Cảm nhận về một bài học hoặc một triết lí nhân sinh trong tác phẩm Cha tôi của Đặng Huy Trứ

Đề bài: Cảm nhận về một bài học hoặc một triết lí nhân sinh trong tác phẩm Cha  <br /> tôi của Đặng Huy Trứ<br /> Bài làm<br /> "Đặng Dịch Trai ngôn hành lục" của Đặng Huy Trứ  (1825 ­ 1874) là một tác phẩm chữ <br /> Hán mang nội dung hồi kí, tự truyện. Qua hình ảnh người cha trong bài "Cha tôi", tác giả <br /> nói lên những suy ngẫm về hoạ, phúc ờ đời, nhất là trong chuyện học hành, thi cử.<br /> Có hai sự  kiện chính được ghi lại. Sự  kiện thứ  nhất, năm 1843, Đặng Huy Trứ  mới 18  <br /> tuổi, hai cha con cùng đi thi Hương. Người cha hỏng, người con đỗ  cử  nhân. Người cha <br /> khóc. Sự  kiện thứ  hai, năm 1848, Đặng Huy Trứ  thi Hội đỗ  tiến sĩ, được xếp thứ  bảy. <br /> Nhưng vào thi Đình vì phạm huý, ông bị  tước mất cả  tiến sì và cử  nhân. Đúng hôm đó <br /> (ngày 26 tháng 4)  ồng bác làm quan ngự  y qua đời. Cha của Đăng Huy Trứ  chỉ  buồn về <br /> việc tang, còn chuyện con trai bị truất cả học vị tiến sì và cử nhân thì ông coi như không  <br /> có chuyên gì đáng kể.<br /> Mọi người lấy làm lạ hỏi: "Con đỗ cao là việc đáng mừng, sao cụ lại khóc như gặp việc <br /> chẳng lành vậy?".<br /> Cụ bộc bạch ước mơ của người cha. Cho con đi thi lần đầu là chỉ muốn cho con quen với  <br /> tiếng trong trường thi; may mà đỗ tú tài thì ở nhà dạy trẻ cũng đủ miếng cơm manh áo, để <br /> khỏi phải đi phu phen, binh dịch, đâu dám có tham vọng được dự  yến vua ban.  Ước mơ <br /> ấy thật là khiêm nhường, bình dị.<br /> Cụ nhắc lại câu nói của cổ nhân: "Thiếu niên đăng khoa nhất hất hạnh dã" để nói lên nỗi <br /> lo của mình. Cụ nhắc lại bài học đường đời mà lo. Con còn nhỏ  tuổi, mới một lần đi thi  <br /> đã đỗ cử nhân. Đó là phúc, nhưng biết đâu trong cái phúc ấy lại chứa cái mầm hoạ. Vì cụ <br /> sợ  con trai mình "kiêu căng, tự  mãn,  ếch ngồi đáy giếng, coi trời bằng vung, phúc đâu  <br /> chẳng thấy, hoạ đã sẵn chờ. Cụ lo vì "thuyền nhỏ sao kham nổi trọng tải lớn", lo con trai <br /> mình "không báo đáp được nghĩa nặng  ơn dày..". Phải từng trải việc đời, từng trải việc  <br /> người mới có nỗi lo  ấy. Bài học về bệnh tự  kiêu, tự  phụ, tự  mãn của những thiếu niên  <br /> sớm đỗ đạt, có ít nhiều danh vọng, được cụ nêu lên thật vô cùng sâu sắc, thấm thìa.<br /> Năm năm sau, vua Thiệu Trị mở Ân khoa ­ khoa thi Hội mùa xuân Đinh Mùi (1847), cậu  <br /> cử Đặng Huy Trứ, mới 23 tuổi lại vác lầu chõng ứng thí. Mặc dầu đề  thi rất khó, nhiều  <br /> thí sinh bị  hỏng. Riêng Đặng Huy Trứ  làm đủ  được các để  thi kinh nghĩa và "được bảy  <br /> phán", tuy bài văn đổi sách thì làm "không sát đề lắm", nhưng vẫn được xếp thứ bảy.<br /> Khi tin vui thi Hội báo về, người cha lại rớt nước mắt. Phải chăng vì linh tính mà cụ nói:  <br /> Bậc đổ đại khoa ắt phải là người phúc phận lớn. Con tôi đức độ ra sao mà được vậy, chỉ <br /> làm cho tôi lo lắng.<br /> Quả nhiên, vào thi Đình, Đặng Huy Trứ vì không phân biệt được từ đồng âm nên đã dùng  <br /> hai chữ "phong đô" và bốn chữ "nha miêu chi hại" nên liền bị truất tiến sĩ và cắt cả bằng  <br /> cử nhân khoa trước.<br /> Phúc bất trùng lai, họa vô đơn chí! Con trai bị đánh hỏng trong kì thi Đình. Người anh trai  <br /> làm quan ngự y qua đời. Cà nhà ai cùng buồn, nhưng thân phụ Đặng Huy Trứ chỉ thương <br /> tiếc người anh, còn việc con trai gặp hoạ  trong thi cử  thì coi "như  không có chuyện gì  <br /> dáng kể, chỉ thỏ dài..". Điều đó cho thấy, cụ đã tiên cảm, tiên liệu mọi sự việc có thể xảy  <br /> ra, dự đoán, phòng xa mọi chuyện không hay, không tốt lành có thể sẽ  gặp phải. Vì thế, <br /> khi con trai bị truất tiến sĩ, cử nhân người cha mới tự chủ và bình tĩnh "coi như không có  <br /> chuyện gì đáng kể'.  Ở  đời, những người biết phòng xa mới có thái độ  trầm tĩnh và tinh  <br /> thần tự  chủ  đó. Phúc, hoạ, may rủi là chuyện thường xuyên xảy ra đối với mọi người.  <br /> Chuyện "Thất mã Tái Ông" cũng như thái độ trầm tình của cụ thân sinh Đặng Huy Trứ là <br /> bài học sâu sắc về cách sống.<br /> Người cha thở  dài vì thương người anh trai qua đời; anh trai "ra đi là ra đi mãi mãi",...  <br /> Người cha đã dành cho người con vừa "bị truất tiến sĩ" những lời dạy bảo sâu sắc:<br /> "Khi người tơ đay đủ lắm thì Trời gạt bớt đi cho bằng. Gia đình ta cực thịnh mãn rồi viêc  <br /> Trứ gặp phải như vây là phúc cho nhà ta mà cũng là cái may lớn cho bản thân Trứ. Song,  <br /> sau cơn sấm sét, mưa móc lại cổ thể tưới nhuần. Trứ nếu cố gắng chịu khố học vẩn còn <br /> nhiều hi vọng". Người cha an ủi và động viên con trai vể việc bị tước cả khoa danh là "để <br /> rèn luyện cho con nên người. Con không được vì thế mà thoái chí".<br /> Người cha nhắc đến ông Phạm Văn Huy  ở Thiên Lộc, ông Mai Anh Tuấn ở Thanh. Hoá <br /> trước đây cũng đã từng bị  cách cử  nhân, nhưng vẻ  sau, một người đỗ  hoàng giáp, một <br /> người đỗ thám hoa để khích lệ người con. Bài học về sự tu dưỡng phấn đấu, nâng cao ý  <br /> chí, nghị lực sau mỗi lần thất bại, có ý thức sửa chữa sai lầm mà vươn lên đã được người <br /> cha nhắc nhở người con thật vô cùng thấm thìa:<br /> "Buổi sáng mất, buổi chiều lợi thu về, hẳn là sau khi bị cách, các ông ấy đã nỗ lực tu tỉnh,  <br /> cho nên đã sảy chân ngã mà lợi đứng tên được. Tài học, phẩm hạnh của con còn kém các <br /> ông ấy muôn lần. Người ta ai chẳng cố lúc mắc sai lầm, quý là ở chỗ biết sửa chữa".<br /> "Cha tôi" là một bài kí hàm chứa tính triết lí và giáo huấn đặc sắc. Phải biết lo xa, phòng  <br /> xa. Không được kiêu căng, tự  phụ, tự  mãn. Phải biết nỗ  lực phấn đấu vươn lên không <br /> ngừng. Phải dũng cảm đứng thẳng dậy sau mỗi lần vấp ngã... Phải hiểu thất bại là mẹ <br /> thành công; thua keo này bày keo khác, v.v... Đó là nội dung lời cha dạy con; là bài học làm <br /> người lúc nào cũng mới mẻ.<br /> Cuộc đời của Đặng Huy Trứ là một tấm gương sáng cho chúng ta noi theo. Mùa xuân năm  <br /> Đinh Mùi, thi Hội và thi Đình, ông bị  truất tiến sĩ và cách cả  bằng cử  nhân, nhưng chỉ <br /> mấy tháng sau vào mùa thu năm ấy, ông lại hăm hở vác lều chõng đi thi Hương đua tài với  <br /> thiên hạ. Đúng là "Trời sinh, trời chẳng phụ nào — Phong vân gặp hội anh hào ra tay" (Ca <br /> dao), Đặng Huy Trứ đỗ Giải nguyên. Gần ba mươi năm làm quan, dù ở cương vị nào, lĩnh  <br /> vực nào, ông đều để lại nhiều dấu ấn và thành tích tốt<br /> Cuộc đời của Đặng Huy Trứ là một tấm gương sáng cho chúng ta noi ineo. mua xuân năm <br /> Đinh Mùi, thi Hội và thi Đình, ông bị  truất tiến sĩ và cách cả  bằng cử  nhân, nhưng chỉ <br /> mấy tháng sau vào mùa thu năm ấy, ông lại hăm hở vác lều chõng đi thi Hương đua tài với  <br /> thiên hạ. Đúng là 'Trời sinh, trời chẳng phụ nào ­ Phong vân gặp hội anh hào ra tay" (Ca <br /> dao), Đặng Huy Trứ đỗ Giải nguyên. Gần ba mươi năm làm quan, dù ở cương vị nào, lĩnh  <br /> vực nào, ông đều để lại nhiểu dấu ấn và thành tích tốt đẹp về chính trị, quân sự, kinh tế,  <br /> ngoại giao,... về văn học, văn hoá, tác phẩm của ông viết ra "chồng cao hơn đầu người", <br /> trong đó có đến 1252 bài thơ chữ Hán.<br />