intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Chiếc Lexus và cây Ô liu - phần 10

Chia sẻ: Sam Sara | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST
Báo xấu
116
lượt xem 19
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong khi việc nối mạng và học cách trở thành nhân tố tạo lập hay thích nghi là những biện pháp thiết yếu quyết định sức mạnh của đất nước hay của một công ty trong thời đại Internet, một số yếu tố khác cũng trở nên quan trọng

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chiếc Lexus và cây Ô liu - phần 10

  1. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 "Chúng tôi hi n có hàng tri u dân nghèo ñã ñư c d y cho cách câu cá. Hi n h chưa có c n câu. Nhưng thông qua PlaNet, chúng tôi s trang b c n câu cho r t nhi u ngư i trong s h ". Trong m t th gi i ñư c k t n i m ng và không còn rào c n, tương lai thu c v nh ng nhân t t o l p và thích nghi - h là nh ng công ty hay ngư tiêu dùng, cư ng qu c hay nh ng cá nhân ñư c trao quy n. Chương 11 MUA ðÀI LOAN, GI L I Ý, BÁN PHÁP Trong khi vi c n i m ng và h c cách tr thành nhân t t o l p hay thích nghi là nh ng bi n pháp thi t y u quy t ñ nh s c m nh c a ñ t nư c hay c a m t công ty trong th i ñ i Internet, m t s y u t khác cũng s tr nên quan tr ng - nh ng y u t quy t ñ nh t m nh hư ng c a nh ng nhà t o l p hay thích nghi. Chương này ñư c dành cho vi c phân tích nh ng y u t ñó. Chúng là gì? Vì sao nh ng ñ t nư c hay nh ng công ty có nh ng y u t ñó chính là nơi b n c n ñ u tư và lưu v n, trong khi nh ng công ty hay nh ng ñ t nư c không có nh ng y u t ñó l i là nơi b n s rút v n ra. Tôi xin phân tích chúng trong danh sách tôi g i Chín thói quen c a nh ng qu c gia hi u qu cao. Trong h th ng Chi n tranh L nh, các nư c trong cùng m t khu v c ñ a lý thư ng ñã phát tri n theo cùng m t nh p. Các nư c Tây Âu phát tri n cùng m t nh p, châu M la tinh theo m t nh p khác, các con H châu Á theo m t m c khác, ðông Âu khác và châu Phi có nh p phát tri n riêng. Nh ng khác bi t l n v phát tri n th hi n khi ta so sánh các khu v c khác nhau. ðông Á ñã trư ng thành; M La tinh ñi trư c m t bư c; Trung ðông trì tr , ngo i tr nh ng nơi có ngu n d u l a tr i cho và châu Phi ti p t c suy s p. Trong nh ng năm 50, Ai C p và Hàn Qu c kh i ñ u v i m c thu nh p bình quân ñ u ngư i ngang nhau, nhưng t i nh ng năm 90 thì có m t h cách bi t khá l n gi a hai nư c này. ði u chúng ta s th y trong h th ng toàn c u hóa chính là s ti p t c c a nh ng khuynh hư ng nói trên, ñi u khác bi t hi n nay là ch phân bi t ñang ngày càng tăng nhi u vùng và nhi u nư c trong ngay cùng m t khu v c - vì có nh ng nư c ñã l a ch n theo hư ng th nh vư ng, k t n i m ng, tr thành nhân t t o l p và thích nghi, trong khi nh ng nư c khác l i t ch i không làm theo. Ch ng h n b n s th y m t h ngăn cách Trung ðông gi a Tunisia - trong nh ng năm 90 ñã t m c chi c áo n t n m vàng, ký m t hi p ñ nh t do m u d ch v i Liên hi p châu Âu và thích nghi v i nhi u thói quen c a các nư c hi u qu cao - và m t s láng gi ng r p c a Tunisia, nh ng nư c ñã không làm như v y. Và b n cũng s th y nh ng "khu v c nóng" trong cùng m t nư c, như nh ng vùng duyên h i c a Trung Qu c xung quanh Thư ng H i, hay vùng Bangalore n ð nơi mà m c thu nh p và l i s ng vư t xa nh ng vùng lân c n - ñ n m c ngư i ta có c m giác chúng ñã tr thành các qu c gia khác bi t. Nh ng kho ng cách gi a các nu c phát tri n và kho ng cách gi a các vùng trong n i t i các nư c ñang phát tri n có th tr thành nhưng nơi nh y c m v chính tr torng th gi i m i. L p ngư i làm ăn thành ñ t trong m t nư c hay m t khu v c s có t m nh hư ng cao hơn so v i t m quan tr ng v v trí ñ a lý hay chính tr c a nư c ñó hay khu v c ñó, d u cho chúng thu c th gi i th nh t hay th gi i th ba. Như ñã nói t i trong chương trư c, nh ng ñ t nư c và công ty làm ăn gi i nh t thư ng b t chư c các thói quen c a nhau. V y, sau khi ñ t hai câu h i cơ b n kh năng nói m ng c a ñ t nư c hay c a công ty c a b n ra sao; và ñ t nư c hay công ty c a b n là nhân t t o l p hay thích nghi? - tôi ñưa ra sau ñây chín câu h i ñ ño s c m nh kinh t và ti m năng c a ñ t nư c hay công ty c a b n. CÔNG TY HAY ð T NƯ C C A B N PHÁT TRI N NHANH ð N M C NÀO? Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 131
  2. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 Klaus Schwab thu c Di n ñàn Kinh t Th gi i Davos có l n nh n xét: "Chúng ta ñang di chuy n t m t th gi i cá l n nu t cá bé, sang m t th gi i nh ng k nhanh chân s di t nh ng k ch m chân. "Ông ta hoàn toàn ñúng. B i vì trào lưu dân ch hóa, nh ng rào c n ñ i v i h u h t các thương v gi ñâu ñang nhanh chóng b h th p, và k t qu là t c ñ , cho phép nh ng s n ph m t khâu sáng ch sang khâu s n xu t hàng lo t, ñã ñư c nâng lên trông th y. N u vì nh ng lý do xã h i, văn hóa hay chính tr , mà công ty hay ñ t nư c c a b n không s n sàng cho phép nh ng gi i t a theo công th c c a Shumpeter [phá cũ xây m i] ñ ñón ñ u các cơ h i trong các thi trư ng m i ñang xu t hi n, thì nó s t t h u. Không ph i vô ích mà Bill Gates tuyên b r ng hãng Microsoft: Trong b n năm, t t c các s n ph m c a Microsoft s tr nên c l . Câu h i duy nh t là ai s khi n chúng tr thành c l - b n thân Microsoft hay nh ng ñ i th c a nó. N u b n thân Microsoft t khi n chúng tr thành c l thì công ty này s thành ñ t. N u m t trong nh ng ñ i th c a Microsoft khi n cho s n ph m c a hãng tr thành c l , thì Microsoft s g p tai h a. Bill Gates suýt n a ñã khi n Micorsoft thành quá ñát khi ñưa ra k t lu n r ng Internet s không ph i là tương lai c a ñi n toán. May cho anh ta, anh ta ñã t nh ng ra trư c th i h n b n năm. Không c n ai ph i gi i thích v n ñ t c ñ cho nh ng qu n ñ c cao c p c a hãng ñi n toán Compaq - h s ng ch t d a vào t c ñ . Compaq kh i ñ u b ng cách ñi nhanh hơn IBM trong vi c th i b s cũ k m t cách sáng t o. Nó h u như ñã tiêu di t IBM m t cách sáng t o. Chuy n r ng: vào năm 1985, Hãng Intel cho ra ñ i linh ki n x lý 386, có t c ñ nhanh g p ñôi so v i ñ i 286 trư c ñó. Toàn b chi n lư c kinh doanh c a Compaq là nh m tr thành nhân t ñi ñ u v ng d ng k thu t m i. Có nghĩa là c m i l n Intel ch t o ñư c m t lo i vi m ch x lý m i nhanh hơn - không ch trong m c t 286 lên 386, th m chí m t ki u m i trong cùng th h , tăng ñư c 5 MHz - Compaq s ph i là hãng ñ u tiên l p ráp nh ng linh ki n ñó vào các máy vi tính, ñ bàn và xách tay, c a h ñ bán trư c tiên trên th gi i. Trong nh ng năm 80, khi m t máy tính cá nhân ñ i m i ñư c tung ra, chúng s ñư c bán trư c tiên Hoa Kỳ, vài tháng sau là châu Âu, r i sau ñó m i sang ñ n n ð r i Trung ðông. Ngư i ta ñã thư ng gi ñ nh là nh ng th trư ng châu Âu và Á ñã b che ch n kh i nh ng phát ki n M . Compaq là hãng ñ u tiên phát hi n r ng ñi u ñó là không ñúng - r ng m t s n ph m m i c n ph i ñư c gi i thi u cùng m t lúc m i nơi trên th gi i. Và do ñó n u Intel cho ra ñ i m t chip vi tính, dân chúng bi t ñư c khi ñ c báo hay qua Internet, thì ngay ngày hôm sau, h s mong ñư c th y chúng l p ñ t trong các máy tính xách tay ho c ñ bàn, trong các c a hàng nơi h ñ n mua. "Vào ngày hôm ñó, b n ph i có máy bày bán ngay trong ñ i lý c a b n", Enrico Pesatori, Phó ch t ch Compaq ph trách ti p th cho bi t, "và n u b n ch ñ ch m m t hai tu n, b n s b coi là ch m ch p, b coi là ñ l cơ h i thu kho n l i nhu n t hàng "ñ c", hàng xu t hi n trư c tiên trên th trư ng". Chính vì th Compaq ñưa ra m t h th ng l p ñ t nhanh chóng cá clinh ki n vi m ch m i. Hãng này gi môt quan h thân m t v i Intel chính vì th các k sư c a hãng có th ph ng theo m u linh ki n m i c a Intel ñ nhanh chóng s m thi t k các b ph n c a v máy, khi n cho khi ñi vào s n xu t h t n r t ít công s a hay ñi u ch nh chi ti t v máy, sau ñó chuy n thành ph m m i ñ n ngư i tiêu dùng nhanh hơn và s m hơn các hãng khác. Compaq gi ñư c kh năng ñi tiên phong cũng b ng cách duy trì kích c v máy theo m t tiêu chu n chung, trong khi ñi u ch nh liên t c nâng c p t c ñ vi x lý và các ph n chương trình thích h p cho chúng. K t qu là Compaq liên t c gi m ñư c giá thành b ng cách s d ng thi t k ít thay ñ i (quy lu t: s n ph m càng t n t i lâu trên th trư ng thì linh ki n c a nó càng r ñi) và ch l p ñ t b vi x lý liên t c m i, nhanh nh t. Và do t c ñ x lý là ñ u tàu quy t ñ nh giá th trư ng c a máy tính, Compaq ñã nhanh chóng tăng m c l i nhu n - nh duy trì v máy cũ và thành ph n ngày càng r v giá thành, t c ñ c a b vi x lý ngày Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 132
  3. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 càng tăng, và giá bán ngày càng tăng. Và hãng này liên t c tăng cư ng ñ s n xu t. L i nhu n tăng khi n Compaq có kh năng h giá vì th ñã vào chi m th ph n c a IBM. Ngư c l i, IBM ñã phát tri n ch m ch p. H bao gi cũng mu n gi i thi u k thu t m i m t cách ñ ng b , v máy m i, linh ki n m i, t c ñ m i. Chính vì th khi Intel ñưa ra chip 386 và m i IBM l p ñ t, IBM ñã không mu n l p con chip ñó vào v máy lúc ñó h ñang s n xu t - lo i IBM AT, [AT vi t t t c a hai t công ngh tiên ti n], ñang d a vào chip cũ 286. IBM mu n ch cho ñ n khi bán h t máy 286 r i m i cài 386 vào v m i - lo i PS/2. Vì sao? Vì IBM là công ty l n nh t, ghê g m nh t và vào th i Chi n tranh L nh, IBM có th a th i gian ñ làm theo nh ng gì h mu n. Th i ñó IBM, dư i s lãnh ñ o c a John Akers, là m t công ty kiêu ng o, có cơ c u gi ng cơ c u c a Liên Xô v nhi u m t. Toàn b công ty ñư c t ch c ho t ñ ng nh m ñ t m c tiêu doanh thu và l i lãi trong k ho ch c a ch t ch công ty ñ ra. Do ñó v ñ i n i, toàn b công ty chú tr ng không ph i vào nh ng ñòi h i c a th trư ng - ñòi h i k thu t m i c n ph i ñư c l p ñ t áp d ng ngay - h chú tr ng vào ý mu n c a Ban lãnh ñ o IBM: ñ m b o doanh s và t c ñ tăng trư ng nh t ñ nh nào ñó. ði u mà IBM không hiê ñư c lúc ñó là nh ng rào c n ch ng l i nh ng doanh nghi p m i vào c nh tranh ñang d n ñư c xóa ñi và chìa khóa ñi ñ n thành công là kh năng duy trì lâu dài m u mã c a s n ph m - duy trì các thi t k càng lâu dài càng t t ñ c t b t chi phí thi t k m i, nhưng chú tr ng hơn vào nh ng y u t mà dân chúng trông mong vào, ñó là kh năng tăng t c ñ x lý cho máy. M t khác, IBM b mê ho c b i cung cách làm vi c c a chính h . Thương v c a IBM cho mãi t i nh ng năm 70, là cho các công ty thuê các h th ng máy tính ch . Và n u c hai năm m t l n, hãng cho ra ñ i m t h máy tính m i, thì h có th cài ñ t toàn b linh ki n và k thu t m i và bán v i giá cao hơn. Nhưng lo i máy tính cá nhân d n ñã tr thành nh ng s n ph m khác h n. Khách hàng mua máy cá nhân không mu n thích nghi v i c m t h máy tính m i ph i thay ñ i hai năm m t l n. H ch mong máy tính c a h ch y nhanh hơn. Nghe l i khách hàng, Compaq hi u - và nhanh chóng hành ñ ng. IBM ch nghe theo chính b n thân h , hành ñ ng ch m ch p - tr nên trì tr . "IBM lúc ñó ho t ñ ng trong m t m u thương v cũ k . Nó không hi u là v i m t hàng m i là c m t th th c m i ñư c áp d ng", Echkard Pfeiffer, Ch t ch Compaq t 1991 ñ n ñ u 1999, cho bi t, "khi Intel ñưa ra chip 386 và nói v i IBM, "hãy dùng nó ñi" và IBM tr l i "không". V y Intel ñ n g p Compaq và chúng tôi ñã tr l i, "chúng tôi s dùng". Chính vì th chúng tôi làm ăn v i Intel t ngày ñó". Cu c c nh tranh ñã k t thúc v vi c Compaq ñ p m t mi ng l n t th ph n c a IBM. "Tôi cho r ng cách ñây mươi mư i lăm năm thì vi c k t h p ch t ch v i Intel v vi x lý không ph i là ñòi h i l n cho l m", Pfeiffer nói thêm. "Vì m i ngư i lúc ñó không có cái c m giác ph i ti n cho nhanh. H noí, "T t thôi, tôi s ch m t hay hai tháng. Có th tôi s ki m thêm ñư c chút l i lãi t nh ng s n ph m cũ tôi ñang bán". Ngày nay n u có b x lý m i nào ra ñ i thì chúng tôi ngay l p t c ph i v t chân lên c ñ ch y ñ nâng c p s n ph m". Cu i nh ng năm 80 ñ u 90, Compaq có th thi t k s n ph m c a h nhanh hơn các ñ i th , vì th h gi i thi u s n ph m v i khách hàng nhanh hơn, thu l i nhu n nhanh hơn. Earl Mason, lúc ñó ph trách tài chính c a Compaq, nói v i tôi vào cu i năm 1998: "N u anh có th liên t c gi m th i gian tính t lúc thanhtoán m t ñô-la cho m t nhà phân ph i v i th i gian anh thu vào m t ñô-la t m t khách hàng, thì vòng quay tài s n s tăng t c ñ n m t ñ anh có th huy ñ ng ñư c m t lư ng ti n m t... - T cu i 1985 cho t i quý m t năm 1998, m c tăng t c ñó ñã cho phép chúng tôi nâng lư ng ti n m t t 900 tri u ñô-la lên t i b y t ñô-la. Có khái ni m: n u ho t ñ ng nhanh thì anh s làm l n. Và n u anh là ngư i to xác nhưng làm ăn ch m ch p thì là anh th t b i". L y thánh, ñó chính là ñi u x y ra cho hãng Compaq chưa ñ y m t năm sau khi tôi ph ng v n Mason. Compaq tăng trư ng ñ n m c h không ho t ñ ng nhanh chóng n a - b i vì h ñã không Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 133
  4. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 b t k p v i cu c cách m ng ti p theo. Do không hi u ñư c toàn b ý nghĩa c a Internet, ñ khi n mô hình ti p th và s n xu t c a h thích ng, Compaq ñã ñi t t l i sau ñ i th chính c a h là hãng Dell. Dell ñã ñi ñ u trong vi c dùng hình th c bán hàng qua ñi n tho i ñ g n khâu ti p th v i s n xu t và bi n m i máy tính cá nhân thành thi t b ñ t riêng theo ý khách hàng ñ m i khách hàng ñ u có th t ñi u ch nh theo ý h . B ng cách bán tr c ti p cho khách hàng, tránh ñư c khâu bán buôn trung gian và chi phí trung gian, Dell bao gi cũng có th tăng thêm công su t, t c ñ v n hành c a máy so v i kho n ti n khách hàng b ra. Và khi Internet phát tri n, Dell là hãng ñ u tiên ti p th và h i nh p Internet vào t t c các khía c nh kinh doanh c a h . Internet giúp Dell ki m kê hàng hóa nhanh hơn và h u hi u ñ n m c h không c n ph i l p ráp máy m i khi chưa nh n ñư c ñơn hàng t khách. Các nhà cung c p ñư c liên h qua Internet. Khi nh n ñơn ñ t hàng Dell s nhanh chóng báo ñ bên cung ng thu x p linh ki n. Dell có th ph i h p ñ thu mua nguyên li u t kh p nơi trên th gi i vào các cơ s s n xu t và h ch c n d tr m c nguyên li u ñ cho sáu ngày s n xu t . Làm như v y Dell ti t ki m ñư c r t nhi u ti n và thêm kh năng c i ti n ng d ng c a máy cho khách hàng m t cách nhanh chóng và b t chi phí hơn. Dell không ch ñơn thu n s d ng Internet, mà h t n d ng, coi Internet là xương s ng c a s liên l c n i b , liên l c gi a hãng và khách hàng và nhà cung c p nguyên v t li u - t c ñ ho t ñ ng nh ñó tăng lên nhanh chóng. Trong khi ñó Compaq ngư c l i ñã g n bó quá lâu v i mô hình s n xu t truy n th ng v i nh ng kho hàng và quan h trung gian và bán buôn, làm ngơ trư c vai trò c a Internet. Th là Dell ñã gây ra cho Compaq ñi u mà Compaq gây ra cho IBM trư c kia. Và m i s x y ra th t là nhanh. Lúc ñó tôi ñang vi t b n th o ñ u tiên c a cu n sách này. Tháng 8/1998, tôi ñã xu ng Houston ñ ph ng v n lãnh ñ o c a Compaq. Trên tư ng c a văn phòng giám ñ c có t p chí Forbe có bài trang bìa ca ng i Compaq là công ty ñư c qu n lý gi i nh t Hoa Kỳ trong năm 1997. M t tháng sau ñó tôi ñ n m t h i ngh Stanford và tình c g p John Chambers c a Cisco. Ông ta h i tôi ñang làm gì, tôi tr l i tôi mu n dùng Compaq như ñi n hình c a lo i công ty phát tri n nhanh trong m t chương c a cu n sách tôi ñang vi t. "Sai l m l n", Chambers nói. "Anh nên dùng Dell". Tôi gi t mình. Nhưng mu n r i. Tôi ñã trót theo ñu i ñi n hình Compaq. Lúc ñó tôi v a m i ph ng v n toàn b ban lãnh ñ o c a Compaq. Nhưng Chambers, công ty c a ông là nhà s n xu t chi c h p ñen g n máy tính v i Internet, là ngư i bi t ñư c s khác bi t gi a Dell và Compaq trư c khi th trư ng bi t ñi u ñó. Ông ta có th th y Compaq ñang t t h u và trong m t th gi i phát tri n nhanh thì ngư i ta s nhanh chóng nhìn ra kho ng cách c a s t t h u như v y. n b n ñ u tiên c a cu n sách này ñư c phát hành vào ngày 21 tháng 4 năm 1999. M t tu n trư c khi sách ñư c ñem ra bán hi u sách, thì nh ng ngư i ñi u hành cao c p nh t c a Compaq bao g m Pfeiffer và Manson b h i ñ ng qu n tr c a hãng sa th i khi m c l i nhu n quý m t c a hãng năm ñó ñư c thông báo ch b ng m t n a m c các nhà phân tích d ñoán. Trư ng h p hãng Compaq minh h a cho vi c Internet ñang làm hình thành m t m c t c ñ m i, ñư c bi t v i cái tên "t c ñ c a Net". Không ai có th cho b n bi t t c ñ ñó nhanh ra sao, nhưng ai cũng có th nói v i b n r ng m t khi thâm nh p vào gi i kinh doanh, thì Internet khi n cho các công ty ph i tăng t c trong t t c các m t - t thi t k sang s n xu t t i ti p th . "L i khuyên c a Thung lũng Silicon là b n hãy gi t cái g i là k ho ch năm năm... cũng như nh ng k ho ch trong năm", bài trên t BusinessWeek (1/11/1999), "và giã t nh ng dây chuy n s n xu t han r . M t s công ty ñã vi t ñi vi t l i chi n lư c ho t ñ ng theo t ng quý - n u không thì h ng to... t c ñ c a Net khi n xu t hi n nhi u thay ñ i v văn hóa doanh nghi p. Nh ng cơ c u th b c nay b ñ p v . Vòng quay ngân sách b n n ép cho nh nh b t. Các quy t ñ nh nay thu c ch c năng c a các nhân viên tuy n ñ u. ðòi h i c a khách hàng, ch không ph i c a ban qu n tr , ñang là kim ch nam cho các d án. ði u gì là ñ ng l c c a nh ng thay ñ i ñó? Ch c ch n kinh t m ng là m t trong Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 134
  5. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 nh ng y u t . Khi chi phí gi m ñi cho phép nh ng "lính m i" vào tham gia kinh doanh trong ngành bán l hay tài chính, c nh tranh s gia tăng khi n m i ngư i ph i liên t c ch ng ñ . Nhưng m t y u t l n hơn là vi c Net ñ y các công ty vào g n khách hàng hơn thông qua viêc buôn bán và ti p nh n góp ý tr c ti p và thư ng xuyên hơn. "V ch chi n lư c v n ñư c hi u là d a trên mô hình s n xu t r i bán," John M.Jordan, Giám ñ c nghiên c u thương m i ñi n t c a hãng Ernst & Young cho bi t. Gi ñây ông ta nói ñi u ñó v t ñi. Khách hàng ra l nh, báo cho các công ty bi t h mu n gì, và các công ty ph i ñáp ng, n u không thì c vi c gi i tán. ðó là m t l i tư duy m i v chi n lư c". Các qu c gia gi ñây cũng ph i ch u nh ng s b o ban tương t . Khi ñ n m t nư c, m t trong nh ng câu h i ñ u tiên c a tôi s là: Chính ph và xã h i c a b n ñánh giá, c i ti n, quy t ñ nh, th n i và thích nghi nhanh chóng ñ n m c nào? Có nghĩa là ñ t nư c c a b n c i t cơ c u kinh t ñ n m c nào ñ khi n cho chính ph phê duy t nhanh hơn, giao d ch, s n xu t và ñ u tư ñư c nhanh hơn? M t công dân nư c b n m t bao nhiêu lâu ñ bi n ý tư ng c a anh ta t trong nhà ra thành s n ph m trên th trư ng? Vi c thu hút v n ñ th c hi n m t ý tư ng ñiên r ñư c th c hi n nhanh chóng ñ n ñâu? M t bao lâu ñ b n hình thành m t sáng ki n? Và b n giúp cho vi c tiêu di t các công ty làm ăn y u kém, thông qua lu t phá s n, nhanh ñ n m c nào? M t s qu c gia và khu v c ñ t ñư c m c c p v n nhanh chóng vì chính ph ñó ñã h c ñư c cách ho t ñ ng nhanh chóng hơn. "Trư c ñây Scotland, ch ng th y ai ñ ng ra th c s s n xu t", Enrico Pesatori, Phó ch t ch hãng Compaq ph trách ti p th , nói "gi ñây b n không th không ñ n ñó. Vì sao? Vì h ñã xây d ng ñư c m t cơ s h t ng. N u sang Scotland, b n s th y m i th ñã s n sàng - h th ng luât l , môi trư ng thu v , giao thông, vi n thông - s n sàng ñ b n có th xây d ng nhà xư ng s n xu t nhanh chóng theo ý mu n". M t s qu c gia phát tri n nhanh b i vì dân chúng c a h - vì lý do văn hóa, l ch s hay ñơn thu n do huy t s c t ñ c bi t - dân chúng nhanh nh n b m sinh, chính ph chu c p cho h nh ng ngu n tài l c thi t y u r i tránh sang m t bên ñ h t phát tri n - và h ñã phát tri n th t là nhanh. Nh ng vùng như B c nư c Ý, Tel Aviv, Thư ng H i, Hàn Qu c, Beirut và Bangalore phát tri n nhanh chóng và t tách kh i nh ng vùng khác trong cùng ñ t nư c và khu v c. ðó là nh ng "vùng nóng" và tr thành ñ u tàu phát tri n m nh m c a ñ t nư c. M t khi l a ch n m t trong nh ng "vùng nóng" ñó, trang b Internet cho nó và k t n i nó v i các c ng ñ ng cùng ch ng t c r i rác trên th gi i - nh ng nhóm ngư i Hoa, Do Thái, Ý, Libăng, n ð hay Hàn Qu c s ng nư c ngoài - b n s có ñư c ñi u tôi g i là " t p h p các s c t c". Nh ng t p h p ñó k t h p t c ñ , sáng t o, tài kinh doanh và m ng lư i quan h c a h , t t c có th s n sinh nh ng ngu n tài s n c c l n. Trên th c t , vùng B c nư c Ý ngày nay là vùng giàu có nh t châu Âu. Reiginald Bartholomew, c uc ñ i s M Ý gi i thích" "Gi s b n sang thăm Pháp, ð c và Ý và h i dân ñó, "Tôi mu n mua m t ít pho mát màu tím". ði u gì s x y ra? Ngư i Pháp nói v i b n, "Thưa ông, pho mát không bao gi có màu tím". Ngư i ð c nói, "Pho mát màu tím không n m trong catalogue năm nay". Nhưng ngư i Ý s tr l i... Ngư i Ý s h i b n, "Màu tím, OK, tông màu tím chính xác lo i gì? Thưa ông?" N u B c Ý là m t lo i c ph n, thì tôi s mua ñ ñó. CÓ PH I ð T NƯ C HAY CÔNG TY C A B N ðANG G T HÁI KI N TH C? Chúng ta ñã r i kh i m t th gi i trong ñó chìa khóa ñ n v i th nh vư ng là cung cách b n chi m h u, gìn gi và bóc l t các vùng ñ t, sang m t th gi i mà chìa khóa ñ n v i kho báu là vi c ñ t nư c hay công ty quy t , chia s và g t hái ki n th c. C u Ch t ch Ngân hàng Citibank Walter Wriston vi t trong m t ti u lu n ñăng trên t p chí Foreign Affairs (9/1997): "Theo ñu i s th nh Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 135
  6. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 vư ng nay ñ ng nghĩa v i s truy tìm thông tin và ng d ng thông tin vào các phương ti n s n xu t. Lu t l , t p quán, k năng và tài năng c n thi t ñ tìm ki m, thu th p, s n xu t, b o t n và khai thác thông tin hi n ñang là nh ng tài s n quan tr ng nh t c a nhân lo i. Cu c c nh tranh ñ tìm cho ra lo i thông tin t t nh t ñã thay th cho cu c c nh tranh ñ chi m ñư c nh ng cánh ñ ng hay m than giàu có nh t. Th t ra tham v ng thôn tính lãnh th nay ñã ngu i ñi, và các cư ng qu c ñã rút kh i nhi u lãnh th mà trư c ñây h chi m ñóng.. Trong quá kh , khi nh ng phương th c t o c a c i thay ñ i, thì nh ng cơ ch cũ b m t nh hư ng, cơ ch m i xu t hi n, và t t c các phương di n c a xã h i ph i ch u nh hư ng. Trong cu c cách m ng hi n nay, m t quá trình tương t ñang hình thành, và chúng ta có th m c nhiên công nh n r ng trong vài th p niên t i s cu n hút và qu n lý v n tri th c s quy t ñ nh vi c nh ng ñ nh ch hay qu c gia nào s t n t i hay di t vong". "ð t nư c c a b n ñư c k t n i ñ n m c nào?" là m t thư c ño quy mô và m c ñ m ng lư i quan h c a ñ t nư c. "Có ph i ñ t nư c c a b n ñang g t hái ki n th c?" có m c ñích ño xem m t ñ t nư c và các công ty ñó s d ng nh ng m ng lư i thông tin h u hi u như th nào. K t n i là c n thi t nhưng chưa ñ y ñ . M t ñ t nư c c n ph i quy t thích ñáng và s d ng ki n th c m t cách h u hi u. Hơn bao gi h t, nó c n ñư c k t n i và ñào t o ki n th c. Chính vì th tôi mu n nhìn c vào hai th bi u ñ m i khi ñ n m t qu c gia. M t bi u ñ do hãng máy tính Hewlett-Packard ñưa ra cho th y qu c gia nào trên th gi i ñư c n i m ng nhi u nh t. Bi u ñ th hai do OECD hàng năm ñưa ra cho th y nư c nào trong s 29 thành viên phát tri n cao nh t trên th gi i có s ph n trăm h c sinh t t nghi p trung h c cao nh t và s d ng ph n l n nh t trong thu nh p qu c gia vào vi c tr lương cho các th y cô giáo. N u b n nhìn vào nh ng qu c gia ñ ng ñ u b n - tiêu chu n megabit/ñ u ngư i và t t nghi p ph thông/theo ñ u ngư i - thì có th k t lu n ñư c nư c nào phát tri n ñúng hư ng và nư c nào không. Ch ng h n không ph i ng u nhiên mà Ph n Lan, hi n t i hư ng thu nh p theo ñ u ngư i cao nh t th gi i ñ ng ñ u trong c hai danh sách. Tiêu chu n trên cũng ñư c áp d ng vào các công ty. T p ñoàn ñi n t kh ng l c a ð c Siemens ñư c k t n i m ng toàn di n và có danh ti ng là hãng s d ng và khai thác h u hi u ngu n tài năng c a h . Có l n tôi nghe th y m t nhà tư v n cho hãng Siemens nh n xét: "N u Siemens hi u bi t ñư c m c ñ tri th c c a h ñ n ñâu thì h s là m t công ty giàu có". Tương t v i các qu c gia: "N u Pháp hi u ñư c dân c a h thông minh m c nào... N u Trung Qu c nh n th c ñư c nh ng tri th c c a h ..." Các công ty và ñ t nư c h c ñư c cách khai thác m ng ñi n toán cho h u hi u thì h s ăn nên làm ra. hãng General Electric khái ni m chia s sáng ki n ñã ñư c kh c sâu vào cung cách làm vi c và ñó là cơ s ñ tăng lương và thư ng - các qu n ñ c ph i có kh năng phát huy sáng ki n, chia s v i ñ ng nghi p và t o nên giá tr gia tăng cho s n ph m c a h . B n có th hi u t t hơn ñư c nguyên t c chia s tri th c n u ñem ñ t nó vào hoàn c nh m t công ty mà thông thư ng không liên quan nhi u ñ n lĩnh v c thông tin - ch ng h n hãng d u m Chevron. Tôi sang Kuwait h i năm 1997, trò chuy n v i H. F. Iskander, T ng giám ñ c chi nhánh Chevron t i nư c này, và là m t trong nh ng nhà kinh doanh d u m s c s o nh t vùng V nh. câu chuy n c a chúng tôi xoay quanh ch ñ làm th nào ñ Chevron quay l i Kuwait ñ khai thác. Khi nó v ñi m m nh c a Chevron ñ h p d n Kuwait, Iskander tình c nh n xét r ng, "Chevron không ph i là m t hãng d u khí, mà là m t hãng h c h i." "Ông nói 'h c h i' là nghĩa làm sao?" Tôi h i. Hãng d u khí thì ph i khoan d u khí. H là nh ng ngư i ñ i mũ b o hi m c ng, m t mũi chân tay l m d u bê b t. Duyên c gì mà dính ñ n "h c h i"? Iskander gi i thích: Trong nh ng năm 70 h u h t các qu c gia d u m Trung ðông ñã ñu i các công ty d u khí ña qu c gia ra kh i vùng này ñ h t ñ ng ra s n xu t. M t ph n ñó là m t quy t ñ nh kinh t , m t ph n mang tính chính tr ph n ánh tinh th n ñ c l p c a các qu c gia th i h u Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 136
  7. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 thu c ñ a trong Chi n tranh L nh. Nhưng sau 20 năm, các qu c gia xu t kh u d u l a hi n ñang xem xét l i nh ng ñi u h ñã làm và tìm cách m i các công ty ña qu c gia quay tr l i. M t ph n vì d tr d u l a ñang gi m, h ph i tìm ñ n nh ng tr lư ng d u l a sâu hơn, khó tìm hơn, thăm dò d u khí tr nên khó khăn và ñòi h i nhi u v n li ng hơn và nhi u ki n th c hơn. "Chevron ñang khoan thăm dò nhi u nơi trên th gi ," Iskander gi i thích, "không có khó khăn nào mà chúng tôi chưa g p ph i và chưa gi i quy t xong. Không có lo i ñá nào mà chúng tôi chưa khoan. Chúng tôi t p h p tri th c t i các ñ i b n doanh, phân tích, x p lo i và ñi u ñó giúp chúng tôi gi i quy t nh ng v n ñ thu c v công ngh khoan thăm dò b t c nơi nào. Trong m t nư c ñang phát tri n có th có m t công ty d u khi c a nhà nư c ñã và ñang bơm d u 20 năm qua. Nhưng chúng tôi nói v i h r ng, quý v có 20 năm kinh nghi m nhưng không có s hi u bi t ña d ng. Kinh nghi m c a quý v ñơn thu n có b dày m t năm, m t nơi và nhân v i 20 l n. ð i v i chevron, m t công ty t ng ñương ñ u v i nhi u t ng kinh nghi m và ñã tích lũy và phát huy ñư c nhi u t ng sáng ki n và gi i pháp. H ph i t tìm ra gi i pháp n u không s không t n t i. Nh ng tri th c ñó ñư c t p trung trong kho tàng thông tin c a Chevron. Chìa khóa làm ăn c a chúng tôi là t n d ng kho tàng ñó và ñưa ra các gi i pháp t ng ñư c tìm th y Nigeria ch ng h n, ñem ng d ng cho Trung Qu c hay Kuwait. Ngày trư c nhi u khi ph i m t hai năm chúng tôi m i tìm ñư c m t chuyên viên trong công ty, ngư i nh n ra là gi i pháp Nigeria có th giúp cho Trung Qu c. Gi ñây v i email và s toàn c u hóa ngu n nhân l c c a công ty, nhân viên c a chúng tôi có th di chuy n thư ng xuyên hơn ñ n các d án và vi c ki m các gi i pháp t kho thông tin c a hãng nhanh chóng hơn nhi u". Chính vì th các công ty ngày nay lo b o v kho tàng tri th c c a h cũng gi ng như các v lãnh chúa ngày xưa d ng tư ng và hào cùng h nư c ñ phòng v thành quách c a h . Tôi ñã ñ n tr s c a hãng Sun Microsystem bên ngoài Palo Alto. Trư c khi vào ph ng v n m t lãnh ñ o c a hãng, nhân viên ti p tân chìa cho tôi m t t cam k t pháp lý ñ tôi ký vào, mang tên "Th a thu n không ti t l các bí m t". Trên ñ u trang có hai m c ñ tôi khai: "Tham quan b o m t" hay "Tham quan bình thư ng." Trong s nh ng ñi u tôi ph i cam k t trong n i dung c a b n khai trư c khi bư c vào văn phòng bên trong c a hãng là ñi u kho n: "Ngư i khai ch p nh n s không ti t l nh ng thông tin v thương m i cho bên th ba. Ngư i khai ch p nh n s s d ng nh ng thông tin thương m i vào m c ñích hãng Sun cho phép và thông tin ñó ch dành riêng cho ngư i khai". Ngày nay b n có th bư c vào tr s c a CIA mà không c n nhi u gi y má ñ n th . Chính vì th nhi u công ty l n nh ngày nay ñã b nhi m thêm m t ch c v - CIO - giám ñ c ph trách thông tin. Các công ty ngày nay ñã hi u r ng n u t n d ng h u hi u tri th c và thông tin m i khâu s n xu t và ho t ñ ng, thì h s tăng l i nhu n và hi u qu công vi c cao hơn. ð n bao gi thì m i ñ t nư c có ñư c m t "b trư ng thông tin", ngư i có nhi m v không ph i là công b v i nư c ngoài v nh ng gì x y ra trong nư c như th i Chi n tranh L nh, mà ñ làm cho ñ t nư c bi t rõ v ngu n tri th c h có và ñ m b o g t hái thành qu c a ngu n tri th c ñó m t cách h u hi u nh t. T. J. Rodgers, ngư i sáng l p ra hãng Cypress Semiconductor nói: "S phân bi t gi a k th ng và ngư i thua trong th i ñ i thông tin ñư c quy t ñ nh b i b não. Ch c n hai ph n trăm dân s Hoa Kỳ có th nuôi s ng ñư c toàn b ñ t nư c, năm ph n trăm ñ s n xu t nh ng gì dân Hoa Kỳ s d ng. T t c nh ng ph n còn l i thu c lĩnh v c d ch v và thông tin, trong ñó nhân lo i và trí óc là nh ng nhân t then ch t." TR NG LƯ NG C A ð T NƯ C HAY CÔNG TY C A B N LÀ BAO NHIÊU? Chúng ta di chuy n t m t th gi i nh ng k n ng n ăn th t nh ng k nh bé, sang m t th gi i có Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 137
  8. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 khuynh hư ng ngư c l i - nh ng k nh nhàng lanh l i b t n t nh ng k to xác n ng n . Khi sang m t ñ t nư c, m t trong nh ng ñi u ñ u tiên tôi tìm hi u: ñó là ñ t nư c này n ng bao nhiêu - hay m t công ten nơi hàng xu t kh u trung bình n ng bao nhiêu? Alan Greespan là ngư i d y tôi v ý nghĩa câu h i này. Nó liên quan ñ n thu t ng "hi u ng thay th ," trong ñó ý tư ng, tri th c và công ngh thông tin ñang d n thay th nh ng c máy n ng n , giúp cho vi c t o d ng giá tr kinh t . Càng có thêm công ngh thông tin và ki n th c áp d ng vào vi c thi t k s n ph m, b n vi m ch thu nh ch ng h n thì s n ph m càng tr nên nh hơn, năng su t cao hơn, bán ch y hơn và công ty hay ñ t nư c c a b n s ki m nhi u ti n hơn. Thay th thi t b transistor b ng k thu t ng chân không, chúng ta ñã gi m kích thư c c a chi c radio. Nh ng ñư ng cáp quang b ng n a s i tóc ñã thay th lo i cáp ñ ng n ng n . Máy ghi âm k thu t s hi n cho phép ghi âm ch t lư ng cao, không c n băng, mà ch dùng b vi x lý và k thu t s . Chi c máy tính ti n c l c a b b n dùng khi xưa nay ñã ñư c thay th b ng máy tính nh b ng bàn tay. Nh ng ti n b trong ki n trúc và cơ khí, cùng vi c xu t hi n nh ng v t li u nh hơn và b n hơn trong xây d ng, cho phép chúng ta gi ñư c không gian làm vi c không ñ i trong nh ng tòa nhà ñư c xây d ng v i ít bê tông, kính và s t thép hơn. Ngư i thư ký ph c ph ch ng i sau chi c bàn n ng n c kính nay ñư c th b i m t thi t b tr l i ñi n tho i t ñ ng nh xíu, g n vào ñi n tho i c a b n. Nh t a lông h ng. Do ñó, m t thư c ño v s c m nh, ñ b n và l c c a m t ñ t nư c gi ñây th hi n ch : t ng s n ph m qu c n i GDP c a ñ t nư c nh ñ n m c nào. Tính theo m i ñô-la M thì GDP trong m t ñô- la gi ñây nh hơn trư c kia nhi u. Greenspan gi i thích r ng h i gi a th k 20 "bi u tư ng c a kinh t M " ñư c tính b ng các s n ph m n ng n như s t th p, xe hơi và máy công nghi p - nh ng m t hàng ñòi h i chi phí s n xu t cao, d i dào nguyên li u thô và c n nhi u nhân công ñ ñi u khi n và s a ch a. Khái ni m "tr ng lư ng t l thu n v i giá tr " ñã ăn sâu bén r ñ n m c: tương truy n, khi máy vi tính Apple II, lo i máy cá nhân ñ u tiên, ra ñ i vào năm 1977, m t s nhân viên c a hãng Apple Computer ñã nghĩ t i vi c g n thêm vài th ñ khi n cho nó n ng n hơn, vì h e n u ñ máy không thì nh quá và ngư i tiêu dùng s nghi ng . T ngày ñó, Greenspan ch ra, khuynh hư ng GDP m i xu t hi n, ñó là "kích thư c nh hơn ít mang giá tr tr ng lư ng hay h u hình hơn. " Ngày nay m t ñ t nư c xu t kh u nh ng nguyên li u thô - hàng hóa, qu ng, d u thô - s có tr ng lư ng l n. Trong khi m t ñ t nư c chuyên trách v công ngh thông tin và d ch v s có tr ng lư ng th p hơn nhi u và nhi u kh năng cung c p m c s ng cao hơn cho dân chúng trong nư c. ði u tương t cũng x y ra trong các công ty. Hãng Dupont nay ñang ñòi h i m i m t phòng ban c a hãng ph i ñưa ra m t báo cáo hàng năm g i là "Giá tr c a c ñông tính trên m i b ng Anh". Dupont ti p t c ñ m b o là m i năm, m i s n ph m m i c a hãng ph i ñư c tăng giá tr , tăng l i nhu n nhưng gi m ñư c lư ng nguyên li u s d ng. H i năm 1983 khi b t ñ u phát hành c phi u, trong h sơ khách hàng, hãng máy tính Compaq khoe: Máy tính xách tay Compaq... là lo i máy 16 bit, l p ráp ñ ng b r ng 20 inch, cao 8,5 inch và dày 16 inch. N ng trung bình 28 pound, có th ñư c chuyên ch t s v nhà và mang ñi công tác. Lo i "máy tính xách tay" 28 pound ñư c m i ngư i trong hãng g i là "kéo lê ñư c" vì ñó là phương cách duy nh t ñ di chuy n máy. Giá bán l trung bình là 2.995 ñô-la. Năm 1999, máy xách tay ñ i m i Compaq Armada 3.500 n ng 4.4 pound v i b nh tăng 500 l n. Giá bán t 3.299 ñ n 4.399 ñô-la, tùy c u hình. Vì năm 1983 Compaq có biên l i nhu n là 27,6%; m c này h u như không ñ i vào năm 1997 là 27,5% nên hãng này hi n có l i nhi u hơn b ng cách h c làm th nào ñ tăng cư ng thêm ch t xám cho máy tính, trong khi gi m tr ng lư ng c a máy xu ng b y l n. Compaq ñã giàu lên (ít nh t là trong m t th i gian) do làm ăn thông minh hơn ñ có s n ph m nh hơn. Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 138
  9. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 LI U ð T NƯ C HAY CÔNG TY C A B N CÓ DÁM M C A RA BÊN NGOÀI? Chúng ta ñang ti n t m t th gi i mà nh ng k s ng kín ñáo nghĩ r ng h có th t n t i t t hơn, sang m t th gi i n i nh ng ngư i c i m s thành ñ t nhanh hơn nhi u. Hãy l i nhìn vào th gi i c a máy tính. Nh ng hãng s n xu t máy tính c s c c nh tr nh b ng cách gi r t l y nh ng tiêu chu n riêng do h ñ c quy n ñang t n t i m t cách ch t v t, trong khi nh ng hãng khách c nh tranh trên cơ s s d ng các h tiêu chu n chung và c i m - ñi ñ u là IBM v i s giúp ñ c a Intel - ñã lên ngôi nhanh chóng. Nh ng cái g i là "phiên b n IBM PC" - ví d Compaq, Dell, Gateway, HP, Micron, Acer - s d ng tiêu chu n c a IBM r i ti n t i tiêu di t IBM và tiêu di t l n nhau. H l p ráp các lo i máy v i tiêu chu n chung, c i m , r hơn và ñư c tr giúp b ng các công ngh thông d ng hơn. Các công ty máy tính như Data General, Commondore, Wang, Prime và Apple, t t c ñ u mu n gi riêng tiêu chu n k thu t ñ c ñáo c a h . Như Nicholas Negroponte vi t trong cu n sách Being digital, h nghĩ r ng n u sáng t o ñư c m t h th ng v a d dùng v a ñ c ñáo thì h s gi ñư c ñ c quy n ñ th ng tr , tránh ñư c c nh tranh. Trong s ñó ch có m t hãng, Apple, là còn làm ăn ñư c, ch vì hãng này ñã t ch c ñư c m t m ng lư i nh ng ngư i s d ng h t s c trung thành. H ñã không ñ ng ra thu hút ñ i ña s ngư i dùng. "Trong m t th trư ng m , chúng ta c nh tranh v i s c tư ng tư ng c a chính chúng ta, mà không dùng ñ n khóa và chìa khóa, " Negroponte nh n xét. "K t qu cho th y nh ng xu t hi n m t lo t các công ty làm ăn thành công, mà cũng xu t hi n m t lo t nh ng s l a ch n m i giành cho gi i tiêu dùng và c m t khu v c thương m i m i có kh năng c i t và tăng trư ng nhanh chóng.' Chi n lư c ñó là chìa khóa ñ cho Compaq tr thành m t hãng thích nghi m t cách hi u qu v i k thu t c a IBM ñ ng th i là m t hãng sáng t o riêng. Earl Mason gi i thích: "Chi n lư c c a Compaq mu n ñi ñ u trên th gi i máy tính, s d ng các tiêu chu n ñ i chúng, vì càng có thêm các nhà l p trình và sáng t o ph n m m thích h p v i các linh ki n c ng c a chúng tôi thì hãng s càng gia tăng ñư c vi c bán s n ph m, bán d ch v và cung c p gi i pháp ñ ng b . Lu n thuy t cũ cho r ng n u tôi s h u h ñi u hành c a riêng tôi, n u tôi có nh ng ngư i ch chuyên bán ph n m m cho h ñi u hành c a riêng tôi, có nghĩa là tôi s ki m soát toàn b các công ño n. Tôi s tr nên ñ c l p, không b l thu c tương tác và s h u nh ng th mà ngư i khác không có. Lu n thuy t ñó không thành công, vì nh ng nhà vi t ph n m m bao gi cũng mu n cung ng cho lư ng càng ñông nh ng ngư i tiêu dùng, vì th , là m t cơ s s n xu t ph n c ng máy tính, n u thích nghi v i nh ng tiêu chu n chung, ph bi n, thì b n s càng bán ñư c cho nhi u thêm trong gi i tiêu dùng. Ban ñ u, hãng Apple không mu n chia s nh ng tiêu chu n riêng c a h . V y là nh ng ngư i thi t k ph n m m nói: "Này, làm th không hay. N u ch ph c v riêng Apple, tôi ch vi t ñư c t ng b y nhiêu ph n m m và ch bán ñư c b y nhiêu thôi, và tôi s b l thu c vào Apple v doanh s . Nhưng n u tôi h p tác cùng các công ty s d ng h tiêu chu n ñ i chúng thì tôi s thành ñ i tác c a r t nhi u công ty, như Compaq, IBM và Dell và làm như th doanh s bán c a tôi s cao hơn." N u b n quy t ñư c các phương ti n s n xu t ñúng ñ n - h c ñư c cách thích nghi nhanh hơn, sáng t o nhi u hơn, h c cách giao thi p r ng rãi v i khách hàng, t n d ng ki n th c, h c cách ki m soát chi phí s n xu t t t hơn và duy trì s n xu t ñ u ñ n ñúng h n - thì bao gi b n cũng có th c nh tranh v i b t c ai và dùng b t c tiêu chu n nào. Qu th c m ng ki n th c duy nh t mà b n c n gi bí m t ñó là nh ng mánh khoé b n có ñư c ñ tr thành nh ng nhà t o l p hay thích nghi nhanh hơn ngư i khác. "Có nh ng ñi u chúng tôi không chia s v i ngư i khác," Mason gi i thích, "Lý do mà chúng tôi không mu n anh quan sát m t s khía c nh trong dây chuy n s n xu t là b i vì nh ng th ñó c u thành bí quy t kinh doanh và n u anh là m t ñ i th nhìn th y và thu th p ñư c nh ng bí quy t ñó thì anh s r t d dàng b t chư c." M t lý do khi n cho Internet phát tri n quá nhanh là do h th ng này s d ng h tiêu chu n chung. Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 139
  10. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 Nh ng gi i pháp t t nh t ra ñ i và ñư c ti p th r t nhanh, và cu c chi n c nh tranh k t thúc cũng r t nhanh. Hi n chưa có k nào thua h n. Hi n các công ty có r t ít th i gian dành cho vi c b o v b n quy n; h dùng ph n l n th i gian vào vi c ti p th các gi i pháp và công ngh m i. Rebert shapiro, Ch t ch hãng Monsanto nói thông thư ng có m t s lĩnh v c c n ñư c gi bí m t. Nhưng cái n n văn hóa xung quanh ñi u bí m t ñó s là n n văn hóa ch m ch p, ch thích h p ñ i v i th i xưa. Là m t công ty, r t cu c r i b n cũng s ph i ñánh giá cao nh ng ñi u b n hi u bi t và h th p nh ng gì quá hi n nhiên. Shapiro nói: "Tôi r t mu n nói: Tôi s nói v i b n t t c nh ng gì tôi hi u v ki u ho t ñ ng c a h th ng này, nhưng b n v n ti p t c ñ ng não ñ phát tri n nó. B i vì s th t là b n không th d a lâu vào s ñ c quy n thông tin. R t cu c nh ng gì có ý nghĩa nh t chính là nh ng y u t làm cho b n c nh tranh h u hi u trong cu c ñua m r ng. Cung cách qu n lý và trao ñ i thông tin và cung cách thu th p ki n th c - ñó là nh ng l i th ñ b n phát tri n b n v ng." ð i v i các qu c gia cũng v y. "T t c nh ng gì tôi có th nói," Mason cho bi t, "m t khi c i m thì kh năng b n tr thành n n nhân c a ñi u chính b n ng nh n s ít hơn n y so sánh v i trư ng h p khi b n ch khư khư m t mình ñóng c a. Hãy xem ngành ngân hàng c a Nh t B n. Vì sao trên lý thuy t nó ñã b phá s n ? B i vì nó kín như bưng. Nó ñã tr thành n n nhân c a nh ng ñ u nó tư ng ch có nó m i bi t." Qu th c là có m t tương quan tr c ti p gi a s c i m c a m t n n kinh t m t nư c v i m c s ng c a dân chúng ñó. M t nghiên c u c a Jeffrey Sachs và Vi n Phát tri n Qu c t c a ð i h c Harvard k t lu n r ng s c i m quy t ñ nh tăng trư ng nhanh chóng. Các n n kinh t m , Sachs nh n ñ nh, "tăng 1,2 ph n trăm m i năm nhanh hơn t c ñ các n n kinh t ñóng c a, vì càng m c a, b n càng h i nh p ñư c vào m ng lư i các sáng ki n và ý tư ng, th trư ng m i, công ngh và nh ng sáng t o trong qu n lý." Khi tôi ñ n t nh Cát Lâm mi n B c Trung Qu c giám sát m t cu c b u c c p ñ a phương, trong nh ng b n làng chúng tôi ñ n là Kai An, nơi chúng tôi g p nhi u dân làng t i nhà riêng c a h . H u h t các ngôi nhà thư ng có ba ph n. Ph n ñ u là m t bu ng, tư ng g ch ñóng t bùn, nơi có nh Mao Tr ch ðông. Ph n hai là m t căn nhà g ch ñ nơi có nh ð ng Ti u Bình, và ph n th ba c a ngôi nhà, bao gi cũng m i nh t, g ch tr ng trang nhã, ñá p c ng - ñó là căn ñư c xây trong th i Giang Tr ch Dân. B n có th ch ng ki n Trung Qu c phát tri n ra sao theo con ñư ng m c a c a dân ñ a phương ñư c nâng c p như th ñó. Trong tương lai, l i th c a vi c duy trì m c a kinh t s tăng g p nhi u l n vì trong toàn c u hóa, ki n th c là chìa khóa d n t i tăng trư ng kinh t và n u b ng cách nào ñó b n c ñóng c a ñ t nư c c a b n, không ti p xúc v i nh ng b óc thông minh, nh ng công ngh m i thì ñ t nư c c a b n s t t h u nhanh hơn n a. Chính vì th nh ng xã h i phóng khoáng, bao dung, sáng t o và ña d ng s tho i mái t n t i trong toàn c u hóa trong khi nh ng xã h i hay nh ng công ty ñóng kín, c ng nh c, v k và níu bám truy n th ng r i s kh n ñ n. AnnaLee Saxenian, chuyên gia v ñô th thu c ð i h c Berkeley ñã th c hi n m t nghiên c u r t hay, t a ñ "L i th theo vùng," gi i thích vì sao Thung lũng Silicon th t ñ c bi t khi so v i các vùng công nghi p cao khác. Silicon ñ c ñáo, ch nói,là do nh ng l n ranh gi a các hãng công ngh cao, gi a h v i các ngu n v n, các ngân hàng, các cơ s nghiên c u b c ñ i h c và chính ph ñ a phương - ñang ñư c xóa nhòa. Saxenian ch ra r ng Thung lũng Silicon thu c East Coast, Xa l 128 Boston bao gi cũng ñi ch m hơn so v i Thung lũng Silicon th c s , vì xa l 128 Boston, các công ty, c ng ñ ng và chính ph duy trì chính sách ñóng c a, gi bí m t và tránh m o hi m. M t s qu c gia nh ñang ti n t i vi c t n d ng l i th c a s c i m . T Washington Post (s ngày 17/10/199) cho bi t trong khi di trú tr thành m t ch ñ tranh cãi gi a hai phái b o th và c p ti n trong xã h i M , "thì m t s qu c gia ñã áp d ng m t vài ki n th c trích d n t kinh nghi m di Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 140
  11. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 cư c a chính nư c M ." ð i s Singapore t i Washington Heng-Chee Chan ñã gi i thi u m t sáng ki n nh m thu hút dân di cư vào nư c này, thúc gi c h "Tây kinh" - hãy ñi v mi n Tây, "ñi mãi v mi n Tây, cho ñ n khi ñ n ñư c châu Á." V ð i s này ñư c trích d n: "Chúng tôi nh n th y c n thêm nhi u tài năng m i ñ c ng hi n cho vi n c nh xây d ng Singpapore thành m t thành ph thông thái, m t thành ph c a tương lai châu Á." Quan ni m tìm ki m dân di cư, bà ð i s cho bi t, b t ngu n t m t kh o sát v nh ng xã h i phát tri n nhanh như Hoa Kỳ và Anh, h phát tri n nhanh do duy trì ñư c s c i m và ña d ng. "Chúng tôi khám phá ra r ng nh ng xã h i m thư ng ñ m b o ñư c s sáng t o và ti n b ," bà ð i s nói. Vì th Singapore ñã tìm t i m t "s trao ñ i" trên các lĩnh v c công ngh thông tin, cơ khí, dư c, nghiên c u và phát tri n, ñ ng th i khu v c ngân hàng. Bà nói: "B n s ti p t c th y ti n b di n ra t i nh ng xã h i ña d ng, chính vì th Singapore hoàn toàn t tin trong cách tuy n l a tài năng cho ñ t nư c." Chương trình tuy n d ng lao ñ ng c a Singapore mang tên " Liên l c v i Singapore," ñã thu hút nhi u tài năng t châu Âu và Australia. ð i s Singapore cho bi t m c lương cho h cao và có th so sánh v i lương tr cho các chuyên viên Thung lũng Silicon và " SIngapore cũng có món bánh bagel vùng Brooklyn." Nhưng Singapore v n chưa xây d ng ñư c m t s c i m v tri th c ñ có th nư ng món bánh Bagel c a chính h - chưa nói ñ n chuy n xây d ng ñư c m t ph n m m ñ c ñáo ho c nh ng công ngh d a trên n n móng Internet. Th tư ng Goh Chok Tong th m chí ñã nói trong phát bi u nhân ngày qu c khánh Singapore thán 8/1999 r ng "Chúng ta c n ph i xây d ng m t tâm lý mang b n ch t Thung lũng Silicon t i Singapore - sáng t o và s n sàng ch p nh n m o hi m. " Chính ph c a ông ta ñã b t ñ u c i d n nh ng ki m duy t ñ i v i các trang Internet, ñánh d u s thay ñ i theo hư ng ñó. Nhưng ñ ng c m quy n Singapore v n duy trì m t s ki m soát ch t ch ñ i v i n n chính tr và thông tin - khi n cho vi c thu hút các nhà s n xu t chip vi tính v n còn khó khăn. Nhưng chúng ta v n nên quan sát Singapore ñ xem cung cách h ph i h p t do tri th c, c i m và kh năng ti n b trong th i ñ i Internet. ðó là d u hi u c a hy v ng. Lyric Hughes, ngư i sáng l p trang m ng China Online, m t l n ñã nh n xét, "N u có th thuy t ph c ñư c nh ng chính th ñang ki m soát ch t ch , giúp h nh n th y r ng thông tin t do không ph i là s ñe d a nh m vào quy n l c nhà nư c, mà là nhân t t o d ng m t cơ s h t ng b n v ng và m t dân s bi t t n d ng khai thác n n kinh t m i, thì ñ n th k sau, m i s s t t ñ p hơn." Khi m c a, b n không ch thu hút ñư c các b óc m i, mà còn c nh ng công ngh m i do B y Thú ði n T mang ñ n. N u m t ñ t nư c gi m bi u thu và tháo g hàng rào thương m i thì ñó là d u hi u quan tr ng thu hút b y thú, ñ c bi t các lo i thú s ng dài - các công ty ña qu c gia. Gi s b n là công ty Xerox quy t ñ nh xây d ng m t cơ s Brazil ñ s n xu t máy in photocopy. N u Brazil c i m các th trư ng tiêu th máy in và không c s c b o h các ơ s s n xu t máy in c a riêng Brazil, thì vì l i nhu n Xerox s r t mu n chuy n giao công ngh máy in hi n ñ i nh t vào nhà máy c a h Brazil, b i vì h có th t o s c nh tranh th trư ng Brazil l n các th trư ng khác trên toàn c u v i các hãng khác như c a Nh t B n hay châu Âu. Nhưng n u Xerox th y Brazil mu n duy trì hàng rào thu quan ch t ch ñ b o h các nhà máy n i ñ a, thì Xerox v n có th xây d ng cơ s c a h ñó ñ c nh tranh ch trong th trư ng n i ñ a Brazil, nhưng như v y h s không c n chuy n giao nh ng công ngh tiên ti n nh t vào nư c này. Không c n thi t, vì h ch ph i c nh tranh v i các công ty thi u kinh nghi m, c p th p ñư c nhà nư c b o h - và trong trư ng h p ñó Brazil s b l cơ h i: Công nhân, th trư ng và ngư i tiêu dùng Brazil không ñư c ti p c n công ngh tiên ti n nh t. Sau ñây là m t chuy n có th t: ð u nh ng năm 80, Brazil và ðài Loan gi ng nhau m c thu nh p theo ñ u ngư i, có nhi u công ty n i ñ a l n, v n nhi u, công nhân tay ngh cao cùng l c lư ng qu n tr gi i. M i nư c có cách riêng trong vi c tích c c ti p c n các thương v ñi n t t m qu c Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 141
  12. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 t , ñ c bi t trong ngành s n xu t máy fax.V n ñ là ch ch có m t ngu n k thu t ñ s n xu t máy fax cho c hai nư c - công ty Fujisu c a Nh t B n. Qu c h i Brazil năm 1988 ñã áp ñ t m t lo t các bi u thu trên các m t hàng ñi n t , bao g m c máy fax ñ b o h cho ngành máy fax non tr c a h . H u qu là không ai th y có l i l c gì trong vi c chuy n vào Brazl k thu t máy fax m i nh t. Trong khi ñó, ðài Loan cho phép m c thu quan b ng 0 và t o môi trư ng c nh tranh ñ xem ai là ngư i s n xu t máy fax t t nh t. Theo báo cáo c a Ngân hàn Th gi i, năm 1994 ðài Loan là nơi s n xu t máy fax ñ ng ñ u th gi i, trong khi máy fax s n xu t t i Brazil có giá thành cao hơn nhi u so v i giá trung bình c a th gi i và ngành s n xu t máy fax nư c này ñang d n b tiêu di t. Năm 1995, Qu c h i Brazil bãi b thu nh m vào máy fax và quy t ñ nh cho phép c nh tranh t do theo tiêu chu n chung c i m . Năm 1999, khi Trung Qu c b t giác ñã ăn c p m t s bí m t v ñ u ñ n h t nhân c a M , b n thân tôi cũng như nh ng ngư i khác ñ u c m th y b c d c - nhưng tôi không ñ n n i quá lo l ng. Vì Trung Qu c s không th ñánh c p ñư c ñi u bí m t quan tr ng nh t c a Hoa Kỳ. ðó là l i s ng c a ngư i M . L i s ng trong m t xã h i m . Trong m t xã h i khóa kín, bao gi b n cũng ph i chi m gi m t bí quy t nào ñó ñ t n t i, vì bao gi ngoài ñ i cũng có m t sáng ki n m i nào ñó xu thi n và b n ph i s ño t cho ñư c. Nh ng xã h i ñóng kín không ph i là không th sáng t o, nhưng chúng không có ñư c môi trư ng và kh năng cho phép luôn ñ i m i, luôn sáng t o nhi u như trong nh ng xã h i m . S ng trong m t xã h i m c a, s c m nh c a b n ñ n t chính s c i m và tinh th n sáng t o và s hăng say do s c i m mang l i. Khi ngư i Trung Qu c b t chư c ñư c ñi u ñó thì tôi m i lo th c s vì h s là nh ng ngư i c nh tranh. CÔNG TY HAY ð T NƯ C C A B N CÓ DÁM T C I TRÓI TRONG N I B ? Trong k nguyên toàn c u hóa, ñi u quan tr ng là h c cách c nh tranh ñ i ngo i trên môi trư ng không còn rào c n, nhưng cũng quan tr ng không kém là vi c t tháo g nh ng rào c n n i t i. N i b c a ñ t nư c hay công ty c a b n tr nên minh b ch hơn, thì chính ph c a b n càng có thêm kh năng duy trì pháp ch , b n thêm kh năng chia s công tác v ch chính sách, và nh ng k tham nhũng s không còn nhi u ch n ñ n núp, và ngư i khác s thêm kh năng ñ g n bó v i b n hơn. M t h th ng lu t pháp h u hi u, minh b ch và trung th c - nơi dân chúng ñư c th y chính xác quá trình chính ph v ch chính sách và gi i ñ u tư ñư c ñ m b o r ng tài s n trên m i phương di n k c tài s n trí tu ñư c tôn tr ng và môi trư ng ho t ñ ng tương ñ i công b ng - ñó chính là ñi u ki n thi t y u ñ tăng trư ng b n v ng. Chính vì th mà Lyric Hughes, ngư i sáng l p trang m ng China Online ñã l p lu n r t ñúng trong th i gian t i chúng ta không còn nói ñ n th gi i phát tri n hay ñang phát tri n, nh ng th trư ng m i n i hay không. Thay vào ñó, chúng ta s nói ñ n "nh ng ñ t nư c minh b ch" và nh ng ñ t nư c "thi u minh b ch." "Trong th k 21, m i quy t ñ nh kinh t ñ u mang tính toàn c u", Hughes l p lu n, "trong m t th gi i th trư ng tư b n toàn c u, ñ u tư s ch y vào nh ng khu v c ñư c xác nh n có ñ minh b ch v tài chính qu c t . Thu t ng "các th trư ng m i n i" r i s b coi là cũ k , thu c v th k 20 và s ñư c thay th b ng lý thuy t v các n n kinh t minh b ch hay thi u minh b ch. Nhìn vào tương lai, nh ng th trư ng phát tri n như Nh t B n ch ng h n, nơi v n không t o ñư c s trao ñ i thông tin thông thoáng, và nh ng c u trúc kinh t còn tăm t i khác s th y: chính h s ph i c nh tranh v i các qu c gia xưa nay còn r t nghèo nhưng nay ñã ñ t ñư c s c i m trong ho ch ñ nh chính sách." Gi i qu n lý c a công ty hay ñ t nư c c a b n có hi u bi t hay không? Và n u không, thì li u b n có th thay qu n lý m i ñư c không? Cách ñây vài năm tôi ñã ph ng v n nguyên th c a m t nư c R p và, trong bu i ph ng v n, tôi Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 142
  13. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 chúc m ng ông ta v vi c hãng th m ñ nh m c kh tín tài chính Moody's ñã nâng c p ñ t nư c c a ông ta t dư i lên thành m c ñáng ñư c ñ u tư. V lãnh ñ o này cám ơn tôi và quay sang m t c v n c a ông ta ng i c nh và h i b ng ti ng R p: "Moody's là cái gì?" Qu n lý luôn ñóng vai trò quan tr ng, nhưng trong h th ng m i ph c t p và ti n hóa nhanh ngày nay, qu n lý và kh năng hình thành chi n lư c ñóng vai trò quan tr ng g p b i. Khi nhìn vào m t ñ t nư c hay m t công ty ngày nay tôi thư ng h i: Li u ngư i lãnh ñ o có phán xét ñư c thông tin hay không? Li u ông hay bà ñó có thư ng xuyên ñánh giá cùng m t lúc ñư c năm hay sáu phương hư ng khác nhau? Ông hay bà ñó có hi u v ba cu c cách m ng dân ch hóa và ñưa ra m t chi n lư c ñ t n d ng chúng hay không? Vì n u b n không th nhìn th y th gi i, không nhìn th y nh ng ho t ñ ng tương h ñang ñ nh hình th gi i, thì b n s không v ch ñư c chi n lư c ñ ñ i phó v i th gi i. Và n u b n ph i ñ i phó và t o s th nh vư ng trong m t h th ng ph c t p và tàn b o như toàn c u hóa, thì b n ph i tìm m t chi n lư c m i. Craig Barrett, Ch t ch hãng Intel, m t l n ñã nh n xét v i tôi: "Chúng tôi là nhà ñ u tư l n nh t Ireland, và theo tôi, cũng là nhà tuy n d ng l n nh t ñó. Chúng tôi sang Ireland vì ñ t này r t tr ng thương m i, h có m t cơ s giáo d c m nh, di chuy n ra vào ñ t này r t d dàng và công vi c làm ăn v i chính ph cũng th t d dàng. Tôi mu n ñ u tư Ireland trư c tiên r i m i sang ð c ho c Pháp, Pháp là m t nư c ñã thông qua ñ o lu t không cho phép mã hóa trong các thương v Internet. Công ngh mã hóa mà hi n nay Intel ñang áp d ng vào các chip vi tính h s n xu t, ñóng vai trò thi t y u trong vi c ngăn ch n t i ph m vào m ng ñánh c p các thông s th tín d ng và thông tin cá nhân. "Pháp là ñ t nư c duy nh t trên th gi i, nơi mà chúng tôi không th nh n ñơn ñ t hàng trên m ng t khách hàng, vì nư c này không cho phép chúng tôi mã hóa", Barrett nói. "Tôi v a sang Paris trưng bày m t s s n ph m m i c a Intel, chúng tôi ñã ph i xin phép nhà nư c Pháp mi n tr lu t trong vòng 24 ti ng ñ h ñ minh h a k thu t mã hóa." Ph n l n các qu c gia trên th gi i s r t lo s n u h b ngư i ñ ng d u Intel coi là ñi ch ch hư ng. Nhưng ngư i Pháp l i cho r ng Intel ñi ch ch hư ng. "B n ñưa ra m t ñ o lu t d hơi, ñ t mã hóa ra ngoài vòng pháp lu t - Mã hóa là k thu t có th l y th ng t Internet xu ng - và làm như v y chính b n ñã c n tr tăng trư ng thương m i và kinh t c a b n, "Barrett nói, "v y thì ho c hãy ñ cho tôi ng d ng công ngh mã hóa, n u không thì tôi xin ñi ch khác." Cu i nh ng năm 80, Intel t ch c m t cu c h p ti p th th trư ng châu Âu và ñã quy t ñ nh d u tư vào ñâu, th trư ng nào làm ăn ñư c và th trư ng nào không. Ngư i ph trách ti p th châu Âu c a Intel mang ñ n h i ngh m t t m b n ñ châu Âu - trong ñó ông ta ñã dùng dao c o c t b t nư c Pháp ñi. M t cách cư x trì ñ n như v y ñã khi n tôi ñi ñ n ý tư ng r ng n u nư c Pháp là m t c phi u, thì tôi s bán ngay ñi. Nói v y, nhưng th c ra Pháp cũng ñang thay ñ i và m t ngày nào ñó tôi d ki n r ng Pháp s quay l i danh sách các món hàng nên mua. Trong khi m t s quan ch c chính ph và trí th c Pháp tuyên b nhi u ñi u v v n ch ng l i h th ng toàn c u hóa, thì gi i c ng nghi p và thương gia ñang m c lên cho h chi c áo n t m vàng ñ ñ i l i. (Pháp th m chí ñã gi i t a b t s ki m soát công ngh mã hóa k t ngày Barrett sang Paris vào năm 1998.) Liên uqna t i toàn c u hóa, thì nư c Pháp gi ng như m t tài x ,b t xi nhan bên trái ñ r i r sang ph i. N u ch ñ c nh ng gì các bình lu n viên c a t Le Monde vi t, thì b n s nghĩ r ng nư c Pháp s không bao gi tr thành thông thái; nhưng n u ñ c ph n tin thương m i Pháp trên t T p chí Ph Wall c a châu Âu, thì b n nh n th y r ng gi i thư ng lưu trong khi v c tư nhân th t th u hi u và ñang thúc ñ y nư c Pháp bư c vào toàn c u hóa. "Các th l c ñáng k ñang nhanh chóng bào mòn nh ng nh hư ng truy n th ng c a chính ph Pháp ñ i v i n n kinh t ," t T p chí Ph Wall c a châu Âu (19/11/99) vi t, "Các công ty ñư c tư nhân hóa không còn t n t i ñ ph c v chính ph và t o công ăn vi c làm; h ñang nghe l i m t l a Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 143
  14. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 các nhà ñ u tư qu c t có s quan tâm chính là l i nhu n. ð ng th i nh hư ng ñang gia tăng c a Liên hi p Âu châu ñang gây khó d cho vi c các nhà l p chính sách c a Pháp... Không gi ng trong quá kh , khi mà các quan viên trong chính ph gi t dây kinh t , giám ñ c các t p ñoàn l n, ñ c l p c a ngư i Pháp ngày nay ñang tr c ti p sáp nh p công cu c làm ăn c a h trên cơ s ñư c các nhà ñ u tư toàn c u x p h ng." S có nh ng ch ng ñ i t i Pháp ch ng l i khuynh hư ng các t ng công ty nâng ho t ñ ng lên m c toàn c u, nhưng trư c sau thì nh ng k ch ng ñ i s thua. Nhưng s không thua ngay ñâu. M t ngư i b n tôi sang Paris và mùa hè năn 1999; ch ñã ph i dùng d ch v Internet t i bưu ñi n trung tâm Paris ñ g i email. Ch ñ n ñó vào gi ăn trưa và th y phòng Internet ñóng c a. Phòng này do m t viên ch c hành chính ph trách, khi m i khi ñi ăn trưa, ngư i này khóa c a phòng l i, ghi ngoài c a là ông ta ñi ăn trưa. V y ta có tin m ng là bưu ñi n Paris ñã t ch c d ch v Internet cho công chúng. Nhưng tin bu n cho ta là căn phòng Internet v n ho t ñ ng theo truy n th ng làm ăn 200 năm c a ngư i Pháp - m c a theo gi hành chính và ñóng c a hai ti ng gi ăn trưa m i ngày, như cái l i ho t ñ ng c a m t ti m bán th t v y. M t ñ t nư c khác ñang t m th i n m trong danh sách c n bán c a tôi là nư c Nga - h v n chưa cài ñ t h ñi u hành và nh ng ph n m m nh m ti n t i th nh vư ng. M t minh ch ng rõ ràng nh t xu t hi n tháng 10 năm 1999 khi viên ch c giám sát ch ng khoán cao c p nh t c a Nga ñã t ch c sau khi công b r ng chính ph c a ông Boris Yeltsin ñơn gi n ñã không quan tâm gì ñ n nh ng lu t l nh m b o v các c ñông t i Nga. Hãy tư ng tư ng n u b n nh t m t t báo c a M và ñ c ñư c tin Athur Levitt, ñ ng ñ u y ban Giao d ch Ch ng khoán Hoa Kỳ, t ch c, sau khi công b r ng Th trư ng Ch ng khoán New York và các tòa án kinh t M tham nhũng t i m c thà ñem ti n ñ nñ tl nh ng sòng b c Las Vegas còn hơn là ñ u tư. "b n c n ph i ñ t m t nhóm ngư i m i lên hàng ngũ lãnh ñ o nư c Nga," theo l i Bill Lewis, ngư i ñ ng ñ u Vi n Toàn c u c a hãng tư v n McKinsey, ñã ti n hành m t nghiên c u l n v kinh t Nga trong th i kỳ 1999. "Nhi u ngư i ñã ch ra th c t là do t ch c liên t c các cu c tuy n c t do, nư c Nga ñã ñi ñúng hư ng. Nhưng câu h i th t s là: Li u nư c Nga ñã có nh ng ng c viên x ng ñáng chưa? H có nh ng nhà chính tr hi u ñư c nư c Nga ngày nay c n gì và s n sàng ñáp ng chưa? Câu tr l i là: Chưa. Ngư i mà nư c Nga c n là m t phiên b n c a Rooservelt.H c n m t nhà chính tr tinh nhanh, th t thà và hi u bi t sâu r ng, ngư i thu hút ñư c các chuyên gia và ñi ñ u m t quá trình dân ch , thi t l p các chính sách xã h i và nh ng lu t l thích ñáng giúp t o n n móng cho s tăng trư ng." Tôi v n hi v ng r ng cũng như Pháp, m t th h m i ñang trư ng thành t i Nga, h s hi u ñư c h th ng toàn c u hóa và ñòi h i cho có ñư c nh ng công c và b máy qu n lý ñ phát tri n ñ t nư c trong toàn c u hóa. Tháng 11/1999 tôi ñ n d m t h i th o v c nh tranh Colombo, Sri Lanka do USAID t i ch c. C t a g m các nhà kinh t và thương gia c a Sri Lanka, n ð , Pakistan, Bangladesh và Nepal. M t trong nh ng ngư i di n thuy t chính c a h i th o là c u T ng th ng Costa Rica, ông Jose Maria Figueres. Ông ñã dành m t ti ng ñ ng h , trư c m t c t a th t chăm chú, ñ miêu t vi c Costa Rica thu hút hãng Intel xây d ng m t nhà máy nư c này và thích nghi vào cu c Cách m ng Thông tin. C t a Nam Á có n tư ng sâu s c, và khi ñ n ph n ch t v n thì h t ngư i này ñ n ngư i khác ñ ng d y h i v c u T ng th ng: "Ông có mu n ng c ch c T ng th ng ñ t nư c c a tôi không?" ðó là m t khung c nh ñ y n tư ng. Dân chúng t nhi u qu c gia ñ ng lên ñ ngh v c u lãnh ñ o m t nư c khác tranh c ñ lãnh ñ o ñ t nư c c a h - mà không c m th y x u h . ði u này cho th y trong th i ñ i m i khi dân chúng ngày càng hi u thêm v c nh s ng c a ngư i khác - ñ c bi t th h t 30-40 tu , ñư c giáo d c - h s không ch p nh n ch u ñ ng mãi mãi m t s qu n lý t i v chính tr . M t ph n ngư i Sri Lanka, 46 tu i, viên ch c ngân hàng, tham d h i ngh ñã bày t Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 144
  15. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 s ph n u t c a ch m t cách r t hay: "Chúng tôi ñã ñ m t 25 năm," ch nói, "năm 1964 Lý Quang Di u (c u Th tư ng Singapore) ñ n Sri Lanka và nói Singapore c n ph i tr thành như Sri Lanka. Chúng tôi là ñi n hình cho ông ta - v giáo d c, y t , và dân trí. Gi ñây Singapore là m t ñi n hình và vi n c nh chúng tôi hư ng t i, nhưng s không bao gi ñ t ñư c. Nên khi m i ngư i l ng nghe ông Figueres, h nói: "T i sao chúng ta không th có m t lãnh ñ o th này nh ?" Ông ta t ñâu ñ n?" "Làm sao mà ông ta ñư c như v y?""Li u có ph i dân th nào thì quan th v y hay không?" "Chúng tôi có l i gì ñây?" Chúng tôi ñáng nh c n ph i t y chay, bài xích nh ng lo i lãnh ñ o tham nhũng, nhưng chúng tôi ñã không làm th . Có bao nhiêu v ñáng nh ph i rơi ñ u, thì l i không b sao c ." Chính vì v y, ch này nói thêm, "nhi u ngư i sau khi nghe phát bi u c a ông Figueres ñã nói, "N u chúng tôi không có nh ng ngư i làm ăn gi i trong nư c, thì chúng ta ñi thuê ngư i khác v y?" M t trong nh ng doanh nhân l n c a Sri Lanka cho bi t, "Tôi s n lòng ñ ng ra tr lương cho ông ta." Trí óc là ñó. hãy xem con s nh ng công ty c a ngư i Sri Lanka và n ð m i ñư c thành l p trong thung lũng Silicon, v y mà chúng tôi không có s lãnh ñ o c n thi t ngay t i ñây ñ chèo ch ng cho con thuy n c a chúng tôi." Li u ñ t nư c hay công ty c a b n có s n sàng k t li u nh ng k b thương và chăm sóc nh ng ngư i s ng sót? Trong m t th gi i không còn rào c n, b n thân công ty hay ñ t nư c c a b n c n ph i t o ra m t dòng văn hóa khuy n khích cho vi c g b nh ng doanh nghi p lâu ñ i, th m chí ngay c lúc chúng t ra làm ăn thành công, n u không thì ngư i khác s làm ñi u ñó. Compaq ra ñ i là do IBM không mu n t lo i b m t trong nh ng sáng t o c a h , lo i máy IBM AT, thu c h ñi u hành 286, ñ b t k p v i lo i chíp 386 ñ i m i. Compaq ngay lúc ñó ñã vào cu c, cho ra ñ i lo i máy 386, giáng m t ñòn n ng vào IBM. Kinh t gia Lester C. Thurow ch ra trong cu n sách Làm giàu c a ông, nh ng hãng l n lâu ñ i thư ng hi u và th m chí sáng t o nh ng công ngh m i có kh năng bi n ñ i th gi i, nhưng th ch c a h là m t v n ñ nan gi i. "Khi nh ng k thu t m i ra ñ i, nh ng công ty ñó ph o phá b nh ng k thu t cũ ñ áp d ng chúng. Ch ng h n, b n trong s năm nhà s n xu t thi t b ng chân không chưa bao gi s n xu t thành công thi t b bán d n - và ngày nay nhà s n xu t th năm không còn t n t i." Thurow cho bi t. "Và khi thi t b vi x lý m i ra ñ i cho phép máy tính cá nhân chi m lĩnh th trư ng, thay th h máy tính công nghi p, thì cơ s ñ ng ñ u ngành công nghi p máy tính là IBM ñã b ngà nhào." Báo Business Week (13/12/1999) ñã ñăng bài gi i thi u Edward Zander, v Ch t ch luôn ti n công c a hãng Sun Microsystem. M t dòng trong bài này khi n tôi chú ý: "Sau khi quan sát th y nh ng v lãnh ñ o hãng Data General là Apollo Computer ñư c ca t ng v s thành công c a h , Zander ñang t ch c cu c c i t th c hai t i hãng Sun trong vòng năm năm. Ông ñang c g ng xây d ng m t cơ c u công ty m i, v i d ñ nh s gi m vi c bán các máy tính cá nhân và d n s c vào vi c xây d ng các trang web, h th ng m ng trong công ty và các thi t b thi t k m ng... "Chúng tôi d ñ nh s c u trúc l i công ty," Zander nói, "tôi mu n Sun tr thành m t IBM m i trong th i ñ i Internet." Th gi i ñúng là ñang ti p t c quay vòng - vì chính IBM cũng mu n tr thành công ty ñ ng ñ u ngành công nghi p ñi n toán trong th i ñ i Internet. Và trong th i gian ñó, IBM cũng ñang chuy n mình: không nh ng nó c i t ñ tr thành m t công ty ho t ñ ng trên n n móng Internet mà còn xây d ng doanh nghi p c a h thành m t cơ s b o trì toàn b các d ch v Internet - nơi mà b t c công ty nào l n nh ñ u có th ñ n ñ ti p c n công ngh , hư ng nh ng d ch v tr giúp và ñư c tư v n ñ làm ăn theo l i công ngh ñi n t hay ñ tr thành m t công ty ñi n t . Nói cách khác, IBM ñã chuy n mình t m c m t k ñ ng ñ u công nghi p ñi n toán, tr thành m t c u trúc tương t như Liên Xô r i l i ti p t c c i t tr l i. H c i ti n b n thân, tr thành trì tr , r i nhanh chóng c i t . Vào năm 2000 IBM là m t rong nh ng bác sĩ Internet và nhà cung c p d ch v Internet hàng ñ u - Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 145
  16. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 khi n cho Sun, Compaq và các ñ i th khác, nh ng k mu n tiêu di t IBM trong nh ng năm 80 và 90 ph i kính n . ð tăng trư ng, các qu c gia cũng c n xây d ng m t th văn hóa t ñ i m i. Thurow cho bi t thêm: "Các nư c không mu n ño t tuy t v i quá kh thư ng ñã không s n lòng cho phép các doanh nghi p m i ñi vào ho t ñ ng. Châu Âu là m t ñi n hình c a vi c các doanh nghi p m i hình thành và tr nên thi t y u cho phát tri n. Châu Âu ñã t p trung v n và ñ u tư m c cao hơn Hoa Kỳ, h có dân s ñư c giáo d c t t hơn và tri th c khoa h c cũng cao tương ñương như c a Hoa Kỳ, th mà ñã không t o d ng ñư c nh ng n n công nghi p tiên ti n tri th c cao, x ng ñáng v i th k 21. Năm 1998 khu v c s n xu t c a Siemens Nixdorf, t p ñoàn ñi n toán cu i cùng c a châu Âu, ñã b bán cho hãng Acer c a ðài Loan. Làm sao m t khu v c mu n tr thành lãnh t trong th k 21 mà l i hoàn toàn không dính dáng gì ñ n công ngh ñi n toán? Nh ng doanh nghi p x ng ñáng t n t i châu Âu nay ñã ra ñi. ñó môn xã h i h c g n như bao gi cũng th ng tr công ngh h c. châu Âu, các ý tư ng m i thư ng b x p xó vì ngư i ta không mu n dùng chúng và có nhi u ñi u vĩnh vi n ch là ti m năng." M t xã h i hoan nghênh hay ít nh t t ra ch u ñ ng khái ni m h y di t ñ sáng t o, c n ph i ñư c t o d ng, thì m i mong có ñư c nh ng s n ph m m i mang tính cách m ng. ðó là ñi u ki n h t s c quan tr ng trong th i ñ i th gi i không còn nh ng rào c n, m t th gi i trong ñó không th khoan dung nh ng th cũ k trong khi chào ñón nh ng ñi u m i m . M t ñ t nư c nên lo l ng v kh năng thi u công ăn vi c làm, hơn là ch chăm chăm lo l ng s m t ñi nh ng công ty lâu ñ i. ði u này nghe có v mâu thu n, nhưng th c ra không ph i v y. N u s r ng các công ty s s p ti m thì có th b n s b m t ñi nhi u cơ h i làm vi c. B n c n có s b o h phúc l i giành cho dân th t nghi p nhưng không nên b o h nh ng công ty, nh ng hãng xư ng không còn năng ñ ng. Không ph i tình c mà ðài Loan ñã qua kh i cơn kh ng ho ng kinh t Á châu v i ít thương tích hơn nhi u so v i láng gi ng c a h . Lý do quan tr ng nh t là, như Chi Schive, Phó ch t ch H i ñ ng Phát tri n và K h ach Kinh t ðài Loan l p lu n, chính quy n ðài Loan ñã s n sàng ch u ñ ng vi c phá cũ xây m i [trong kinh t ]. ði u ñó m t ph n b t ngu n t m t m ng trong l ch s c a hòn ñ o này. Khi nh ng ngư i Qu c dân ð ng t l c ñ a ñ n ðài Loan trong cu c n i chi n Trung Qu c 1948, h chi m chính quy n nhưng không quan tâm gì ñ n doanh nghi p. Cũng vì ban ñ u h không có ý ñ nh l i lâu trên hòn ñ o này - h nghĩ s s m có th quay v l c ñ a. V y là ngay t bu i ñ u, chính quy n ðài Loan ñã có tư tư ng th l ng doanh nghi p, hơn là các chính quy n khác ðông Á. Thay vì nuôi n ng nh ng t p ñoàn l n như trư ng h p Hàn Qu c và Nh t B n, chính quy n ðài Loan tương ñ i ñ ng ngoài, không can thi p và vi c làm ăn c a doanh gia. K t qu cho th y s ra ñ i c a m t lo t các công ty c nh và v a, thư ng kh i ñ u t m t gia ñình, làm ăn t i gia. Các doanh nghi p t n t i b ng cách ho t ñ ng uy n chuy n và ñ y hi u qu , s n sàng nh y nhanh chóng t thương v này sang thương v khác, th trư ng này sang th trư ng khác. Và vì chính quy n ñã m c a kinh t vào nh ng năm 80 và t ch i b o h các doanh nghi p nh ñó, h thư ng xuyên ph i ti p c n v i các th trư ng và công ngh cao ñ y c nh tranh. V y là các công ty ph i nhanh chóng t ñ ng hóa, tăng ch t lư ng s n ph m, di chuy n vào khu v c hàng hóa có giá tr gia tăng và chuy n khâu s n xu t ra nư c ngoài, d u cho làm như v y là t m th i gi m m c vi c làm trong nư c. Nh ng công ty nào không theo k p s b b rơi ho c b các công ty làm ăn gi i hơn mua l i. B Kinh t c a ðài Loan ñã t hào ñưa ra m t th ng kê mang tên "S s ng và nh ng cái ch t c a các công ty ðài Loan - 1986-1998," cho th y m t t l cân b ng gi a nh ng công ty m i n i và s tiêu h y nh ng công ty cũ, th m chí trong th i gian kh ng ho ng Á châu. Tiêu h y nh ng k b tr ng thương và cho phép h c thuy t sinh t n c a Darwin ñư c áp d ng th c ra v n chưa ñ . Schive cho bi t các nư c làm ăn thành công cũng chính là nơi có tinh th n s n sàng Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 146
  17. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 ñ u tư trong ñó c ng ñ ng doanh nghi p có kh năng l a ch n nh ng ngư i có ti m năng, giúp ñ h v tài chính ñ nhanh chóng bi n sáng ki n thành s n ph m. M t th văn hoá ñánh b c như c a ðài Loan là c n thi t, vì nó s giúp cho nh ng con ngư i ñ y sáng ki n nhưng l i r t khó phát tri n chúng thành s n ph m ñ i trà vì thi u v n và g p nhi u r i ro. Chính vì th nh ng công ty nh và v a ðài Loan c n nh ng tay tư b n s n lòng ñ t v n, s n sàng m o hi m ñ có th "ñư c ăn c ." N n công nghi p m o hi m v v n c a ðài Loan ñã n i lên vào ñ u nh ng năm 80 và thành công r c r trong nhi u phương di n, sinh ra hàng trăm công ty làm ăn có lãi. thung lũng Silicon m t s các công ty ngày nay làm ăn thành công như Cisco và Intel v n là nh ng công ty bu i ñ u ñã s n sàng ñ t b c. CÔNG TY VÀ ð T NƯ C C A B N CÓ DÁM M R NG BÈ B N HAY KHÔNG? Chúng ta ñang di chuy n t m t th gi i nơi ai cũng mu n ki m ăn m t mình - nơi mà hình m u là nh ng nhà công nghi p ñơn ñ c và công ty có th b c, ñ c quy n, t làm m i th - sang m t th gi i trong ñó b n không th t n t i n u không có th t nhi u ñ ng minh, nơi hình m u là nh ng ngư i tìm ki m b n bè như Churchill và nh ng công ty ho t ñ ng b ngang, có m ng lư i c ng tác r ng rãi. Trong n n kinh t toàn c u, b n không th t n t i trong nhi u ngành nh t ñ nh n u thi u kh năng c nh tranh toàn c u; và b n không th c nh tranh n u thi u ñ ng minh. Lý do th t ñơn gi n. Theo Staphen J. Kobrin, chuyên viên v toàn c u hóa thu c trư ng Wharton, trong m t s ngành như bán d n, hàng không, vi n thông và dư c ph m, "quy mô c a công ngh ñã m r ng ñ n m c ngay c nh ng công ty hàng ñ u cũng không có ngu n tài l c ñ t nghiên c u và phát tri n m t cách h u hi u vì chi phí quá cao, hư ng k t qu không rõ ràng và chu kỳ s d ng c a thành ph m l i b c t ng n." Ch duy lư ng tri th c khoa h c k thu t c n có ñ hoàn thi n nh ng thành ph m ph c t p ngày nay cũng ñang ngày càng ñòi h i nhiêù công ty cùng ph i chung lưng ñ u c t. Hơn n a, cung cách duy nh t ñ các công ty có th thu h i v n ñ u tư vào vi c nghiên c u và phát tri n, là ph i bán s n ph m trên toàn c u, vì th trư ng n i ñ a quá nh - ñó là lý do h c n ñ ng minh. Kobrin k t lu n r ng s c ép bu c ph i có ñ ng minh ñang tăng lên, "và tr thành m t trong nh ng ñ c ñi m vì trong k nguyên toàn c u hóa, m t ñ c ñi m m i c v hình th c l n n i dung, k t n i m i y u t và tăng cư ng toàn c u hóa m c hơn bao gi h t." ð ng minh không ñ ng nghĩa v i s sáp nh p. ð ng minh di n ra gi a hai công ty có danh tính khác nhau, nhưng th a thu n h p tác ch t ch . Quan h ñ ng minh ñang lan tràn trên kh p th gi i v i t c ñ chưa t ng có. Công nghi p v n chuy n hàng không là m t ví d th t rõ ràng c a quan h ñ ng minh. Hãy nhìn qu ng cáo c a "Star Alliance" - m t kh i ñ ng minh g m sáu hãng hàng không ph i h p phân ph i vé trên các chuy n bay c a nhau, th ng nh t d ch v ñ t vé và cùng chi tr nh ng ph nti n thư ng cho khách hàng thư ng xuyên ñi l i. ði u này giúp cho các thành viên c a kh i cung c p d ch v gõ m t c a cho khách hàng - ch c n vào m t phòng vé, h có th mua vé ñi b t c ñâu trên th gi i và hư ng nh ng d ch v kèm theo. Thành viên c a kh i ñ ng minh hi u r ng h có th cung c p m t th d ch v như v y, nhưng n u làm ăn riêng l thì không m t hãng nào kham n i. Qu ng cáo c a "Star Alliance" v m t chi c máy bay ph n ñ u là Hãng United, bu ng lái mang tên Air Canada, thân gi a là SAS, Varig và Thai Airways, ñuôi mang tên Lufthansa - minh h a: "Star Alliance: m ng lư i hàng không cho trái ñ t." V y ai s là ñ i th c nh tranh v i kh i ñ ng minh này? T t nhiên là m t kh i ñ ng minh khác - mang tên "M t th gi i," và qu ng cáo c a nó ghi: "Gi ñây b n có th trông ñ i vào b y hãng hàng không t t nh t th gi i. B n s s d ng b y phòng ch . Quá c nh thu n ti n. Và kh năng th ng ñi m do ñi l i thư ng xuyên cho phép b n du hành ñ n nhi u nơi hơn." Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 147
  18. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 Có ñư c m t v t ng giám ñ c bi t cách thúc gi c và duy trì ñ ng minh - xây d ng lòng tin và tính trung th c v i các hãng khác - là m t ñi m son giúp vào vi c t n t i trong toàn c u hóa. Xây d ng ñ ng minh là vi c ph c t p. Compaq, thông qua ñ i tác chi n lư c v i Intel ñ s n xu t thi t b vi x lý, và v i Microsoft ñ s d ng h ñi u hành và các ph n m m, ñã có th l p t c h i t ñ k thu t m i nh t trong các máy tính h s n xu t - cho phép h ñi ñ u trong c nh tranh. Báo cáo năm 1997 c a Compaq cho bi t "khách hàng ñang ngày càng nh n ra r ng máy tính t t nh t ra ñ i t công ty duy trì ñư c ñ i tác gi i nh t." T p chí Forbes có l n ñã trích d n m t nhà tư v n qu n tr miêu t quan h gi a Andy Grove (c a Intek) và Eckhard Pfeiffer (c a Compaq): "T mi ng c a Andy t i ngay tai c a Eckhard - gi ng như m t cu c hôn nhân v y." ð i v i công ty thì như th và ñ i v i các qu c gia cũng như v y. Vì an ninh kinh t , Hoa Kỳ boa gi cũng c n ñ ng minh trong môi trư ng kinh t qu c t . Hoa Kỳ không bao gi là m t hòn ñ o cô ñơn. Hoa Kỳ c n thêm nhi u ñ ng minh hơn bao gi h t. "Tôi ch ng bao gi nghĩ r ng cách ñây 20 hay 25 năm, nh ng ngư i ti n nhi m c a tôi ph i lo l ng v kh ng ho ng kinh t Thái Lan, hay Indonesia, hay th m chí Hàn Qu c ," c u B trư ng Tài Chính Robert Rubin nói v i tôi. "Ngư i ta lo cho nư c Anh hay nư c Nh t, nhưng không c n lo ñ n Thái Lan. Nhưng ngày nay có bao nhiêu là qu c gia ñã tr thành b ph n c u thành c a kinh t th gi i. Ho t ñ ng c a h nh hư ng ñ n Hoa Kỳ, và ñ ñ i phó, Hoa Kỳ ñã t n không bi t bao nhiêu th i gian và s c l c." Trên phương di n an ninh qu c gia, nhi u nư c càng c m th y s c n thi t c a vi c tìm ñ i tác và ñ ng minh. M t m t, khi Chi n tranh L nh không còn ng tr , k thù l n nh t ñã ra ñi, dân chúng các nư c không còn mu n hy sinh xương máu hay ti n c a vào vi c gay h n v i các qu c gia nh và b t tr - d u cho nh ng qu c gia ñó có th tr nên th t nguy hi m. Ngay c khi xu t hi n Saddam Hussein ñe d a nh ng con ñư ng v n chuy n d u l a và s d ng vũ khí h y di t hàng lo t, thì chính ph Bush ñã ph i m t sáu tháng ñ hình thành m t liên minh các ñ i tác, không nh ng ñ gây chi n v i Saddam mà quan tr ng hơn, ñ chung ti n nuôi cu c chi n. Tôi ñã ñi cùng Ngo i trư ng Baker khi ông ta sang quyên ti n vùng V nh, t t c phóng viên trên chuy n máy bay v i Baker ñã quyên m t ca ñ ng ti n ñ t ng ông ta. Ngoài m c ñích phòng ng a nh ng qu c gia b tph c, vi c l p liên minh cũng là ñ x lý nh ng v n ñ xuyên qu c gia nguy hi m. Ngày nay không còn nh ng rào c n ñ b o v b n, v y thì ch ng l i nh ng ñe d a bên trong và bên ngoài, ch còn cách là b n ph i tăng cư ng ch t lư ng qu n lý nhà nư c và tìm ñ i tác trong s nh ng qu c gia có chung ý tư ng - nh m ch ng kh ng b , ch ng mafia, ch ng nh ng k ph bi n vũ khí hay hi n tư ng El Nino. Cu i nh ng năm 90, Hoa Kỳ ñã c s c thuy t ph c Chính ph y u t Nga kìm l i vi c bán k thu t h t nhân và tên l a cho Iran thông qua các công ty tư nhân. Trong th i Chi n tranh L nh, Hoa Kỳ ñã không bao gi ph i lo ng i v ho t ñ ng c a các công ty tư nhân Nga. Vì th i ñó Liên Xô không có công ty tư nhân. Th i ñó ch có nh ng cu c buôn bán vũ khí chính th c t Liên Xô và ñư c Hoa Kỳ ñ i phó b ng cách d a chuy n giao vũ khí, và các quan h gi a các qu c gia v i nhau. Gi ñây m i s ñã thay ñ i. Các nhà máy ch t o vũ khí c a Nga ñang ngày càng ho t ñ ng ñ c l p và r t thi u ti n. Hoa Kỳ không th t ý áp ñ t c m v n lên các công ty tư nhân Nga. Hoa Kỳ ch còn cách t o nh ng b c tư ng vô hình ch ng l i nh ng thương v vũ khí c a tư nhân Nga thông qua vi c l p liên minh và lôi kéo s ng h chính th c cũng như tư nhân t các nư c khác. Trong v nư c Nga chuy n giao vũ khí sang Iran, Chính ph Clinton ñã áp ñ t c m v n ch ng l i m t trư ng ð i h c và hai H c vi n k thu t c a Nga, và thuy t ph c (không m y thành công) các ñ ng minh châu Âu cùng làm như v y. Các chuyên gia t i các trư ng ñó b nghi ng là c ng tác v i Iran mà nhà nư c Nga ñã không th hay không mu n ngăn ch n vi c ñó. Trong Chi n tranh L nh, Hoa Kỳ có th t thân ñ ng ra ngăn ch n vi c ñó. Nhưng ngày nay, Hoa Kỳ ph i ho t ñ ng như m t Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 148
  19. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 nh c trư ng, s d ng m t dàn giao hư ng ñ ñ i phó v i v vi c này. Chính vì th trong toàn c u hóa, thách th c l n nh t ñ i v i Hoa Kỳ là phân bi t nh ng ñi u gì h có th t cáng ñáng, thông qua s răn ñe quân s , và nh ng phương di n h ch có th ng phó trong khuôn kh m t quan h ñ ng minh. Có nh ng nhân v t theo trư ng phái ho t ñ ng ñ c l p trong n n chính tr c a M ñã tin r ng ngư i M có th t làm m i vi c; và cũng có nh ng ngư i theo trư ng phái ña nguyên cho r ng nư c M ph i c ng tác v i ñ ng minh và nh ng nư c có kh năng thích nghi, trong vai trò sáng l p. N u Hoa Kỳ không s n sàng hành ñ ng m t mình trong m t s v n ñ , thì s không có ai ñi theo. Nhưng n u ngư i ta th y Hoa Kỳ ñi u gì cũng ñ ng ra t làm, thì cũng ch ng ai ñi theo.Robert Shapiro, Ch t ch hãng Monsanto, m t công ty ñã thi t l p r t nhi u liên minh trên th gi i v i nông dân, công ty gi ng và gi i tiêu dùng th c ph m ñ t n d ng giá tr hàng hóa c a h . Ông ta nói v i tôi v s ph c t p khi tìm ki m ñ i tác. Cách nói c a ông ta nhi u khi gi ng như c a T ng th ng Hoa Kỳ ñánh giá cung cách Hoa Kỳ s c u giúp Mexico v tài chính ra sao, hay làm th nào ñ tìm liên minh trong vi c ñ i phó v i Iraq. Shapiro nói: "Th gi i c a nh ng liên minh là m t vùng ñ t l . Ai cũng có m t nh n th c trong ñ u nhưng không ai bi t ñư c nó ho t ñ ng ra sao: Làm th nào ñ cân ñ i gi a l i ích riêng và chung? Ng n h n hay dài h n? Nơi nào b n mu n chia s và nơi nào là b n s c riêng mà b n mu n b o t n? Ai cũng hi u v s sáp nh p công ty nhưng hình thành cho ñư c m t liên minh gi a các ñ i tác bình ñ ng thì qu là m t vi c khó. Tôi ph i l thu c ph n quan tr ng c a ñ i tôi vào kh năng c a b n. Thách th c th c s là ch không nh ng ph i duy trì m t chu i các liên minh, n u b n mu n c nh tranh toàn c u. Và k t c c cho th y s trao ñ i l i gi a b n và tôi, tôi và anh Fred, b n và anh Fred...? Th t ph c t p." THƯƠNG HI U C A CÔNG TY HAY ð T NƯ C C A B N CÓ THÀNH CÔNG KHÔNG? Trong th gi i toàn c u hóa ngày nay, m t công ty toàn c u hay m t cu ng qu c c n ph i duy trì m t "thương hi u m nh" ñ thu hút và duy trì gi i tiêu dùng cũng như gi i ñ u tư. Thương hi u là gì? M t nhóm thu c công ty tư v n McKinsey ñã mô t r t hay trong m t t p chí chuyên ngành c a h năm 1997: "M t cái tên tr thành thương hi u khi ngư i tiêu dùng có th liên h nó v i m t h th ng các l i ích th c và o" khi h mua s n ph m ho c s d ng d ch v ñó. "Khi s liên h tr nên m nh hơn, thì s tăng kh năng khách hàng g n bó v i thương hi u và tr ti n mua nó. ð xây d ng giá tr c a thương hi u m t công ty c n làm hai vi c: m t, phân bi t s n ph m c a h v i các s n ph m khác trên th trư ng; hai, giao ñúng s n ph m, theo như ñã qu ng cáo và ti p th . T ñó xu t hi n m t m i quan h gi a khách hàng và thương hi u... Và khi s nh t quán gi a qu ng cáo và ch t lư ng hàng ñư c tăng cư ng thì thương hi u s tr nên m nh hơn." Nói cách khác, ñ xây d ng m t thương hi u m nh, m t công ty ph i cho th y tính ưu vi t và ñ c ñi m riêng c a s n ph m c a h . Thương hi u càng tr nên quan tr ng hơn trong th i toàn c u hóa, do vi c các nhà s n xu t và ngư i tiêu dùng ngày càng ti p xúc tr c ti p vơi nhau nhi u hơn mà không ph i quan trung gian hay b rào c n. Khi dân chúng có th lên m ng ñ mua b t c th gì h mu n - thay vì ñ n nh ng siêu th như Saks, Sears hay Circuit City, nơi có nh ng nhân viên gi i thi u s n ph m - thì vi c có ñư c m t thương hi u m nh, t o hình nh n tư ng, là ñi u thi t y u. Gi a nh ng năm 90, Compaq g p m t tr ng i nghiêm tr ng trong v n ñ thương hi u, khi ñó, h b thương hi u c a hai ñ i tác chính, Intel và Microsoft ñè nén. Ngư i tiêu dùng không còn quan tâm nhi u ñ n v máy tính, ph n c ng, dù nó là hi u Dell, Gateway, HP, IBM hay Compaq. H ch lo r ng li u trong máy có b vi x lý c a Intel và h ñi u hành Windows và ph n m m ñi kèm c a Microsoft hay không. M t viên ch c qu n tr Compaq ñã nghi n răng gi n d , "Chúng tôi ñã quá Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 149
  20. wWw.VietLion.Com – Thư vi n eBook Online – Free for All ! 2010 m t m i trong vài trò là ngư i giao hàng cho Andy Grove." M t lý do Compaq b thương hi u c a Microsoft và Intel l n át ñã th hi n trong vi c Compaq ñã t ti trong cách lăng xê hình nh c a h , theo nh ng qu ng cáo h tung ra. Compaq t coi h là m t công ty ch y theo s n ph m, m t nhà s n xu t và ti p th máy tính. Công ty này s n xu t máy tính lo i t t, qu ng cáo c a h ch là nh nh ng chi c máy vi tính ñơn thu n, ñ bàn, xách tay hay máy ch . Tháng sáu năm 1998, sau khi Compaq mua l i hãng Digital Equipment Corporation, h ñã t ch c gi i thi u l i thương hi u. Chi n lư c m i nh m t o d ng quan h th c s g n bó gi a Compaq và khách hàng, dù ñó là cá nhân hay công ty hay chính ph . Chi n lư c ñư c th c hi n b ng ba phương pháp. ð u tiên, thay ñ i phương th c giao hàng. Xưa nay, Compaq bao gi cũng bán máy tính qua h th ng c a hàng bán l và qua trung gian. H u qu là h không có ñư c quan h tr c ti p v i ngư i mua. Gi ñây công ty này t ch c k t h p bán hàng qua ñi n tho i và Internet, gi ng phong cách c a Dell, ñ thi t l p ñ i tác v i khách. Th hai, Compaq m r ng d ch v k thu t c a hãng ñ khách hàng có th go ñ n b t c lúc nào t ñâu, nói v b t c tr c tr c gì - v k thu t trong máy, ph n m m, hay trò ñ ch trên t The New York Times - khi ñó m t nhân viên ph c v s tư v n và giúp khách hàng s a ch a. Và bi n pháp sau cùng, Compaq ñã cho ra ñ i nh ng chương trình ti p th m i h tr cho hai bi n pháp trên b ng cách tung ra nh ng qu ng cáo xây d ng m t c m giác quan h g n bó hơn gi a khách hàng và s n ph m, thay vì ch khăng khăng nói v s n ph m. Compaq ñã mua m t ph b n 12 trang trên t t p chí Ph Wall ñ ñăng m t thương hi u m i - c 12 trang ñ u không th y hình nh c a m t máy tính. Thay vào ñó là, ch ng h n, trong trang cu i, hình nh hai ñ a tr ñi d o trong r ng, tay trong tay, v i minh h a: "Compaq. Câu tr l i t t hơn." Các qu c gia hi n nay cũng ñang ñương ñ u v i lo i thách th c tương t - ch khác là khách hàng c a h là thành viên c a B y Thú ði n T . Xưa nay thương hi u c a m t nư c thư ng mang ý nghĩa thu hút du l ch. ði u ñó không còn ñ . Khi chúng ta ñang s ng m t th gi i mà ai cũng s h u nh ng ph n c ng gi ng nhau vì b b t bu c ph i dùng nh ng ph n m m tương t , thì thương hi u c a m t ñ t nư c - s g n bó ñ c ñáo gi a qu c gia ñó v i các nhà ñ u tư nư c ngoài ñang ñóng vai trò quan tr ng hơn. Hãy nghĩ ñ n xã h i châu Âu sau khi Liên Hi p Ti n t châu Âu ra ñ i. Vì sao b n mu n ñ t nhà máy c a b n vào nư c Ý, thay vì Scotland? Có th vì lý do th i ti t, th c ăn hay cũng có th vì thương hi u Ý cho th y chút ít ki u cách hay dư v hay hơn. Warren Hoge, ñ ng nghi p c a tôi làm Trư ng phân xã London c a báo The New York Times ñã c m nh n ñư c vi c nư c Anh c i bi n thương hi u c a nó thành "Nư c Anh M i." Nư c Anh v i thương hi u m i, Hoge ñã vi t bài ngày 12/11/97: "Không còn nh ng c nh chơi cricket nông thôn, trà và bánh ng t, lâu ñài c a lãnh chúa, ngư i ăn bít t t, săn thú, l h i gi trang, bia n i ñ a, và lá c vương qu c tung bay. Nư c Anh ñã ñưa vào hình nh k thu t vi n thông năng ñ ng, giao d ch tài chính toàn c u, công ngh thông tin, s hăng say làm ăn, ki n trúc táo b o, qu ng cáo khôn ngoan, th i trang b o d n, nh c pop th nh hành, h p ñêm b n r n - tóm l i, b t c ñi u gì mang s c tr , sáng t o, và trong cách nói c a các nhà lãnh ñ o c a cái ñ t nư c ñã ñư c nâng c p này, "hi n ñ i"... Và s lăng xê ñang ñư c ñ ng Lao ñ ng m i th c hi n b t ngu n t ý tư ng c a Demos, m t trung tâm nghiên c u xã h i h c g n gũi v i Th tư ng Blair. Trung tâm này vào tháng trư c ñã g i ý v vi c c i ti n thương hi u c a ñ t nư c, bi n nư c Anh thành "M t trong nh ng qu c gia ti n phong trên th gi i, thay vì gi nguyên là m t trong nh ng vi n b o tàng c a th gi i." "Tôi r t t hào v quá kh c a ñ t nư c tôi, nhưng tôi không mu n s ng trong quá kh ," ông Tony Blair nói. Cơ quan du l ch c a chính ph Anh ñã ñưa ra m t quy t ñ nh ñúng ñ n vào năm 1997, thay logo du l ch t "Nư c Anh là th ng soái" thành "Nư c Anh - Chơi ñư c ñ y"..." M t ñ t nư c cũng có th t v y b n thương hi u c a nó. Trong nh ng năm 90, Malaysia ñã phát tri n ñư c m t thương hi u tuy t v i, m t ñ t nư c H i giáo nhi u s c t c, theo ñu i cách m ng Chi c Luxus và cây Ô liu Trang 150
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

CMO.03: Bộ Tài Liệu Hệ Thống Quản Trị Marketing Thương Hiệu
385 tài liệu
1271 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2