Chăm sóc và theo dõi bệnh nhân sốt xuất huyết dengue kèm suy hô hấp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> CHĂM SÓC VÀ THEO DÕI BỆNH NHÂN SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE <br /> KÈM SUY HÔ HẤP <br /> Bùi Thị Bích Phượng*, Nguyễn Minh Tiến** <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Khảo sát kỹ thuật chăm sóc và theo dõi trẻ sốt xuất huyết Dengue kèm suy hô hấp tại khoa Sốt <br /> Xuất Huyết, bệnh viện Nhi đồng 1 từ 01/06/2012 – 30/09/2012. <br /> Thiết kế: Mô tả tiến cứu loạt ca. <br /> Kết quả: 146 trẻ sốt xuất huyết dengue kèm suy hô hấp, xác định bằng huyết thanh chẩn đoán Mac ELISA <br /> IgM dương tính, được đưa vào lô nghiên cứu với tuổi trung bình là 5,6 tuổi, nhỏ nhất là 6 tháng tuổi, sốt xuất <br /> huyết có dấu hiệu cảnh báo (49,3%), sốc sốt xuất huyết dengue (độ III) (44,5%), sốc sốt xuất huyết dengue nặng <br /> (độ IV) (6,2%). Các yếu tố kỹ thuật quyết định hiệu quả tối ưu đối với thở oxy qua cannula là chọn cannula phù <br /> hợp, kiểm tra dòng oxy đi qua, cố định cannula, đối với thở NCPAP gồm áp lực chính xác, kích cỡ cannula phù <br /> hợp tuổi trẻ, cố định cannula thích hợp. Biến chứng thở NCPAP trong sốc sốt xuất huyết dengue là chảy máu <br /> mũi 2.1%. <br /> Kết luận: Người điều dưỡng nắm vững kỹ thuật hỗ trợ hô hấp cho bệnh nhân sốt xuất huyết dengue kèm <br /> suy hô hấp, đặc biệt thở áp lực dương liên tục qua mũi NCPAP, giúp phát huy tối đa hiệu quả tác dụng của các <br /> kỹ thuật hỗ trợ hô hấp trên bệnh nhân sốt xuất huyết dengue suy hô hấp, góp phần cứu sống bệnh nhân. <br /> Từ khóa: Sốc sốt xuất huyết dengue, thở áp lực dương liên tục qua mũi. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> CARE AND MONITOR OF DENGUE PATIENTS WITH ACUTE RESPIRATORY FAILURE <br /> Bui Bich Phuong, Nguyen Minh Tien <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 4 ‐ 2013: 104 ‐ 109 <br /> Objectives: To explore technique and monitor of DHF patients with acute respiratory failure admitted at <br /> DHF ward, PH1 June 1st 2012 till Sep. 30th 2012. <br /> Method: Prospective case series study. <br /> Results: 146 DHF children complicated with acute respiratory failure who were determined by MacELISA <br /> positive  for  Dengue,  treated  with  respiratory  support,  consisted  of  Dengue  with  warning  signs  49.3%  DSS <br /> (grade III) (44.5%), severe DSS (grade IV) (6.2%), mean age of 5.6 years old, youngest age of 6 months old. Key <br /> technical  factors  determining  optimization  of  oxygen  supply  via  cannula  consisted  of  choice  of  suitable  sizes, <br /> check‐in of oxygen flow via cannula CPAP system included rechecked accurate pressure, suitable size of cannula, <br /> good fixation of cannula. Complications of CPAP application on of patients with dengue shock syndrome (DSS) <br /> complicated with acute respiratory failure was nose bleeding (2.1%). <br /> Conclusion:  Nurses  should  master  technique  of  respiratory  supports,  especially  monitor  and  care  of <br /> NCPAP  system,  helping  maximize  NCPAP  effect  on  patient  prolonged  dengue  shock  syndrome  (DSS) <br /> complicated with acute respiratory failure, contributing to mortality reduction. <br /> Key words: DSS dengue shock syndrome, NCPAP nasal continuous positive airway pressure. <br /> * Điều dưỡng trưởng Khoa sốt xuất huyết Bệnh viện Nhi đồng 1 <br /> ** Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, bệnh viện Nhi đồng 1 <br /> Tác giả liên lạc: BS Nguyễn Minh Tiến ‐ ĐT: 0903391798 ‐ Email: tiennd1@yahoo.com <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> <br /> 105<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 4 * 2013<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Bệnh  sốt  xuất  huyết  Dengue  (SXH‐D)  là <br /> một  bệnh  nhiễm  trùng  cấp  tính  do  siêu  vi <br /> Dengue gây ra và truyền cho người qua muỗi <br /> vằn  Aedes  aegypti.  Chẩn  đoán  lâm  sàng  và <br /> điều  trị  SXH‐D  đã  được  Tổ  Chức  Y  Tế  Thế <br /> Giới  (TCYTTG)  chuẩn  hoá  và  hoàn  thiện  dần <br /> bằng phác đồ hướng dẫn điều trị và chăm sóc. <br /> Một  trong  những  biến  chứng  thường  gặp <br /> trong  sốc  sốt  xuất  huyết  Dengue  là  biểu  hiện <br /> suy hô hấp do tràn dịch màng bụng hay màng <br /> phổi  gây  chèn  ép  hoặc  phù  phổi  do  truyền <br /> dịch  quá  tải  hoặc  do  xuất  hiện  hội  chứng  suy <br /> hô hấp cấp tiến triển, hậu quả của sốc SXH‐D <br /> kéo  dài.  Để  chăm  sóc  và  theo  dõi  bệnh  nhân <br /> SXHD  kèm  suy  hô  hấp,  người  điều  dưỡng, <br /> phải nhận biết sớm và đánh giá tình trạng suy <br /> hô hấp của bệnh nhân SXHD, cũng như đưa ra <br /> kế hoạch chăm sóc thích hợp và áp dụng hiệu <br /> quả  các  kỹ  thuật  hỗ  trợ  hô  hấp  như  thở  oxy <br /> qua  cannula,  thở  áp  lực  dương  liên  tục  qua <br /> mũi  (nasal  continuous  positive  airway <br /> pressure  –  NCPAP),  từ  thay  đổi  tư  thế  bệnh <br /> nhân thích hợp, cách cho thở oxy cannula, cách <br /> lắp  ráp  hệ  thống  NCPAP,  đến  theo  dõi  hoạt <br /> động  hệ  thống  NCPAP  bao  gồm  cài  đặt  và <br /> kiểm  tra  áp  lực  thở  NCPAP,  cũng  như  kích <br /> thước cannula có phù hợp  với  tuổi  trẻ  không, <br /> hệ  thống  bình  làm  ấm  ẩm,…Chính  vì  vậy  mà <br /> chúng  tôi  tiến  hành  nghiên  cứu  đề  tài  “Chăm <br /> sóc  và  theo  dõi  và  bệnh  nhân  sốt  xuất  huyết <br /> dengue  kèm  suy  hô  hấp”  nhằm  rút  ra  một  số <br /> nhận  xét,  kinh  nghiệm  thực  tế  lâm  sàng  cho <br /> các  điều  dưỡng,  giúp  cứu  sống  nhiều  bệnh <br /> nhân sốt xuất huyết dengue nặng kèm suy hô <br /> hấp nặng. <br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu <br /> Mục tiêu tổng quát <br /> Khảo sát kỹ thuật chăm sóc và theo dõi trẻ <br /> sốt  xuất  huyết  Dengue  kèm  suy  hô  hấp  tại <br /> khoa Sốt Xuất Huyết, bệnh viện Nhi đồng 1 từ <br /> 01/06/2012 – 30/09/2012. <br /> <br /> 106<br /> <br /> Mục tiêu cụ thể <br /> Xác định tỉ lệ, đặc điểm lâm sàng trẻ SXHD <br /> kèm suy hô hấp. <br /> Xác  định  tỉ  lệ  các  đặc  điểm  kỹ  thuật  trong <br /> chăm  sóc  và  theo  dõi  bệnh  nhân  thở  oxy  qua <br /> cannula hay hệ thống áp lực dương liên tục: cài <br /> đặt  áp  lực,  kiểm  tra  áp  lực  CPAP,  chọn  cỡ <br /> cannula  thích  hợp,  cố  định  cannula  kín  mũi <br /> bệnh nhân, mức nước bình làm ấm ẩm. <br /> Xác định tỉ lệ biến chứng. <br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Mô tả tiến cứu loạt ca. <br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Tiêu chí chọn bệnh <br /> Bệnh  nhân  ≤  15  tuổi,  được  chẩn  đoán  lâm <br /> sàng  SXHD(5)  xác  định  bằng  huyết  thanh  chẩn <br /> đoán  Mac  ELISA  (IgM)  Dengue  dương  tính  + <br /> suy  hô  hấp  được  bác  sĩ  chỉ  định  thở  oxy  hay <br /> NCPAP. <br /> Suy  hô  hấp:  một  trong  các  dấu  hiệu:  nhịp <br /> thở ≥ 50 l/ph trẻ