Chính sách di dân xây dựng vùng kinh tế mới Việt Nam - Đặng Nguyên Anh

Xã hội học, số 4(104), 2008 21<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ChÝnh s¸ch di d©n ®i x©y dùng<br /> vïng kinh tÕ míi ë ViÖt Nam<br /> <br /> <br /> §Æng Nguyªn Anh<br /> <br /> <br /> Di d©n lµ mét quy luËt kh¸ch quan ph¶n ¸nh ®ßi hái ph¸t triÓn cña mäi quèc<br /> gia. Di d©n gãp phÇn ph©n bè l¹i d©n c­, ®ång thêi thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ - x·<br /> héi gi÷a c¸c vïng miÒn trong c¶ n­íc. Di d©n ®i x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi ë ViÖt<br /> Nam gãp phÇn ph©n bè vµ sö dông hîp lý c¸c nguån lùc søc lao ®éng vµ tµi nguyªn<br /> nh»m phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Di d©n kinh tÕ míi cßn<br /> lµ mét trong nhiÒu chñ tr­¬ng lín nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi g¾n víi môc tiªu<br /> b¶o vÖ an ninh vµ quèc phßng.<br /> Di d©n ë ViÖt Nam diÔn ra tõ l©u trong lÞch sö, g¾n liÒn víi lÞch sö dùng n­íc<br /> vµ gi÷ n­íc. Ngay sau khi kÕt thóc cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ miÒn B¾c ®­îc<br /> gi¶i phãng (1954), nghÞ quyÕt Trung ­¬ng V (th¸ng 7/1961) vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp<br /> nh»m thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt (1961-1965) ®· chñ tr­¬ng ®­a ®ång<br /> bµo miÒn xu«i lªn khai hoang miÒn nói. Còng trong n¨m 1961, Chñ tÞch Hå ChÝ<br /> Minh ®· ph¸t ®éng phong trµo miÒn xu«i ®i x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n ho¸<br /> miÒn nói. §©y ®­îc coi lµ sù më ®Çu lÞch sö cho c«ng cuéc di d©n khai hoang vµ x©y<br /> dùng c¸c vïng kinh tÕ míi ë ViÖt Nam D­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. KÓ<br /> tõ ®ã ®Õn nay, ph©n bè d©n c­ vµ lao ®éng lu«n ®­îc kh¼ng ®Þnh trong NghÞ quyÕt<br /> cña c¸c kú §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam còng nh­ trong quyÕt s¸ch lín cña<br /> ChÝnh phñ.<br /> I. Di d©n kinh tÕ míi ë ViÖt Nam<br /> Tr¶i qua c¸c thêi kú kh¸c nhau, c«ng t¸c di d©n tuy cã nh÷ng thay ®æi vÒ tæ<br /> chøc, c¬ chÕ chÝnh s¸ch, ®Þa bµn vµ ®èi t­îng thùc hiÖn song kÕt qu¶ thu ®­îc ®·<br /> ®ãng gãp rÊt lín vµo môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, thóc<br /> ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng th«n míi ë ViÖt Nam. Nh×n l¹i sù ph¸t<br /> triÓn cña ch­¬ng tr×nh, cã thÓ chia qu¸ tr×nh di d©n kinh tÕ míi thµnh bèn giai ®o¹n<br /> sau ®©y:<br /> Giai ®o¹n 1961 - 1975<br /> §©y lµ nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn chèng Mü ë ViÖt Nam, ®Êt n­íc bÞ chia c¾t<br /> thµnh hai miÒn víi hai nhiÖm vô chÝnh trÞ kh¸c nhau lµ tiÕn hµnh c¸ch m¹ng x· héi<br /> chñ nghÜa ë miÒn B¾c vµ gi¶i phãng miÒn Nam, thùc hiÖn thèng nhÊt ®Êt n­íc. MiÒn<br /> B¾c tiÕp tôc phong trµo hîp t¸c ho¸ ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®¸p øng yªu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 22 Chính sách di dân đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> cÇu cña tiÒn tuyÕn. Ch­¬ng tr×nh vËn ®éng ®­a d©n lªn khai hoang ë miÒn nói trong<br /> giai ®o¹n nµy nh»m môc ®Ých më réng diÖn tÝch canh t¸c, t¨ng s¶n l­îng l­¬ng thùc<br /> ®Ó gi¶i quyÕt ®êi sèng nh©n d©n vµ phôc vô tiÒn tuyÕn. Trong thêi kú nµy, h­íng di<br /> d©n chñ yÕu tõ khu vùc ®ång b»ng s«ng Hång lªn c¸c tØnh trung du vµ miÒn nói phÝa<br /> B¾c (Lai Ch©u, S¬n La, Hoµng Liªn S¬n, B¾c Th¸i, Hoµ B×nh,...). ChÝnh s¸ch di d©n<br /> trong thêi kú nµy chñ yÕu lµ vËn ®éng quÇn chóng kÕt hîp víi h×nh thøc tæ chøc hîp<br /> t¸c x· ®Ó vËn ®éng ®ång bµo miÒn xu«i lªn khai hoang miÒn nói.<br /> <br /> KÕt qu¶ trong 15 n¨m thùc hiÖn, ®· ®­a ®­îc 1.050.000 ng­êi vµ thµnh lËp<br /> ®­îc hµng tr¨m hîp t¸c x·, nhiÒu n«ng-l©m tr­êng quèc doanh míi. DiÖn tÝch khai<br /> hoang ®­a vµo s¶n xuÊt ®¹t kho¶ng 500.000 ha trong thêi kú nµy. Tuy nhiªn, do c«ng<br /> t¸c tæ chøc chuÈn bÞ cho ®êi sèng ch­a tèt, sè ng­êi ®i kinh tÕ míi bá vÒ quª cò<br /> kho¶ng 12% (§ç V¨n Hoµ, 1999), cho thÊy nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña chÝnh s¸ch<br /> di d©n trong thêi kú nµy.<br /> <br /> Giai ®o¹n 1976 - 1985<br /> §©y lµ thêi kú ®Êt n­íc thèng nhÊt, song ViÖt Nam ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n do<br /> cuéc chiÕn b¶o vÖ biªn giíi T©y Nam vµ phÝa B¾c trong ®iÒu kiÖn c¸c thÕ lùc ph¶n<br /> ®éng trong vµ ngoµi n­íc lu«n t×m c¸ch chèng ph¸ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng sau gi¶i<br /> phãng miÒn Nam. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp chËm ph¸t triÓn, l­¬ng thùc kh«ng ®¸p øng<br /> ®ñ nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc, mét sè tØnh miÒn B¾c ®øng tr­íc nguy c¬ ®ãi kÐm<br /> mçi khi mÊt mïa. Trong khi ®ã ë miÒn Nam, diÖn tÝch ®Êt hoang ho¸ ch­a sö dông<br /> cßn nhiÒu, tiÒm n¨ng s¶n xuÊt lóa kh¸ lín nªn ®ßi hái viÖc ®iÒu ®éng lao ®éng, ph©n<br /> bæ l¹i d©n c­ nh»m ®Èy nhanh tèc ®é khai hoang t¨ng c­êng diÖn tÝch n«ng nghiÖp<br /> vµ s¶n l­îng l­¬ng thùc. C«ng t¸c di d©n ë thêi kú nµy ®­îc hÕt søc chó träng vµ tiÕn<br /> hµnh víi quy m« lín trªn ph¹m vi c¶ n­íc. C¸c luång di d©n kinh tÕ míi tËp trung<br /> chñ yÕu ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, T©y Nguyªn vµ miÒn §«ng Nam Bé. Trong thêi<br /> kú nµy, mét sè thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng nh­ Hµ Néi, H¶i Phßng, thµnh phè<br /> Hå ChÝ Minh thùc hiÖn chÝnh s¸ch h¹n chÕ ®« thÞ ho¸, h¹n chÕ tËp trung d©n sè ®«<br /> thÞ ®· ®iÒu chuyÓn mét bé phËn d©n c­ vµo c¸c tØnh T©y Nguyªn vµ §«ng Nam bé<br /> ®Þnh c­, lËp nghiÖp theo ch­¬ng tr×nh di d©n kinh tÕ míi.<br /> <br /> Nhµ n­íc ®· thµnh lËp Tæng côc Khai hoang ®Ó gióp Héi ®ång ChÝnh phñ trong<br /> c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý vµ chØ ®¹o thùc hiÖn di d©n kinh tÕ míi. §Õn gi÷a n¨m 1981,<br /> ChÝnh phñ ®· thµnh lËp Ban chØ ®¹o ph©n bæ lao ®éng vµ d©n c­ Trung ­¬ng trùc<br /> thuéc Héi ®ång ChÝnh phñ (theo QuyÕt ®Þnh sè 226-CP ngµy 01/06/1981). §ång thêi<br /> ChÝnh phñ còng giao nhiÖm vô tæ chøc ®iÒu ®éng lao ®éng d©n c­ trªn ®Þa bµn c¶<br /> n­íc cho Bé Lao ®éng (QuyÕt ®Þnh sè 217/CP ngµy 29/5/1981). KÓ tõ ®ã hÖ thèng c¬<br /> quan tæ chøc ®iÒu ®éng lao ®éng d©n c­ ®· ®­îc h×nh thµnh tõ trung ­¬ng xuèng ®Þa<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Đặng Nguyên Anh 23<br /> <br /> <br /> <br /> ph­¬ng. Nh»m thóc ®Èy di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi, trong thêi kú nµy ®·<br /> cã ba quyÕt s¸ch lín ®­îc ban hµnh lµ: QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång ChÝnh phñ sè 95-CP<br /> ngµy 27/3/1980 vÒ chÝnh s¸ch x©y dùng vïng kinh tÕ míi; QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång<br /> ChÝnh phñ sè 254-CP, ngµy 16/6/1981 vÒ khuyÕn khÝch khai hoang phôc ho¸; NghÞ<br /> quyÕt cña Héi ®ång ChÝnh phñ sè 82-CP, ngµy 12/3/1980 vÒ ®iÒu ®éng vµ tuyÓn dông<br /> lao ®éng vµo lµm viÖc t¹i n«ng tr­êng, l©m tr­êng quèc doanh t¹i c¸c vïng kinh tÕ míi.<br /> <br /> D­íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp vµ quyÕt liÖt cña §¶ng vµ ChÝnh phñ, c«ng t¸c di d©n<br /> trong giai ®o¹n nµy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín, ®· thùc hiÖn ®iÒu chuyÓn ®­îc<br /> trªn 1.365.000 lao ®éng vµ 2.760.000 khÈu, trong ®ã di chuyÓn ngo¹i tØnh lµ 768.770<br /> lao ®éng vµ 1.387.820 khÈu. Trong thêi kú nµy, chÝnh s¸ch ®­a lao ®éng ®Õn c¸c vïng<br /> cßn nhiÒu ®Êt hoang ®Ó x©y dùng c¸c n«ng, l©m tr­êng quèc doanh míi hoÆc bæ sung<br /> lùc l­îng lao ®éng cho c¸c n«ng, l©m tr­êng ®· cã ®­îc khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh. KÕt<br /> qu¶ cho thÊy ®· khai hoang ®­a vµo s¶n xuÊt 796.590 ha, trong ®ã chØ riªng c¸c khu<br /> kinh tÕ míi phÝa Nam ®¹t 606.792 ha (trªn 70%). Bªn c¹nh nh÷ng hîp t¸c x·, tËp<br /> ®oµn s¶n xuÊt míi cßn cã nhiÒu n«ng - l©m tr­êng ®­îc h×nh thµnh th«ng qua c«ng<br /> t¸c di d©n cã tæ chøc trong thêi kú nµy. Cã thÓ nãi, ®©y lµ nh÷ng n¨m diÔn ra m¹nh<br /> mÏ c¸c ho¹t ®éng di d©n x©y dùng kinh tÕ míi trªn ph¹m vi toµn quèc. Vïng Kinh tÕ<br /> míi huyÖn L©m Hµ (L©m §ång) lµ mét vÝ dô cho sù khëi ®Çu cña di d©n kinh tÕ míi<br /> trong giai ®o¹n nµy, tõ ®ã ®Õn nay L©m Hµ ®· ph¸t triÓn thµnh vïng d©n c­ trï phó<br /> ë T©y Nguyªn.<br /> <br /> Giai ®o¹n 1986 - 1995<br /> Vµo gi÷a thËp niªn 80 t×nh h×nh ®Êt n­íc vµ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng, cã ¶nh<br /> h­ëng m¹nh mÏ ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ x· héi ViÖt Nam. Gièng nh­ nhiÒu lÜnh vùc<br /> c«ng t¸c kh¸c, c«ng cuéc di d©n cã kÕ ho¹ch nãi chung vµ di d©n kinh tÕ míi nãi riªng<br /> gÆp nhiÒu khã kh¨n. C¸c chÝnh s¸ch di d©n trong thêi kú tr­íc ®ã tá ra kh«ng phï<br /> hîp. H×nh thøc di d©n ®i x©y dùng c¸c n«ng tr­êng quèc doanh theo NghÞ ®Þnh 82-CP<br /> gÆp nhiÒu khã kh¨n do c¸c n«ng l©m tr­êng kh«ng cã kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng do<br /> c¸ch qu¶n lý cò, lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶. ViÖc ®­a d©n ®i còng gÆp nhiÒu h¹n chÕ do<br /> thiÕu vèn ®Çu t­, ®Êt s¶n xuÊt. Trong nh÷ng n¨m ®Çu §æi míi, ®Êt n­íc vÉn cßn gÆp<br /> khã kh¨n vÒ l­¬ng thùc. Thùc tÕ ®ã ®· ®Æt ra nhiÖm vô träng t©m ®èi víi c«ng t¸c di<br /> d©n kinh tÕ míi lµ tiÕp tôc tËp trung më réng s¶n xuÊt l­¬ng thùc, ®æi míi ph­¬ng<br /> thøc di d©n trong giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cña ®Êt n­íc.<br /> <br /> Trong giai ®o¹n nµy c«ng t¸c di d©n ®­îc tiÕn hµnh theo kÕ ho¹ch vµ dù ¸n<br /> trong ®ã chi phÝ cho c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn ®­îc cÊp thÈm quyÒn phª duyÖt. C¸c<br /> quyÕt ®Þnh, quy ®Þnh ®Çu t­ tËp trung cho c¸c vïng dù ¸n tiÕp nhËn d©n vµ tËp trung<br /> trî cÊp cho c¸c hé gia ®×nh ®i kinh tÕ míi còng nh­ di d©n ra h¶i ®¶o. Tuy nhiªn, mét<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 24 Chính sách di dân đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> vÊn ®Ò míi ®Æt ra lµ ®Êt hoang cßn l¹i chñ yÕu ë nh÷ng n¬i khã kh¨n, chÊt l­îng ®Êt<br /> xÊu, khã tiÕp cËn do ë vïng s©u, vïng xa n¬i cßn ch­a cã c¸c c«ng tr×nh phôc vô s¶n<br /> xuÊt vµ ®êi sèng d©n sinh. ViÖc khai th¸c ®­îc nh÷ng khu vùc nµy ®ßi hái ph¶i cã<br /> vèn ®Çu t­ lín vµ ®ång bé. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nh÷ng n¨m ®Çu §æi míi cßn<br /> khã kh¨n th× ®ßi hái nµy khã ®­îc ®¸p øng. MÆt kh¸c do chÝnh s¸ch ®æi míi trong c¬<br /> chÕ qu¶n lý n«ng nghiÖp, yªu cÇu cã ®Êt më réng s¶n xuÊt vµ giao kho¸n cho c¸c hé<br /> gia ®×nh ngµy cµng nhiÒu h¬n trong khi kh¶ n¨ng ®Çu t­ kinh phÝ cã h¹n nªn di d©n<br /> kinh tÕ míi gÆp nhiÒu khã kh¨n.<br /> <br /> KÕt qu¶ lµ trong giai ®o¹n nµy chØ di d©n ®­îc 1.123.000 lao ®éng, 2.254.000<br /> khÈu. Trong ®ã di chuyÓn ngo¹i tØnh lµ 181.000 lao ®éng, 361.200 khÈu. C«ng t¸c<br /> khai hoang ®Êt s¶n xuÊt chØ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ h¹n chÕ (235.876 ha). §¸ng chó ý lµ<br /> còng trong thêi kú nµy ®· xuÊt hiÖn nhiÒu dßng di c­ tù do víi quy m« ngµy cµng lín.<br /> Theo thèng kª, tõ n¨m 1991 ®Õn th¸ng 6/2003 di c­ tù do ®· diÔn ra víi sù tham gia<br /> cña 294.651 hé (1.351.445 khÈu), trong ®ã ®Þa bµn nhËp c­ chñ yÕu lµ khu vùc T©y<br /> Nguyªn chiÕm 41% tæng sè hé di c­ tù do thêi kú nµy (Bé NN&PTNT, 2003). Trªn<br /> thùc tÕ c«ng t¸c di d©n theo kÕ ho¹ch kh«ng ®¸p øng ®­îc søc Ðp di d©n vµ nhu cÇu<br /> ®Êt ®ai cña c¸c hé gia ®×nh n«ng th«n nªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng di d©n tù do gia<br /> t¨ng vÒ quy m« vµ sè l­îng.<br /> <br /> Tr­íc t×nh tr¹ng di c­ tù do diÔn ra qu¸ lín ë T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé vµ<br /> mét sè tØnh kh¸c, ph¸ vì quy ho¹ch vµ an ninh trËt tù, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· cã<br /> chØ thÞ 660/TTg ngµy 17/10/1995 ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò di d©n tù do. Theo ®ã, nhiÖm vô<br /> cña c«ng t¸c di d©n lµ ph¶i tæ chøc, x¾p xÕp vµ di chuyÓn sè d©n tù do ®· ®Õn vµo<br /> nh÷ng vïng quy ®Þnh, thËm chÝ ¸p dông mét sè biÖn ph¸p c­ìng chÕ buéc ng­êi di<br /> d©n tù do quay vÒ quª h­¬ng. MÆc dï ChÝnh phñ yªu cÇu c¸c tØnh t¨ng c­êng qu¶n lý<br /> chÆt chÏ ®èi víi d©n c­ vµ kiªn quyÕt xö lý ®èi víi ng­êi di c­ ®Õn ph¸ rõng, lÊn<br /> chiÕm ®Êt vµ bu«n b¸n ®Êt bÊt hîp ph¸p, song kÕt qu¶ thùc hiÖn cña chÝnh s¸ch h¹n<br /> chÕ di d©n tù do nµy kh«ng nh­ mong muèn (Bé NN&PTN, 2003). HÇu hÕt ng­êi d©n<br /> t×m c¸ch quay l¹i n¬i ®Þnh c­ hoÆc chuyÓn ®Õn ®Þa bµn s©u h¬n, c¸c khu vùc ë rõng<br /> ®Çu nguån ®Ó tr¸nh sù kiÓm so¸t cña c¬ quan chøc n¨ng.<br /> <br /> Giai ®o¹n 1996 - ®Õn nay<br /> Kh¸c víi c¸c giai ®o¹n tr­íc, tõ sau n¨m 1995, c«ng t¸c di d©n x©y dùng vïng<br /> kinh tÕ míi ®­îc tæ chøc thùc hiÖn lång ghÐp víi c¸c ch­¬ng tr×nh cã môc tiªu cña<br /> Nhµ n­íc trong ®ã nhÊn m¹nh viÖc sö dông triÖt ®Ó ®Êt hoang ho¸ (vÝ dô nh­<br /> Ch­¬ng tr×nh 327 nh»m sö dông ®Êt trèng ®åi nói träc, rõng, b·i båi ven biÓn vµ mÆt<br /> n­íc; Ch­¬ng tr×nh 773 vÒ khai th¸c sö dông c¸c vïng ®Êt hoang ho¸, b·i båi ven<br /> s«ng, ven biÓn vµ mÆt n­íc ë c¸c vïng ®ång b»ng). §Æc biÖt kÓ tõ n¨m 1998 ®Õn nay,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Đặng Nguyên Anh 25<br /> <br /> <br /> <br /> ch­¬ng tr×nh di d©n cã tæ chøc g¾n víi viÖc thùc hiÖn môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë c¸c vïng ®Æc biÖt khã kh¨n (Hµ QuÕ L©m, 2002).<br /> <br /> NhËn thÊy ®èi t­îng di d©n chñ yÕu lµ ng­êi nghÌo víi mong muèn cã ®Êt s¶n<br /> xuÊt vµ viÖc lµm nªn trong giai ®o¹n nµy viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi nghÌo cã ®Êt<br /> s¶n xuÊt lµ mét trong nh÷ng chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc nh»m thùc hiÖn<br /> môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo quèc gia. Di d©n ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng, l©m<br /> nghiÖp ë vïng ®Êt hoang ®­îc ®­a vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi,<br /> víi sù ­u tiªn cho c¸c ®èi t­îng nghÌo thiÕu ®Êt, ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. Mét lo¹t<br /> quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ nh»m phª duyÖt vµ triÓn khai ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc<br /> gia vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®­îc ban hµnh qua nhiÒu n¨m (nh­ QuyÕt ®Þnh 133, 135,<br /> 138, 143…). §¸ng l­u ý lµ, c¸c quyÕt ®Þnh nµy ®Òu x¸c ®Þnh di d©n, khai khÈn c¸c<br /> vïng miÒn hoang ho¸ lµ mét trong nh÷ng hîp phÇn dù ¸n quan träng cña ch­¬ng<br /> tr×nh. Song song víi chñ tr­¬ng g¾n di d©n kinh tÕ míi víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,<br /> ChÝnh phñ cßn g¾n di d©n víi môc tiªu b¶o vÖ an ninh quèc phßng ë khu vùc ®Æc biÖt<br /> khã kh¨n, vïng biªn giíi vµ h¶i ®¶o. Néi dung chÝnh cña chÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ<br /> míi trong thêi kú nµy nhÊn m¹nh vµo viÖc quy ho¹ch d©n c­ ë n¬i cÇn thiÕt, tõng<br /> b­íc tæ chøc hîp lý ®êi sèng sinh ho¹t cña ng­êi d©n ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn, t¹o<br /> ®iÒu kiÖn æn ®Þnh ®êi sèng.<br /> <br /> Trong nh÷ng n¨m tõ 2001 ®Õn 2005, ChÝnh phñ ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p chÝnh<br /> s¸ch nh»m hç trî cho ®ång bµo c¸c d©n téc ë c¸c tØnh ®Æc biÖt khã kh¨n, æn ®Þnh ®êi<br /> sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Mét sè chÝnh s¸ch ®· ­u tiªn trùc tiÕp hç trî di d©n ra<br /> biªn giíi, vïng cao, t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c¸c vïng tiÕp nhËn d©n (nh­ quy ®Þnh møc<br /> hç trî cho viÖc di chuyÓn, khai hoang, lµm nhµ cña c¸c hé d©n trë l¹i vïng biªn giíi<br /> cao h¬n so víi c¸c vïng kh¸c). §Æc biÖt, ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh<br /> 190/2003/Q§-TTg vÒ chÝnh s¸ch di d©n thùc hiÖn quy ho¹ch, bè trÝ d©n c­ giai ®o¹n<br /> 2003-2010 trong ®ã x¸c ®Þnh râ môc tiªu: “… §Õn n¨m 2010 bè trÝ, s¾p xÕp, æn ®Þnh<br /> d©n c­ ë nh÷ng n¬i cÇn thiÕt nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng lao ®éng, ®Êt ®ai ph¸t triÓn<br /> s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖp gi¶i quyÕt viÖc lµm t¨ng thªm thu nhËp, thùc hiÖn<br /> xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n; h¹n chÕ tíi møc<br /> thÊp nhÊt t×nh tr¹ng di c­ tù do; ®ång thêi h×nh thµnh c¸c ®iÓm d©n c­ míi, cã ®ñ c¬<br /> së h¹ tÇng thiÕt yÕu, phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi mét c¸ch bÒn v÷ng<br /> cho ng­êi d©n, gãp phÇn gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ, trËt tù vµ an toµn x· héi.” (§Æng<br /> Nguyªn Anh, 2006)<br /> <br /> H×nh th¸i di d©n theo kÕ ho¹ch trong giai ®o¹n nµy ®­îc x¸c ®Þnh chñ yÕu lµ di<br /> chuyÓn trong tØnh, vµ néi vïng. Trong tr­êng hîp thËt cÇn thiÕt vµ cã tÝnh kh¶ thi<br /> cao míi thùc hiÖn di d©n ngo¹i tØnh theo kho¶ng c¸ch xa. Di d©n ®Õn c¸c ®Þa bµn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 26 Chính sách di dân đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> träng ®iÓm ®­îc ­u tiªn thùc hiÖn bao gåm:<br /> <br /> - Di d©n ®Õn c¸c h¶i ®¶o, c¸c x· däc tuyÕn biªn giíi.<br /> <br /> - Di d©n ®Õn c¸c côm tuyÕn d©n c­ v­ît lò ë §ång b»ng s«ng Cöu Long.<br /> <br /> - Di d©n ®Õn c¸c khu kinh tÕ - quèc phßng.<br /> <br /> - Di d©n ®Õn c¸c vïng ®Êt hoang, mÆt n­íc vïng tËp trung vµ cã quy m« lín ®Ó<br /> ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng, l©m, thuû s¶n.<br /> <br /> Víi quan ®iÓm di d©n kh«ng ph¶i chØ lµ d·n d©n mµ nh»m nhiÖm vô ph¸t triÓn<br /> kinh tÕ - x· héi, c«ng t¸c di d©n ®ang tiÕp tôc ®æi míi ho¹t ®éng, thùc hiÖn th¾ng lîi<br /> nhiÖm vô xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo môc tiªu<br /> c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Thùc hiÖn môc tiªu nãi trªn, c¸c dù ¸n di<br /> d©n kinh tÕ míi ®­îc lång ghÐp trong ch­¬ng tr×nh Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo do Bé N«ng<br /> nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n chñ tr× thùc hiÖn. KÓ tõ n¨m 2004, Côc §Þnh canh<br /> ®Þnh c­ vµ kinh tÕ míi ®· chÝnh thøc ®æi tªn thµnh Côc Hîp t¸c x· vµ Ph¸t triÓn<br /> n«ng th«n (Bé NN&PTNN), cïng víi sù thay ®æi t­¬ng øng vÒ c¬ cÊu tæ chøc, chøc<br /> n¨ng nhiÖm vô cña c¸c chi côc ë cÊp tØnh, nh»m h­íng c«ng t¸c di d©n cho viÖc thùc<br /> hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n.<br /> <br /> II. Thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña di d©n kinh tÕ míi<br /> <br /> MÆt ®­îc<br /> Nh×n tæng thÓ vµ trong mét qu¸ tr×nh l©u dµi, chÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ míi ®·<br /> ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®Æt ra trong tõng thêi kú ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Ch­¬ng<br /> tr×nh di d©n kinh tÕ míi ®· hoµn thµnh nhiÖm vô lÞch sö cña m×nh, gãp phÇn ®¶m<br /> b¶o an ninh l­¬ng thùc, t¹o ®iÒu kiÖn cho hé nghÌo cã ®Êt s¶n xuÊt, viÖc lµm, c¶i thiÖn<br /> c¬ së h¹ tÇng miÒn nói. §Æc biÖt, môc tiªu gi·n d©n, gi¶m søc Ðp vÒ viÖc lµm, ®Êt ®ai ë<br /> nh÷ng vïng ®Êt chËt, ng­êi ®«ng, thùc hiÖn khai hoang, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®èi<br /> víi vïng nhËp c­, ®Æc biÖt lµ ë nh÷ng vïng chuyªn canh c«ng nghiÖp, gãp phÇn æn<br /> ®Þnh chÝnh trÞ, t¨ng c­êng cñng cè an ninh quèc phßng, b¶o vÖ chñ quyÒn biªn giíi<br /> quèc gia. Th«ng qua ch­¬ng tr×nh di d©n cã tæ chøc, nguån lao ®éng ®­îc ph©n bæ hîp<br /> lý h¬n, c¸c vïng ®Êt cã tiÒm n¨ng kinh tÕ ®­îc khai th¸c vµ ph¸t huy t¸c dông.<br /> <br /> ChÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ míi ®· qu¸n triÖt, cô thÓ ho¸ vµ tõng b­íc ®­a vµo<br /> cuéc sèng chñ tr­¬ng ®­êng lèi vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ<br /> chÝnh s¸ch di d©n nãi riªng, phï hîp víi môc tiªu ph¸t triÓn cña tõng thêi kú, nªn ®·<br /> mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. TÝnh ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 90, ®· ph©n bæ l¹i<br /> d©n c­ trªn 6,5 triÖu ng­êi tõ c¸c vïng ®ång b»ng ®Êt chËt ng­êi ®«ng lªn c¸c vïng<br /> ®Êt ®ai ch­a ®­îc khai th¸c, ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gÇn 1 triÖu ha, gãp phÇn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Đặng Nguyên Anh 27<br /> <br /> <br /> <br /> gi¶i quyÕt viÖc lµm. Di d©n kinh tÕ míi ®· t¹o viÖc lµm cho mét sè l­îng ®«ng ®¶o c¸c<br /> d©n téc thiÓu sè. §· ®Þnh canh ®Þnh c­ h¬n 1 triÖu ®ång bµo d©n téc sèng du canh, du<br /> c­ vµ æn ®Þnh n¬i c­ tró cho hµng chôc v¹n d©n ë c¸c vïng biªn giíi, kÕt hîp ph¸t<br /> triÓn kinh tÕ víi quèc phßng, b¶o vÖ vµ khoanh nu«i hµnh triÖu ha rõng, phñ xanh<br /> ®Êt trèng ®åi träc, gi¶m xãi mßn ®Êt ®ai vµ gãp phÇn quan träng b¶o vÖ m«i tr­êng<br /> (§Æng Nguyªn Anh, 2006).<br /> <br /> Cã thÓ nãi thµnh tÝch næi bËt cña sù nghiÖp di d©n kinh tÕ míi lµ sù nghiÖp<br /> khai hoang më réng diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­. Theo sè liÖu thèng kª cña<br /> Côc §Þnh canh ®Þnh c­ vµ Vïng kinh tÕ míi (Bé NN&PTNT), kÕt qu¶ më réng diÖn<br /> tÝch s¶n xuÊt trong nh÷ng n¨m cã tèc ®é khai hoang nhanh nhÊt (1976-1990) lµ<br /> 1.036.000 ha, b×nh qu©n mçi n¨m ®¹t 69.000 ha ®Êt ®­îc khai hoang. KÕt qu¶ nµy<br /> thùc sù ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc t¨ng gi¸ trÞ s¶n l­îng trong s¶n xuÊt n«ng<br /> nghiÖp, ®Æc biÖt lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l­¬ng thùc vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n hµng ho¸ cña<br /> ®Êt n­íc. T¹i nhiÒu vïng khã kh¨n tr­íc ®©y nh­ §ång Th¸p M­êi, Tø gi¸c Long<br /> Xuyªn v.v… nhê cã t¸c ®éng cña di d©n vµ ®Çu t­ cña Nhµ n­íc ®· h×nh thµnh<br /> nh÷ng vïng chuyªn canh s¶n xuÊt l­¬ng thùc cã s¶n l­îng hµng ho¸ cao. ViÖc më<br /> réng diÖn tÝch ë nh÷ng vïng cßn nhiÒu ®Êt hoang ®· t¹o ®µ cho sù h×nh thµnh c¸c<br /> vïng chuyªn canh, s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung víi quy m« lín. VÝ dô nh­ t¹i vïng<br /> lóa ë §ång Th¸p M­êi (thuéc 3 tØnh Long An, §ång Th¸p, TiÒn Giang) th× chØ riªng<br /> tØnh Long An ®· cã trªn 102.000 ha trong ch­¬ng tr×nh kinh tÕ míi ®­îc khai th¸c<br /> ®­a vµo trång lóa. Vïng nu«i trång thuû s¶n ë khu vùc ven biÓn ®­îc h×nh thµnh, tËp<br /> trung nhiÒu nhÊt t¹i c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Cöu Long nh­ Cµ Mau, B¹c Liªu, Sãc<br /> Tr¨ng, Trµ Vinh, BÕn Tre vµ TiÒn Giang. NhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc (nh­ cµ<br /> phª, cao su, h¹ ®iÒu, hå tiªu, d©u t»m,…) ë §«ng Nam bé lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng m«<br /> h×nh lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ë c¸c vïng dù ¸n kinh tÕ míi, nhÊt lµ m« h×nh trang tr¹i gia<br /> ®×nh trªn c¬ së th©m canh n«ng, l©m, ng­ nghiÖp, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ.<br /> <br /> Cã thÓ nãi chÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ míi ®· mang l¹i nh÷ng lîi Ých kh«ng<br /> nh÷ng ®èi víi ng­êi di d©n, mµ cßn c¶ víi ®ång bµo së t¹i th«ng qua viÖc ®Çu t­ x©y<br /> dùng c¬ së h¹ tÇng nh­ ®iÖn, ®­êng, tr­êng, tr¹m, chî, n­íc s¹ch,… NhiÒu dù ¸n ®Çu<br /> t­ x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi ®­îc qui ho¹ch vµ x©y dùng t­¬ng ®èi ®ång bé ®·<br /> trë thµnh h¹t nh©n cña c¸c khu d©n c­ tËp trung vµ ®¬n vÞ hµnh chÝnh míi ®­îc h×nh<br /> thµnh trªn nh÷ng ®Þa bµn mµ tr­íc ®ã hÇu nh­ kh«ng cã d©n hoÆc d©n c­ th­a thít.<br /> Nh­ vËy, qu¸ tr×nh di d©n kinh tÕ míi ®· gãp phÇn h×nh thµnh nªn nhiÒu ®¬n vÞ<br /> hµnh chÝnh míi. Ngay c¶ c¸c x· thuéc ®ång b»ng s«ng Hång còng ®­îc h×nh thµnh do<br /> khai hoang lÊn biÓn vµ ®Õn nay ®· cã nhiÒu ®¬n vÞ hµnh chÝnh míi (nh­ x· Nam<br /> C­êng cña TiÒn H¶i - Th¸i B×nh; c¸c x· Giao H­ng, B¹ch Long cña Giao Thuû - Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 28 Chính sách di dân đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> §Þnh; x· Kim H¶i t¹i Kim S¬n - Ninh B×nh v.v… ë c¸c ®¶o còng cã ®¬n vÞ hµnh chÝnh<br /> míi nh­ huyÖn ®¶o C« T« cña Qu¶ng Ninh; huyÖn ®¶o B¹ch Long VÜ cña H¶i Phßng;<br /> x· ®¶o Thæ Chu cña Kiªn Giang; x· ®¶o Lý S¬n ë Qu¶ng Ng·i). ViÖc h×nh thµnh c¸c<br /> ®¬n vÞ hµnh chÝnh míi l¹i cã t¸c dông thóc ®Èy nÒn kinh tÕ cña ®i¹ ph­¬ng vµ thu<br /> hót d©n ®Õn ®Ó h×nh thµnh nªn c¸c thÞ tø, thÞ trÊn, thÞ x·. ViÖc ph¸t triÓn c¸c trung<br /> t©m d©n c­ vµ ®¬n vÞ hµnh chÝnh míi ®· cho thÊy ý nghÜa, vai trß cña c«ng t¸c di d©n<br /> kinh tÕ míi trong sù nghiÖp ph¸t triÓn cña nhiÒu ®Þa ph­¬ng còng nh­ toµn quèc.<br /> <br /> MÆt ch­a ®­îc<br /> Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ, chÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ míi còng<br /> béc lé mét sè h¹n chÕ, thÓ hiÖn qua c¸c kÕ ho¹ch thiÕu tÝnh thùc tÕ, duy ý chÝ, ch­a<br /> t«n träng quy luËt kh¸ch quan vµ tÝnh tù nguyÖn trong quyÕt ®Þnh di chuyÓn. QuyÒn<br /> tù do ®i l¹i vµ c­ tró lµ mét trong nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n ®­îc thõa nhËn<br /> trong HiÕn ph¸p. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ng­êi di d©n kh«ng Ýt gÆp khã<br /> kh¨n trong viÖc ®Þnh c­ ë n¬i míi nh­ ®¨ng ký nhËp hé khÈu, tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô<br /> x· héi (y tÕ, gi¸o dôc, quyÒn sö dông ®Êt, tÝn dông, vay vèn,...). Ng­êi di d©n chÞu<br /> nhiÒu chi phÝ ph¶i tr¶ thªm cho c¸c dÞch vô trªn khi ®Þnh c­ ë n¬i míi. KÕt qu¶<br /> nghiªn cøu ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng cho thÊy vÉn cã sù ph©n biÖt nhÊt ®Þnh gi÷a ng­êi di<br /> c­ vµ kh«ng di c­ trong c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ míi khi thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x·<br /> héi, æn ®Þnh ®êi sèng (Uû ban vÒ C¸c vÊn ®Ò x· héi Quèc héi, 1998; Population<br /> Council, 1999; §Æng Nguyªn Anh, 2006).<br /> <br /> ChÝnh s¸ch di d©n hiÖn nay ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ nhËn thøc gi÷a trung<br /> ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. Quy ho¹ch vïng l·nh thæ bÞ t¸ch rêi víi quy ho¹ch ngµnh víi sù<br /> tham gia trïng chÐo gi÷a c¸c bé ngµnh ë Trung ­¬ng còng nh­ gi÷a c¸c së ban ngµnh<br /> ®Þa ph­¬ng. Nh×n chung ®Õn nay ch­a cã ®­îc mét ch­¬ng tr×nh toµn diÖn tõ quy<br /> ho¹ch, kÕ ho¹ch, c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®Õn phèi hîp c¸c cÊp c¸c ngµnh trong qu¸ tr×nh<br /> tæ chøc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh di d©n. C¸c ®Þa ph­¬ng nhËn d©n do cho r»ng ng­êi di<br /> c­ ®Õn nh­ mét g¸nh nÆng ®èi víi ®Þa ph­¬ng do nh÷ng vÊn ®Ò t¹o nªn søc Ðp vÒ h¹<br /> tÇng c¬ së, vÊn ®Ò ®Êt ®ai, trËt tù x· héi v× vËy kh«ng muèn nhËn thªm d©n. ChÝnh<br /> s¸ch trung ­¬ng ch­a quan t©m ®Õn lîi Ých cña ®Þa ph­¬ng nhËn d©n, ch­a cã sù hç<br /> trî kinh phÝ cho ®Þa bµn cã ®«ng ng­êi di c­ nªn ch­a khuyÕn khÝch ®­îc ®Þa ph­¬ng<br /> cßn ®Êt hoang nhËn d©n tõ n¬i kh¸c ®Õn. §©y lµ nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng<br /> tiÕp cËn ®Êt hoang ho¸ vµ cã ®Êt s¶n xuÊt ®èi víi ng­êi di c­, ®Æc biÖt lµ c¸c hé di c­<br /> nghÌo, t¹i c¸c vïng ®Êt míi.<br /> <br /> NhiÒu ®Þa ph­¬ng chØ tr«ng mong cã ®Çu t­ cña Nhµ n­íc nªn ®· lËp nhiÒu dù<br /> ¸n cã néi dung ®ãn d©n ®Ó ®­a vµo kÕ ho¹ch hµng n¨m, nh­ng ®Õn khi cã ®Çu t­ vµ ®ñ<br /> ®iÒu kiÖn th× l¹i xin d·n d©n t¹i chç chø kh«ng ®ãn d©n cña tØnh kh¸c nh­ dù ¸n ®­îc<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Đặng Nguyên Anh 29<br /> <br /> <br /> <br /> duyÖt. Mét sè ®Þa ph­¬ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn nhËn d©n nh­ng kh«ng muèn tiÕp nhËn nªn<br /> ®· ®­a ra c¸c ®iÒu kiÖn ®èi víi ®Þa ph­¬ng n¬i ®­a d©n vÒ ®ãng gãp x©y dùng c¸c c«ng<br /> tr×nh x©y dùng c¬ b¶n nh»m cè t×nh tr× ho·n viÖc ®ãn nhËn d©n theo kÕ ho¹ch. ThËm<br /> chÝ cã tØnh "®ãng cöa" kh«ng chÞu nhËn d©n trong mét sè n¨m víi lý do ch­a cã ®Êt cho<br /> t¸i ®Þnh c­ (trªn thùc tÕ lµ muèn gi÷ ®Êt ®Ó mêi gäi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi). NhiÒu<br /> n¬i chØ sö dông vèn cña dù ¸n di d©n vµo viÖc x©y dùng h¹ tÇng giao th«ng, thuû lîi mµ<br /> ch­a chó ý ®Õn c¸c c«ng tr×nh phóc lîi d©n sinh ®Ó tiÕp nhËn d©n nh­ tr­êng häc, tr¹m<br /> y tÕ, n­íc s¹ch, nhµ v¨n ho¸,.... C¸c c«ng tr×nh ®· x©y dùng kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶,<br /> kÐm chÊt l­îng, thËm chÝ cã n¬i khi ®ãn nhËn d©n vµo th× c¸c c«ng tr×nh ®ã ®· xuèng<br /> cÊp hoÆc h­ háng nÆng, g©y l·ng phÝ lín cho x· héi.<br /> <br /> Tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n, chÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ míi ch­a phï hîp víi yªu<br /> cÇu cña t×nh h×nh ph¸t triÓn míi, vÉn cßn mang nÆng tÝnh bao cÊp trong triÓn khai<br /> thùc hiÖn. HËu qu¶ cña nã mét mÆt lµm cho ng­êi d©n û l¹i, tr«ng chê vµo nhµ n­íc,<br /> thiÕu chñ ®éng, s¸ng t¹o ®Ó v­¬n lªn; mÆt kh¸c kh«ng khuyÕn khÝch, thu hót ®­îc<br /> c¸c nguån vèn ®Çu t­ cho ch­¬ng tr×nh nµy (c¶ trong n­íc vµ quèc tÕ). ChÝnh s¸ch<br /> hiÖn nay ch­a t¹o ra søc hót cña c¸c vïng kinh tÕ míi ®èi víi ng­êi d©n vµ c¸c nhµ<br /> ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. ViÖc cung øng dÞch vô s¶n xuÊt nh­ cung øng vËt t­ vµ<br /> tiªu thô s¶n phÈm, khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn ng­... cña nhµ n­íc vµ c¶ t­<br /> nh©n còng cßn ë møc rÊt thÊp. NhiÒu n¬i dÞch vô nµy th¶ næi, ng­êi d©n bÞ t­ th­¬ng<br /> Ðp gi¸ ®Ó kiÕm lêi. Do kh«ng ®­îc ®Þnh h­íng thÞ tr­êng, s¶n phÈm lµm ra cã lóc gi¸<br /> qu¸ thÊp kh«ng bï ®¾p næi chi phÝ s¶n xuÊt cña ng­êi d©n ®· bá ra. NhiÒu tr­êng<br /> hîp ng­êi d©n bÞ mÊt mïa do kh«ng cã thuèc b¶o vÖ thùc vËt kÞp thêi, gia sóc bÞ bÖnh<br /> dÞch kh«ng ®­îc h­íng dÉn vµ cøu ch÷a kÞp thêi hoÆc cã nh­ng gi¸ qu¸ cao ng­êi<br /> d©n kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n. V× vËy thu nhËp cña ng­êi n«ng d©n trë nªn bÊp<br /> bªnh, ®êi sèng vÉn khã kh¨n, th«i thóc ®éng lùc xuÊt c­ cña ng­êi d©n (NguyÔn B¸<br /> Thuû, 2001).<br /> <br /> ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt d©n di c­ tù do ch­a xuÊt ph¸t tõ c¬ së khoa häc vµ thùc<br /> tiÔn, thËm chÝ nh×n nhËn di d©n tù do lµ hiÖn t­îng tiªu cùc. Thùc tÕ, di d©n tù do<br /> lu«n lu«n tån t¹i vµ song hµnh víi di d©n kinh tÕ míi. Trong nh÷ng n¨m 90 thùc hiÖn<br /> chØ thÞ 660/TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng di c­ tù do cã biÖn<br /> ph¸p ng¨n chÆn di c­ tù do b»ng biÖn ph¸p ®­a trë l¹i n¬i xuÊt c­ kh«ng thµnh c«ng<br /> vµ kh«ng cã tÝnh kh¶ thi. BiÖn ph¸p nµy ®· g©y tèn kÐm cña c¸c tØnh xuÊt c­ mµ<br /> kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ mong muèn. ChÝnh s¸ch vµ c¸c gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò di d©n<br /> tù do vÉn mang tÝnh t×nh thÕ, nh»m ng¨n chÆn hoÆc h¹n chÕ b»ng c¸c quyÕt ®Þnh<br /> hµnh chÝnh, v× vËy hiÖu qu¶ kh«ng cao vµ thiÕu tÝnh bÒn v÷ng. C¸c chÝnh s¸ch nµy<br /> ch­a dùa trªn viÖc xem xÐt ®éng lùc di c­ cña ng­êi d©n vèn nh»m thay ®æi vÞ thÕ<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 30 Chính sách di dân đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> kinh tÕ - x· héi tr­íc nh÷ng c¬ héi cuéc sèng.<br /> <br /> §éng lùc cña di c­ tù do tu©n theo quy luËt chung cña di c­, ®ã lµ do n¬i xuÊt<br /> c­ ®êi sèng ®ång bµo cßn khã kh¨n, thiÕu ®Êt canh t¸c, thiÕu n­íc sinh ho¹t vµ s¶n<br /> xuÊt, c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm. ChÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ míi cÇn gãp phÇn lµm gi¶m<br /> “lùc ®Èy” n¬i xuÊt c­ cña ng­êi d©n, th«ng qua viÖc hç trî nguån lùc tù nhiªn (®Êt,<br /> n­íc) vµ dÞch vô c¬ b¶n (y tÕ, gi¸o dôc, viÖc lµm), chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt. §ång<br /> thêi, quan t©m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò n¬i nhËp c­ theo h­íng thu xÕp cho ®ång bµo<br /> sím æn ®Þnh ®êi sèng, nhËp hé khÈu, giao ®Êt ®Ó s¶n xuÊt ®Ó cho ng­êi d©n nhanh<br /> chãng æn ®Þnh ®êi sèng; ®­îc ch÷a bÖnh vµ con c¸i ®­îc ®Õn tr­êng. §ång thêi chÝnh<br /> quyÒn ®Þa ph­¬ng cÇn t¨ng c­êng qu¶n lý tèt ®Êt rõng vµ rõng phßng hé, n¾m ch¾c<br /> sè l­îng hé di d©n tù do theo c¸c thµnh phÇn d©n téc vµ møc sèng lµm c¬ së cho viÖc<br /> lËp kÕ ho¹ch ®Ó æn ®Þnh ®êi sèng d©n c­. Tuú theo tËp qu¸n sinh ho¹t, canh t¸c cña<br /> tõng d©n téc mµ tæ chøc xen ghÐp ng­êi di c­ tù do theo tõng th«n b¶n ®· cã c¸c dù<br /> ¸n kinh tÕ míi vµ dù ¸n t¸i ®Þnh c­ kh¸c, thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch x· héi nh»m æn<br /> ®Þnh ®êi sèng d©n c­.<br /> <br /> III. Mét sè kÕt luËn vµ ®Ò xuÊt<br /> <br /> Di d©n nãi chung vµ di d©n kinh tÕ míi nãi riªng cã néi dung kinh tÕ - chÝnh<br /> trÞ vµ x· héi phøc t¹p. §Ó gi¶i quyÕt tèt c«ng t¸c nµy, cÇn x©y dùng hÖ thèng<br /> chÝnh s¸ch phï hîp, ®ång bé bao gåm hÖ thèng chÝnh s¸ch trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.<br /> CÇn cô thÓ ho¸ ®­êng lèi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ghi trong v¨n<br /> kiÖn §¹i héi X cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: “… ph©n bè d©n c­ hîp lý gi÷a c¸c<br /> vïng, tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c­, h¹n chÕ<br /> viÖc më réng chªnh lÖch møc sèng gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­ vµ c¸c nhãm x· héi<br /> kh¸c nhau…” Trªn c¬ së ®ã, cÇn chó träng thùc hiÖn nh÷ng ­u tiªn chÝnh s¸ch<br /> sau ®©y:<br /> <br /> 1. N©ng cao n¨ng lùc x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch di d©n<br /> <br /> Qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch di d©n kinh tÕ míi ®· béc lé nh÷ng h¹n chÕ<br /> nhÊt ®Þnh do Nhµ n­íc vÉn ch­a cã mét chiÕn l­îc quy ho¹ch tæng thÓ vµ hÖ thèng<br /> chÝnh s¸ch ®ång bé ë tÇm vÜ m« vÒ di d©n, vµ lång ghÐp di d©n víi chiÕn l­îc ph¸t<br /> triÓn. §©y lµ ®ßi hái cÊp b¸ch, võa cã ý nghÜa kinh tÕ, võa cã ý nghÜa chÝnh trÞ vµ x·<br /> héi s©u s¾c.<br /> <br /> HiÖn nay c¸c v¨n b¶n ph¸p quy phôc vô cho di d©n x©y dùng vïng kinh tÕ míi<br /> ®· ®­îc ChÝnh phñ ban hµnh. Nh­ng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cña c¸c bé, ngµnh thùc<br /> hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ vµ c¸c quy ho¹ch tæng thÓ c¸c cña c¸c ®Þa ph­¬ng<br /> thùc hiÖn c¸c c¸c quyÕt ®Þnh ch­a ®­îc x©y dùng hoÆc chËm phª duyÖt. ChÊt l­îng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Đặng Nguyên Anh 31<br /> <br /> <br /> <br /> c¸c v¨n b¶n thiÕu ®ång bé dÉn ®Õn viÖc thùc hiÖn cña c¸c ®Þa ph­¬ng ch­a thèng<br /> nhÊt khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî gi·n d©n, di d©n s¹t lë, di d©n ra biªn giíi vµ<br /> h¶i ®¶o, di d©n t¸i ®Þnh c­ hiÖn ®ang cã nh÷ng diÖn ­u tiªn kh¸c nhau, thùc hiÖn<br /> kh¸c nhau g©y th¾c m¾c trong d©n chóng. §Ó cã c¨n cø thùc hiÖn nhiÖm vô di d©n vµ<br /> x©y dùng c¸c dù ¸n kinh tÕ míi, æn ®Þnh d©n c­ cÇn nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng<br /> v¨n b¶n ph¸p quy, bao gåm:<br /> <br /> - ChÝnh phñ phª duyÖt vÒ quy ho¹ch tæng thÓ vÒ bè trÝ d©n c­ tõ nay ®Õn n¨m<br /> 2020 lµm c¨n cø x©y dùng kÕ ho¹ch trung h¹n vµ dµi h¹n thùc hiÖn nhiÖm vô quy<br /> ho¹ch bè trÝ d©n c­. Quy ho¹ch nµy cÇn g¾n víi quy ho¹ch vïng.<br /> <br /> - X©y dùng kÕ ho¹ch cô thÓ hµng n¨m ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n di d©n trªn c¬ së<br /> tæng hîp t×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai vµ ph­¬ng h­ãng s¶n xuÊt cña c¸c ®Þa ph­¬ng.<br /> §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy c¸c ®Þa ph­¬ng ph¶i rµ so¸t l¹i lao ®éng, ®Êt ®ai vµ<br /> ph­¬ng h­íng bè trÝ s¶n xuÊt cña tõng vïng.<br /> <br /> - VÒ l©u dµi, cÇn æn ®Þnh ®êi sèng nh»m gi¶m bít ®éng lùc di d©n b»ng viÖc ­u<br /> tiªn ®Çu t­ cho vïng khã kh¨n, t¹o sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu h¬n gi÷a c¸c vïng vµ cã<br /> chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®èi víi ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ®Ó hä yªn t©m ë l¹i x©y<br /> dùng quª h­¬ng míi.<br /> <br /> 2. §æi míi c«ng t¸c quy ho¹ch d©n c­, vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý sö dông ®Êt<br /> <br /> §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, cÇn thùc hiÖn ph©n bè hµng triÖu lao ®éng vµ<br /> d©n c­ gi÷a c¸c vïng ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸, c©y c«ng<br /> nghiÖp tËp trung cho xuÊt khÈu, ch¨m sãc, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn vèn rõng… cïng<br /> hµng triÖu ®ång bµo d©n téc cÇn tiÕp tôc ph¶i ®Þnh canh, ®Þnh c­. NhiÒu ®Þa bµn biªn<br /> giíi cÇn ph¶i ®­a d©n ®Õn ®Ó b¸m trô l©u dµi, gi÷ v÷ng biªn c­¬ng, chñ quyÒn l·nh<br /> thæ ®Êt n­íc. Râ rµng, di d©n ph¶i ®­îc ®Æt trong tæng thÓ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh<br /> tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc.<br /> <br /> ChÝnh phñ cÇn chØ ®¹o c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn rµ so¸t, ®iÒu chØnh môc tiªu<br /> ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµm c¨n cø x©y dùng quy ho¹ch s¾p xÕp d©n c­ trªn ®Þa bµn.<br /> CÇn tr¸nh c¸c quy ho¹ch treo, dù ¸n treo, t¸ch nhËp ®Þa bµn g©y nªn nh÷ng x¸o trén<br /> vµ l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt trong x· héi. Tr­íc m¾t cÇn tËp trung ®iÒu tra x¸c ®Þnh<br /> l¹i quü ®Êt, c¨n cø vµo quü ®Êt hiÖn cã vµ nhu cÇu s¾p xÕp lao ®éng vµ d©n c­ cña ®Þa<br /> ph­¬ng, x¸c ®Þnh c¸c vïng träng ®iÓm cÇn ®Çu t­ ®Ó cã thÓ tiÕp nhËn thªm d©n c­.<br /> Trªn c¬ së quy ho¹ch sÏ x¸c ®Þnh ®­îc tæng nhu cÇu di d©n, nhÊt lµ di d©n ngo¹i tØnh<br /> vµ ­u tiªn ®Çu t­ cho nh÷ng vïng träng ®iÓm cßn nhiÒu ®Êt hoang, cã kh¶ n¨ng tiÕp<br /> nhËn nhiÒu d©n c­. C¸c vïng nhá, ph©n t¸n sÏ gi¶i quyÕt di d©n néi vïng dùa trªn<br /> c©n ®èi tõ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng ®Ó thùc hiÖn. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, thùc hiÖn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 32 Chính sách di dân đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> chñ tr­¬ng ph©n cÊp m¹nh cho ®Þa ph­¬ng, tæ chøc di d©n cµng ®ßi hái cã sù tham<br /> gia tÝch cùc vµ chñ ®éng cña ng­êi d©n, céng ®ång vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ.<br /> <br /> §Ó ph¸t triÓn c¸c vïng ®­a d©n ®Õn, cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ ®Êt ®ai<br /> ®èi víi nhµ ®Çu t­ nh­ miÔn, gi¶m tiÒn thuª ®Êt, t¨ng thêi gian ®­îc giao ®Êt hoÆc<br /> thuª ®Êt, g¾n tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp gi÷a hiÖu qu¶ ®Çu t­ vµ b¶o vÖ m«i<br /> tr­êng. Trªn thùc tÕ, viÖc triÓn khai thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n ë<br /> hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng kh«ng mang tÝnh kh¶ thi cao, hiÖu qu¶ thu ®­îc thÊp. NhiÒu<br /> ®Þa ph­¬ng lµm theo phong trµo, môc tiªu t¨ng tr­ëng ¶o, cÊp ®Êt thu hót ®Çu t­<br /> n­íc ngoµi b»ng mäi gi¸ ®Ó kiÕm lêi. ChÝnh s¸ch qu¶n lý sö dông ®Êt ®ai cã t¸c ®éng<br /> ®Õn ng­êi d©n di c­ vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t­ khai th¸c sö dông<br /> ®Êt trong t×nh h×nh ®Êt ®ai ®ang trë thµnh hµng ho¸ vµ lµ hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao.<br /> CÇn ®æi míi ph­¬ng thøc cÊp ®Êt, giao ®Êt vµ qu¶n lý sö dông ®Êt. Cã chÝnh s¸ch<br /> phï hîp c¸c ®èi t­îng sö dông, tiÕn tíi thùc hiÖn giao quyÒn sö dông ®Êt ®ai trªn c¬<br /> së cã thu tiÒn ®èi víi ng­êi sö dông ®Êt ®Ó sinh lîi mµ t¹i ®ã ChÝnh phñ ®· ®Çu t­<br /> x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c c«ng tr×nh phóc lîi.<br /> <br /> 3. N©ng cao n¨ng lùc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n di d©n<br /> <br /> HiÖn nay viÖc chän lùa ®Þa bµn ®ang gÆp ph¶i c¸c th¸ch thøc do phÇn lín c¸c<br /> vïng ®Êt tèt vµ thuËn lîi ®· ®­a vµo sö dông vµ cã chñ bao chiÕm. §Êt hoang cßn l¹i<br /> ph©n t¸n, diÖn tÝch nhá lÎ hoÆc ë vïng s©u, vïng xa ®ßi hái sù ®Çu t­ lín vµo c¬ së h¹<br /> tÇng míi ®­a vµo khai th¸c sö dông ®­îc. ViÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt phï<br /> hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ tõng vïng vµ kh¶ n¨ng tiªu thô, chÕ biÕn s¶n phÈm l¹i gÆp<br /> nhiÒu khã kh¨n do gi¸ n«ng s¶n lu«n biÕn ®éng, thÊp kÐm trong khi ng­êi d©n thiÕu<br /> vèn ®Çu t­ cho chÕ biÕn n«ng s¶n.<br /> <br /> §Þa ph­¬ng n¬i cã d©n ®i cÇn tho¶ thuËn víi n¬i ®Õn, hîp ®ång víi n¬i ®Õn vÒ<br /> thêi gian giao vµ nhËn d©n ®Ó tæ chøc cö c¸n bé ®­a d©n ®i ®Õn n¬i an toµn, thuËn<br /> tiÖn. §Þa ph­¬ng n¬i d©n ®Õn chÞu tr¸ch nhiÖm kh¶o s¸t, lËp dù ¸n x©y dùng c¸c<br /> vïng kinh tÕ míi theo quy ho¹ch chung cña tØnh. Khi d©n ®Õn, chÝnh quyÒn chÞu<br /> tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc cÇn thiÕt cho d©n nh­ cÊp ®Êt, nhËp khÈu, chi tr¶<br /> chÕ ®é, tæ chøc vµ h­íng dÉn cho d©n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi<br /> sèng trong nh÷ng n¨m ®Çu. ChÝnh s¸ch di d©n cÇn tr¸nh ®Çu t­ manh món hay dµn<br /> tr¶i, ch¹y theo thµnh tÝch hoÆc môc tiªu t¨ng tr­ëng, ®Ó l¹i hËu qu¶ l©u dµi, khã<br /> kh¾c phôc.<br /> <br /> Mét vÊn ®Ò cÇn chó träng lµ kinh nghiÖm vµ tËp qu¸n canh t¸c gi÷a ®Þa ph­¬ng<br /> n¬i d©n ®i vµ ®Þa ph­¬ng n¬i d©n ®Õn. N¬i ®Õn phÇn nhiÒu lµ vïng s¶n xuÊt c©y c«ng<br /> nghiÖp, c©y ¨n qu¶, trång vµ b¶o vÖ rõng vµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc lµ chñ yÕu nh­ ë<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Đặng Nguyên Anh 33<br /> <br /> <br /> <br /> T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé. Trõ vïng §ång Th¸p M­êi vµ Tø gi¸c Long Xuyªn, B¸n<br /> ®¶o Cµ Mau lµ ®ång b»ng nh­ng ®Êt ®ai bÞ nhiÔm phÌn nÆng, th­êng xuyªn cã lò,<br /> ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu kh¸c n¬i xuÊt c­. Do ®ã nhiÒu céng ®ång di d©n kinh tÕ<br /> míi gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n khi ph¶i thay ®æi m«i tr­êng sèng, thay ®æi tËp qu¸n<br /> canh t¸c cña m×nh. §Ó kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy ngoµi sù hç trî ban ®Çu cña Nhµ n­íc<br /> gióp hä tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ æn ®Þnh ®êi sèng th× c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng<br /> ng­êi d©n ®i x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi ph¶i lµm cho d©n hiÓu râ ®Æc ®iÓm n¬i hä<br /> sÏ ®Õn. §Æc biÖt lµ sù hç trî dÞch vô khuyÕn n«ng - l©m - ng­ t¹i vïng ®Þnh c­ ®Ó<br /> gióp ng­êi d©n v­ît qua ®­îc nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu, sím æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ ®êi<br /> sèng ë vïng ®Êt míi. C¸c ®Þa ph­¬ng n¬i ®i vµ ®Õn cÇn phèi hîp víi nhau trong viÖc<br /> kh¾c phôc hËu qu¶, hç trî cho d©n khi ë vïng kinh tÕ míi gÆp nhiÒu khã kh¨n do<br /> thiªn tai, mÊt mïa, dÞch bÖnh, mÊt gi¸, v.v…<br /> <br /> ViÖc bè trÝ d©n c­ ë ®Þa bµn n¬i d©n ®Õn nªn tæ chøc theo côm, theo tuyÕn g¾n<br /> víi ®Þa bµn n¬i d©n ®i. §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ban ®Çu cho hä sinh ho¹t céng ®ång.<br /> Trong c¸c dù ¸n nªn khuyÕn khÝch thùc hiÖn di d©n xen ghÐp (ng­êi d©n së t¹i sèng<br /> xen kÏ víi d©n míi ®Õn). Qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a c¸c d©n téc,<br /> häc tËp kinh nghiÖm vµ hç trî nhau ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng quª h­¬ng míi.<br /> Ph­¬ng thøc di chuyÓn å ¹t, di d©n víi quy m« lín cÇn ®­îc chuyÓn sang h×nh th¸i di<br /> d©n xen ghÐp, di d©n quy m« nhá kh«ng ®ßi hái ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng lín. KhuyÕn<br /> khÝch h×nh th¸i di d©n tù nguyÖn, ng­êi d©n vµ céng ®ång tù ®Çu t­ cho n¬i t¸i ®Þnh<br /> c­ theo h­íng x· héi ho¸ c«ng t¸c di d©n.<br /> <br /> §­¬ng nhiªn, nh÷ng m©u thuÉn, thËm chÝ xung ®ét gi÷a ng­êi d©n së t¹i vµ<br /> d©n di c­ vÉn cã thÓ tiÒm Èn vµ kÐo dµi nhiÒu n¨m. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m<br /> trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c di d©n kinh tÕ míi. NÕu kh«ng lµm tèt<br /> c«ng t¸c t­ t­ëng vµ gi¶i thÝch cho ®ång bµo së t¹i th× khi d©n ®Õn nhËn ®Êt sÏ g©y sù<br /> bÊt b×nh cña ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng, ®Æc biÖt cho r»ng ng­êi di d©n lªn chiÕm ®Êt cña<br /> hä. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã t×nh tr¹ng ®ång bµo d©n téc ®ßi l¹i ®Êt ®· cÊp cho d©n<br /> kinh tÕ míi cña Th¸i B×nh lªn B¾c C¹n, Th¸i Nguyªn, tõ Hµ Nam, Nam §Þnh, Ninh<br /> B×nh vµo Cµ Mau vµ B¹c liªu tõ mÊy chôc n¨m qua g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho chÝnh<br /> quyÒn vµ ®êi sèng cña ng­êi d©n ë c¸c vïng kinh tÕ míi. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy<br /> kh«ng ®¬n gi¶n b»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh hay nh÷ng quyÕt ®Þnh kh« cøng mµ ph¶i<br /> kÕt hîp víi tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch, vËn ®éng, b»ng sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a ®Þa<br /> ph­¬ng n¬i ®i vµ ®Õn, c¸c cÊp c¸c ban ngµnh.<br /> <br /> Tãm l¹i di d©n x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi lµ mét trong nh÷ng néi dung<br /> quan träng v× môc tiªu: "D©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh".<br /> N©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c di d©n gãp phÇn quan träng ®èi víi viÖc thùc hiÖn môc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 34 Chính sách di dân đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Việt Nam<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ gi÷ v÷ng an ninh quèc phßng.<br /> <br /> Di d©n kinh tÕ míi lµ mét vÊn ®Ò tæng hîp vÒ kinh tÕ - x· héi, m«i tr­êng sinh<br /> th¸i, an ninh quèc phßng,… ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c cÊp, c¸c<br /> ngµnh cã liªn quan trong qu¸ tr×nh tæ chøc chØ ®¹o vµ thùc hiÖn. §©y lµ nhiÖm vô cña<br /> c¶ hÖ thèng chÝnh trÞ. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi còng nh­ ë ViÖt Nam<br /> cho thÊy di d©n cã ¶nh h­ëng l©u dµi tíi ®êi sèng cña ng­êi d©n ë n¬i xuÊt c­ vµ n¬i<br /> nhËp c­. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng, mçi quèc gia cÇn ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc<br /> riªng vµ x¸c ®Þnh b­íc ®i thÝch hîp víi kh¶ n¨ng cña ®Êt n­íc; ®¸nh gi¸ ®­îc c¸c<br /> vïng cÇn tËp trung ®Çu t­; x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch phï hîp theo tõng thêi kú<br /> vµ cho tõng nhãm ®èi t­îng mµ ®Ò ra gi¶i ph¸p vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn hiÖu qu¶.<br /> <br /> <br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> 1. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. B¸o c¸o s¬ kÕt t×nh h×nh thùc hiÖn chØ<br /> thÞ 660 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng di c­ tù do ®Õn T©y Nguyªn<br /> vµ mét sè tØnh kh¸c. Côc HTX vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Hµ Néi 2003.<br /> 2. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc LÇn thø X cña<br /> §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. NXB Sù thËt, Hµ Néi 2006.<br /> 3. §Æng Nguyªn Anh, "Di d©n trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi míi cña ®Êt<br /> n­íc" T¹p chÝ X· héi häc, ViÖn X· héi häc, Hµ Néi 1999.<br /> 4. §Æng Nguyªn Anh. ChÝnh s¸ch di d©n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi<br /> ë c¸c tØnh miÒn nói. NXB ThÕ giíi, Hµ Néi 2006.<br /> 5. §ç v¨n Hoµ. ChÝnh s¸ch di d©n ë Ch©u ¸. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi 1999.<br /> 6. Hµ QuÕ L©m. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë vïng d©n téc thiÓu sè n­íc ta hiÖn nay - thùc<br /> tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi 2002.<br /> 7. NguyÔn B¸ Thuû. Di c­ tù do cña mét sè d©n téc miÒn nói vµo §¾c L¾c. Uû ban<br /> D©n sè - KÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, Hµ Néi 2001.<br /> 8. Population Council. Proceedings of the International Seminar on Internal<br /> Migration Policies. Ministry of Agriculture and Rural Development and UNDP,<br /> Hanoi. 1998<br /> 9. Uû ban vÒ C¸c vÊn ®Ò X· héi cña Quèc héi kho¸ X. Kû yÕu héi nghÞ ChÝnh s¸ch di<br /> d©n tù ph¸t, Hµ Néi 1998.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />