Chiến lược và quản lý chiến lược kinh doanh

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Thêm vào BST

Báo xấu

461
lượt xem 196
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên thực tế có rất nhiều quan điểm khác nhau về chiến lợc. Tuỳ theo mục đích nghiên cứu khác nhau và vào từng thời kỳ phát triển khác nhau mà các nhà kinh tế có những quan niệm khác nhau về chiến lợc. Theo General Ailleret, chiến lợc là “việc xác định những con đờng và những phơng tiện vận dụng để đạt tới các mục tiêu đã đợc xác định thông qua các chính sách”. F.J.Gouillart lại cho rằng chiến lợc của các nhà doanh nghiệp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chiến lược và quản lý chiến lược kinh doanh

G I Mét sè lý luËn c¬ b¶n vÒ chiÕn lîc vµ qu¶n lý chiÕn lîc I - Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chiÕn lîc kinh doanh 1. Kh¸i niÖm vÒ chiÕn lîc kinh doanh 1.1. C¸c quan ®iÓm vÒ chiÕn lîc kinh doanh Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ chiÕn lîc. Tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu kh¸c nhau vµ vµo tõng thêi kú ph¸t triÓn kh¸c nhau mµ c¸c nhµ kinh tÕ cã nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ chiÕn lîc. Theo General Ailleret, chiÕn lîc lµ “viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng con ®êng vµ nh÷ng ph¬ng tiÖn vËn dông ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu ®· ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch”. F.J.Gouillart l¹i cho r»ng chiÕn lîc cña c¸c nhµ doanh nghiÖp lµ “toµn bé c¸c quyÕt ®Þnh nh»m vµo viÖc chiÕm ®îc c¸c vÞ trÝ quan träng, phßng thñ vµ t¹o c¸c kÕt qu¶ khai th¸c vµ sö dông ngay ®îc”. “ ChiÕn lîc lµ nghÖ thuËt phèi hîp c¸c hµnh ®éng vµ ®iÒu khiÓn chóng nh»m ®¹t tíi c¸c môc tiªu dµi h¹n “ (G. Hissh). “ ChiÕn lîc cña doanh nghiÖp lµ nh»m ph¸c ho¹ nh÷ng quÜ ®¹o tiÕn triÓn ®ñ v÷ng ch¾c vµ l©u dµi, chung quanh quÜ ®¹o ®ã cã thÓ s¾p xÕp nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng hµnh ®éng chÝnh x¸c cña doanh nghiÖp” ( Alain Charlec Martinet). Mét sè nhµ kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· thèng nhÊt chiÕn lîc kinh doanh víi chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh nghiÖp. §¹i diÖn cho quan niÖm nµy lµ c¸c nhµ kinh tÕ cña BCG, theo ®ã hä cho r»ng “ chiÕn lîc ph¸t triÓn lµ chiÕn lîc chung cña doanh nghiÖp, bao gåm c¸c bé phËn cña chiÕn lîc thø cÊp lµ: chiÕn lîc marketing, chiÕn lîc tµi chÝnh, chiÕn lîc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn... Nhng ®èi víi M. Parter vµ K. Ohmac, môc ®Ých cña chiÕn lîc kinh doanh lµ mang l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt nh»m t¹o lËp lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp. Theo c¸ch tiÕp cËn th«ng thêng, chiÕn lîc lµ hÖ thèng c¸c môc tiªu dµi h¹n, c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p chñ yÕu vÒ s¶n xuÊt kinh doanh vÒ tµi chÝnh vµ vÒ gi¶i quyÕt nh©n tè con ngêi nh»m ®a doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn mét bíc míi vÒ chÊt. 1.2. Kh¸i niÖm vÒ chiÕn lîc Tõ c¸c quan niÖm kh¸c nhau vÒ chiÕn lîc, chóng ta cã thÓ rót ra ®îc mét kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ chiÕn lîc nh sau: ChiÕn lîc lµ hÖ thèng c¸c quan ®iÓm, c¸c môc ®Ých vµ c¸c môc tiªu c¬ b¶n cïng c¸c gi¶i ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch nh»m sö dông mét c¸ch tèt nhÊt c¸c nguån lùc, lîi thÕ, c¬ héi cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®Ò ra trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. ChiÕn lîc kinh doanh mang c¸c ®Æc ®iÓm : - ChiÕn lîc kinh doanh lµ c¸c chiÕn lîc tæng thÓ cña doanh nghiÖp x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ ph¬ng híng kinh doanh trong thêi kú t¬ng ®èi dµi (5;10 n¨m...) vµ ®îc qu¸n triÖt mét c¸ch ®Çy ®ñ trong tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng. - ChiÕn lîc kinh doanh chØ ph¸c th¶o c¸c ph¬ng híng dµi h¹n, cã tÝnh ®Þnh híng, cßn trong thùc hµnh kinh doanh ph¶i thùc hiÖn viÖc kÕt hîp gi÷a môc tiªu chiÕn lîc víi môc tiªu t×nh thÕ, kÕt hîp gi÷a chiÕn lîc vµ chiÕn thuËt, gi÷a ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Tõ ®ã míi ®¶m b¶o ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¾c phôc ®îc c¸c sai lÖch do chiÕn lîc g©y ra. - Mäi quyÕt ®Þnh quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng, quyÕt ®Þnh, tæ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm tra, ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh chiÕn lîc ®Òu ph¶i tËp trung vµo ngêi l·nh ®¹o cao nhÊt cña doanh
nghiÖp. §iÒu nµy ®¶m b¶o cho tÝnh chuÈn x¸c cña c¸c quyÕt ®Þnh dµi h¹n, cho sù bÝ mËt vÒ th«ng tin. - ChiÕn lîc kinh doanh lu«n ®îc x©y dùng dùa trªn c¬ së c¸c lîi thÕ so s¸nh. §iÒu nµy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn lîc, doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®Ó t×m ra c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu vµ thêng xuyªn so¸t xÐt l¹i c¸c yÕu tè néi t¹i khi thùc thi chiÕn lîc. - ChiÕn lîc kinh doanh tríc hÕt vµ chñ yÕu ®îc x©y dùng cho c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh, c¸c lÜnh vùc kinh doanh chuyªn m«n ho¸, truyÒn thèng thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®Æt doanh nghiÖp vµo thÕ ph¶i x©y dùng, ph¶i lùa chän vµ thùc thi chiÕn lîc còng nh tham gia kinh doanh trªn nh÷ng th¬ng trêng ®· cã chuÈn bÞ vµ cã thÕ m¹nh. 2. Néi dung cña chiÕn lîc 2.1. C¸c quan ®iÓm tån t¹i vµ ph¸t triÓn ChiÕn lîc kinh doanh tríc hÕt thÓ hiÖn quan c¸c ®iÓm, t tëng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. C¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn tån t¹i vµ ph¸t triÓn kh¼ng ®Þnh vai trß vµ nhiÖm vô cña doanh nghiÖp. Nã tr¶ lêi cho c¸c c©u hái: - Doanh nghiÖp tån t¹i v× môc ®Ýnh g×? - Doanh nghiÖp tån t¹i trong lÜnh vùc nµo ? - Vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ g×? 2.2. C¸c môc tiªu c¬ b¶n cña doanh nghiÖp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh Môc tiªu chÝnh lµ tr¹ng th¸i mong ®îi, cÇn ph¶i cã vµ cã thÓ cã cña doanh nghiÖp sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Môc tiªu ®îc thùc hiÖn trong chiÕn lîc kinh doanh tr¶ lêi c©u hái: doanh nghiÖp cÇn ®¹t ®îc nh÷ng g× vµ cÇn ®i ®Õn ®©u sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh? C¸c môc tiªu c¬ b¶n lµ: Doanh thu, lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch, thu nhËp b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng..., ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi nhiÖm vô kinh doanh cßn nhiÖm vô phôc vô nh Tæng c«ng ty Bu chÝnh-ViÔn th«ng ViÖt Nam th× bªn c¹nh ®ã cßn bao gåm c¸c chØ tiªu phôc vô nh: mËt ®é ®iÖn tho¹i, b¸n kÝnh phôc vô, mËt ®é phôc vô... Môc tiªu cña chiÕn lîc ®Ò ra ph¶i võa trªn c¬ së c¸i cÇn ph¶i cã cña doanh nghiÖp (xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña m«i trêng – c¬ héi, vµ cña b¶n th©n doanh nghiÖp – vÊn ®Ò), võa trªn c¬ së c¸i cã thÓ cã (nguån lùc vµ tiÒm n¨ng) cña doanh nghiÖp. §ã míi lµ môc tiªu hîp lý. 2.3. C¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô chiÕn lîc Gi¶i ph¸p vµ c«ng cô cña chiÕn lîc lµ tæng thÓ c¸c chÝnh s¸ch, c¸c thñ ®o¹n, c¸c ph¬ng tiÖn mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu c¬ b¶n cña chiÕn lîc. Gi¶i ph¸p chiÕn lîc tr¶ lêi c©u hái: Lµm thÕ nµo ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn ®îc môc tiªu? §ã lµ: C¬ cÊu cña bé m¸y ph¶i x¸c ®Þnh nh thÕ nµo? 2
Ng©n s¸ch ®Ó thùc hiÖn môc tiªu lÊy ë ®©u? Ph©n bæ, qu¶n lý ra sao cho hiÖu qu¶ nhÊt? C«ng cô cña chiÕn lîc gióp chóng ta tr¶ lêi c©u hái: doanh nghiÖp ®¹t ®îc môc tiªu b»ng g×? Tãm l¹i, chiÕn lîc kinh doanh bao gåm ba néi dung chñ yÕu sau: 3. C¸c yªu cÇu vµ c¨n cø ®Ó x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh 3.1. C¸c yªu cÇu Mét chiÕn lîc kinh doanh ®Ò ra ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: - Mét chiÕn lîc kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o t¨ng thÕ lùc cña doanh nghiÖp vµ giµnh ®îc lîi thÕ c¹nh tranh. Muèn vËy khi x©y dùng chiÕn lîc, doanh nghiÖp ph¶i triÖt ®Ó khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cu¶ m×nh. - ChiÕn lîc kinh doanh ph¶i d¶m b¶o sù an toµn kinh doanh cho doanh nghiÖp. ChiÕn lîc kinh doanh ph¶i x¸c ®Þnh ®îc vïng an toµn, ph¹m vi kinh doanh vµ x¸c ®Þnh ®îc ®é rñi ro cho phÐp. §Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu nµy doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ dù ®o¸n m«i tr- êng kinh doanh trong t¬ng lai. Dù ®o¸n cµng chÝnh x¸c, kh¶ n¨ng an toµn cña doanh nghiÖp cµng cao. §iÒu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét khèi lîng th«ng tin vµ tri thøc nhÊt ®Þnh. - ChiÕn lîc kinh doanh ph¶i x¸c ®Þnh râ môc tiªu vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu. - Ph¶i x©y dùng ®îc chiÕn lîc dù phßng, chiÕn lîc thay thÕ. Së dÜ ph¶i nh vËy v× m«i trêng lu«n lu«n biÕn ®æi, cßn chiÕn lîc l¹i lµ quyÕt ®Þnh cña t¬ng lai, thùc tÕ ë t¬ng lai cã thÓ kh¸c víi dù ®o¸n cña chiÕn lîc. - Ph¶i biÕt kÕt hîp gi÷a thêi c¬ vµ sù chÝn muåi. Cã nghÜa lµ mét chiÕn lîc kinh doanh ®îc x©y dùng vµ triÓn khai ®óng víi thêi c¬. Mét chiÕn lîc dï hoµn h¶o ®Õn ®©u mµ ®îc ®Ò ra khi thêi c¬ ®· qua ®i th× còng v« nghÜa. 3.2. Nh÷ng c¨n cø Qóa tr×nh x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. Ngêi ta kh¸i qu¸t c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn chiÕn lîc nh sau: - §êng lèi cu¶ doanh nghiÖp: Sø mÖnh cña doanh nghiÖp t¸c ®éng ®Õn môc tiªu cña chiÕn l îc. ChiÕn lîc kinh doanh ®îc x©y dùng vµ triÓn khai ph¶i trªn c¬ së ®êng lèi cña doanh nghiÖp, ph¶i híng vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu tèi cao cña doanh nghiÖp. - Nguån lùc cña doanh nghiÖp x¸c ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh cßn ph¶i c¨n cø vµo thùc lùc cña doanh nghiÖp, bëi v× nã liªn quan tÝnh kh¶ thi cña chiÕn lîc. ChiÕn lîc kinh doanh chØ thùc hiÖn ®îc trªn c¬ së nh÷ng c¸i cã thÓ cã cña doanh nghiÖp. §ã lµ n¨ng lùc cña doanh nghiÖp vÒ vèn, con ngêi vµ c«ng nghÖ. - C¸c yÕu tè chñ yÕu cña m«i trêng kinh doanh: Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh nh hiÖn nay, ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp phô thuéc ngµy cµng chÆt chÏ víi m«i trêng. C¸c quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp kh«ng chØ c¨n cø vµo n¨ng 3
lùc cña m×nh mµ ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng t¸c ®éng cña m«i trêng trong mèi quan hÖ víi b¶n th©n doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè chñ yÕu lµ: +) Kh¸ch hµng: Kh¸ch hµng lµ c¬ së tån t¹i cña doanh nghiÖp, v× thÕ quyÕt ®Þnh ®Õn chiÕn lîc kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó x©y dùng ®îc chiÕn lîc kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu sè l- îng kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh, thÞ hiÕu, thu nhËp cña kh¸ch hµng. Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp sÏ ph©n ®o¹n thÞ trêng, x©y dùng môc tiªu ®¸p øng thÞ trêng, doanh sè cÇn ®¹t, ®iÒu chØnh danh môc vµ quy m« s¶n phÈm ... +) C¸c ®èi thñ c¹nh tranh Doanh nghiÖp nµo ho¹t ®éng kinh doanh còng ®Òu cã ®èi thñ c¹nh tranh. Trong khi x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc cßn ph¶i nghiªn cøu, so s¸nh kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó t×m ra lîi thÕ, tËn dông triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ ®ã. Lîi thÕ cña doanh nghiÖp so víi doanh nghiÖp kh¸c thÓ hiÖn ë u thÕ v« h×nh vµ u thÕ h÷u h×nh. ¦u thÕ v« h×nh lµ u thÕ kh«ng thÓ ®Þnh lîng ®îc nh: uy tÝn cña doanh nghiÖp, c¸c mèi quan hÖ, ®Þa ®iÓm kinh doanh, tr×nh ®é lµnh nghÒ cña lao ®éng, kÜ n¨ng vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ. ¦u thÕ h÷u h×nh thêng ®îc lîng ho¸ b»ng c¸c chØ tiªu nh: khèi lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm, c¬ së vËt chÊt (nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ ), c«ng nghÖ s¶n xuÊt, gi¸ c¶ s¶n phÈm ... +) C¸c yÕu tè nh m«i trêng chÝnh trÞ, ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi cña Nhµ níc, sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ... II - Qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc 1. Kh¸i niÖm vÒ qu¶n lý chiÕn lîc “Qu¶n lý chiÕn lîc” lµ mét kh¸i niÖm cßn míi, cha th«ng dông nh kh¸i niÖm “chiÕn lîc “. Vµ còng nh chiÕn lîc, cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ qu¶n lý chiÕn lîc: “Qu¶n lý chiÕn lîc lµ qu¸ tr×nh qu¶n lý viÖc theo ®uæi chøc n¨ng, nhiÖm vô cña mét tæ chøc trong khi qu¶n lý mèi quan hÖ cña tæ chøc ®ã víi m«i trêng cña nã “. Theo quan ®iÓm nµy qu¶n lý chiÕn lîc lµ lµm cho c«ng ty ho¹t ®éng theo ®Þnh híng cña m«i trêng, khai th¸c c¬ héi, nÐ tr¸nh rñi ro ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng nhiÖm vô cña c«ng ty. “Qu¶n lý chiÕn lîc lµ tËp hîp c¸c quan ®iÓm vµ hµnh ®éng qu¶n lý quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng l©u dµi cña c«ng ty “. Quan ®iÓm nµy cho r»ng c¸c nhµ qu¶n trÞ ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c môc tiªu cña c«ng ty, vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån lùc cña tæ chøc. “Qu¶n lý chiÕn lîc lµ tËp hîp c¸c quyÕt ®Þnh vµ biÖn ph¸p hµnh ®éng dÉn ®Õn viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc nh»m ®¹t ®îc môc tiªu cña tæ chøc “. Tõ c¸c quan ®iÓm trªn vÒ qu¶n lý chiÕn lîc, chóng ta cã thÓ cã nh÷ng kh¸i niÖm sau: - Qu¶n lý chiÕn lîc lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu c¸c m«i trêng hiÖn t¹i còng nh t¬ng lai, ho¹ch ®Þnh c¸c môc tiªu cña tæ chøc; ®Ò ra, thùc hiÖn vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh nh»m thùc hiÖn ®îc c¸c môc tiªu ®ã trong m«i trêng hiÖn t¹i còng nh t¬ng lai. Nh vËy, qu¶n lý chiÕn lîc ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn bªn ngoµi vµ kh¶ n¨ng bªn trong cña c«ng ty. Nhê ®ã, c¸c mÆt m¹nh vµ yÕu néi t¹i cña c«ng ty cã thÓ ®îc x¸c ®Þnh gi¶i quyÕt ®Ó tranh thñ c¸c c¬ héi bªn ngoµi vµ gi¶m thiÓu c¸c vÊn ®Ò néi t¹i. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý chiÕn lîc trong doanh nghiÖp. Qu¶n lý chiÕn lîc ®ang ngµy cµng kh¼ng ®Þnh râ vai trß cña m×nh ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp nÕu kh«ng qu¶n lý chiÕn lîc sÏ thêng ®Þnh híng kÕ ho¹ch b»ng sù ph©n tÝch nguån lùc, lËp kÕ ho¹ch theo gi¶ ®Þnh hoµn c¶nh m«i trêng æn ®Þnh vµ kÕ ho¹ch dµi h¹n sÏ gÆp nhiÒu h¹n chÕ. Vµ nh vËy trong ®iÒu kiÖn m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt, doanh nghiÖp sÏ bÞ thÊt b¹i vµ kh«ng thÓ linh ho¹t thÝch nghi theo nh÷ng ho¹t 4
®éng cña m«i trêng. C«ng t¸c qu¶n lý chiÕn lîc tèt sÏ ®em ®Õn cho c«ng ty nhiÒu c¬ héi vµ chñ ®éng chiÕm u thÕ c¹nh tranh. Qu¶n lý chiÕn lîc cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi sù sèng cßn cña doanh nghiÖp. - Qóa tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc gióp cho doanh nghiÖp thÊy râ ®îc môc ®Ých vµ híng ®i cña m×nh. ViÖc doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc râ rµng môc ®Ých vµ híng ®i sÏ gióp cho c¶ l·nh ®¹o vµ nh©n viªn biÕt ®îc, n¾m v÷ng nh÷ng g× cÇn ®¹t tíi vµ cÇn lµm nh÷ng g× ®Ó thµnh c«ng. Cã híng ®i, cã môc ®Ých, l·nh ®¹o doanh nghiÖp sÏ dÔ dµng h¬n trong viÖc x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ng¾n h¹n. Qu¶n lý chiÕn lîc sÏ gióp cho toµn doanh nghiÖp biÕt ®îc m×nh ®ang ë ®©u, ®· ®i ®Õn ®©u trªn chÆng ®êng tiÕn tíi môc ®Ých. - BÊt kú mét tæ chøc nµo còng ®Òu ho¹t ®éng trong m«i trêng cña m×nh, doanh nghiÖp còng vËy. Vµ ®iÒu kiÖn m«i trêng lu«n lu«n biÕn ®æi. Nh÷ng biÕn ®æi cña m«i trêng lu«n t¹o ra cho doanh nghiÖp nh÷ng biÕn ®æi vµ nguy c¬ míi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c¬ héi vµ nguy c¬ bÊt ngê khi m«i trêng cã sù thay ®æi nhanh. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ trong mét m«i trêng ®Çy biÕn ®éng, lµm thÕ nµo ®Ó tËn dông ®îc nh÷ng c¬ héi vµ h¹n chÕ, kh¾c phôc nh÷ng nguy c¬. C¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc tríc c¬ héi vµ nguy c¬ nhê qu¶n lý chiÕn lîc. Qóa tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc lu«n chó ý ®Õn t¬ng lai. Qu¶n lý chiÕn lîc buéc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch vµ dù b¸o c¸c ®iÒu kiÖn m«i trêng trong t¬ng lai. Nhê ®ã mµ doanh nghiÖp cã thÓ h×nh dung vµ dù ®o¸n ®îc t¬ng lai ®Ó n¾m b¾t tèt nhÊt c¸c c¬ héi, tËn dông c¬ héi vµ gi¶m tèi ®a c¸c t¸c ®éng cña nguy c¬. C¸c doanh nghiÖp vËn dông qu¶n lý chiÕn lîc thêng cã nhiÒu kh¶ n¨ng giµnh ®îc vÞ trÝ chñ ®éng ®èi víi nh÷ng biÕn ®éng cña m«i trêng. Ngîc l¹i, c¸c doanh nghiÖp kh«ng vËn dông qu¶n lý chiÕn lîc lu«n ra c¸c quyÕt ®Þnh ph¶n øng thô ®éng, tøc lµ chØ khi m«i trêng thay ®æi míi th«ng qua hµnh ®éng. - Qu¶n lý chiÕn lîc gióp cho doanh nghiÖp thùc hiÖn chiÕn lîc cã kÕ ho¹ch nh»m thùc hiÖn môc tiªu mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Qu¶n lý chiÕn lîc sÏ phèi hîp chÆt chÏ vµ thèng nhÊt c¸c bé phËn, c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®i ®Õn c¸c môc tiªu. Qu¶n lý chiÕn lîc sÏ gi¶m ®i sù chång chÐo c«ng viÖc gi÷a c¸c bé phËn, ph©n bæ c¸c nguån lùc hîp lý h¬n vµ ho¹t ®éng kiÓm tra, kiÓm so¸t còng dÔ dµng h¬n. Tãm l¹i, qu¶n lý chiÕn lîc ngµy nay thùc sù ®· trë thµnh mét phÇn quan träng trong ho¹t ®éng qu¶n lý doanh nghiÖp. NÕu kh«ng cã qu¶n lý chiÕn lîc vµ chiÕn lîc, doanh nghiÖp sÏ ho¹t ®éng ph©n t¸n vµ chång chÐo, kh«ng trong mét khu«n khæ hµnh ®éng nµo. Do ®ã rÊt khã tån t¹i l©u dµi ®Ó ®i tíi môc tiªu. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp sÏ chØ thµnh c«ng khi cã n¨ng lùc qu¶n lý chiÕn lîc tèt. NÕu qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc lµ kh«ng hîp lý, doanh nghiÖp sÏ cã thÓ ®i ngîc môc tiªu vµ chÖch híng so víi ®ßi hái cña qui luËt. C¸c doanh nghiÖp hiÖn nay phÇn lín chØ cã tiÕn hµnh x©y dùng chiÕn lîc mµ cha chó ý ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc. Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc, nhng nÕu kh«ng thùc hiÖn tèt th× chiÕn lîc chØ lµ kÕt qu¶ trªn giÊy mµ th«i. MÆt kh¸c, ®Ó thiÕt lËp ®îc qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc, doanh nghiÖp cÇn rÊt nhiÒu thêi gian vµ nç lùc. Nhng xÐt vÒ lîi Ých l©u dµi, c¸c doanh nghiÖp vÉn ph¶i vËn dông qu¶n lý chiÕn lîc. 3. C¸c cÊp qu¶n lý chiÕn lîc Trong doanh nghiÖp qu¶n lý chiÕn lîc cã thÓ tiÕn hµnh ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau. Th«ng th- êng ngêi ta ®a ra ba cÊp chiÕn lîc: 3.1. ChiÕn lîc cÊp c«ng ty ChiÕn lîc cÊp c«ng ty lµ chiÕn lîc kinh doanh tæng thÓ ¸p dông cho toµn bé c«ng ty. Nã x¸c ®Þnh vµ v¹ch râ môc ®Ých, môc tiªu cña c«ng ty, x¸c ®Þnh ngµnh kinh doanh mµ c«ng ty ®ang hoÆc sÏ tiÕn hµnh. ChiÕn lîc cÊp c«ng ty ®îc x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña c«ng ty, cña ngµnh kinh doanh trong m«i tr- êng kinh doanh, vai trß cña ngµnh ®èi víi doanh nghiÖp. 5
C¸c chiÕn lîc cÊp c«ng ty bao gåm: a. ChiÕn lîc t¨ng trëng: lµ chiÕn lîc cÊp doanh nghiÖp khi doanh nghiÖp muèn t×m kiÕm sù t¨ng trëng. ChiÕn lîc t¨ng trëng theo chiÒu réng sÏ bao gåm c¸c môc tiªu: t¨ng s¶n lîng, t¨ng doanh thu, t¨ng sè lao ®éng, t¨ng thÞ phÇn theo quan ®iÓm t¨ng trëng theo qui m«. ChiÕn lîc t¨ng trëng theo chiÒu s©u sÏ t×m c¸ch ®Ó ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh s¶n phÈm, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Ph¬ng thøc hµnh ®éng c¬ b¶n cña chiÕn lîc cã thÓ lµ: - Ph¸t triÓn ®Çu t: më réng qui m« vÒ vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ - S¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp hoÆc liªn doanh liªn kÕt - §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh b. ChiÕn lîc æn ®Þnh Môc tiªu cña chiÕn lîc lµ ®¶m b¶o sù æn ®Þnh, tån t¹i mét c¸ch v÷ng ch¾c vµ gi÷ v÷ng vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng. Doanh nghiÖp theo ®uæi chiÕn lîc æn ®Þnh thêng ®Çu t thËn träng cã träng ®iÓm, gi÷ v÷ng danh môc s¶n phÈm hiÖn cã, gi÷ nguyªn thÞ phÇn. c. ChiÕn lîc thu hÑp: lµ chiÕn lîc ®îc lùa chän khi môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ b¶o toµn lùc lîng vµ tËp trung søc m¹nh vµo nh÷ng kh©u xung yÕu nhÊt nh»m tiÕp tôc ®øng v÷ng trªn thÞ trêng. Doanh nghiÖp thùc hiÖn chiÕn lîc b»ng c¸ch c¾t gi¶m qui m« vµ ®é ®a d¹ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. d. ChiÕn lîc hçn hîp: lµ chiÕn lîc cÊp doanh nghiÖp theo ®uæi ®ång thêi hai hoÆc ba chiÕn l îc: chiÕn lîc æn ®Þnh, chiÕn lîc t¨ng trëng vµ chiÕn lîc thu hÑp. Doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp c¸c chiÕn lîc ®ã víi nhau v× mçi tæ chøc bao giê còng lµ tæ chøc ®a môc tiªu. 3.2. ChiÕn lîc cÊp kinh doanh (SBU) Lµ chiÕn lîc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp sÏ c¹nh tranh nh thÕ nµo trong mét ngµnh hµng kinh doanh. §èi víi mét doanh nghiÖp ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc chiÕn lîc cÊp kinh doanh cßn x¸c ®Þnh viÖc lùa chän s¶n phÈm hoÆc d¹ng cô thÓ thÞ trêng cho tõng ®¬n vÞ kinh doanh chiÕn lîc (SBU) ®éc lËp t¬ng ®èi víi nhau vµ néi bé doanh nghiÖp. Mçi SBU tù x¸c ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh cho ®¬n vÞ m×nh trong mèi quan hÖ thèng nhÊt víi toµn doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp lµ ®¬n ngµnh th× th«ng thêng chiÕn lîc cÊp ®¬n vÞ kinh doanh cã thÓ ®- îc coi lµ chiÕn lîc cÊp c«ng ty. C¸c chiÕn lîc cÊp kinh doanh: a. C¸c chiÕn lîc c¹nh tranh: C¸c chiÕn lîc c¹nh tranh ph©n tÝch ®ång thêi hai yÕu tè lîi thÕ c¹nh tranh ph¹m vi ngµnh vµ lîi thÕ c¹nh tranh s¶m phÈm, bao gåm: Lîi thÕ c¹nh tranh + Chi phÝ thÊp + TÝnh ®éc ®¸o cña SP + Ph¹m vi réng toµn - ChiÕn lîc híng vµo chi - ChiÕn lîc kh¸c biÖt ngµnh phÝ ho¸ (chiÕm lÜnh thÞ trêng, (®¶m b¶o vµ më réng t¨ng lîi nhuËn) søc c¹nh tranh ) 6
+ Ph¹m vi hÑp (Ph©n - ChiÕn lîc tiªu ®iÓm dùa - ChiÕn lîc tiªu ®iÓm dùa ®o¹n thÞ trêng) vµo chi phÝ vµo sù ®éc ®¸o cña s¶n phÈm b. C¸c chiÕn lîc thÝch øng víi sù thay ®æi cña thÞ trêng (cña ®èi thñ c¹nh tranh) - ChiÕn lîc “ngêi hé vÖ”: lµ chiÕn lîc theo ®uæi sù æn ®Þnh, cã hiÖu qu¶ b»ng c¸ch t¹o ra c¸c hµng rµo vÒ gi¸ hay chiÕn lîc s¶n phÈm nh»m b¶o vÖ thÞ trêng, b¶o vÖ s¶n phÈm, ng¨n chÆn sù x©m nhËp cña ®èi thñ canh tranh. - ChiÕn lîc ”ngêi t×m kiÕm ”: lµ chiÕn lîc víi môc tiªu më réng thÞ trêng n©ng cao søc c¹nh tranh b»ng t×m kiÕm vµ tËn dông c¸c c¬ héi míi trªn thÞ trêng. - ChiÕn lîc ”ngêi ph©n tÝch ”: lµ chiÕn lîc t×m c¸ch gi¶m ®é m¹o hiÓm tíi møc tèi thiÓu b»ng c¸ch theo dâi, ph©n tÝch sù thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña ®èi thñ c¹nh tranh. - ChiÕn lîc ‘ngêi ph¶n øng ”: lµ chiÕn lîc mµ c¸c quyÕt ®Þnh cña nã kh«ng æn ®Þnh, ®èi phã mét c¸ch nhÊt thêi víi nh÷ng hµnh ®éng cña ®èi thñ c¹nh tranh. ChiÕn lîc nµy chØ híng vµo nh÷ng môc tiªu ng¾n h¹n. 3.3. ChiÕn lîc cÊp chøc n¨ng ChiÕn lîc cÊp chøc n¨ng lµ chiÕn lîc cÊp thÊp h¬n chiÕn lîc cÊp kinh doanh, x©y dùng cho tõng bé phËn chøc n¨ng nh»m thùc hiÖn chiÕn lîc cÊp kinh doanh. Bao gåm: ChiÕn lîc Marketing ChiÕn lîc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ChiÕn lîc tµi chÝnh ChiÕn lîc ph¸t triÓn nh©n lùc ChiÕn lîc ph¸t triÓn s¶n xuÊt .... Qóa tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc ë c¸c cÊp ®Òu gièng nhau nhng néi dung vÊn ®Ò träng t©m cña mçi cÊp chiÕn lîc lµ kh¸c nhau, ngoµi ra c¸c cÊp quyÕt ®Þnh kÕ ho¹ch chiÕn lîc còng kh¸c nhau. 4. Qóa tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc Qóa tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc thùc chÊt lµ mét qu¸ tr×nh qu¶n lý, nã còng thùc hiÖn bèn chøc n¨ng cña qu¶n lý. §ã lµ: LËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc Tæ chøc ChØ ®¹o thùc hiÖn KiÓm tra Ngêi ta chia qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc thµnh hai giai ®o¹n: +) Ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc: thùc hiÖn chøc n¨ng lËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc. +) Tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc (theo nghÜa réng ): thùc hiÖn ba chøc n¨ng cßn l¹i cña qu¶n lý: Tæ chøc ChØ ®¹o thùc hiÖn chiÕn lîc KiÓm tra Qóa tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc ®îc biÓu diÔn díi s¬ ®å sau: 7
4.1. Qóa tr×nh x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh X©y dùng chiÕn lîc kinh doanh lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô, nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp víi nh÷ng ph¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu vµ nhiÖm vô ®ã. X©y dùng chiÕn lîc lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn lîc. V× kÕt qu¶ cña giai ®o¹n nµy lµ mét b¶n chiÕn lîc víi c¸c môc tiªu vµ ph¬ng thøc thùc hiÖn môc tiªu. C¸c kÕt qu¶ cña giai ®o¹n nµy cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp. Giai ®o¹n nµy tiªu tèn thêi gian vµ nguån lùc nhiÒu nhÊt. Do ®ã n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc lµ yªu cÇu quan träng hµng ®Çu ®èi víi c¸c c¸n bé qu¶n lý. Qóa tr×nh x©y dùng chiÕn lîc ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c bíc sau: 4.1.1. Kh¼ng ®Þnh ®êng lèi cña doanh nghiÖp Mét trong c¸c c¨n cø ®Ó x©y dùng chiÕn lîc lµ ®êng lèi cña doanh nghiÖp v× thÕ trong khi x©y dùng chiÕn lîc cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i sø mÖnh, môc tiªu tèi cao cña doanh nghiÖp. 8
Sø mÖnh cña doanh nghiÖp lµ mét kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ môc ®Ých cña doanh nghiÖp. Nã lµ lÝ do, lµ ý nghÜa sù tån t¹i cña doanh nghiÖp. + Sø mÖnh cña doanh nghiÖp ®ù¬c kh¼ng ®Þnh víi c¸c néi dung sau: - Môc ®Ých tån t¹i cña doanh nghiÖp: tr¶ lêi c©u hái doanh nghiÖp v× môc ®Ých g×? Vai trß, nhiÖm vô cña doanh nghiÖp ®èi víi x· héi lµ g×? - Kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp lµ ai? - Ai lµ ngêi tiªu thô chñ yÕu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp? - ThÞ trêng: Doanh nghiªp ho¹t ®éng trªn thÞ trêng nµo? phôc vô nh÷ng ai ? - C«ng nghÖ cña doanh nghiÖp: Doanh nghiÖp sö dông c«ng nghÖ g× ®Ó thùc hiÖn c¸c häat ®éng kinh doanh cña m×nh? - TriÕt lÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp: thÓ hiÖn niÒm tin c¬ b¶n, gi¸ trÞ nguyÖn väng, quan ®iÓm t tëng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. + Sø mÖnh cña doanh nghiÖp lµ yÕu tè rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. Nã cã vai trß ®Þnh híng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Sø mÖnh cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vÒ môc ®Ých cña doanh nghiÖp; híng toµn bé doanh nghiÖp vµo mét khu«n khæ hµnh ®éng thèng nhÊt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu. Nã lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c chiÕn lîc; huy ®éng vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc mét c¸ch hiÖu qña nhÊt ®Ó tõng bíc ®i ®Õn môc tiªu. V× thÕ ph¹m vi cña sø mÖnh kh«ng nªn qu¸ réng hoÆc qu¸ hÑp. NÕu qu¸ réng nã sÏ trë nªn m¬ hå, khã x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu vµ ®éng lùc cho doanh nghiÖp trong qóa tr×nh ph¸t triÓn. Cßn nÕu qu¸ hÑp, sø mÖnh sÏ trë nªn cøng nh¾c, trãi buéc c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ cã thÓ bá qua nh÷ng c¬ héi do m«i trêng ®em l¹i. Néi dung sø mÖnh còng ph¶i ®îc x¸c ®Þnh râ rµng ®Ó toµn bé nh©n viªn cña doanh nghiÖp hiÓu râ vµ n¾m ®îc. Bëi v× hiÓu râ sø mÖnh cña doanh nghiÖp, nh©n viªn sÏ ý thøc ®îc vai trß cña hä vµ x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng cña hä theo ®Þnh híng cña doanh nghiÖp. 4.1.2 . Nghiªn cøu vµ dù b¸o a) Nghiªn cøu vµ dù b¸o m«i trêng Ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp bao giê còng g¾n liÒn víi m«i trêng. Trong xu thÕ hiÖn nay, m«i trêng lu«n lu«n cã nh÷ng biÕn ®æi nhanh vµ ¶nh hëng lín ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiªp. Mçi biÕn ®æi cña m«i trêng cã thÓ ®em ®Õn cho doanh nghiÖp nh÷ng c¬ héi vµ nguy c¬. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch vµ dù b¸o ®óng, ®Çy ®ñ vÒ m«i trêng. M«i trêng bªn ngoµi bao gåm m«i trêng quèc tÕ, m«i trêng trong níc vµ m«i tr- êng c¹nh tranh néi bé ngµnh. Qóa tr×nh nghiªn cøu, dù b¸o m«i trêng ®îc tiÕn hµnh theo c¸c néi dung: - Ph©n tÝch vµ dù b¸o c¸c xu híng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ ¶nh hëng tíi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp - Ph©n tÝch vµ dù b¸o c¸c yÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi trong níc cã thÓ t¸c ®éng tíi doanh nghiÖp - Ph©n tÝch vµ dù b¸o c¸c nh©n tè cña m«i trêng c¹nh tranh cña ngµnh mµ doanh nghiÖp ®ang tham gia Ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ dù b¸o ph¶i cã ®îc th«ng tin vÒ qu¸ khø. hiÖn t¹i ®Ó ph©n tÝch, trªn c¬ së ®ã dù b¸o cho t¬ng lai cña m«i trêng. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ dù b¸o sÏ ®îc tæng hîp l¹i. Tõ ®ã c¸c chuyªn gia cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ m«i trêng cã thÓ ®em ®Õn cho doanh nghiÖp, lµm c¬ së cho viÖc ®Ò ra c¸c môc tiªu, gi¶i ph¸p chiÕn lîc nh»m tËn dông c¬ héi, vµ phßng tr¸nh, h¹n chÕ nguy c¬. b) Nghiªn cøu néi lùc doanh nghiÖp ViÖc nghiªn cøu vµ dù b¸o néi lùc cña doanh nghiÖp nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nµo còng cã nh÷ng lîi thÕ vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, v× 9
thÕ c¸c chuyªn gia chiÕn lîc ph¶i n¾m ®îc thùc lùc vµ thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy thÕ m¹nh vµ kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu. Néi dung chñ yÕu cña nghiªn cøu néi lùc doanh nghiÖp bao gåm: - Nghiªn cøu thùc tr¹ng tæ chøc vµ l·nh ®¹o, xem xÐt c¬ cÊu tæ chøc, c¸ch thøc ra quyÕt ®Þnh cña l·nh ®¹o vµ viÖc thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh. - Nghiªn cøu t×nh h×nh tµi chÝnh: ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tµi chÝnh nh tæng tµi s¶n, tæng nguån vèn, kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c chØ sè lîi nhuËn... - Nghiªn cøu nguån nh©n lùc: c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nguån nh©n lùc nh tuyÓn lao ®éng, ®µo t¹o lao ®éng, tiÒn c«ng...; tæng sè lao ®éng, c¬ cÊu lao ®éng... - Nghiªn cøu n¨ng lùc c«ng nghÖ, n¨ng lùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn - Nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc marketing cña doanh nghiÖp: thÞ phÇn hiÖn t¹i, uy tÝn víi kh¸ch hµng... - Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vÒ s¶n xuÊt: quy m« c«ng nghÖ, quy m« s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt... Th«ng thêng ngêi ta tæng hîp c¸c yÕu tè cña m«i trêng vµo b¶ng tæng hîp m«i trêng kinh doanh, vµ c¸c yÕu tè thuéc néi bé doanh nghiÖp vµo b¶ng tæng hîp t×nh h×nh néi bé cña doanh nghiÖp theo mÉu sau: B¶ng tæng hîp m«i trêng kinh doanh /t×nh h×nh néi bé doanh nghiÖp: 1 2 3 4 5 C¸c yÕu tè Møc ®é quan T¸c ®éng ®èi TÝnh chÊt §iÓm thuéc m«i tr- träng cña yÕu víi doanh t¸c ®éng êng/ néi bé tè ®èi víi nghiÖp doanh nghiÖp ngµnh LiÖt kª c¸c Møc ®é quan Møc ®é quan M« t¶ tÝnh yÕu tè träng cña mçi träng cña mçi chÊt t¸c yÕu tè : yÕu tè ®éng (5)= +/-(2)*(3) rÊt quan träng nhiÒu=3 tèt =+ =3 trung b×nh=2 xÊu =- quan träng Ýt =1 võa =2 kh«ng t¸c quan träng Ýt ®éng =0 =1 kh«ng quan träng =0 c) C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ dù b¸o Cã rÊt nhiÒu ph¬ng ph¸p dù b¸o kh¸c nhau vÒ møc ®é phøc t¹p, ®é tin cËy còng nh u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm. C¨n cø vµo tõng qu¸ tr×nh vµ môc tiªu cña dù b¸o mµ lùa chän ph¬ng ph¸p thÝch hîp. 10
Ngêi ta thêng thùc hiÖn mét sè ph¬ng ph¸p thÝch hîp sau: - Ph¬ng ph¸p chuyªn gia - Ph¬ng ph¸p ngo¹i suy xu híng - Sö dông c¸c m« h×nh kinh tÕ lîng, c¸c m« h×nh to¸n kinh tÕ 4.1.3. X¸c ®Þnh môc tiªu chiÕn lîc Môc tiªu lµ nh÷ng tr¹ng th¸i, nh÷ng tiªu thøc cô thÓ mµ doanh nghiÖp muèn ®¹t ®îc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. X¸c ®Þnh môc tiªu lµ mét bíc hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn lîc. Bëi v× viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n môc tiªu sÏ cho phÐp ®Þnh híng ®óng c¸c hµnh ®éng chiÕn lîc, nã x¸c ®Þnh c¸c bíc tiÕp theo cña giai ®o¹n x©y dùng còng nh thùc hiÖn chiÕn l îc. Môc tiªu cßn lµ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh chiÕn lîc. * HÖ thèng môc tiªu chiÕn lîc cña doanh nghiÖp thêng ®îc chia lµm hai lo¹i: môc tiªu dµi h¹n vµ môc tiªu ng¾n h¹n. - Môc tiªu dµi h¹n lµ c¸c kÕt qu¶ mong muèn ®îc ®Ò ra cho mét thêi gian t¬ng ®èi dµi. Môc tiªu dµi h¹n lµ sù cô thÓ ho¸ môc tiªu tèi cao (sø mÖnh) cña doanh nghiÖp, thêng ®îc x¸c ®Þnh theo c¸c yÕu tè sau: Møc lîi nhuËn N¨ng suÊt lao ®éng VÞ trÝ c¹nh tranh (thÞ phÇn) VÊn ®Ò viÖc lµm cho lao ®éng C¸c tr¸ch nhiÖm kh¸c ®èi víi x· héi - Môc tiªu ng¾n h¹n lµ c¸c kÕt qu¶ cô thÓ mµ doanh nghiÖp dù ®Þnh ®¹t ®îc trong mét chu k× ng¾n (thêng lµ mét n¨m). Môc tiªu ng¾n h¹n ph¶i hÕt søc cô thÓ, c¸c kÕt qu¶ tiªu ®Ých ph¶i ® îc nªu ra mét c¸ch chi tiÕt. * C¬ së x¸c ®Þnh môc tiªu chiÕn lîc: - Sø mÖnh cña doanh nghiÖp: v× môc tiªu lµ sù cô thÓ ho¸ sø mÖnh, thùc hiÖn môc tiªu chÝnh lµ tõng bíc thùc hiÖn sø mÖnh. - KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ dù b¸o - VÊn ®Ò cña doanh nghÖp VÊn ®Ò cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng m©u thuÉn n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i gi¶i quyÕt v× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh. VÊn ®Ò cã thÓ ®em ®Õn nh÷ng nguy c¬ vµ còng cã thÓ lµ nh÷ng c¬ héi ®èi víi doanh nghiÖp. Trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp bao giê còng tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cïng mét lóc. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®©u lµ vÊn ®Ò u tiªn. Doanh nghiÖp lùa chän vÊn ®Ò dùa vµo tÇm quan träng vµ tÝnh bøc xóc cña vÊn ®Ò. VÊn ®Ò ®îc lùa chän ®ã lµ kh©u xung yÕu cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp x¸c ®Þnh môc tiªu, gi¶i ph¸p vµ c«ng cô chiÕn lîc. V× suy cho cïng chiÕn lîc lµ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc. * §Ó x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu ®óng cÇn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau: - Môc tiªu chiÕn lîc ph¶i híng vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu tèi cao (sø mÖnh) cña doanh nghiÖp. - Môc tiªu chiÕn lîc ®îc lùa chän ph¶i lµ môc tiªu lín, dµi h¹n nhng ph¶i cô thÓ, ®¶m b¶o tÝnh linh ho¹t vµ cã thÓ ®Þnh lîng ®îc. - Môc tiªu ®Ò ra ph¶i ®îc ®¶m b¶o b»ng nguån lùc vËt chÊt cô thÓ cña doanh nghiÖp. - C¸c môc tiªu ph¶i hîp lÝ, thèng nhÊtvíi nhau vµ cã tÝnh kh¶ thi cao 4.1.4. X©y dùng c¸c ph¬ng ¸n chiÕn lîc Thùc chÊt cña bíc nµy lµ ®Ò ra hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña chiÕn lîc. 11
* C¨n cø ®Ó x©y dùng ph¬ng ¸n chiÕn lîc: - Môc tiªu cña chiÕn lîc: bëi v× c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô chiÕn lîc ®îc x¸c ®Þnh lµ ®Ó thùc hiÖn môc tiªu. - Nguån lùc cña doanh nghiÖp: c¸c ph¬ng ¸n chiÕn lîc ph¶i ®îc dùa trªn c¬ së nguån lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lÝ vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô, ®¶m b¶o hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña chiÕn lîc. C¸c ph¬ng ¸n cña chiÕn lîc cßn ®îc x©y dùng trªn c¬ së ph©n tÝch, øng dông c¸c m« h×nh chiÕn lîc lý thuyÕt, kinh nghiÖm, ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ qu¶n lÝ. ChiÕn lîc kinh doanh lµ chiÕn lîc cÊp c«ng ty nªn cã thÓ øng dông c¸c m« h×nh chiÕn lîc tæng qu¸t cÊp c«ng ty nh: chiÕn lîc æn ®Þnh, chiÕn lîc t¨ng trëng, chiÕn lîc thu hÑp vµ chiÕn lîc hçn hîp. C¨n cø vµo môc tiªu ®· ®îc x¸c ®Þnh cña chiÕn lîc, nguån lùc cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vµ ®a ra c«ng cô cµng nhiÒu cµng tèt. Trªn c¬ së ®ã c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh sÏ ph©n tÝch, tæng hîp c¸c ph¬ng ph¸p vµ c«ng cô. Sau ®ã so¹n th¶o thµnh c¸c ph¬ng ¸n chiÕn lîc. 4.1.5. Lùa chän c¸c ph¬ng ¸n chiÕn lîc KÕt qu¶ cña bíc trªn lµ h×nh thµnh nªn nhiÒu ph¬ng ¸n chiÕn lîc kh¸c nhau. NhiÖm vô cña bíc tiÕp theo lµ doanh nghiÖp ph¶i lùa chän mét ph¬ng ¸n chiÕn lîc hîp lÝ nhÊt vµ kh¶ thi nhÊt. ViÖc lùa chän ph¬ng ¸n chiÕn lîc lµ qu¸ tr×nh xem xÐt ®¸nh gi¸ c¸c ph¬ng ¸n nh»m ®a ra mét phong ¸n chiÕn lîc tèi u. Th«ng thêng ®¸nh gi¸ c¸c ph¬ng ¸n lµ ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: - Ph¬ng ¸n ®ã cã t¸c ®éng vµo nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò kh«ng? nh thÕ nµo? - Ph¬ng ¸n ®ã cã hiÖu qu¶ kh«ng? HËu qu¶ cña ph¬ng ¸n lµ g×? - C¸c gi¶i ph¸p chiÕn lîc cã kh¶ thi, cã phï hîp víi doanh nghiÖp kh«ng? C¸c m« h×nh ph©n tÝch chiÕn lîc mµ c¸c doanh nghiÖp thêng ¸p dông: - M« h×nh ph©n tÝch danh môc vèn ®Çu t: ma trËn BCG, líi kinh doanh cña h·ng General Electric - M« h×nh ph©n tÝch ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬: ma trËn SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) 4.1.6. QuyÕt ®Þnh chiÕn lîc vµ thÓ chÕ ho¸ chiÕn lîc Sau n¨m bíc trªn, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh ®· lùa chän vµ ®a ra ®îc mét b¶n th¶o chiÕn lîc mang tÝnh tèi u nhÊt. Tuy nhiªn ®Ó chÝnh thøc trë thµnh ®Þnh híng cho toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, chiÕn lîc kinh doanh ph¶i do l·nh ®¹o c«ng ty ra quyÕt ®Þnh chiÕn lîc vµ thÓ chÕ ho¸ chiÕc lîc th«ng qua v¨n b¶n.V¨n b¶n chiÕn lîc lµ c¬ së ph¸p lÝ ®Ó triÓn khai chiÕn lîc, lµ ph ¬ng tiÖn ®Ó phæ biÕn chiÕn lîc cho nh÷ng ®èi tîng liªn quan. 4.2. Qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc Lµ sù kÕt hîp, phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c c¸ nh©n, c¸c bé phËn, c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c ho¹t ®éng thùc tÕ nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chiÕn lîc kinh doanh. §©y lµ giai ®o¹n hµnh ®éng cña qu¶n lý chiÕn lîc, nã ®¶m b¶o cho chiÕn lîc ®îc thùc hiÖn thµnh c«ng. C¸c bíc tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc : 4.2.1. X©y dùng bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc Bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc lµ tæng hîp c¸c bé phËn (®¬n vÞ vµ c¸ nh©n) kh¸c nhau, cã mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, ®îc chuyªn m«n ho¸ vµ cã nh÷ng quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh, ®îc bè trÝ theo cÊp vµ nh÷ng kh©u kh¸c nhau nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ môc ®Ých ®· ®îc x¸c ®Þnh cña chiÕn lîc. 12
X©y dùng bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc lµ bíc ®Çu tiªn quan träng cña giai ®o¹n thùc hiÖn chiÕn lîc. NhiÖm vô cña bíc nµy lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng c¸ nh©n, bé phËn nµo chÞu tr¸ch nhiÖm triÓn khai vµ thùc hiÖn chiÕn lîc; c¸c c¸ nh©n bé phËn nµo cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp ®Ó thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc; chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña tõng bé phËn, tõng c¸ nh©n ®ã. Néi dung cña bíc x¸c ®Þnh bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc bao gåm: - X¸c ®Þnh c¬ cÊu bé m¸y ViÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu bé m¸y ph¶i c¨n cø vµo chiÕn lîc vµ ®îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi chiÕn lîc - Qu¶n lý vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc cña chiÕn lîc. Th«ng thêng bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc kinh doanh bao gåm cÊp l·nh ®¹o c«ng ty: Tæng gi¸m ®èc trùc tiÕp chØ ®¹o thùc hiÖn, bé phËn phô tr¸ch c¸c phßng ban chøc n¨ng vµ gi¸m ®èc cÊp kinh doanh chÞu tr¸ch nhiÖm triÓn khai. 4.2.2 . ChØ ®¹o thùc hiÖn chiÕn lîc ChØ ®¹o thùc hiÖn chiÕn lîc thùc chÊt lµ viÖc triÓn khai chiÕn lîc, ®a chiÕn lîc vµo thùc hiÖn trong thùc tiÔn. Néi dung cña viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn chiÕn lîc bao gåm: - VËn hµnh hÖ thèng th«ng tin: hÖ thèng th«ng tin gióp cho viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc th«ng suèt. Th«ng tin phæ biÕn cho c¸c bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn chiÕn lîc vÒ nhiÖm vô cña mçi bé phËn vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c bé phËn nh thÕ nµo. Th«ng tin tõ m«i trêng vµ tõ néi bé doanh nghiÖp ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn chiÕn l- îc cho bé m¸y qu¶n lý chiÕn lîc. - X©y dùng vµ triÓn khai c¸c kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp, c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n cña chiÕn lîc. - Tæ chøc vµ vËn hµnh c¸c quÜ: thùc chÊt lµ ph©n bæ, sö dông vµ qu¶n lÝ vèn, lao ®éng, tµi nguyªn, thêi gian. - Phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c bé phËn: ph¶i cã kÕ ho¹ch vµ c¬ chÕ phèi hîp cô thÓ gi÷a c¸c bé phËn. 4.2.3. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh chiÕn lîc §©y lµ bíc cuèi cïng cña c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc. TÊt c¶ c¸c chiÕn lîc ®Òu ®îc x©y dùng cho t¬ng lai, c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi l¹i thay ®æi thêng xuyªn nªn viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chiÕn lîc lµ cÇn thiÕt nh»m ph¸t hiÖn ra c¸c vÊn ®Ò, tõ ®ã cã nh÷ng ph¸t hiÖn ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn chiÕn lîc thµnh c«ng. Qóa tr×nh kiÓm tra ph¶i ®îc lËp kÕ ho¹ch cô thÓ, ph¶i lùa chän nh÷ng h×nh thøc kiÓm tra phï hîp ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ®óng theo ®Þnh híng vµ kh«ng bÞ c¶n trë. Néi dung bíc nµy: - Gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc th«ng qua hÖ thèng th«ng tin ph¶n håi - §o lêng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®îc - Xem xÐt c¸c vÊn ®Ò - TiÕn hµnh ®iÒu chØnh chiÕn lîc Tuy nhiªn viÖc ®iÒu chØnh sÏ bÞ x¸o trén phÇn nµo c¸c kÕ ho¹ch cña chiÕn lîc vµ thùc hiÖn chiÕn lîc. V× thÕ chØ ®iÒu chØnh khi thùc sù thÊy cÇn thiÕt. HÖ thèng lu«n cã kh¶ n¨ng tù thÝch nghi nªn cã nh÷ng trêng hîp nã sÏ tù ®iÒu chØnh mµ kh«ng cÇn sù t¸c ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý. C¸c h×nh thøc ®iÒu chØnh cã thÓ lµ: + §iÒu chØnh môc tiªu chiÕn lîc: rÊt Ýt khi x¶y ra trêng hîp nµy + §iÒu chØnh gi¶i ph¸p vµ c«ng cô chiÕn lîc + §iÒu chØnh viÖc tæ chøc thùc hiÖn chiÕn lîc 13
+ §iÒu chØnh ng©n s¸ch cho chiÕn lîc + Xo¸ bá viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc: ®©y lµ trêng hîp xÊu nhÊt chØ x¶y ra khi viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc kh«ng nh÷ng kh«ng ®em l¹i kÕt qña mµ cßn g©y thiÖt h¹i lín cho doanh nghiÖp. Tãm l¹i, c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc lµ thiÕt lËp c¸c môc tiªu ng¾n h¹n, ®a ra c¸c chÝnh s¸ch, ph©n phèi c¸c nguån tµi nguyªn vµ ®éng viªn phèi hîp nguån nh©n lùc nh»m tõng bíc ®i ®Õn môc tiªu cña chiÕn lîc. Cho ®Õn nay c¸c c«ng ty thêng ®Çu t qu¸ nhiÒu vµo giai ®o¹n ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc mµ kh«ng chó träng giai ®o¹n thùc hiÖn chiÕn lîc. Hä cho r»ng chØ cÇn ®Ò ra ®îc chiÕn lîc tèt, cßn viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ®ã sÏ diÔn ra mét c¸ch nghiÔm nhiªn. V× thÕ nhiÒu c«ng ty ®· ®Ò ra ®îc chiÕn lîc tëng chõng nh tèi u nhng ho¹t ®éng vÉn kh«ng cã hiÖu qu¶. ChØ trong giai ®o¹n thùc hiÖn, c¸c kÕ ho¹ch chiÕn lîc míi ®îc chuyÓn ho¸ thµnh hµnh ®éng, nÕu kh«ng chiÕn lîc vÉn chØ lµ trªn giÊy tê mµ th«i. g Thùc tr¹ng vÒ qu¶n lÝ chiÕn lîc cña tæng c«ng ty bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt nam I- Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ tæng c«ng ty bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt nam 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt nam Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam hiÖn nay ®îc thµnh lËp ngµy 29/4/1995 theo quyÕt ®Þnh sè 249/TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ. TiÒn th©n cña nã lµ Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng trùc thuéc Tæng côc Bu ®iÖn thµnh lËp theo m« h×nh Tæng c«ng ty 90. Sau ®ã theo quyÕt ®Þnh 28/CP, th¸ng 5/1993, Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ®îc s¸t nhËp vµo Tæng côc Bu ®iÖn, ho¹t ®éng díi tªn Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng trùc thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i vµ Bu ®iÖn cho ®Õn n¨m 1995. Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam hiÖn nay ®îc thµnh lËp nh»m t¨ng cêng tÝch tô, tËp trung, ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ s¶n xuÊt ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô Nhµ n íc giao, n©ng cao kh¶ n¨ng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh trªn c¬ së tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c ®¬n vÞ dÞch vô, s¶n xuÊt, lu th«ng vµ sù nghiÖp vÒ Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam, thuéc Tæng côc Bu ®iÖn. Tªn giao dÞch quèc tÕ cña Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam lµ: Vietnam Posts and Telecommunications corporation, viÕt t¾t lµ VNPT. Trô së chÝnh vña VNPT t¹i 18 NguyÔn Du - Hµ néi, trô së 2 t¹i 57A Huúnh Thóc Kh¸ng -Hµ néi. KÌm theo quyÕt ®Þnh 249/TTg lµ NghÞ ®Þnh 51/CP ngµy 1/8/1995 nh»m thùc hiÖn viÖc thµnh lËp Tæng c«ng ty. Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ho¹t ®éng theo ®iÒu lÖ tæ chøc ®îc phª chuÈn trong NghÞ ®Þnh 51/CP. VNPT ho¹t ®éng theo híng tËp ®oµn, lµ ®¬n vÞ chñ ®¹o ho¹t ®éng kinh doanh trong tÊt c¶ 14
c¸c lÜnh vùc thuéc ngµnh Bu ®iÖn: - Kinh doanh c¸c dÞch vô Bu chÝnh ViÔn th«ng - Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t thiÕt bÞ Bu chÝnh ViÔn th«ng - ThiÕt kÕ, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh Bu chÝnh ViÔn th«ng - Nghiªn cøu, t vÊn, ®µo t¹o vÒ lÜnh vùc Bu chÝnh ViÔn th«ng. NhiÖm vô cña VNPT lµ võa kinh doanh, võa phôc vô vÒ Bu chÝnh ViÔn th«ng: - Tham gia s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c dÞch vô Bu chÝnh ViÔn th«ng - X©y dùng, ph¸t triÓn m¹ng líi Bu chÝnh ViÔn th«ng c«ng céng - §¶m b¶o th«ng tin liªn l¹c phôc vô c«ng t¸c qu¶n lÝ cña §¶ng vµ Nhµ níc; phôc vô quèc phßng, an ninh vµ ngo¹i giao. Ngµnh Bu ®iÖn chØ thùc sù cã ®îc nh÷ng bíc ®i ®ét ph¸ sau khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, víi viÖc ph©n t¸ch chøc n¨ng qu¶n lÝ nhµ níc vÒ Bu ®iÖn do Tæng côc Bu ®iÖn thùc hiÖn víi chøc n¨ng qu¶n lÝ kinh doanh dÞch vô Bu ®iÖn do Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ®¶m tr¸ch. Trong nh÷ng n¨m qua, Tæng c«ng ty ®· gãp phÇn to lín vµo thµnh qu¶ ph¸t triÓn cña ngµnh Bu ®iÖn. Tæng c«ng ty ®· ph¸t triÓn m¹ng líi Bu chÝnh ViÔn th«ng réng kh¾p c¶ níc vµ nèi m¹ng Bu chÝnh ViÔn th«ng quèc tÕ, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ngµy cµng ®a d¹ng víi tinh thÇn nhanh chãng hiÖn ®¹i ho¸ th«ng tin liªn l¹c theo híng sè ho¸. Tæng c«ng ty ®· m¹nh d¹n thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, ®a th¼ng thiÕt bÞ kÜ thuËt sè vµo Bu chÝnh ViÔn th«ng, lÊy ViÔn th«ng quèc tÕ lµm bíc ®ét ph¸ khÈu, nh»m ®a tr×nh ®é Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt nam t¬ng xøng víi tr×nh ®é c«ng nghÖ Bu chÝnh ViÔn th«ng thÕ giíi, nhanh chãng hoµ m¹ng Bu chÝnh ViÔn th«ng quèc tÕ. Cho ®Õn nay, Bu chÝnh ViÔn th«ng ®· trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän víi møc ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhanh chãng nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lÝ cña §¶ng vµ chÝnh quyÒn, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. 2. C¬ cÊu tæ chøc cña VNPT. Tæ chøc bé m¸y cña Tæng c«ng ty bao gåm: * Héi ®ång qu¶n trÞ: lµ cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt, thùc hiÖn chøc n¨ng ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ qu¶n lÝ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty theo nhiÖm vô Nhµ níc giao. C¸c thµnh viªn cña Héi ®ång qu¶n trÞ do Thñ tíng ChÝnh phñ bæ nhiÖm. Gióp viÖc cho Héi ®ång qu¶n trÞ lµ Ban kiÓm so¸t thùc hiÖn nhiÖm vô ®iÒu tra, gi¸m s¸t ®èi víi mäi ho¹t ®éng ®iÒu hµnh cña Tæng gi¸m ®èc, bé m¸y gióp viÖc vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng c«ng ty trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ. * Tæng gi¸m ®èc: do Héi ®ång qu¶n trÞ cö ra, ®iÒu hµnh trùc tiÕp mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty theo ®óng kÕ ho¹ch vµ chiÕn lîc ®Ò ra. Gióp viÖc cho Tæng gi¸m ®èc cã 5 phã Tæng gi¸m ®èc vµ bé m¸y gióp viÖc víi c¸c ban chuyªn m«n: - V¨n phßng - Ban ViÔn th«ng - Ban Bu chÝnh vµ ph¸t hµnh B¸o chÝ - Ban KÕ ho¹ch - Ban Gi¸ cíc - Ban Tæ chøc c¸n bé - Ban KÕ to¸n tµi chÝnh - Ban Hîp t¸c quèc tÕ ... 15
* C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng c«ng ty HiÖn nay Tæng c«ng ty cã 107 ®¬n vÞ thµnh viªn ®îc chia thµnh c¸c nhãm nh sau: (1) Khèi c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp ( gåm 16 ®¬n vÞ: c«ng ty VMS, c«ng ty tem, c¸c ®¬n vÞ c«ng nghiÖp Bu chÝnh ViÔn th«ng,...) C¸c ®¬n vÞ thuéc khèi nµy ®îc tù chñ ho¹t ®éng kinh doanh theo lÜnh vùc phô tr¸ch vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña m×nh. (2) Khèi c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc ( gåm 70 ®¬n vÞ: 61 Bu ®iÖn tØnh thµnh phè, côc Bu ®iÖn Trung ¬ng, c¸c c«ng ty däc VPS, VTI, VTN, VDC,...) C¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc ®îc quyÒn chñ ®éng trong ®iÒu hµnh c«ng viÖc nhng thùc hiÖn kÕt to¸n tµi chÝnh tËp trung, do Tæng c«ng ty ®iÒu vèn ®Çu t vµ tæ chøc nh©n lùc. Së dÜ Tæng c«ng ty thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n tËp trung lµ do tÝnh chÊt d©y chuyÒn trong s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dÞch vô Bu ®iÖn: ®Ó cung cÊp mét s¶n phÈm cÇn cã sù tham gia cña nhiÒu ®¬n vÞ, cã khi trong cïng mét lóc. (3) Khèi sù nghiÖp phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, ®µo t¹o theo chiÕn lîc ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty bao gåm: c¸c ®¬n vÞ ®µo t¹o Bu chÝnh ViÔn th«ng, trung t©m th«ng tin Bu ®iÖn...(cã 9 ®¬n vÞ ). (4) 8 c«ng ty liªn doanh vµ 4 c«ng ty cæ phÇn. S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc cña Tæng c«ng ty nh sau: 3. §Æc ®iÓm s¶n phÈm Bu chÝnh ViÔn th«ng. S¶n phÈm ngµnh Bu ®iÖn thuéc lo¹i s¶n phÈm dÞch vô truyÒn th«ng, lµ h¹ng môc n¨ng ®éng nhÊt trong nhãm dÞch vô kinh doanh. Nã võa lµ dÞnh vô tiªu dïng, võa lµ dÞch vô s¶n xuÊt. S¶n phÈm Bu ®iÖn lµ dÞch vô tiªu dïng khi nã ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ th«ng tin liªn l¹c trong ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy cña d©n c. Nã lµ dÞch vô s¶n xuÊt khi nã tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lu th«ng, truyÒn t¶i c¸c th«ng tin dÞch vô cÇn thiÕt phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. * DÞch vô ngµnh Bu ®iÖn mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt chung cña s¶n phÈm dÞch vô: - TÝnh phi vËt chÊt cña s¶n phÈm. - TÝnh kh«ng t¸ch rêi nguån gèc - Qóa tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra ®ång thêi víi qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm - ChÊt lîng s¶n phÈm bÞ ¶nh hëng do c¸c yÕu tè kh¸ch quan nh: thêi tiÕt, khÝ hËu... * Ngoµi nh÷ng tÝnh chÊt trªn, s¶n phÈm dÞch vô Bu ®iÖn cßn cã mét sè ®Æc thï riªng: - TÝnh chÊt d©y chuyÒn trong s¶n xuÊt dÞch vô: §èi víi ngµnh Bu ®iÖn, sù liªn kÕt trong t¸c nghiÖp ®Ó thùc hiÖn hoµn chØnh mét c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i tr¶i qua nhiÒu kh©u, nhiÒu c«ng ®o¹n ®an chÐo nhau. §Ó cung cÊp mét dÞch vô ®ßi hái sù tham gia cña nhiÒu ®¬n vÞ, nhiÒu bé phËn ë nh÷ng vÞ trÝ c¸ch xa nhau, cã khi trong cïng mét lóc. - TÝnh kh«ng ®ång ®Òu vÒ thêi gian vµ kh«ng gian TÝnh chÊt ®a d¹ng vÒ nhu cÇu khiÕn cho m¹ng líi dÞch vô Bu ®iÖn lu«n lu«n ph¶i ®¶m b¶o ®îc ®é tin cËy vµ an toµn m¹ng líi ®Ó ho¹t ®éng trong mäi ®iÒu kiÖn, mäi hoµn c¶nh. V× thÕ m¹ng líi ho¹t ®éng ph¶i ®ñ lín vµ hiÖn ®¹i ®Ó ®¶m b¶o lu tho¸t hÕt khèi lîng nghiÖp vô trong 16
nh÷ng ngµy, giê cã t¶i träng lín. 4. Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc cña VNPT (giai ®o¹n chiÕn lîc 1996-2000) Giai ®o¹n 1996-2000 lµ giai ®o¹n 2 cña thêi k× t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn Bu chÝnh ViÔn th«ng (1993-1995; 1996-2000). §©y lµ giai ®o¹n chiÕn lîc cuèi chuÈn bÞ bíc sang thiªn niªn kØ míi nªn cã nhiÒu th¸ch thøc lín ®èi víi Bu ®iÖn ViÖt Nam. Th¸ng 5-1996, Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam ®· x©y dùng xong b¶n chiÕn l îc kinh doanh cho giai ®o¹n 1996-2000. §Õn nay Tæng C«ng ty ®· hoµn thµnh viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc, kÕt thóc thêi k× t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn Bu chÝnh ViÔn th«ng. Sau 5 n¨m thùc hiÖn qu¶n lÝ chiÕn lîc kinh doanh, Tæng C«ng ty ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ chñ yÕu nh sau: 4.1. C¸c chØ tiªu chiÕn lîc ®· thùc hiÖn ®îc 17
4.2. Mét sè kÕt qu¶ kh¸c TÝnh ®Õn n¨m 2000, Tæng C«ng ty ®· x©y dùng ®îc mét m¹ng líi Bu chÝnh ViÔn th«ng ph¸t triÓn réng kh¾p c¶ níc. - M¹ng ®iÖn tho¹i phñ 85.8% sè x· trªn toµn quèc; - Cã 7 ®iÓm in b¸o tõ xa, ®¶m b¶o phôc vô cho 60/61 tØnh, thµnh phè cã b¸o hµng ngµy; - Cã gÇn 8000 ®iÓm phôc vô (bao gåm c¶ Bu côc, Bu ®iÖn V¨n ho¸ x· vµ ®¹i lý);  N¨ng lùc m¹ng líi ®îc cñng cè më réng, n©ng cao chÊt lîng dÞch vô víi c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt bao gåm: mét sè chØ tiªu vÒ m¹ng líi c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt bu ®iÖn TT ChØ tiªu Sè lîng §¬n vÞ TÝnh ®Õn n¨m 1 Tæng sè Bu côc 3000 Bu côc Tæng Bu ®iÖn v¨n ho¸ x· vµ ®¹i lý 4895 ®iÓm 2000 2 TuyÕn ®êng th bay -trong níc 9 tuyÕn 2000 -quèc tÕ 20 3 TuyÕn ®êng th sö dông xe chuyªn 30 (cÊp I ) c¸i 2000 ngµnh 302 (cÊp II) 4 M¸y in cíc thay tem 1292 c¸i 1999 5 M¸y xo¸ tem 97 c¸i 1999 6 ¤t« phôc vô BC-PHBC 697 c¸i 1999 7 M¸y tÝnh phôc vô -s¶n xuÊt 4890 c¸i 1999 -qu¶n lÝ 4609 8 M¹ng ViÔn th«ng ®i quèc tÕ 5540 kªnh 2000 9 M¹ng ViÔn th«ng ®i trong níc 2242 tæng ®µi 2000 10 Sè tr¹m th«ng tin vÖ tinh 8 tr¹m 1999 11 Sè kªnh th«ng tin vÖ tinh 2972 kªnh 1999 12 M¸y ph¸t v« tuyÕn ®iÖn 226 c¸i 1999 13 M¸y thu v« tuyÕn ®iÖn 97 c¸i 1999 14 M¸y thu v« tuyÕn ®iÖn liªn hîp 1077 c¸i 1999 15 Sè tr¹m ®iÖn tho¹i thÎ 6074 tr¹m 2000 16 Sè tr¹m ph¸t nh¾n tin 85 c¸i 2000 17 Sè tæng ®µi PABX 6955 1999 N¨m 2000, doanh thu cña VNPT ®¹t 15.300 tû ®ång VN, t¬ng ®¬ng víi 1.088 tû USD (tû gi¸ 14057 ®ång/1USD). §©y lµ lÇn ®Çu tiªn doanh thu cña Tæng C«ng ty ®¹t trªn 1 tû USD; Tæng vèn ®Çu t thùc hiÖn cho n¨m 2000 lµ 4700 tû ®ång; 18
Tæng doanh thu cña Tæng C«ng ty qua 5 n¨m (1996-2000): 57803 tû ®ång tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n: 18.13%/n¨m; Tæng nép ng©n s¸ch nhµ níc qua 5 n¨m h¬n 10000 tû VND, t¨ng b×nh qu©n 12.7%/ n¨m; Tæng vèn ®Çu t thùc hiÖn lµ 21796 tû ®ång, t¨ng b×nh qu©n 4.77%/n¨m; 19
II. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lÝ chiÕn lîc cña VNPT (giai ®o¹n 1996-2000) A. §¸nh gi¸ vÒ c«ng t¸c x©y dùng chiÕn lîc 1. Sø mÖnh cña VNPT ChiÕn lîc kinh doanh cña VNPT ®· kh¼ng ®Þnh Tæng c«ng ty lµ doanh nghiÖp nhµ níc cã vai trß chñ ®¹o trong lÜnh vùc Bu chÝnh ViÔn th«ng, thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lÝ kinh doanh vÒ Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam. NhiÖm vô cña VNPT lµ kinh doanh vµ phôc vô c¸c s¶n phÈm dÞch vô Bu chÝnh ViÔn th«ng. HiÖn t¹i, VNPT khai th¸c Bu chÝnh ViÔn th«ng chñ yÕu ë thÞ trêng trong níc vµ ®ang cã xu híng më réng ra thÞ trêng níc ngoµi. Quan ®iÓm cña VNPT trong thêi k× nµy ®· thay ®æi. Tríc ®©y, ho¹t ®éng cña ngµnh Bu ®iÖn mang tÝnh sù nghiÖp, toµn ngµnh Bu ®iÖn lµ c¬ quan sù nghiÖp cã thu, lÊy thu bï chi, coi phôc vô lµ nhiÖm vô chÝnh, lµ môc ®Ých tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §¬ng nhiªn nhiÖm vô cña VNPT còng nh vËy. Nhng hiÖn nay Tæng C«ng ty lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc ho¹t ®éng theo híng tËp ®oµn trong c¬ chÕ thÞ trêng cã ®Þnh híng XHCN, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kinh doanh víi phôc vô: ph¸t triÓn kinh doanh ®Ó phôc vô. ChiÕn lîc kinh doanh ®· x¸c ®Þnh ®óng ®¾n sø mÖnh cña VNPT, xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña ngµnh Bu ®iÖn: - Bu ®iÖn lµ mét ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ -x· héi. - Bu ®iÖn lµ ngµnh võa phôc vô c«ng Ých võa kinh doanh. - Bu ®iÖn ®îc coi lµ c«ng cô th«ng tin liªn l¹c cña giai cÊp cÇm quyÒn cña qu¶n lÝ x· héi. - M¹ng líi Bu chÝnh ViÔn th«ng ë bÊt k× níc nµo còng ®îc ph¸t triÓn kh¾p c¶ níc vµ nèi m¹ng quèc tÕ. Do ®ã, Tæng c«ng ty kh«ng thÓ t¸ch rêi nhiÖm vô phôc vô víi kinh doanh. Tæng c«ng ty ho¹t ®éng ph¶i híng vµo kh¸ch hµng, ®a d¹ng ho¸ kinh doanh b»ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn vµ hoµ nhËp víi m¹ng Bu chÝnh ViÔn th«ng quèc tÕ. 2. Nghiªn cøu vµ dù b¸o Ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ dù b¸o cña Tæng c«ng ty ®îc tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn th«ng tin kh¸ ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh ®· nghiªn cøu vµ dù b¸o c¸c néi dung sau: 2.1. VÒ m«i trêng quèc tÕ vµ khu vùc C¸c xu híng quèc tÕ ®ang diÔn ra cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng cña ngµnh Bu chÝnh ViÔn th«ng, bao gåm: - Xu híng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi - Xu híng ph¸t triÓn c«ng nghÖ Bu chÝnh ViÔn th«ng: + xu híng héi tô ViÔn th«ng- Tin häc- TruyÒn th«ng + tÝnh chÊt toµn cÇu ho¸ vµ c¸ nh©n ho¸ m¹ng líi c«ng nghÖ Bu chÝnh ViÔn th«ng + xu hãng c¶i c¸ch tù do ho¸ trong ph¸t triÓn Bu chÝnh ViÔn th«ng ®ang diÔn ra kh¸ m¹nh ë nhiÒu níc. C¸c xu híng ph¸t triÓn c«ng nghÖ Bu chÝnh ViÔn th«ng sÏ lµm cho tÝnh c¹nh tranh vÒ Bu chÝnh ViÔn th«ng ë mçi níc vµ trªn thÕ giíi ngµy cµng gay g¾t; dÞch vô Bu chÝnh ViÔn th«ng liªn tôc thay ®æi theo híng hiÖn ®¹i h¬n, ®a d¹ng h¬n. §iÒu ®ã ®ßi hái VNPT ph¶i nhËn thøc ® îc vµ ph¶i cã chiÕn lîc thÝch hîp ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ b¾t kÞp tr×nh ®é Bu chÝnh ViÔn th«ng quèc tÕ. 20