Cảm nhận chất Tây Nguyên trong truyện Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

Đề  bài: Cảm nhận chất Tây Nguyên trong truyện Rừng xà nu của Nguyễn Trung <br /> Thành<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Nói về  các tác phẩm: Đất nước đứng lên và Rừng xà nu, có nhà nghiên cứu văn học đã <br /> nhận định rằng: Có thể  coi đây là những bản anh hùng ca mang đậm tính sử  thi và cảm <br /> hứng lãng mạn về cuộc chiến đấu của nhân dân Tây Nguyên , nói rộng ra là về hai cuộc <br /> chiến tranh nhân dân kì diệu của dân tộc ta. Tác giả Nguyễn Trung Thành (Nguyên Ngọc) <br /> thật sự đã khắc họa được những nhân vật anh hùng gắn bó thành một tập thể  anh hùng  <br /> vừa mang dấu ấn của thời đại, vừa đậm đà dáng nét Tây Nguyên.<br /> <br /> Ta hãy phân tích vẻ đẹp của hình tượng các nhân vật nổi bật lên trong bối cảnh hùng vĩ <br /> của Rừng xà nu: Tnú, cụ Mết, Dít và bé Heng.<br /> <br /> Nhân vật trung tâm của truyện là nhân vật Tnú được tác giả  khắc họa bằng những nét <br /> tính cách anh hùng, giàu chất sử  thi. Trước hết Tnú rất gắn bó với cách mạng. Từ  nhỏ <br /> Tnú đã từng nuôi giấu cán bộ  và hoàn thành xuất sắc công tác giao liên. Khi bị  giặc bắt,  <br /> Tnú dũng cảm chịu đựng những đòn tra tấn của giặc. Sau khi vượt ngục, anh cùng cụ Mết <br /> tiếp tục lãnh đạo dân làng Xô Man mài giáo mài rựa chiến đấu chống lại kẻ thù.<br /> <br /> Tnú tha thiết thương yêu bản làng. Sau ba năm chiến đấu trở  về  làng, anh nhớ  rõ từng <br /> hàng cây, từng con đường, từng dòng suối, bổi hổi xúc động khi nghe tiếng chày chuyên <br /> cần, rộn rã của những người đàn bà và những cô gái Strá, của mẹ  anh ngày xa xưa, của <br /> Mai, của Dít, từ ngày lọt lòng anh đã nghe tiếng chày ấy rồi. Anh yêu thương vợ con tha  <br /> thiết. Chứng kiến cảnh kẻ thù man rợ dùng cây sắt đập chết mẹ con Mai, nỗi đau thương  <br /> của Tnú dâng lên tột đỉnh. Anh lao vào lũ giặc với một tiếng thét dữ  dội và anh dang hai <br /> cánh tay trông như hai cánh lim chắc của anh Ôm chặt lấy mẹ con Mai. Càng đau thương, <br /> Tnú càng căm thù giặc. Vợ con bị giết, lòng căm hận biến đôi mắt Tnú thành hai cục lửa  <br /> lớn. Khi bị giặc bắt, mười đầu ngón tay Tnú bị đốt cháy, anh không kêu lên một tiếng nào <br /> (…). Răng anh đã cắn nát môi anh rồi.<br /> Yêu thương, căm thù biến thành hành động. Tnú thét lên một tiếng. Chỉ  một tiếng thôi. <br /> Những tiếng thét của anh bỗng vang dội thành nhiều tiếng thét dữ  dội hơn. Thế  là cơn <br /> giông bão nổi lên. Cả làng Xô Man vùng dậy suốt đêm nghe cả rừng Xô Man ào ào rung  <br /> động và lửa cháy khắp rừng… Nỗi đau xé lòng của Tnú đã khiến cho anh và đồng bào anh <br /> dứt khoát đứng lên tiêu diệt cả  một tiểu đội giặc hung ác. Riêng Tnú đi “lực lượng” để <br /> quyết tiêu diệt mọi kẻ thù tàn ác để bảo vệ bản làng, giải phóng quê hương. Chính trong <br /> thực tế  chiến đấu mà nhân vật vươn lên nhận thức đó hiểu biết sâu sắc về  kẻ  thù và <br /> nâng lòng căm thù cá nhân lên thành căm thù chung của dân tộc.<br /> <br /> Nhân vật tiêu biểu cho truyền thống của làng Xô Man là nhân vật cụ Mết. Lịch sử chiến  <br /> đấu của làng, qua lời kể của cụ Mết, thâm sâu vào tim óc các thế hệ. Cụ là cầu nối giữa  <br /> quá khứ và hiện tại, là pho sử sống của làng. Tấm lòng cụ Mết đối với cách mạng trước  <br /> sau như  một. Cụ  đã từng nói: “Cán bộ  là Đảng, Đảng còn, núi nước này còn”. Trong  <br /> những năm đen tối cụ Mết cùng dân làng Xô Man, từ thanh niên, ông già bà già, đến lũ trẻ,  <br /> đi nuôi và gác cho cán bộ  và năm năm chưa hề có một cán bộ  bị  giặc bắt hay giết trong  <br /> rừng làng này.<br /> <br /> Cụ Mết còn là linh hồn làng Xô Man. Chính cụ đã tìm ra chân lý dùng bạo lực để  chiến  <br /> đấu: “Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo”. Chinh cụ đã lãnh đạo dân làng đồng <br /> khởi. Hình  ảnh ông cụ  mắt sáng và xếch ngược, ngực căng như  một cây xà nu lớn, cất <br /> tiếng nói vang vang như một mệnh lệnh thôi thúc họ vùng lên tiêu diệt kẻ thù… thật rực <br /> rỡ  như  trong một trang sử thi anh hùng: “Thế  là bắt đầu rồi. Đốt lửa lên! Tất cả  người  <br /> già, người trẻ, người đàn ông, người đàn bà, mối người phải tìm lấy một cây giáo, một  <br /> cây mác, một cây dụ, một cây rựa.<br /> <br /> Ai không có thì vót chông, năm trăm cây chông! Đốt lửa lên”. Từ ngày ấy làng Xô Man trở <br /> thành thành làng chiến đấu. Đó là phần đóng góp không nhỏ  của cụ  Mết vào công cuộc <br /> giải phóng quê hương bản làng.<br /> <br /> Nhân vật tiêu biểu cho những cô gái Tây Nguyên thời chống Mĩ, trưởng thành từ  những  <br /> đau thương và quật khởi của dân làng là nhân vật Dít. Trong thời gian dân làng Xô Man  <br /> chuẩn bị chiến đấu, rồi bị địch bao vây, cụ Mết và Tnú dẫn đánh thanh niên vào rừng. Chỉ <br /> có con Đít nhỏ, lanh lẹ, cứ sẫm tối lại bò theo máng nước đem gạo ra rừng cho cụ Mết,  <br /> Tnú và thanh niên. Khi bị giặc bắt, Dít bị chúng bắt dọa, đạn chỉ sượt qua tai xém tóc, cày  <br /> đất quanh hai chân nhỏ… thì Dít vẫn đứng lặng giữa bọn lính, cứ  mỗi viên đạn nổ, cái <br /> thân hình mảnh, dẻ của nó lại quật lên một cái nhưng đôi mắt nó thì vẫn nhìn bọn giặc <br /> bình thản… Ngày Mai bị giặc đánh chết và Tnú ra đi, trong khi mọi người, cả cụ già, đều <br /> khóc vì cái chết của Mai thì Dít vẫn lầm lì, không nói gì cả, mắt ráo hoảnh.<br /> <br /> Dít cũng giàu tình cảm thương yêu, khi Tnú về  thăm làng, Dít đã là bí thư  chi bộ  vừa là  <br /> chính trị viên xã đội. Như ngày nào, đôi mắt Dít vẫn mở to, bình thản, trong suốt khi gặp  <br /> lại Tnú. Dù trong lòng rất vui: Dít vẫn nghiêm chỉnh thực hiện trách nhiệm kiểm tra giấy  <br /> về  phép của anh. Rồi từ  chỗ  gọi Tnú là đồng chí, Dít chuyển sang gọi anh là anh, xưng <br /> em thật tự  nhiên, như  người em gái nhỏ  của Mai và Tnú ngày xưa và tỏ  bày tình thân  <br /> thiết: “Sao anh về có một đêm thôi… Bọn em miệng đứa nào cũng nhắc anh mãi”.<br /> <br /> Cuối cùng tiêu biểu cho thế  hệ trẻ  tuổi nhất của dân làng Xô Man là nhân vật bé Heng.  <br /> Ngày Tnú ra đi lực lượng, bé Heng mới đứng ngang bụng anh, chưa biết mang củi, chỉ <br /> mới đeo cái xà­lét nhỏ xíu theo người lớn ra rẫy. Ngày Tnú về phép, bé Heng lớn lên, cũng <br /> ít nói như  những người dân làng Xô Man này, với cách ăn mặc và trang bị  ra vẻ  một  <br /> người lính, một chiến sĩ du kích của bản làng. Làng Xô Man giờ đây trở thành làng chiến  <br /> đấu và con đường vào làng phải qua hai cái dốc chằng chịt hầm chông, hố  chông ngăn  <br /> chặn địch. Bé Heng đã góp phần không nhỏ vào việc xây dựng những công sự này, nên tỏ <br /> ra rất hãnh diện. Sự trưởng thành của nhân vật còn thể hiện trong một cử chỉ nhỏ nhưng  <br /> toát lên ý thức trách nhiệm và sự tiến bộ về’ sinh hoạt đời sống: Khi đưa Tnú ngang một <br /> con suối nhỏ bé Heng bảo Tnú rửa chân, nhưng đừng uống nước lạnh. Uống nước lạnh <br /> về chị Dít phê bình đó.<br /> <br /> Nếu cụ  Mết xứng đáng với hình  ảnh cây xà nu đại thụ  giữa rừng xà nu bạt ngàn xanh <br /> thẫm thì bé Heng tượng trưng cho cây xà nu mới lớn ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao  <br /> thẳng lên bầu trời sẽ phát triển đến đâu, chưa ai lường được.<br /> Nghệ  thuật miêu tả  nhân vật của Nguyễn Trung Thành mang những nét độc đáo đượm <br /> khí vị Tây Nguyên anh hùng. Nếu rừng xà nu tượng trưng cho con người Tây Nguyên kiên  <br /> cường, thi các nhân vật cụ  Mết, Tnú, Dít, bé Heng là hình  ảnh những lớp cây xà nu đại  <br /> diện cho thế hệ nối tiếp nhau của dân làng Xô Man, được khắc họa bằng những nét tính <br /> cách cụ thể và sinh động. Qua rừng xà nu ta hiểu biết và mến yêu thêm đất nước và con  <br /> người Tây Nguyên. Họ  đã đóng góp không nhỏ  vào sự  nghiệp chiến đấu chung để  giải  <br /> phóng dân tộc.<br /> <br /> Bài làm 2<br /> <br /> Tây Nguyên ­ mảnh đất hùng vĩ và thơ mộng, với những con người nồng hậu yêu thương  <br /> mà kiên cường bất khuất, từ  lâu đã là nguồn cảm hứng cho biết bao văn nhân nghệ  sĩ.  <br /> Mỗi người đều tìm thấy ở mảnh đất này một biểu tượng đẹp cho tâm hồn cất cánh, ngòi  <br /> bút thăng hoa. Ngọc Anh có Bóng cây Kơnia như nỗi lòng thổn thức thiết tha của tình yêu  <br /> thủy chung son sắt, Thu Bồn có Bài ca chim Chơ­rao, ngân vang khúc hát trong trẻo nồng <br /> đượm tình người chiến thắng... Còn Nguyễn Trung Thành lại đem đến cho ta hình tượng <br /> những Rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời như  sức sống bền và bất diệt của nhân  <br /> dân Tây Nguyên trong công cuộc chống Mỹ cứu nước<br /> <br /> Đọc Rừng xà nu, không chỉ những nhân vật như cụ Mết, Tnú, Dít, Mai tạo nên ấn tượng <br /> sâu sắc trong chúng ta, mà còn là cây xà nu ­ một hình đặc sắc bao trùm toàn bộ  thiên  <br /> truyện ngắn này. Chính hình tượng cây xà nu tạo nên vẻ đẹp hùng tráng, chất sử thi lãng <br /> mạn cho câu chuyện về làng Xô Man bất khuất, kiên cường. Đó là hình tượng hàm chứa  <br /> nhiều ý nghĩa tượng trưng. Qua hình tượng này, người đọc có thể  thấy rõ sức sống kiên <br /> cường, sức sống mãnh liệt của con người Tây Nguyên nói riêng, của con người Việt nói  <br /> chung trong những ngày đánh Mỹ. Không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Trung Thành lại <br /> miêu tả thật cụ thể, thật chi tiết rừng xà nu bằng một thứ ngôn ngữ giàu chất thơ, bằng <br /> những “lời có cánh” với một cảm xúc say mê mãnh liệt như đã thấy trong tác phẩm. Gần <br /> hai mươi lần nhà văn đã viết về xà nu, dường như  cây xà nu tham dự  vào tất cả  những  <br /> sinh hoạt, những tâm tình, những buồn vui của con người Tây Nguyên trong cuộc chiến  <br /> đấu anh dũng của họ.<br /> Cả  một câu chuyện dài, đau thương, bất khuất như  một bản anh hùng ca về  cuộc đời  <br /> Tnú, cuộc đời dân làng Xô Man được kể trên nền chính của hình tượng cây xà nu. Cây xà  <br /> nu, rừng xà nu như  những con người, những tâm hồn, vừa là nhân chứng, vừa tham gia  <br /> vào bản anh hùng ca, cũng vừa chịu đựng mọi gian nan, vất vả, đau thương do tội ác của <br /> kẻ  thù, nhưng bất chấp tất cả, rừng xà nu vẫn vươn mình cường tráng, vẫn tồn tại bất  <br /> chấp mọi đau thương: nó tượng trưng cho khát vọng tự  do, khát vọng giải phóng, cho  <br /> phẩm chất anh hùng và sức sống mãnh liệt của dân làng Xô Man, của nhân dân Tây  <br /> Nguyên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.<br /> <br /> Hình tượng cây xà nu hiện lên trong tác phẩm đầy chất thơ  hùng tráng. Mở  đầu và kết  <br /> thúc câu chuyện là hình ảnh “hàng vạn cây xà nu” “sinh sôi nảy nở”,“rừng xà nu ưỡn tấm <br /> ngực lớn của mình ra, che chở  cho làng”... “đến hết tầm mắt cùng không thấy gì khác <br /> ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời". Rừng xà nu là biểu tượng cho con người.  <br /> Cây được miêu tả  như  con người trong sự  ứng chiếu với con người, g ợi ra nh ững bi ểu  <br /> tượng về đời sống, số  phận và phẩm cách của con người ­ các thế  hệ  dân làng Xô Man <br /> đánh Mỹ.<br /> <br /> Cây xà nu ham ánh sáng và khí trời, “nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng”, cũng <br /> như Tnú, như dân làng Xô Man yêu tự do. Rừng xà nu cũng như làng Xô Man, chịu nhiều  <br /> đau thương bởi sự tàn ác của giặc: “Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không  <br /> bị thương. Có những cây bị chặt đúng ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Ở <br /> chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần  <br /> dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn”. Nhưng xà nu có sức sống thật <br /> mãnh liệt, không gì tàn phá nổi: “Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con  <br /> mọc lên, ngọn cây xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng trên bầu trời”, cũng như các thế <br /> hệ làng Xô Man, lớp này tiếp lớp khác đứng lên. Anh Quyết hy sinh thì có Tnú, Mai: Mai <br /> ngã xuống giữa tuổi tràn đầy sức sống, thì Dít lớn lên rất nhanh đến không ngờ, trở thành  <br /> bí thư chi bộ, chính trị viên xã đội: rồi những bé Heng, thế hệ tiếp theo của Dít cũng đang  <br /> lớn lên, tiếp tục cuộc chiến đấu. Đồng thời, ngược lại, nhiều chỗ miêu tả con người, nhà  <br /> văn đã so sánh với cây xà nu. Cụ Mết thì “ngực căng như một cây xà nu lớn”, vết thương <br /> trên lưng Tnú do giặc tra tấn thì “ứa ra một giọt máu đậm, từ  sáng đến chiều thì đặc <br /> quyện lại, tím thâm như  nhựa xà nu”. Thủ  pháp  ấy trong miêu tả  tạo nên một sự  hòa  <br /> nhập, tương ứng giữa con người và thiên nhiên trong một chất thơ hào hùng, tráng lệ. Nhà  <br /> văn đã ví cụ Mết “như một cây xà nu lớn” bởi cụ là người hơn ai hết hiểu sự gắn bó của <br /> cây xà nu và mảnh đất đang sống, hiểu được sức mạnh tiềm tàng bất khuất của rừng cây <br /> cũng như dân làng Xô Man: “Không có cây gì mạnh bằng cây xà nu đất ta. Cây mẹ  ngã,  <br /> cây con mọc lên. Đố nó giết hết rừng xà nu này!...”.<br /> <br /> Cây xà nu gắn bó với con người và cuộc sống dân làng. Xà nu không chỉ  có mặt trong <br /> đoạn mở đầu và kết thúc, nó còn hiện diện trong suốt câu chuyện về Tnú và làng Xô Man  <br /> của anh. Xà nu có mặt trong đời sống hằng ngày như  đã tự  ngàn đời nay của dân làng: <br /> Ngọn lửa xà nu trong mối bếp; đống lửa ở nhà rông tập hợp cả dân làng, ngọn đuốc xà nu  <br /> cháy sáng soi những đoạn rừng đêm; khói xà nu hun tấm bảng đen cho anh Quyết đạt Tnú  <br /> và Mai học chữ..; xà nu cũng tham dự vào những sự kiện quan trọng của cuộc sống chống  <br /> Mĩ: ngọn đuốc xà nu cháy sáng trong tay cụ Mết và tất cả dân làng vào rừng lấy dao, mác, <br /> dụ, rựa đã giấu kĩ, chuẩn bị cho cuộc nổi dậy, và đêm đêm làng Xô Man thức, dưới ánh  <br /> đuốc xà nu, mài vũ khí; giặc đốt hai bàn tay Tnú bằng giẻ tẩm nhựa xà nu...; cũng ngọn <br /> lửa từ các đuốc xà nu soi sáng rực cái đêm cả làng nổi dậy, soi rõ xác mười tên lính giặc <br /> bị giết ngổn ngang quanh đống lửa lớn giữa sân làng...<br /> <br /> Cây xà nu còn là người chứng kiến sự giác ngộ, sự hy sinh thầm lặng, lòng dũng cảm, ý  <br /> chí quật cường của dân làng Xô Man: “Đứng trên đồi xà nu gần con nước lớn. Suốt đêm  <br /> nghe cả rừng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng.”. Ánh lửa xà nu soi sáng  <br /> lời căn dặn của anh Quyết: “Người còn sống phải chuyển dáo, mác, dụ. rựa, tên, ná... Sẽ <br /> có ngày dùng tới”. Lửa xà nu thử thách ý chí cũng như lòng can đảm của Tnú: “không có  <br /> gì đượm bằng nhựa xà nu.. Mười đầu ngón tay đã thành mười ngọn đuốc... Máu anh mặn <br /> chát  ở  đầu lưỡi.. ”. Căm thù trong anh cháy giần giật như  nhựa xà nu bén nhạy để  “bàn  <br /> tay hận thù” thành “bàn tay trả thù” bóp chết tên ác ôn dưới ngách hầm.<br /> <br /> Câu chuyện cụ Mết kể  phảng phất phong vị anh hùng ca. Đêm kể  chuyện dưới ánh lửa <br /> xà nu chắc cũng giống như đêm già làng thường kể về các bài: anh hùng ca truyền thống <br /> của Tây Nguyên. Giọng điệu sử thi của Rừng xà nu bắt nguồn từ đó. Cây xà nu gắn với  <br /> quá khứ, hiện tại anh hùng, gắn bó với mọi sinh hoạt, phong tục và đời sống văn hóa của  <br /> dân tộc Tây Nguyên, khiến cho câu chuyện làng Xô Man đánh Mỹ  lung linh sắc màu <br /> huyền thoại như Đam San, Xinh Nhã thuở nào...<br /> <br /> Có thể nói hình tượng xà nu là mô típ chủ đạo của tác phẩm. Xà nu trở thành biểu tượng <br /> cho cuộc sống và phẩm chất của dân làng Xô Man. Đó là một sáng tạo nghệ  thuật đặc <br /> sắc của Nguyễn Trung Thành. Nhà văn đã lựa chọn hình ảnh cây xà nu và đem lại cho nó <br /> những ý nghĩa mới, những vẻ đẹp mới để dựng lên bức tranh sử thi chống Mĩ của những  <br /> con người kiên cường bất khuất nơi núi rừng hùng vĩ Tây Nguyên.<br />