Chăn nuôi thú nhai lại - Bài 4

Chia sẻ: Tra Sua Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

134
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài 4: THỨC ĂN CHO TRÂU BÒ Vai trò của thú nhai lại : Cung cấp thịt, sữa, cung cấp sức kéo, cung cấp phân bón, điều hòa công lao động ở nông thôn, là nguồn tích lũy và dự trữ vốn ở nông thôn, cung cấp nguyên liệu cho các ngành khác

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chăn nuôi thú nhai lại - Bài 4

Download» http://Agriviet.Com BAØI 4 THÖÙC AÊN CHO TRAÂU BOØ I. TIEÀM NAÊNG THÖÙC AÊN CHAÊN NUOÂI Trên lãnh th Vi t Nam t n t i nhi u h th ng canh tác đa d ng, cho nên ngu n th c ăn gia súc c ng r t phong phú. H th ng canh tác lúa n c và h th ng canh tác cây tr ng c n là 2 h th ng chính s n xu t các ngu n th c ăn giàu tinh b t. V i trên 30 tri u t n thóc t h th ng canh tác cây lúa n c, hàng năm đã có g n 4,5 tri u t n cám và t m v n là ngu n th c ăn năng l ng c truy n cung c p cho đàn l n và gia c m. H th ng canh tác cây tr ng c n tr ng các lo i hoa màu nh ngô, s n, khoai lang, khoai s , kê,...Ngô là lo i cây tr ng lâu đ i hi n có nhi u kh năng v m r ng di n tích gieo tr ng và tăng năng su t. Đ u th k 20 các n c Đông D ng đã t ng xu t kh u ngô qua Pháp làm th c ăn gia súc, th i gian 10 năm qua di n tích tr ng ngô tăng g n g p 2 l n, hi n đã đ t x p x 700.000 ha. Vi c s d ng r ng rãi các gi ng ngô lai, v i 6 vùng ngô t p trung, cùng v i s n và khoai lang, chăn nuôi s có c s th c ăn m i kh d t o đ c b c ngo t chuy n t chăn nuôi t túc sang chăn nuôi hàng hoá. H th ng canh tác cây tr ng c n, không ch s n xu t ngu n th c ăn giàu tinh b t mà còn s n xu t đ u đ , đ u t ng, l c, v ng, bông. H t cây có d u ng n ngày là ngu n th c ăn giàu protein đa d ng c a chăn nuôi. H th ng canh tác cây công nghi p dài ngày có liên quan đ n ngu n th c ăn giàu protein còn có d a và cao su. Vi t Nam hi n đã có 500.000 ha tr ng d a và trên 400.000 ha cao su (Niên giám th ng kê, 2000). Trong h th ng canh tác cây công nghi p còn ph i đ c p đ n cây mía. Cây mía đã t ng tr ng Vi t Nam t lâu đ i, hi n nay s n xu t mía đ ng đang đ c khuy n khích phát tri n. Các vùng tr ng mía t p trung Duyên h i mi n Trung, mi n Đông Nam B và đ ng b ng sông C u Long s là ch d a l n c a chăn nuôi v th c ăn thô xanh và r đ ng. H th ng canh tác v n ao có năng su t r t cao, t o ra ngu n rau xanh đ lo i thích h p v i m i mùa v . Vi t Nam có 1 tri u km2 lãnh h i, 314.000 ha m t n c và 56.000 ha đ m h . V i tài nguyên m t n c nh v y, chăn nuôi l i có thêm ngu n th c ăn d ng th c v t th y sinh trong đó đáng giá nh t là ngu n th c ăn protein đ ng v t. Đ v t qua s h n ch v đ t, ng i nông dân Vi t Nam c n cù và sáng t o đã tích lu đ c nhi u k thu t phong phú v tăng v , g i v , tr ng xen. Do k t qu c a quá trình lao đ ng và sáng t o này mà v a tăng đ c ngu n l ng th c, th c ph m cho ng i v a t o cho chăn nuôi nhi u ngu n l n v ph ph m làm th c ăn gia súc. c tính hàng năm có 25 tri u t n r m và g n 10 tri u t n thân cây ngô già, ng n mía, dây lang, dây l c, cây đ u t ng.v.v. V i vi c m r ng các nhà máy ch bi n hoa qu , s l i có thêm ngu n ph ph m l n làm th c ăn gia súc có giá tr nh bã d a, bã cam chanh... Thiên nhiên Vi t Nam thu n l i cho vi c s n xu t th c ăn gia súc, nh ng hình nh bao gi c ng v y, cùng v i thu n l i đ ng th i c ng có nh ng khó khăn ph i kh c ph c công đo n sau thu ho ch và b o qu n. Khai thác và s d ng có hi u qu cao các s n ph m chính và các s n ph m ph c a h th ng canh tác đa d ng nói trên là nhi m v to l n c a nh ng ng i làm công tác nghiên c u c ng nh nh ng ng i làm công tác qu n lý. Vi t Nam không có nh ng cánh đ ng c bát ngát và t ng đ i b ng ph ng nh các n c khác. C t nhiên m c trên các tr ng c trung du và mi n núi, còn đ ng b ng c m c ven đê, ven bãi các con sông l n, d c b ru ng, đ ng đi và trong các ru ng màu. Các tr ng c t nhiên v n hình thành t đ t r ng do k t qu c a quá trình lâu dài khai thác không h p lý đ t đ i núi (thói quen đ t n ng làm r y). Có tài li u cho bi t, đ t có tr ng c Vi t Nam c tính 5.026.400 ha. M t đ c đi m l n trên các tr ng c và bãi c t nhiên là r t hi m c h đ u, ch có hoà th o thân bò, t m th p chi m v trí đ c tôn. L ng d tr ch t h u c trong đ t th p, các tr ng c d c các đ d c khác nhau, l i b r a trôi m nh nên năng su t c t nhiên th p. Qui lu t chung là đ u v m a c t nhiên phát tri n m nh nh ng r i chóng ra hoa và đ n cu i v m a, phát tri n ch m và ng ng phát tri n trong v khô hanh. 25
Download» http://Agriviet.Com Tr ng c t nhiên trung du mi n núi ch a đ c t n d ng h t vì liên quan đ n đ d c, ngu n n c cho gia súc u ng, phân b dân c th a (35 ng i/km2) trái l i vùng đ ng b ng (635 ng i/km2), c t nhiên đ c t n d ng tri t đ b ng bi n pháp v a chăn th v a thu c t cho ăn t i chu ng. Do có u th v đi u ki n khí h u mà c tr ng có ti m năng năng su t cao, nh t là đ i v i c voi và c ghi-nê. Có nh ng h chăn nuôi bò s a tr ng c voi thâm canh, m t năm thu ho ch 9-10 l a v i t ng l ng sinh kh i trên 300 t n /ha. Do đ t canh tác r t h n h p (bình quân di n tích đ t trên đ u ng i Vi t Nam đ ng th 128 trong t ng s g n 200 n c trên th gi i), ph ph m làm th c ăn gia súc phong phú, quy mô chăn nuôi còn nh , cho nên di n tích c tr ng không đáng k , ch y u phân b l t các vành đai chăn nuôi bò s a. Đ i v i nhi u n c ngu n th c ăn ph t pho d tiêu th ng đ t ti n. Vi t Nam có tr l ng l n v phân lân. Đã có nh ng đ án xây d ng c s s n xu t ph t phát kh flo làm th c ăn gia súc không nh ng đ tiêu dùng trong n c mà còn th a đ trao đ i v i các n c khác. Có th nói n c ta có ti m năng l n v ngu n ph t phát và ngu n can xi cho gia súc. I I. PHAÂN LOAÏI THÖÙC AÊN 2.1. Phaân loaïi theo giaù trò dinh döôõng Coù raát nhieàu caùch phaân loaïi thöùc aên nhö: Phaân loaïi theo nguoàn goác, phaân loaïi döïa theo toan tính vaø kieàm tính, phaân loaïi theo thaønh phaàn vaø giaù trò dinh döôõng… Thoâng thöôøng, ñeå tieän vieäc ñaùnh giaù giaù trò nguyeân lieäu vaø thuaän tieän trong vieäc toå hôïp khaåu phaàn ngöôøi ta phaân loaïi theo thaønh phaàn vaø giaù trò dinh döôõng; neáu phaân loaïi ñaày ñuû caùc thöùc aên cho thuù ngöôøi ta phaân loaïi theo nguoàn goác. Sau ñaây laø caùch phaân loïai theo giaù trò dinh döôõng: 2.1.1. Thöùc aên thoâ Laø nhöõng thöùc aên coù haøm löôïng chaát xô khaù cao ( ≥18% VCK), thoâng thöôøng ñöôïc söû duïng cho thuù nhai laïi, goàm moät soá loaïi sau: coû töôi, phoù saûn cuûa ngaønh troàng troït, coû khoâ, rôm… Trong thöùc aên cuûa thuù nhai laïi, thöùc aên thoâ raát quan troïng cho nhoùm thu nhai laïi, ñoái vôùi thuù ñoäc vò thì chaát xô hieän dieän trong khaãu phaàn vôùi soá löôïng haïn cheá töø 5-10% tuøy theo loaïi thuù. 2.1.2. Thöùc aên cung naêng löôïng Laø nhöõng thöùc aên coù nguoàn cung caáp naêng löôïng cao : haøm löôïng glucid ≥ 50%, hoaëc löôïng lipid ≥ 20%, coù haøm löôïng protein < 18% vaø löôïng xô thoâ < 18%. Goàm caùc loaïi haït hoøa baûn, ñaäu naønh haït, caùc loaïi khoai, chaát beùo….. 2.1.3. Thöùc aên cung ñaïm Laø nhöõng thöùc aên giaøu chaát ñaïm, coù haøm löôïng protein ≥18% vaø löôïng xô thoâ döôùi 18%., nhö: boät söõa, boät caù, boät thòt, boät loâng vuõ, boät huyeát, baùnh daàu ñaäu naønh, baùnh daàu phoïng, baùnh daàu döøa, baùnh daàu boâng vaûi, caùc loaïi naám men, truøng ñaát.... 2.1.4. Thöùc aên boå sung Bao gồm caùc loaïi thöùc aên boå sung sau: -Thöùc aên boå sung sinh toá -Thöùc aên boå sung khoaùng - Thöùc aên boå sung toång hôïp hoùa hoïc hoaëc sinh hoïc 2.2. Phaân loaïi thöùc aên theo nguoàn goác 2.2.1. Thöùc aên nguoàn goác thöïc vaät: 2.2.1.1. Thöùc aên xanh 26
Download» http://Agriviet.Com Löôïng nöôùc cao,chaát khoâ coù nhieàu chaát dinh döôõng vaø töông ñoái deã tieâu. Thaønh phaàn dinh dưỡng tuøy vaøo gioáng caây troàng, moâi tröôøng, kyõ thuaät canh taùc. ÔÛ VN phong phuù ña daïng nhöng chæ taäp trung vaøo muøa möa,gồm một số nhóm sau: Coû hoøa thaûo Taêng tröôûng nhanh ôû VN, naêng suaát cao nhöng nhanh hoùa xô. Löôïng protein thoâ trung bình 75-145g/1kg chaát khoâ. Löôïng chaát xô khaù cao: 269-372g/1kg chaát khoâ. Caàn thu hoaïch coû ñuùng löùa. Coû hoøa thaûo thöôøng thieáu Ca vaø P. Coû voi, elephant grass (Pennisetum Purpureum): Coû naày hieän nay ñöôïc troàng ñeå caét cho boø aên ôû nhieàu traïi chaên nuoâi quoác doanh vaø gia ñình. Coû raát deã troàng öa ñaát nhieàu maøu töôi xoáp chòu ñöôïc haïn khoâng chuïi ngaäp uùng, deã troàng coù theå troàng baèng hoâm (nhö mía) baèng nhaùnh hay baèng haït (ít troàng). Sau khi troàng 60 - 90 ngaøy laø caét löùa ñaàu, neáu phaân ñaày ñuû cöù 40 ngaøy sau caét laïi moät laàn. Moät naêm coù theå caét töø 8 - 9 laàn. Naêng suaát khoaûng 400 – 500 taán/ha. Coû saû, coû Ghineâ, coû söõa, guinea grass (Panicum Maximum): Ñaây laø loaïi coû tröôøng nieân coù theå troàng ñeå chaên thaû boø hoaëc caét cho boø aên,coû saû chòu ñöôïc khí haäu khoâ haïn vì coù boä reå phaùt trieån khaù saâu. Coû saû laù nhoû ñeå chaên thaû, naêng suaát 80-100 taán/ha. Coû saû laù lôùn ñeå caét, naêng su61t trung bình 150-250 taán/ha. Coû loâng taây, coû para (Bracharia mutica) : Coû moïc töông ñoái maïnh, thích hôïp nôi aåm öôùt nhieàu aùnh saùng. Thaân coû boø lan treân maët ñaát ñaâm reå vaø noïc nhieàu nhaùnh. Coû raát deã troàng coù theå troàng baèng nhaùnh hay baèng hoät. Thöôøng troàng baèng nhaùnh. Luùc coû vöøa ñôm boâng thì thu hoaïch. Naêng suaát trung bình 70 - 100 taán/ha/naêm. Caây hoï ñaäu: Ñieàu kieän töï nhieân khoâng thích hôïp caùc gioáng oân ñôùi, caùc gioáng nhieät ñôùi coù naêng suaát thaáp. Chieám tyû leä 4-5% treân ñoàng coû töï nhieân. Giaøu protein thoâ (167g/kg chaát khoâ), vitamin, khoaùng. Haøm löôïng chaát khoâ cao (200-260g/kg thöïc lieäu), giaù trò naêng löôïng cao hôn hoï hoøa thaûo. Öu ñieåm laø reã coù khaû naêng coäng sinh vôùi vsv taïo protein, vitamin, khoaùng maø khoâng caàn boùn nhieàu phaân. Nhöôïc ñieåm laø thöôøng chöùa moät soá chaát khoù tieâu hoùa hay ñoäc toá. Coû Stylo (Stylosanthes): 27
Download» http://Agriviet.Com Thích hôïp ñaát ngheøo dinh döôõng vaø chua, troàng phuû ñaát choáng soùi moøn. Nhanh bò xô hoùa, neân thu hoaïch luùc coøn non, baét ñaàu coù nuï. Chaát khoâ 220-260g/kg thöïc lieäu. Protein thoâ 160g vaø xô thoâ cao 266-272g/kg chaát khoâ. Thöôøng ñöôïc troàng xen vôùi vôùi coû hoøa thaûo ñeå chaên thaû hay laøm coû khoâ. Caây keo daäu (Leucaena leucocephala): Phaùt trieån treân nhieàu vuøng sinh thaùi khaùc nhau. Protein thoâ cao 270-280g vaø xô thoâ thaáp 155g/kg chaát khoâ. Trong keo daäu coù ñoäc toá momosin neân duøng giôùi haïn cho gia suùc. Ñaäu hoàng ñaùo (Vigna ungiuculata) Caây hoï ñaäu moät naêm, thaân boø, troàng choáng soùi moøn vaø laøm TAÊGS. Tyû leä VCK 17-18%. Trong 1kg chaát khoâ coù 200-210g pretein vaø 2000-2100 Kcal ME. 2.2.1.2. Thöùc aên thoâ khoâ Goàm coû khoâ vaø caùc phuï phaåm noâng nghieäp khaùc. Xô cao, ngheøo chaát dinh döôõng. Rôm Saûn löôïng rôm ôû VN cao, reû tieàn. Chaát xô cao 320-350g/kg chaát khoâ, chaát xô rôm hôi khoù tieâu hoùa. Löôïng protein thoâ thaáp (2-4%) vaø tyû leä tieâu hoùa protein ôû thuù nhai laïi cuõng thaáp (30-37%). Coû khoâ Coù giaù trò dinh döôõng cao hôn caùc phuï phaåm khaùc. Chaát löôïng tuøy vaøo gioáng coû vaø ñieàu kieän khi thu hoaïch. Baûo quaûn khi aåm ñoä coøn töø 15-17%. Coû khoâ goàm coû hoøa thaûo vaø coû hoï ñaäu coù gía trò dinh döôõng toát hôn. Thaân caây baép sau khi thu hoaïch Nguoàn thöùc aên taän thu khaù quan troïng. Trong 1 kg thaân caây baép coù 600-700g chaát khoâ, 280-300g xô, 60-70g protein. 2.2.1.3. Thöùc aên nhoùm khoai, cuû, traùi Laø thöùc aên töông ñoái phoå bieán cho gia suùc. Ñaëc ñieåm chung cuûa nhoùm thöùc aên naày laø nhieàu nöôùc, ngheøo protein, ngheøo chaát beùo, chaùc chaát khoaùng thaáp; giaøu tinh boät , ñöôøng vaø xô thaáp nhöng deã tieâu. Khoai lang Thôøi gian sinh tröôûng ngaén, troàng ñöôïc nhieàu vuøng. Löôïng chaát khoâ 270-290g/kg. Löôïng protein thaáp 35-39g/kg CK, tinh boät vaø ñöôøng cao: 850-900g/kgCK. Khoai myø 28
Download» http://Agriviet.Com Ñöôïc söû duïng töông ñoái roäng raõi trong chaên nuoâi. Löôïng chaát khoâ 277-343g/kg. Löôïng protein thaáp 29g/kg CK, tinh boät vaø ñöôøng cao: 850-900g/kgCK, myø ñaèng coù löôïng tinh boät cao hôn myø ngoït. Khoai myø töôi chöùa chaát cyanoglucoside ,bò men linamarinasase hoaït hoùa taïo ra acid cyanhydric. Khi phôi hay naáu seõ laøm giaõm löôïng HCN. 2.2.1.4. Thöùc aên haït hoøa thaûo Cung caáp chuû yeáu nguoàn nguoàn thöùc aên cung naêng löôïng cho thuù daï daøy ñôn. Thaønh phaàn chính cuûa haït laø tinh boät. Sau khi phôi chaát khoâ bieán ñoåi töø 86-90%. Chaát xô thaáp, haøm löôïng protein töø 7-12%. Baép: Ñöôïc söû duïng töông ñoái roäng raõi trong chaên nuoâi gia suùc. Coù theå duøng baép trong khaåu phaàn vôùi tyû leä cao tuøy theo giaù caû treân thò tröôøng. Baép giaøu Carotene, ñaây laø moät nguoàn cung vit.A trong khaåu phaàn. Haøm löôïng xô thaáp giuùp thuù ñoäc vò tieâu hoùa toát. Baép chöùa nhieàu caùc acid beùo chöa baõo hoøa laøm môõ heo nhaõo, deã bò oxyd hoùa neân khoù baûo quaûn. Baép sau khi thu hoaïch phaûi ñöôïc saáy ñeán khi aåm ñoä döôùi 14% môùi ñöôïc döï tröõ. Neáu khoâng seõ bò moác gaây ñoäc cho thuù. Tinh boät vaø ñöôøng : 720-800g/kgCK, ME: 3100-3200kcal/kg. Löôïng protein töø 80-120g/kg. Baép thieáu Lysine, Tryptophan vaø Threonin neân phaûi ñöôïc phoái hôïp vôùi caùc thöïc lieäu cung protein khaùc ñeå caân baèng acid amin trong khaåu phaàn. Luùa: Laø nguoàn löông thöïc chuû yeáu cho ngöôøi ôû caùc nöôùc nöôùc nhieät ñôùi. Coù theå söû duïng moät phaàn cho gia suùc. Löôïng protein töø 80-90g/kg vaø chaát xô töø 90-120g/kg. Trong luùa coù traáu giaøu silic coù hai cho ñöôøng tieâu hoùa cuûa thuù. Cao löông: Coù raát nhieàu loaïi, thöôøng troàng laøm thöùc aên gia suùc ôû nhöng vuøng löôïng möa thaáp. 2.2.1.5. Thöùc aên haït hoï ñaäu Giaøu protein vaø caùc acid amin khoâng thay theá cho gia suùc. Phaàn lôùn coù chöùa ñoäc chaát hoaëc chaát öùc cheá quaù trình tieâu hoùa. Ñaäu naønh Laø thöùc aên goác thöïc vaät giaøu protein:410-430g/kg CK. Chaát beùo 160-180g/kg CK, naêng löôïng 3600-3700Kcal/kg CK. Giaøu acid amin lysine, tryptophan. 29
Download» http://Agriviet.Com Caàn phaûi söû lyù nhieät laøm maát hieäu löïc cuûa moät soá ñoäc toá nhö: antitrypsin, ureasase, lipoxydasase… 2.2.1.6. Phoù saûn cheá bieán noâng saûn Taám Vieät Nam saûn xuaát nhieàu luùa neân caùc phuï phaåm trong quaù trình xay xaùt luùa (taám, caùm) ñöôïc söû duïng raát phoå bieán trong nuoâi heo. Taám coù theå thay theá hoaøn toaøn baép trong khaåu phaàn maø khoâng aûnh höôûng ñeán naêng suaát cuûa gia suùc. Giaù taám vaø baép thöôøng gaàn baèng nhau nhöng taám ít bò nhieãm naám moác hôn baép neân thöôøng ñöôïc öu tieân duøng cho heo con. Tuy nhieân duøng cho heo, kích thöôùc haït taám phaûi ≤ 2 mm. Haøm löôïng protein 70-90g/kg Caùm gaïo Laø saûn phaåm phuï cuûa coâng nghieäp xay saù. Hình thaønh töø lôùp voû noäi nhuõ, maàm phoâi cuûa haït. Haøm löôïng protein töø 120-140g/1kg CK, chaát beùo 110-180g/1kg CK Caùc acid amin giôùi haïn laø Lys, Thr, Met. Do haøm löôïng beùo cao neân caùm tröõ laâu deã bò oâi laøm giaûm tính ngon mieäng. Ngoaøi ra neáu coù nhieàu traáu trong caùm, khaû naêng tieâu hoùa seõ giaûm. Vì vaäy phaûi raát haïn cheá duøng caùm cho heo con, nhöng coù theå duøng trong khaåu phaàn heo lôùn vôùi tyû cao khi giaù caùm haï. Caùm gaïo môùi thöôøng coù muøi thôm neân kích thích heo aên nhieàu. Caùm raát giaøu vitamin nhoùm B (B1, PP, B5) vaø acid beùo. Caùc loaïi baùnh daàu nhö: baùnh daàu ñaäu naønh, baùnh daàu phoïng, baùnh daàu boâng, baùnh daàu döøa… cuõng ñöôïc söû duïng ñeå cung caáp ñaïm nguoàn goác thöïc vaät cho thuù. Caùc phuï phaåm khaùc: ngoaøi ra coøn nhieàu phuï phaåm cuûa ngaønh cheá bieán khaùc nhö: heøm bia,phuï phaåm cheá bieán ñaäu naønh vaø taøu huû, phuï phaåm cheá bieán boät my,ø ræ maät ñöôøng, phoù saûn cheá bieán thôm……. 2.2.2. Thöùc aên nguoàn goác ñoäng vaät Goàm taát caû caùc saûn phaåm cheá bieán töø nguyeân lieäu ñoäng vaät nhö: boät söõa, boät caù, boät toâm, boät thòt, boät loâng vuõ, boät huyeát……Haàu heát nhöõng thöùc aên ñeàu giaøu protein vaø coù töông ñoái ñaày ñuû caùc acid amin khoâng thay theá, caùc nguyeân toá khoaùng caàn thieát vaø moät soá sinh toá. Tyû leä tieâu hoùa vaø haáp thu caùc chaát dinh döôõng trong thöùc aên ñoäng vaät raát cao. Ñaây laø nguoàn thöùc aên boå sung protein quan troïng cho gia suùc gia caàm ôû Vieät Nam. Moät soá thöùc aên nguoàn goác ñoäng vaät thöôøng söû duïng cho vaät nuoâi nhö: Boät caù Laø thöùc aên ñoäng vaät coù protein chaát löôïng cao nhaát, ñöôïc cheá bieán töø caù töôi cheá bieán töø pheá phaåm cuûa coâng nghieäp cheá bieán caù. Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa boät caù phuï thuoäc vaøo nguoàn nguyeân lieäu. Protein trong boät caù saûn xuaát taïi Vieät Nam bieán ñoäng töø 30 – 70% vaø muoái töø 0,5 – 20% . 30
Download» http://Agriviet.Com Boät thòt coù hai loaïi laø boät thòt khoâng xöông vaø boät thòt coù xöông, thoâng thöôøng ñöôïc cheá bieán töø thaân thòt vaät nuoâi khoâng duøng laøm thöïc phaåm cho ngöôøi hoaëc töø caùc pheá phaåm cuûa loø moå. Tyû leä protein trong boät thòt töø 30 – 50% , khoùng töø 8 – 35% vaø môõ töø 8 – 15%. 2.2.3. Thöùc aên boå sung Thöùc aên boå sung laø nhöõng chaát höõu cô hay caùc chaát khoaùng ôû daïng töï nhieân hay toång hôïp, ñöôïc ñöa vaøo thöùc aên vôùi lieàu raát thaáp goàm moät soá loaïi thöùc aên boå sung nhö sau: Thöùc aên boå sung ñaïm nhö NPN, acid amin toång hôïp. Boå sung khoaùng ña hoaëc vi löôïng. Boå sung caùc loaïi sinh toá. Boå sung khaùng sinh va caùc chaát kích thích sinh tröôûng. Caùc loaïi thöùc aên boå sung khaùc nhö chaát choáng oxy hoùa, chaát maøu, chaát taïo muøi…… III. BIEÄN PHAÙP GIAÛI QUYEÁT THÖÙC AÊN Thöùc aên goùp phaàn giaûi quyeát giaù thaønh saûn phaåm cho vaät nuoâi, ở Việt Nam có một số biện pháp giải quyết thức ăn cho thú nhai lại như sau: 1) Taän duïng phuï phaåm noâng nghieäp,cheá bieán vì có số lượng lớn và giaù reû.VD: rôm daây ñaäu thaân laù,caây baép ,daây khoai lang, laù khoai mì (haøm löôïng ñaïm cao), ngoïn mía. Phuï phaåm ngaønh cheá bieán: taám, caùm, xaùc ñaäu naønh, boït ñöôøng… .Phuï phaåm ñoùng hoäp traùi caây: voû thôm,voû ñu ñuû, voû mít chuoái…… 2) Söû duïng ñoàng coû thieân nhieân: vuøng ñaát maø treân ñoù ngöôøi ta khoâng söû duïng canh taùc moät loaïi naøo khaùc, hieän nay dieän tích ñaát naày coù soá löôïng khaù lôùn . Söû duïng ñaát haøng raøo, coû daïi….. (ôû ñoàng coû töï nhieân coù haïi cho thuù) haøm löôïng dinh döôõng ôû ñoàng coû töï nhieân thaáp. 3)Söû duïng ñoàng coû nhaân taïo:laø nhöõng dieän tích ñaát qui hoaïch daønh rieâng laøm thöùc aên cho Traâu Boø. *Ñoàng coû caét: troàng nhöõng loaïi caây ,caét cho traâu boø aên,ñoàng coû caét phaûi choïn loaïi caây ñeå troàng coù naêng suaát cao veà giaù trò boå döôõng: -Coû voi (Pennisetum Purpureum) Coû naày hieän nay ñöôïc troàng ñeå caét cho boø aên ôû nhieàu traïi chaên nuoâi quoác doanh vaø gia ñình. Coû raát deã troàng öa ñaát nhieàu maøu töôi xoáp chòu ñöôïc haïn khoâng chuïi ngaäp uùng. Thaân coû coù theå cao ñeán 3m gioáng nhö caây mía lau. Coû voi raát deã troàng coù theå troàng baèng hoâm (nhö mía) baèng nhaùnh hay baèng haït (ít troàng). Caùch troàng: Sau khi laøm ñaát kyõ, boùn loùt töø 10-20 taán phaân höõu cô, laøm haøng caùch nhau töø 50 - 60cm vaø buïi caùch buïi töø 30-40cm. Sau khi troàng 60 - 90 ngaøy laø caét löùa ñaàu, neáu phaân ñaày ñuû cöù 40 ngaøy sau caét laïi moät laàn. Moãi laàn caét 1 ha cho töø 40 – 50 taán. Moät naêm coù theå caét töø 8 - 9 laàn. Naêng suaát khoaûng 400 – 500 taán/ha. 31
Download» http://Agriviet.Com -Coû loâng taây (Bracharia mutica) Hay coû para laø gioáng coû moïc töông ñoái maïnh, thích hôïp nôi aåm öôùt nhieàu aùnh saùng. Thaân coû boø lan treân maët ñaát ñaâm reå vaø noïc nhieàu nhaùnh. Coû raát deã troàng coù theå troàng baèng nhaùnh hay baèng hoät. Thöôøng troàng baèng nhaùnh. Ñaát caøy böøa kyõ boùn loùt 10 taán phaân chuoàng raïch haøng caùch haøng 40cm, ñaët hom gioáng saép xuoâi theo haøng raïch, hoaëc chaët coû thaønh töøng khuùc töø 10 - 20 phaân raûi thöa xuoáng maët ñaát coù nöoâùc thaám 60 ngaøy sau thaân boø lan roäng che kín ñaát. Luùc coû vöøa ñôm boâng thì thu hoaïch. Naêng suaát trung bình 70 - 100 taán/ha/naêm. -Coû xaû (Panicum Maximum) Ñaây laø loaïi coû tröôøng nieân coù theå troàng ñeå chaên thaû boø hoaëc caét cho boø aên,coû xaû chòu ñöôïc khí haäu khoâ haïn vì coù boä reå phaùt trieån khaù saâu. Caùch troàng: Laøm ñaát kyõ, boùn loùt 10-15 taán phaân chuoàng, thöôøng troàng coû baèng teùp hoaëc baèng hoät, troàng daày 30cm x 40cm. Caùc nhaø chaên nuoâi troàng coû xaû laù nhoû ñeå chaên thaû, troàng coû xaû laù lôùn ñeå caét. Naêng suaát trung bình töø 80- 150 taán/ha/naêm. -Coû Stylo (Stylosanthes): Coù hai loaïi: * S.Guianesis caây cao buïi to thích moïc nôi thaáp nhieàu maàu mô.û * S.Gracillis caây nhoû, laù nhoû thaáp hôn, chòu ñaát xaáu, khoâ hôn. Ñaây laø loaïi coû hoï ñaäu deãå troàng coù khaû naêng chòu haïn, naêng suaát 50 ñeán 70taán/ha/naêm. Ñaëc bieät laø moät naêm coù theå coá ñònh ñaïm cho ñaát töø 80 - 100kg ñaïm/ha. -Caây bình linh: caây thaân goã,hoï ñaäu,haøm löôïng dinh döôõng cao ,khaû naêng coá ñònh ñaïm (boå xung ñaïm töø ñaát)trong khoâng khí. -Ñaäu ma : loaïi coû hoï ñaäu,thaân leo ,troàng xen coû ñaäu. *Ñoàng coû chaên thaû: ngöôøi ta troàng roài thaû traâu boø aên töï do.Choïn caây coù khaû naêng taùi sinh toát chòu ñöôïc daãm ñaïp cuûa traâu boø.Vd: coû xaû(daãm ñaïp cao).Coû Beronudaz coù taùc duïng che phuû ñaát vaø haïn cheá tình traïng xoùi moøn (ÑK chaên thaû :noâng tröôøng boø söõa SB) • Söû duïng quaûn lyù ñoàng coû: Dieän tích ñoàng coû hôïp lyù cho 1 gia suùc/naêm: axb axbxf S = + c c S : dieän tích caàn thieát cho 1 gia suùc chaên thaû/naêm/m2 a : soá ngaøy 1 con gia suùc chaên thaû /naêm b : nhu caàu coû 1 con/ngaøy c : saûn löôïng coû (kgm/m2 ) f : heä soá (0,3 ñeán 0,5) möùc ñoä taùi sinh trong 1 naêm. 32
Download» http://Agriviet.Com Aùp duïng bieän phaùp caét hoaëc chaên thaû luaân phieân ,chia ñoàng coû thaønh nhieàu loâ ,soá loâ tuøy thuoäc vaøo khaû naêng taùi sinh cuûa coû (VD : 1 loâ 7 ngaøy chaên thaû,caét ,phaûi coù 4 loâ =28 ngaøy )khoâng neân chaên thaû treân 1 loâ quaù laâu (TB 4 ñeán 7 ngaøy) - Phaûi ñaûm baûo quaù trình boùn phaân ,chaêm soùc töôùi nöôùc ñeå ñaûm baûo coû taùi sinh kòp thôøi ,raøo ngaên loâ,neân duønh nguyeân lieäu reû,ñeå coù theå thay ñoåi loâ coû – duøng raøo ñieän (ngaên vaø quaûn lyù ñoàng coû). - Boá trí caây boùng maùt cho TB. - Boá trí nöôùc uoáng : khoaûng caùch maùng nöôùc tuøy theo tuoåi gia suùc(trung bình 0,5 ñeán 1 km) - Ñoàng coû chaên thaû thì 2 ñeán 3 naêm troàng laïi . - Ñoàng coû caét : 4 naêm troàng laïi - Caùch caét : saùt goác(dö 1 taác ñeå caây taùi sinh) 3.4. Döï tröõ cheá bieán thöùc aên cho traâu boø: Traâu boø söû duïng thöùc aên thoâ laø chuû yeáu. Moät traâu boø trung bình 12 ñeán 15 taán thöùc aên xanh/naêm. Muøa möa dö thöøa, döï tröõ coù nhieàu caùch - Baèng caùch phôi saáy : duøng naêng löôïng giaûm nöôùc trong thöùc aên:phôi baèng naêng löôïng maët trôøi ,saáy: naêng löôïng than cuûi (khoâng hieâu quaû KT);rôm:phôi,chaát ñoáng;coû:phôi nhanh traùnh maát vitamin phôi coû xong ñöa vaøo kho baûo quaûn(giöõ laâu vaøi thaùng)nhöôïc ñieåm haøm löôïng dinh döôõng maát ,ngon mieäng khoâng cao. - Phöông phaùp uû chua : döï tröõ TA ñeán leân men,yeám khí (VSV coù lôïi ,phaùt trieån trong ñieàu kieän thieáu O2VSV coù haïi phaùt trieån trong ñieàu kieän nhieàu O2 ) - Phöông phaùp coû uû chua : • Nôi uû: hoá uû - hoá uû noåi ,chìm ,nöûa noåi nöûa chìm,kích thöôùc thuøng khoâng quaù lôùn khi laáy thuùc aên thôø gian keùo daøi,quaù nhoû khoâng KT.Thôøi gian laáy TA trong hoá khoâng quaù 01 thaùng. • Nguyeân lieäu uû chua: coû xanh ,töôi ,coû voi ñuôc öa chuoäng ,caây baép vì haøm löông ñöôøng lôùn hôn ñaïm ,nöôùc thaáp ,rau muoáng haøm löôïng nöôùc cao neân khoâng duøng uû chua . • Caùch laøm :nguyeân lieäu ñem veà caét veà ñoaïn ngaén 10-20cm (traùnh laõng phí khi thuù aên).Ñöa nguyeân lieäu vaøo hoá ,neùn chaët (moâi tröôøng yeám khí) cho ít phuï gia nhö muoái hoaëc chaát phuï gia.baép moâi tröôøng taïo chaát boät ñöôøng.Muoái :caûi thieän ngon mieäng .Sau khi ñaày hoá ñaäy nylon ñeå nöôùc khoâng vaøo,taïo moâi tröôøng yeám khí VSV hoaït ñoäng,coû phaùt trieån leân men .Thôøi gian ñöa coû cho ñeán uû ñaày: caøng nhanh caøng toát,khoâng keùo daøi 3 ngaøy vì VSV thieáu khí thang.Laáy thaúng töø treân xuoáng,ngoaøi vaøo trong ñeå traùnh hö hoûng (cho pheùp 5 ñeán 10 %) Khi cho thuù aên thöùc aên uû chua töø töø ít ñeán nhieàu vì coù theå gaây xaùo troän tieâu hoùa. Öu ñieåm thöùc aên uû chua: taêng ngon mieäng 33
Download» http://Agriviet.Com Khuyeát ñieåm : ñoái vôùi beâ ngheù,traâu boø söõa :gaây chua trong söõa. IV. CAÙCH TOÅ HÔÏP KHAÅU PHAÀN CHO BOØ 4.1. Ñònh nhu caàu Nhu caàu cuûa thuù thay ñoåi tuøy theo loaøi, gioáng, theo höôùng saûn suaát, theo töøng caù theå vaø moâi tröôøng maø noù sinh soáng. Haèng ngaøy thuù caàn chaát dinh döôõng cho moät soá hoaït ñoäng sinh lyù bình thöôøng vaø taïo ra thuù saûn. Moät soá nhu caàu vaät chaát cuûa thuù nhö: 4.1.1. Nhu caàu duy trì: Laø nhu caàu veà nhöõng döôõng chaát caàn thieát ñeå thuù hoaït ñoäng bình thöôøng haøng ngaøy. Ñieàu kieän cuûa traïng thaùi duy trì laø: - Moïi hoaït ñoäng cuûa thuù giaûm ñeán möùc thaáp nhaát. - Thuù khoâng cho caùc saûn phaåm naøo caû. - Thuù khoâng taêng troïng, khoâng giaûm troïng. Quaù trình trao ñoåi chaát ôû möùc caân baèng. Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng tôùi nhu caàu duy trì: - Theå troïng vaät nuoâi: vaät nuoâi caøng lôùn thì nhu caàu caøng cao, tuy nhieân neâu tính nhu caàu naêng löôïng theo ñôn vò theå troïng thì vaät nuoâi coù taàm voùc nhoû yeâu caàu naêng löôïng cao hôn vaät nuoâi coù taàm voùc lôùn. - Loaøi, gioáng ,tuoåi, caù theå: Caùc loaøi, gioáng ,tuoåi, caù theå khaùc nhau thì nhu caàu seõ khaùc nhau. Ví duï: Cuøng moät troïng löôïng nhö nhau, nhöng khi voã beùo boø höôùng thòt thì tieâu hao naêng löôïng treân moät ñôn vò theå troïng thaáp hôn boø höôùng söõa laø 15%. - Caùc ñieàu khieän ngoaïi caûnh khaùc: • Nhieät ñoä: Nhieät ñoä tôùi haïn cuûa moät soá thuù: Boø : 10 – 15OC Choù: 15 – 20 OC Heo :20 – 25 OC Thoû: 15 – 20 OC Gaø : 20 – 25 OC Ôû nhieät ñoä tôùi haïn thuù tieâu hao ít naêng löôïng nhaát cho ñieàu hoøa thaân nhieät. • AÅm ñoä: Khoâng khí caøng aåm thì ñoä daãn nhieät caøng cao. • AÙnh saùng: AÙnh saùng kích thích trao ñoåi chaát, kích thích moïi hoaït ñoäng vaät nuoâi neân laøm taêng nhu caàu naêng löôïng . Baûng 6.1 Nhu caàu chaát dinh döôõng cho duy trì haøng ngaøy cuûa boø caùi ôû giai ñoaïn 3 thaùng tröôùc khi ñeû ôû vuøng nhieät ñôùi* Khối Yêu Nhu cầu chất Năng Protein Ca P lượng bò cầu khô thức ăn lượng thô tăng trao đổi trọng (ME) (kg/con) (kg/ Kg/ Kg/ (Mcal/ (g/ (g/ (g/ 34
Download» http://Agriviet.Com ngày) con 100kg con) con) con) con) 250 0,6 6,5 2,6 12,5 579 22 17 300 0,6 7,4 2,5 14,2 641 24 18 350 0,6 8,3 2,4 16,1 650 25 19 400 0,6 9,2 2,3 17,8 671 26 20 450 0,6 10,0 2,2 19,4 679 27 21 4.1.2. Nhu caàu taêng tröôûng: Baûng 6.2 Tuoåi thaønh thuïc, tröôûng thaønh veà taêng tröôûng, thôøi gian mang thai moät soá vaät nuoâi. LOAØI TUOÅI TUOÅI TRÖÔÛNG THAØNH THÔØI GIAN THAØNH THUÏC VEÀ TAÊNG TRÖÔÛNG MANG THAI,AÁP Traâu 10-12 thaùng 6 naêm 310-320 ngaøy Boø 8-10 thaùng 5 naêm 280-290 ngaøy Deâ, cöøu 7-8 thaùng 4 naêm 150 ngaøy Heo 6-8 thaùng 2 naêm röôûi 114 ngaøy Choù 6-8 thaùng 2 naêm röôûi 60-63 ngaøy Gaø 4 thaùng 1 naêm röôûi 20-22 ngaøy Vòt 4-6 thaùng 1 naêm röôûi 27-35 ngaøy Laø nhu caàu veà nhöõng döôõng chaát caàn thieát ñeå ñaùp öùng söï phaùt trieån cuûa cô theå. Nhu caàu naày tuøy thuoäc vaøo khoái löôïng vaø chaát löôïng vieäc taêng tröôûng. Thoâng thöôøng ñeå tính toaùn nhu caàu naày ngöôøi ta döïa vaøo möùc taêng troïng haøng ngaøy cuûa thuù. Tuøy theo loaøi thuù maø tuoåi vaø caùc giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau. Khi thuù ñaït söï tröôûng thaønh veà taêng tröôûng thì nhu caàu naày khoâng coøn nöõa. Ñaëc ñieåm cuûa giai ñoaïn sinh tröôûng: - Söï phaùt trieån caùc cô quan trong cô theå khoâng ñoàng ñeàu: ñaàu tieân naõo vaø heä thaàn kinh, sau ñoù ñeán moâ xöông, moâ cô vaø moâ môõ. Do ñoù tuøy giai ñoaïn taêng tröôûng maø cung caáp chaát dinh döôõng cho phuø hôïp. - Theo moät soá taùc giaû thì troïng löôïng cuûa ñoäng vaät luùc ½ tuoåi tröôûng thaønh ñaõ baèng 80% troïng löôïng luùc tröôûng thaønh. - Thuù trong giai ñoaïn thaønh thuïc thì coù söï phaùt trieån maïnh veà cô. 4.1.3. Nhu caàu nhu caàu saûn xuaát: - Nhu caàu ñöïc gioáng. - Nhu caàu ñöïc laøm vieäc. - Nhu caàu con caùi mang thai. Baûng 6.3 Troïng löôïng cuûa töû cung vaø thai boø trong thôøi kyø coù thai Giai ñoaïn Töû cung vaø Phoâi hoaêc Dòch oái Nhau thai Töû cung mang thai chaát chöùa (kg) thai (gm) roãng (ngaøy) (gm) (gm) (kg) 35
Download» http://Agriviet.Com 0-30 0,9 0,5 - 4,5 0,9 31-60 1,6 5,9 181,6 49,5 1,4 61-90 2,3 72,6 590,2 149,8 1,5 91-120 4,0 531,4 1600,0 258,5 1,7 (kg) (kg) (kg) (kg) 121-150 10,1 1,6 5,0 0,7 2,8 151-180 14,6 3,8 5,5 1,3 4,1 181-210 23,8 9,5 6,4 2,5 5,5 211-240 37,4 17,7 10,0 2,4 7,3 241-270 53,8 28,6 11,8 3,4 10,0 271-300 67,8 39,9 15,4 3,8 8,6 G.W.Salsbury, N.L. Vandenmark 1978, Physiology of Reproduction and Artificial Insermination of Cattle. - Nhu caàu cho saûn xuaát söõa. Nhu cầu các chất dinh dưỡng để sản xuất 1 lít sữa có hàm lượng mỡ sữa khác nhau cho bò sữa ở vùng nhiệt đới Vật Nhu cầu năng Protein Hàm chất lượng trao Protein Ca P thô lượng mỡ khô đổi (ME) tiêu hóa (g/kg (g/kg (g/kg sữa (%) (kg) (Mcal/kg sữa) g/kg sữa) sữa) sữa) 2,5 0,33 0,93 57 40 2,4 1,7 3,0 0,35 1,00 64 45 2,5 1,8 3,5 0,38 1,07 71 50 2,6 1,9 4,0 0,41 1,14 79 55 2,7 2,0 4,5 0,44 1,21 86 60 2,8 2,1 5,0 0,48 1,28 93 65 2,9 2,2 5,5 0,51 1,35 100 70 3,0 2,3 6,0 0,54 1,42 107 75 3,1 2,4 4.2. Nhöõng chaát dinh döôõng caên baûn Nhöõng chaát dinh döôõng sau ñaây thöôøng ñöôïc löu yù trong vieäc xaây döïng khaåu phaàn cuûa boø: 1.Vaät chaát khoâ 2. Chaát ñaïm: căn cứ vào nhu cầu đạm thô hoặc đạm tiêu hóa 3. Naêng löôïng trao ñoåi (ME) tính bằng Mcal 4. Chaát khoaùng * Ca, P * NaCl 4.3. Caùch tính khaåu phaàn 36
Download» http://Agriviet.Com Nguyeân taéc chung khi xaây döïng khaãu phaàn cho thuù laø ñuû chaát dinh döôõng theo nhu caàu,thöïc lieäu deã tìm vaø coù giaù thaáp nhaát. 37