Cấp cứu Nhi khoa: Phần 1

Chia sẻ: ViJoy ViJoy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:287

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu "Thực hành cấp cứu Nhi khoa": Phần 1 trình bày các nội dung chính sau: Tổ chức cấp cứu Nhi khoa; Tiếp cận trẻ cần cấp cứu; Cấp cứu chức năng sống cơ bản; Cấp cứu các chứng bệnh năng như: Suy tim, rối loạn nhịp tim, mất nước nặng, rối loạn thăng bằng toan - kiềm,... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cấp cứu Nhi khoa: Phần 1

GS CK.0000075711 JÔNG KHANH GS.TSKJHL Liüi ISIAM TRÀ r •
Chu biên GS.TS. NGUYÉN CÔNG KHANH GS.TSKH. LÊ NAM TRÀ T H i r c h A n h C f i > C Ú U N H I K H O f t (Tài bàn lân th ù nhat, cô sù a chüa và bo sung) NHÀ XUÁT BÀN Y HQC HÀ NQI-2013
CHU b i £ n GS.TS. Nguyen C6ng Khanh Chu tich H6i Nhi khoa Viet Nam Nguyen Giam doc Benh vien Nhi trung uxmg Nguyen Phd chu nhiem B6 m6n Nhi, Dai hoc Y Ha Not GS.TSKH. L6 Nam Tra Phd chu hch Hfy Nhi khoa Viet Nam Nguyen Phd Hieu truvng Dai hoc Y Ha N6i Nguy&n Chu nhiem B6 m6n Nhi, Dai hoc Y Ha N6i THAM GIA Bl£N SOAN GS.TS. Nguyen C6ng Khanh GS.TSKH. L6 Nam Tra GS.TS. Nguyen Thu Nhan GS.TS. Nguyen Gia Kh£nh GS.TS. Nguyen Thanh Li6m GS.TS. Tran Oinh Long PGS.TS. Nguyln Thj Phtrong PGS.TS. Nguyen Ngoc Himg PGS.TS. Ninh Thi L/ng PGS.TS. Nguyen V§n Thang PGS.TS. Pham Van Thang PGS.TS. Khu Thi Kh£nh Dung PGS.TS. L6 Thanh Hai TS.BS. Pham HCru Hoa BSCK2. Nguyen Kim Nga ThS.BS. Luong Thi San ThS.BS. Nguyen Van Tu ThS.BS. Nguyen Hoang Nam ThS.BS. Nguyen Van L6c THLT KY BI§N SOAN ThS.BS. Nguyen Hoang Nam
LÒI NÓI DÁU Ty lê bênh nhi den bênh viên dé dieu tri trong tinh tran g bênh nàng càn phâi cap cùu, can thiêp nhanh, khá cao, tù 22% den 27% tùy theo tuyên bênh viên. Danh tù “câ'p cûu” thtfdng diiçfc hiêu là tinh tran g ngxidi bênh dang bi de doa dên tinh mang, döi hôi phâi diïçJc chân doàn và xû tri nhanh mói cô khâ nâng diia bênh nhân thoàt khôi nguy ccf tû vong trong nhüng gid phût dàu, dê roi tiep tue dieu tri tiê'p theo dên khi khôi bênh. Yêu câu mot cuô'n sách câ'p cûu là phâi giúp càc thày thuoc có thê tham khâo dê dàng khi càn den, câp n h ât diidc nhüng tien bô ve kÿ th u â t hoi süc, de thüc hành cho moi tuyên pâ'p cûu, phù hdp vói y hoc nüôc nhà. Sách Câ'p cûu nhi khoa duçfc các Giào su, Tien si, Thac si, Bâc sï cua Bô mon Nhi, Tnidng Dai hoc Y Hà Nôi biên soan, xuâ't bân làn dàu tiên tai Viêt Nam nàm 1967; tù dô cho dên nàm 2002 dâ dUdc bô’ sirng, tài bân lai nhiêu làn. De câp n h ât nhüng tiê'n bô vê khoa hoc, kÿ thuât; do yêu câu câ'p bâch cüa câc cd sà y tê trong niíóc; dua vào kêt quâ nghiên cùu cüa mot de tài câ'p nhà niíóc, chüng tôi biên soan cuon Thüc hành cap cúfu n h i khoa. Nôi dung düdc sâp xêp th àn h 11 chüdng. Dê de thüc hành, nôi dung dâ diidc phân ra câ'p cüu câc chüc nàng sông cd bân, câ'p cüu câc chüng bênh nàng, câ'p cüu mot sô' bênh nâng, câ'p cüu ngô dôc, châ'n thifdng - tai nan, câ'p cüu d tré sd sinh, câ'p cüu thâm hoa, mot so lieu phâp câ'p cüu nhi khoa, quy trin h kÿ th u â t câ'p cüu và hüdng dân sü dung thuôc câ'p cûu. De phù hdp vói trin h dô câ'p cûu d câc tuyên y te, môi nôi dung câ'p cûu du de chia ra hai phân chinh: (1) Chân doân và xû tri ban dâu, cho moi tuyên tiê'p nhân 3
bênh nhi dâu tien, cap cûu bâo dam on dinh chüc nàng sông, và (2) Chân doân và dieu tri tiêp theo, cho moi tuyên cô dieu kiên, dê chüa khôi bênh nàng. Sâch düdc xuâ't bân nàm 2010, dâ düdc toàn Ngành hoan nghênh, duçfc Hôi xuâ't ban sâch Viêt Nam tàng Giâi Vàng sâch hay nàm 2011. Do yêu càu lôn cûa dông dâo cân bô trong Ngành câ ntfôc, chûng tôi cho tâi bân lân th û nhât, cô sûa chüa và bô’ sung, càp n h ât nhüng tien bô khoa hoc kÿ th u â t kip thdi, dàc biêt cô bo sung chüdng Câ'p cûu thâm hoa. Chûng tôi hy vong cuon sâch së giûp ich düçic cho câc dong nghiêp trong viêc cà'p cûu trê em. Mong nhân düçic nhiêu y kiên dông gôp de lân xuât bân sau tôt hdn. Chu b iên GS. TS. NGUYÊN CÔNG KHANH 4
MUC LUC Lòi nói óau 3 Chiidng 1: TÓ CHLfC CÀP ClTU NHI KHOA Khài nièm co bàn vé cép ci/u y té 11 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Tó chùc và trang bi phóng cép cùu nhi 18 PGS.TS. Lé Thanh Hai Vàn chuyén an toàn benh nhàn tré em 27 PGS.TS. Lè Thanh Hai Chtfdng 2: TIÉP CÀN TRE CÀN CÀP CLÌU Mót s6 dàc diém co the tré em trong th u t hành càp cifu 36 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Sinh ly và bènh iy niióc - dièn giài ó tré em 46 GS.TSKH. Lé Nam Trà Càc tình trang bénh cép cùli nhi phé bién và tCr vong trong 24 giò 54 dàu nhàp vièn tai càc tuyén diéu tri nhi khoa GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Tiép càn tré bj bènh nàng cén cép ciiu 50 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh ChUOng 3: CÀP CLÌU CHÌJC NÀNG SÓNG CO BÀN Dành già chite nàng sÓng cd bàn trong cép cifu 76 ThS. Nguyén Vàn Tù Cap ciru tré ngìmg thó 82 ThS. Luong Thj San Nghet thó do d| vàt ThS. Nguyén Hoàng Nam Cép cùu ngìmg tim 88 ThS. Li/dng Thj San Hói sire ngat sau sinh 95 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Hói chifng chét dot ngót d tré nhò 105 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Chét nào 111 GS.TS. Nguyén Già Khành, GS.TSKH. Lè Nam Trà 5
Chtfdng 4: CAP CLAJ CAC CHLTNG B$NH NANG Kho thd 116 PGS.TS. Le Thanh Hai Soc 124 PGS.TS. Pham Van Thang Suy tim 131 TS. Pham HOfU H6a R6i loan nhip tim 137 TS. Pham Hun Hoa - Cdn nhip nhanh tren that 140 - Cdn nhjp nhanh thKt 146 - Rung thKt 152 - Rung nhl 155 Hon me 158 GS.TSKH. Le Nam Tr£, ThS. Nguyin VSn Tu Co gidt 167 PGS.TS. Ninh Thi L/ng Oau bung c£p 172 GS.TS. Nguyin Gia Khanh M5t nu6c nSng 180 GS.TS. Nguyen Gia Khanh R6i loan thing bang toan - kiem 185 GS.TSKH. Le Nam T ri Chay mau c£p 190 GS.TS. Nguyin Cong Khanh ThieSu mau c3p 198 ThS. Nguyen Hoang Nam R6i loan th in nhiet 202 ThS. Lifdng Thi San Bi tieu tien 206 GS.TSKH. Le Nam Tra Chtfdng 5: CAP CLAJ M0T S6 B$NH NANG Viem phdi 210 GS.TS. Nguyen Cong Khanh Hen phe quan c3p tinh 216 ThS. Nguyen VSn Loc S6c phan ve 223 ThS. Nguyin Hoang Nam Tieu chay c^p 227 GS.TS. Nguyin Gia Khanh, GS.TS. Nguyen Cong Khanh Xu3t huy£t tieu hoa 235 GS.TS. Nguyin Gia Khanh, GS.TS. Nguyin Cong Khanh 6
Hôn mê gan - suy gan cap 241 GS.TS. Nguyèn Gia Khânh Ha difòng huyét 246 GS.TS. Nguyèn Thu Nhan Hôn mê dai tháo di/òng 250 GS.TS. Nguyèn Thu Nhan Suy tuyén thtfdng thân cáp 255 GS.TS. Nguyën Thu Nhan Suy thân cáp/ Ton thtfdng thân cáp 258 GS.TSKH. Lê Nam Trà Chày màu trong so à trè em 265 PGS.TS. Nguyèn Ván Thàng GS.TS. Nguyèn Công Khanh 0ông màu rài rác trong mach 270 ThS. Nguyèn Hoàng Nam LÖng ruôt cáp tinh à trè con bú 274 GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm Viêm ruôt thi/a 276 GS.TS. Nguyin Thanh Lièm Viêm màng nao do vi khuán 279 GS.TS. Nguyèn Công Khanh Chtfdng 6: CÄP CLAJ TRÉ SO SINH Càc nguyèn t ic hói sire cho tré mói sinh 287 GS.TS. Nguyèn Cóng Khanh Suy hó hàp c ip ò tré sd sinh 294 PGS.TS. Khu Thi Khành Dung, GS.TS. Nguyèn Cóng Khanh Chäm sóc trè sd sinh rät nhe càn khi de 302 BSCK2. Nguyèn Kim Nga Ha thàn nhièt ò trè sd sinh 308 BSCK2. Nguyèn Kim Nga Vàng da tàng bilirubin giàn tiép d tré sd sinh 313 PGS.TS. Khu Thi Khành Dung Teo thtfc quàn 318 GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm Thoàt vi hoành 320 GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm Hep phì dai món vj 323 GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm T ic ruót sd sinh do nguyèn nhän cd hoc 325 GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm Vièm phùc mac phàn su 327 GS.TS. Nguyèn Thanh Lièm 7
Chirang 7: CÀ> CÌTU NG$ OQC Ngò dóc càp ò tré em 332 PGS.TS. Nguyèn Thi Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc thurc àn 343 PGS.TS. Nguyen Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc sàn 345 GS.TSKH. Lé Nam Trà, PGS.TS. Nguyen Thi PhUpng Ngò dòc dòc tó cóc 346 GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc nàm 348 GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc thuóc và hóa chàt 351 PGS.TS. Nguyèn Thi PhUpng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc thuóc phién 351 PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngò dòc acetaminophen 353 PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngó dòc thuóc ngù barbiturat 355 PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà Ngó dóc thuóc diet chuót (Rodenticide) 358 PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lè Nam Trà Ngó dóc thuóc trU sàu phospho hùu co 359 PGS.TS. Nguyèn Thj Phupng, GS.TSKH. Lé Nam Trà ChtfOng 8: CÀP CLfU TRÉ Bj CHÀN THliONG, TAI NAN Tiép càn tré bi da ch in thuong 366 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung Chàn thuong dàu tré em 373 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung Chàn thuong ngUc tré em 382 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung Chàn thuong bung ò tré em 389 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung Chéin thuong cót sóng tré em 395 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung Chàn thuong chi tré em 398 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hung 8
Chàn thUdng bó phàn sinh due tré em 404 PGS.TS. Nguyén Ngoc Hung Bòng 409 PGS.TS. Pham Vàn Thàng Ouói nude 414 PGS.TS. Pham Vàn Thàng XCf tri vét thUdng do ngUòi và sùc vàt can 417 PGS.TS. Lè Thanh Hai XCf tri ong dot ò tré em 421 PGS.TS. Lè Thanh Hai Tiép càn tré tu tir 424 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh ChUdng 9: CÀP ClTU THÀM HQA Thàm hoa và càc bién phàp hè trp c ip Ciri thàm hoa 430 GS.TS. Nguyén Còng Khanh Té chUc hè thóng dày chuyén càp cUu thàm hoa 438 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh C ip cUu mót sÓ tdn thuong thuòng gàp trong thàm hoa 445 GS.TS. Nguyén Cóng Khanh Chuong 10: M$T SÓ Ll£U PHÀP CÀP CLÌU NHI KHOA Thóng khi àp lue duong lién tue (CPAP) 454 PGS.TS. Khu Thj Khành Dung Hó h ip nhàn tao bang mày thà 460 ThS. LUdng thi San SÓc dièn 468 TS. Pham HOu Hòa Ù im tré so sinh bang phUdng phàp Kangaroo 479 BSCK2. Nguyén Kim Nga Lièu phàp ành sàng diéu tri vàng da tàng bilirubin tu do ò 485 tré sd sinh PGS.TS. Khu Thi Khành Dung Ky thuàt thay màu ò tré sd sinh 489 PGS.TS. Khu Thi Khành Dung Ky thuàt truyén dich qua xuong 497 ThS. Nguyén Vàn Tu Truyén màu c ip cUu 500 ThS. Nguyén Hoàng Nam 9
Phàn Ling bàt Idi và bién chifng sòm trong truyén màu 509 ThS. Nguyèn Hoàng Nam Loc màng bung (tham thàu phùc mac) ò tré em 520 GS.TS. Tran Dình Long Co dinh tam thòi gày xiidng à tré em 527 PGS.TS. Nguyen Ngoc Hung Diéu tri dau ò tré em 535 ThS. BS. Nguyèn Vàn Tù Chirong 11: M$T s ó QUY TRÌNH KY THUAT CAP ClfU Dàt óng nói khi quàn 546 ThS. Ltfdng Thi San Mò khi quàn 553 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hi/ng Ky thuàt do huyét àp dòng mach 562 PGS.TS. Pham Vàn Thang Dàt catheter vào tlnh mach trung tàm 564 PGS.TS. Pham Vàn Thàng Chpc dò màng tim 571 TS. Pham HOfu Hòa Oàt óng thòng tTnh mach rÓn 577 BSCK2. Nguyèn Kim Nga Choc Óng sÓng thét long 581 PGS.TS. Nguyèn Vàn Thàng Choc dò màng bung 586 GS.TS. Nguyèn Già Khành Thóng bàng quang 590 GS.TS. Tran Dình Long Choc bàng quang trén xuong mu 593 GS.TS. Tràn Dình Long Phàn tich c h in thuong xi/ong qua X quang 596 PGS.TS. Nguyèn Ngoc Hifng PHy Lyc Huóng dan dùng thuóc c ip cCfu 606 GS.TS. Nguyèn Cóng Khanh 10
C h ifc fn g 1 TO CHI/C CAP ClAJ NHI KHOA KHAl NIEM CO BAN VE CAP CLTU Y TE 1. MUC Ol'CH CUA CAP CUU Y TE Cap cviu trong y te dude hieu la mot hoat dong nh&m can thiep nhanh, kip thdi de cviu song benh n h an , hoi phuc chvic nang song hoac lam cho benh n h an giam bdt dau ddn qua mvic. Muc dich chinh cua cap cviu la lam on dinh tin h tra n g benh, thoat khoi tinh tran g benh de doa tinh m ang hay thvidng tich co nguy cd de lai di chiing lau dai. Khac vdi y hoc du phong hay cham soc site khoe ban dau, cham soc cap ciiu tap tru n g vao nhiem vu can thiep titc kh^c hay cap ci(u, gom hai van de chinh: danh gia chan doan nhanh va can thiep s6m, lam th o a t khoi tin h tra n g benh nguy kich, tra n h tvi vong va di chijtng. Khac vdi hoi site c§ip citu hay dieu tri tich cvic, muc dich cua hoi svlc cap c\iu la duy tri chvtc nang song sau k h i da cap cviu, lam lui cac tinh tra n g benh n&ng, cdu song ngifdi benh, h an che di chiing lau dai. Nhiem vu cua khoa cap cviu la lam on dinh cac tinh trang benh cap ciiu du moi chuyen khoa tru6c khi tien h an h cac cap cviu chuyen khoa. Khoa cap cviu khong phai chi la ndi tiep nhan benh nhan, ma trvidc het can phan loai (triage) va cap cviu ban d&u, lam cho tinh tran g benh ly cap cviu dvidc hoan toan on dinh. 2. CAC THANH TO CO BAN CUA HE THONG CAP CUU Hoat dong cap cviu gom ba th a n h to' (components). - Cham soc cap cviu d cong dong; 11
- Chàm sôc câ'p cûu trong quâ trin h vân chuvên; - Chàm sôc cap cûu à câc cd sd y te tiêp nhân; Khâi niêm này ûng dung cho moi tuyên cap cûu. Düa vào khâi niêm này, viêc xây düng môt mô hinh hê thông câp cûu phâi quan tâm tâi câ ba th à n h tô trên. 2.1. Chàm sôc cap cûu d công dông Chàm sôc câp cûu d công dông là th àn h tô th û n h â t cua hoat dông cap cûu, cô y nghîa quan trong, vi hiêu quà cüa câ’p cûu phu thuôc ra t nhiéu vào viêc nhân biet sâm câc biêu hiên nâng dé xû tri kip thdi và düng dân. Chàm sôc câ’p cûu d công dong dUçfc coi nhU mot nguôn lüc cap cûu triiôc bênh viên (Pre hospital). H àu hêt câc tinh tran g bênh câp cûu dêu bât dâu tai nhà, tai công dông, do dô b ât cû hê thô’ng câp cûu nào cüng dêu quan tâm dên chàm sôc câp cûu d công dong, câp cûu ban dâu (first aids), huông dân cho nhân dân, tinh nguyên viên, cân bô y tê cd sô biê’t câch nhân biê’t, pilât hiên sâm câc biêu hiên bênh nâng cân câp cûu kip thdi. P h â t hiên sôm trê màc bênh và p h ât hiên sôm triêu chûng bênh nrng, gôp phân quan trong dê câp cûu th àn h công, giâm thâ'p tû vong. 2.2. Vân chuyên câp cûu Vân chuyên câp cûu là môt khâu râ t quan trong trong hê thông câp cûu. Yêu càu cua vân chuyên câp cûu không chî dôi hôi phâi khan triidng, n h an h chông mà diêu quan trong là phâi dam bâo an toàn cho ngUdi bênh, không dUdc dê tinh trang bênh nàng thêm , bênh nhân phâi düdc theo dôi, câp cûu liên tue. Cô thê phân vân chuyên câp cûu th àn h hai loai: vân chuyên ban dâu là vân chuyên bênh nhân tù nhà hay tû ndi xây ra tai nan tâi cd sd y tê gân nhâ't; và vân chuyên tiêp theo, vân chuyên bênh nhân tù cd sd y tê này dên cd sd y tê khâc. Do dô phUdng thûc vân chuyên r â t khâc nhau, phâi chon phUdng thûc vân chuyên thich nghi, thich hdp, tuÿ tinh tran g bênh và phUdng tien sân cô. Bênh nhân câp cûu cân vân chuyên cô thê phân loai th àn h môt trong môt sô’ nhôm sau dây: (1) Bênh nhân 12
côn ôn dinh, tînh tran g bênh không dôi hôi câp cûu ngay, côn tri hoàn düdc; (2) Tinh tra n g bênh vüa nh ü n g cô th ê tiên triên nhanh chüa tiên lüdng trüôc düdc; (3) Tinh tra n g bênh phâi xû tri câp cûu mâ cd sà ban dâu không cô dieu kiên hay cân xü tri tiêp tue sau xû tri ban dâu; (4) Cân can thiêp câp dê cûu sông. Tuÿ tinh tran g bênh câp cûu cô th ê sû dung câc phüdng thûc vân chuyên nhü: (1) V ân chuyên bâng phüdng tiên tü nhân, phUdng tiên sân cô; (2) Sû dung dich vu vân chuyên câp cûu cua hê thông câp cûu khu vüc; (3) Sû dung phüdng tiên vân chuyên câp cûu cô kip hô trd câp cûu n h ü bâc sî, y tâ làm câp cûu cf bênh viên chuyên dên; (4) Sû dung phüdng tiên vân chuyên câp cûu chuyên nghiêp cao hdn n h ü kip vân chuyên nhi khoa, sd sinh, chân thüdng, tim mach ... N hiêu nghiên cûu che th ây tâm quan trong cua vân chuyên câp cûu, ânh hüdng lôn tôi hiêu quâ câp cûu và tû veng. Hê thông vân chuyên câp cûu d câc nüôc p h â t triê n r â t hiên dai và th u â n tiên. Song cüng cân nôi ngay, mô hin h vân chuyên câp cûu d Bâc Mÿ, Tây Au, A u stralia r â t ton kém , chi phi cao, khô cô thê thüc hiên düdc d nhiêu nüôc nê'n kin h tê côn thâp. Do dô vân dê vân chuyên câp cûu luôn luôn là vân dê trd ngai n h â t trong câp cûu d nhiêu nüôc. Vôi nguôn kin h phi h an hep, th iêu xe chuyên dùng dê vân chuyên câp cûu, hê thông giao thông chüa tôt, thiê’u dôi ngü cô kÿ n ân g câp cûu vân chuyên là n h ü n g trd ngai lôn, cho nên trüôc m ât vân p h âi suy nghl sû d u n g nhiêu bien phâp thich nghi. 2.3. Chàm sôc câp ciiru d câc cd sd y te tiêp nhân Chàm sôc câp cûu d câc cd sd y tê tiêp n h â n dâu tiên v à bênh viên là th à n h tô th û ba cua hê thông câp cûu. Cd sd y tê tiêp nh-ân bênh n h ân câp cûu chuyên dên r â t khâc n h au , cô th ê d tuyên th â p n h â t n h ü d tuyên 1, dên cd sd cao n h â t n h ü tuyêm 4. Khâ nâng câp cûu d câc cd sd tiêp nhân râ t khâc nhau, hiêu q u â câp cûu phu thuôc râ t nhiêu vàd khâ nâng này. Khâ nâng, ch ât lüdng câp cûu d câc cd sd y tê’ tiêp n h â n düdc xâc dinh bdi hai yêu tô’: N hân lûc và tô chûc (hum an a n d
structural factors). Nguon nhan liic bao gom so liidng va kien thiic, ky nang dUdc dao tao. Yeu to to chiic bao gom cd sd, trang th iet bi thich hdp, thuoc, dich vu cung ling, quy trin h cap ciiu, van chuyen, cach thiic hoat dong. Do do, de tang cUdng he thong cap ciiu phai quan tarn day du den dao tao doi ngu thuc hanh cap ciiu, ke ca bac si, dieu dUdng, nhan vien van chuyen va tran g th iet bi thich hdp, quy trin h thUc hanh cap ciiu. Noi dung dao tao dUa vao chiic nang va trin h do cua tiing tuyen tii thap den cao, dao tao ciiu thtfdng, cap ciiu ban dau, cap ciiu cd ban, cap ciiu nang cao. T rang th iet bi thich hdp phai can c \i vao thuc tran g cap ciiu, tin h pho bien va tin h chuyen sau d tiing tuyen. 3. CHAM SOC CAP CL/U VCJI HE THONG CHAM SOC SLTC KHOE BAN DAU Nhu tren da trin h bay, cham soc cap ciiu d cong dong la thanh to" quan trong dau tien trong he thong cap ciiu nhi khoa. Ph^n 16n tre em co benh thiidng den dau tien vdi *h&y thuoic, phong kham d cong dong trudc khi den khoa cap ciiu chuyen khoa nhi. Cham soc cap ciiu d cong dong gan lien vdi cham soc site khoe ban dau d cong dong. Do do dich vu cham soc cap ciiu cho tre em EMS-C (Emergency Medical Service for chidren) phai dUa vao cong dong (Community - based emergency). Ch&m soc cap ciiu cho tre em la mot qua trin h cham soc bao gom tii du phong, cham soc trtfdc benh vien va van chuyen, chiim soc noi tru d khoa cap ciiu, cham soc chuyen khoa d cac khoa dac biet, sau do la phuc ho: chiic nang. Uy ban ve cap ciiu nhi khoa cua Hoi Nhi khoa Hoa Ky da de x u at mo hinh long ghep cham soc site khoe ban d iu vdi cham soc cap ciiu d cd sd y te diidc nhieu nude ap dung n hu mo hinh sau, trong do cd sd y te n h u "true gitita cua banh xe", xung quanh la he thong cap ciiu, can bo lam cham soc site khoe ban dau co vai tro long ghep moi hoat dong cham soc. 14
1. Dir phóng Co sò y té là truc Phòng bénh bánh xe cap cúu tiém chùng CSSKB0 long ghép \ c á c chám sóc Phòng tai nar 2. Oánh giá cap ciiu 7. Phuc hó¡ chite náng Phát hièn sóm dáu hiéu Oiéu tri vát ly, PHCN nguy kjch dich vu XH 6. Chám sóc chuyén khoa 3. Chám sóc truóc Don vi chám sóc tich circ bénh vién (Van Oieu tri tích cue so sinh ^chuyén ban dáu) 4. Chám sóc ón djnh bénh 5. Chám sóc lién bénh vién Khoa Cap cúu bénh vién (Van chuyén tiép theo) Hình 1.1. Mó hinh lóng ghép chám sóc súc khoé ban dáu vói chám sóc cap cúu ó co só y té (American Academy of Pediatrics, Committee on Pediatric Emergency Medicine) 4. TÍNH SÁN SÀNG CÙA CAP CLÍU Y TÉ Tinh dàc th ú cüa cap cúu y te là phài can thièp tùc khàc, n h an h chóng, phái dánh già chán doán n h an h vá xü tri sóm, làm bénh nhán th o át khoi tin h tran g bénh nguy kich, trá n h tü vong vá di chúng. Do dó dói hoi các cd sò y tè' phài luòn luòn sán sáng. Tính sàn sàng cüa các cd sd cap cúu y té dtíde thè hièn d che dò hoat dòng, dào tao và h u án luyèn lièn tue ky n án g cho n h án vién, có quy trin h cap cúu chuán, có dáy dü tran g th ie t bi cap cúu và sàn sàng vàn chuyén an toàn, bao dàm sü tin h thóng trong chám sóc, cap cúu. Dáy cüng là thè hièn chàt hidng cua mòt cd sd y tè tièp n h án cap cúu. 15
4.1. Hoat dóng cap cúru Hoat dóng cap cúu phái thüc hién 24/24 gid, có thé tiép nhán bénh nhán tai chó, hoác tiép nhán tai ndi xáy ra tai nan. Cd sd tiép nhán bénh nhán cáp cúu phái d vj trí th u á n ldi, gán khu dán cü. Tai bénh vién, khoa cáp cúu phái d gán cong ra váo, gán khoa khám bénh, có bién báo dé nhin thá'y. Do dó, cd sd y té tiép nhán cáp cúu phái d tru n g tám gán ndi dóng dán. Trong xáy düng hé thó’ng cáp cúu, trUóc m át con phán tuyén theo tuyén y té hién nay, trong tUdng lai nén phán tuyén cáp cúu theo khu vüc dán cu thi tot hdn. 4.2. Dáo tao, huán luyen lién tuc cho nhán vién lám cáp cúru Tính sán sáng, n h an h chóng cüa cáp cúu con thé hién d sü thuán thuc tay nghé cúa n h án vién y te. T át cá moi nhán vién lám cáp cúu, ngay tú khi nhán düdc dién thoai báo cáp cúu, d phóng bénh nhán ddi, d phóng khám bénh, ngay cá ngói d bán quáy cüng có khá náng p h át hién tré có biéu hién náng, khó thd, rói loan y thúc, sóc dé có ke hoach chám sóc, can thiép nhanh, khóng ddi theo th ú tü den trUóc hay sau. Do dó ky náng th u án thuc cüa n h án vién lám cáp cúu vá tó chúc sáng loe, phán loai ban dáu tai phóng cáp cúu có y nghia quan trong. Viéc huán luyen lién tuc cho cán bó lájn cáp cúu la rá't cán thiet. Tuy theo trin h dó tú n g tuyén vá tú n g bilóe h u án luyen náng cao, tü dáo tao sd cúu ban dáu, phán loai bénh náng, cáp cúu cd bán (Basic Life Support), cáp cúu náng cao (Advanced Life Support). 4.3. Có quy trinh cáp cúru chuán Moi can thiép cáp cúu cán düdc thüc h án h nhanh. De tao moi th u á n ldi cho moi kíp thüdng trüc cáp cúu, moi cd sd cáp cúu phái có các quy trin h thüc h án h cáp cúu chuán, thích hdp vói tüng tuyén cáp cúu. 16
4.4. Dung cu cap ci/u vä thuoc day du Dung cu va thuöc cap cüu la mot phän song con trong thUc hauh cap cüu. Dung cu cap cüu phäi thich höp vdi 1via tuöi tre cm Thuöc, dung cu cap cüu düdc Uu tien la de cap cüu düdng thd, tu an hoän, than kinh, ngö doc. Cäc dung cu cäp cüu cüng düdc cäc khoa cäp cüu liet ke rö rang, th än h mot danh muc dung cu de kicm soät, de lay khi cap cüu. Cäc danh muc töi can th iet la dung cu de chäm söc cap cüu duong thd, kiem soät vä cap cüu tu ä n hoän, dung cu truven dich, cäc dung cu de tien h än h th ü th u ä t cap cüu, dung cu de cö d|nh chan thüdng. 4.5. S in sang phüdng tien van chuyen cap cOru Phüdng tien van chuyen benh n h än phäi luön luön sän sang d khoa Cap cüu. Sän sang phüdng tien van chuyen cap cü” nidi däp üng düdc tin h k h än trüdng cüa cap cüu. Yeu cäu cüa van chuyen cap cüu khöng chi döi hoi n h an h chöng, mä dieu quan trong lä phäi bäo dam an toän cho ngüdi benh, khöng de benh näng them trong qua trin h van chuyen. Do dö cän cö phüdng tien van chuyen cap cüu thich hdp, c6 kip van chuyen thöng thao nghiep vu, thüdng trüc sän sang. THCCNK-T2 17
TÓ CHI/C VÀ TRANG B| PHÒNG CAP CLflJ NHI 1. BO TRÍ PHÒNG CAP CLÍU - T ât câ moi bênh viên có khám và dieu tri bênh cho tré em phâi có mot khoa/phòng cap cûu de tien h àn h cap cúu kip thòi cho tre em. - Vi tri cua khoa/phòng cap cúu düdc bô tri d ndi ra váo th u ân tién, có bâng hiêu dé d i tim (ngày cüng n h ü dém). - Trang bi dién thoai, internet... dê d i dàng liên lac düdc vói các khoa, phóng trong bénh viên cüng nhü các ndi ngoái bênh viên. - Diên tích phòng cap cúu du rông (6 x 6m), có loi ra vào dê, chiêu sáng tôt, bô” tri các phác do cân thiêt, có ndi dê dung cu, thuoic men câ'p cúu dây du, de lay (xem sd dô 1.1). 2. BÀN/GIUÒNG CAP CLÍU Giüdng de câp cúu bênh nhân phâi d àt cô dinh, d ngay giüa phòng de th u â n tien cho viêc cap cúu (dòi hôi nhiêu ngüdi, nhiêu trang thiêt bi, mày môc...) cho moi dôi tüdng (tù tré sd sinh dên tre lón, thâm chi cho câ ngüdi lón). Hê thông chiêu sáng phâi tôt, riêng dôi vói bênh nhân tôt n h ât là trang bi dên chiêu sáng nhü ô trong phông mo. Bênh nhân cüng phâi düdc co dinh tôt trong khi câp cúu cho nên phâi cô dû các phüdng tien dê cô dinh (túi cát, nep cô’ và dây buôc, nep chân tay...). Ngoài ra cüng nên cô hê thông süôi am hoác các phüdng tién có sán de û âm cho bênh nhân khi cân thiêt (dên süôi, túi chüdm nông). Viêc bô' tri nguon cung câ'p oxy, khi nén, hê thông h ù t phâi dê phia dâu bênh nhân (cô hê thông van, dong hô do và diêu chînh düçfc áp lüc). Ngay sát bênh nhân bô' tri ngân kéo dê sàn phüdng tien câp cúu vé düdng thô (bô d àt nôi k h i quân, ô'ng nôi khi quân, ô'ng nghe và bóng bóp...). Dác b iê t trê n doc th à n h giüdng câ'p cúu cô khâc thüôc do chiêu dài cûa bênh n h ân dê xác dinh düdc kich thüôc cûa bênh n h ân , trá n h di chuyên nhiêu lân. 18
Sd do 1.1. Cách bó tri mot phòng cap cCfU. 1: Loi vào. 2,3: Loi ra. 4: Bàn/Gii/àng cap cifu. 5: Ghé ngôi dieu chinh di/dc dô cao. 6: Máy ghi diên tâm dó/G¡ám sát diên tim/Máy do mât dô bäo hòa oxy... 7: Máy thô. 8: Máy sóc dien. 9: Long áp d l vân chuyen tré sd sinh, tré nhò. 10: Xe cáng vân chuyen và cap ciïu trè lôn. 11 (a): Dung cu sát trùng, xá phòng; (b): Bón rifa tay; (c): Túi rác. 12: Bình oxy diftrù. 13: Tû treo (A: Ngän dirng thuóc và djch truyen. B: Ngän di/ng dung cun cáp cífu - dây truyën - s.pnde các ioai...). 14: Van cùa nguon cap oxy và khi nén. 15: Ô cám diên. 16: Ô càm diên cho máy Xquang. 17: Xe day de phi/dng tien co djnh (túi cát, nep, bäng...). 18: Xe day difng dung cu sát khuan (Con, betadin, cetalon...), nhiiêt ké, kéo, kirn, bông, bäng, garó... 19: Coe treo djch truyen. 20: Máy hút dién/máy hút khi nén (co djnh). 3. PH JÖNG TIÊN CAP d r u PhUdng tiên cap cùu phâi dam bâo hoat dông tôt (thUdng xuyên kiêm tra) sach hoäc vô khuân (yêu câu tùy tùng loai). * Vói nhüng máy móc düdc me ta d sd dé 1.1. (6: Máy giám sát diên tim -hiên nay có máy giám sát da chúc náng: nhip tim, 19