây HOÙÅC coá ñt nhêët möåt lêìn khaám xaác àõnh söët ≥ 39oC - Nön oái nhiïìu • Àöå 2b: Dêëu hiïåu àöå 1 keâm theo 1 trong 2 nhoám triïåu chûáng sau: Nhoám 1: Möåt trong caác biïíu hiïån sau - Giêåt mònh ghi nhêån luác khaám. - Bïånh sûã coá giêåt mònh ≥ 2 lêìn / 30 phuát, - Bïånh sûã coá giêåt mònh, keâm möåt dêëu hiïåu sau: C Nguã gaâ C Maåch > 130 lêìn /phuát (khi treã nùçm yïn, khöng söët) Nhoám 2: Coá möåt trong caác dêëu hiïåu sau: - Thêët àiïìu (run chi, run ngûúâi, ngöìi khöng vûäng, ài loaång choaång) - Rung giêåt nhaän cêìu, leá - Yïëu chi (sûác cú < 4/5) hay liïåt mïìm cêëp. - Liïåt thêìn kinh soå (nuöët sùåc, thay àöíi gioång noái, …) - Söët cao khoá haå ≥ 39oC khöng àaáp ûáng vúái caác biïån phaáp haå söët tñch cûåc) vaâ khöng keâm theo dêëu hiïåu khaác cuãa àöå 2b nhoám 2. Nïëu keâm theo möåt trong caác dêëu hiïåu naây, xûã trñ nhû àöå 3. - Maåch > 150 lêìn /phuát (khi treã nùçm yïn, khöng söët) 18 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM
c. Àöå 3: Dêëu diïåu àöå 1 keâm theo 1 trong caác tiïu chuêín sau: • Maåch > 170 lêìn/phuát (khi treã nùçm yïn, khöng söët). • Vaä möì höi laånh toaân thên hoùåc khu truá. • HA tùng theo tuöíi: - Dûúái 1 tuöíi: > 100 mmHg - Tûâ 1 - 2 tuöíi: > 110 mmHg - Trïn 2 tuöíi: > 115 mmHg • Thúã nhanh theo tuöíi • Göìng chi / hön mï (Àiïím Glasgow < 10) • Thúã bêët thûúâng: Coá 1 trong caác dêëu hiïåu sau: - Cún ngûng thúã - Thúã buång - Thúã nöng - Ruát loäm ngûåc - Khoâ kheâ - Thúã rñt thò hñt vaâo • Söët cao liïn tuåc khöng àaáp ûáng vúái haå söët keâm theo möåt trong caác biïíu hiïån: thêët àiïìu, rung giêåt nhaän cêìu, liïåt thêìn kinh soå, yïëu chi d. Àöå 4: Dêëu hiïåu cuãa àöå 1 keâm theo möåt trong caác tiïu chuêín sau: • Ngûng thúã, thúã nêëc • Tñm taái / SpO2 < 92% • Phuâ phöíi cêëp (suâi boåt höìng, NKQ coá maáu, hoùåc bùçng chûáng phuâ phöíi trïn Xquang ngûåc) • Söëc: Coá 1 trong caác tiïu chuêín sau àêy: - Maåch khöng bùæt àûúåc, HA khöng ào àûúåc - Tuåt HA (HA têm thu): - Dûúái 12 thaáng: < 70 mmHg - Trïn 12 thaáng: < 80 mmHg - HA keåp: Hiïåu aáp ≤ 25 mmHg CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM 19
THÚÃ OXY QUA CANNULA HAI MUÄI 1. Chó àõnh: BTCM phên àöå 2b vaâ àöå 3 (trûâ ngûúâi bïånh àöå 3 coá chó àõnh àùåt NKQ – Xem Lûu àöì xûã trñ (trang 4) 2. Kyä thuêåt - Cho ngûúâi bïånh nùçm àêìu cao 30o. - Lûu lûúång oxy: Bùæt àêìu 1-3 lñt/phuát tuây theo tuöíi - Àiïìu chónh lûu lûúång oxy theo àaáp ûáng lêm saâng vaâ SpO2, töëi àa 6 lñt/phuát àïí duy trò SpO2 khoaãng 94-96%. 3. Nguy cú - Ngöå àöåc oxy - Loeát muäi 4. Phoâng ngûâa - Giûä SpO2 khoaãng 94 - 96% - Choån cannula thñch húåp 20 CÊÍM NANG CHÊÍN ÀOAÁN VAÂ XÛÃ TRÑ BÏåNH TAY CHÊN MIÏåNG ÚÃ TREÃ EM