Chóng mặt do nguyên nhân tổn thương thần kinh trung ương

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017<br /> <br /> <br /> CHÓNG MẶT DO NGUYÊN NHÂN TỔN THƯƠNG<br /> THẦN KINH TRUNG ƯƠNG<br /> Phạm Tiến Phương*, Cao Phi Phong**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Chóng mặt là một trong những nguyên nhân thường gặp tại phòng cấp cứu. Việc chẩn đoán chóng<br /> mặt trung ương đòi hỏi các bác sĩ phải nắm vững các đặc điểm chóng mặt trung ương.<br /> Mục tiêu: Khảo sát đặc điểm lâm sàng, hình ảnh học, nguyên nhân và vị trí tổn thương chóng mặt<br /> trung ương.<br /> Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Mô tả hàng loạt ca, mẫu nghiên cứu gồm 109 bệnh nhân được<br /> chẩn đoán chóng mặt do nguyên nhân tổn thương thần kinh trung ương tại khoa Bệnh lý mạch máu não và khoa<br /> Nội thần kinh tổng quát bệnh viện Nhân dân 115 từ tháng 12/2015 đến tháng 4/2016. Tất cả bệnh nhân được hỏi<br /> bệnh sử, khám lâm sàng và khảo sát hình ảnh học CT và/hoặc MRI sọ não. Các số liệu được xử lý thống kê bằng<br /> phần mềm EXCEL 2007 và SPSS 22.<br /> Kết quả: Chóng mặt trung ương thường gặp ở bệnh nhân nam (64,5%), tuổi trung bình 61,5 ± 12,22, có ít<br /> nhất một yếu tố nguy cơ mạch máu (98,2%). Kiểu chóng mặt thường gặp là xoay tròn (47,3%) và mất thăng<br /> bằng (42,7%). Đa phần xảy ra cấp, diễn tiến đột ngột (99,1%), kéo dài trên 24 giờ (67,9%), xảy ra lúc đang ngồi<br /> không (33,9%) hoặc mới ngủ dậy (30,3%), không liên quan tư thế (86,2%), cường độ nhẹ (57,8%), không có cơn<br /> tương tự trước đó (91,7%). Đa phần có dấu thần kinh khu trú (82,6%), gặp ở tổn thương thân não nhiều hơn<br /> tiểu não (p=0,001). Test lắc đầu ngang bình thường (97,2%), test lệch nghiêng dương tính (36,7%), nystagmus<br /> ngang đánh hai bên (24,8%), nystagmus dọc hoặc xoay thuần túy (3,7%), và HINTS test dương tính trong tất cả<br /> trường hợp. Nguyên nhân tổn thương thường gặp là nhồi máu não (74,3%), xuất huyết não (24,8%). Vị trí tổn<br /> thương thường gặp là thân não (53,2%) và tiểu não (44%).<br /> Kết luận: Chúng tôi nhận thấy việc thăm khám các dấu hiệu thần kinh khu trú, và sử dụng HINTS test sẽ<br /> giúp định hướng chẩn đoán chóng mặt trung ương.<br /> Từ khóa: chóng mặt trung ương, kiểu chóng mặt, dấu hiệu thần kinh, HINTS test<br /> ABSTRACT<br /> DIZZINESS DUE TO CENTRAL LESIONS<br /> Pham Tien Phuong, Cao Phi Phong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 21 - No 2 - 2017: 134 - 138<br /> Background: Dizziness is one of the most common causes at the emergency department. Diagnosis of central<br /> dizziness requires physicians to know the characteristics of dizziness due to central lesions.<br /> Objective: To study the clinical manifestations, neuroimaging, causes and lesions of central dizziness.<br /> Subjects and Methods: Case series of 109 patients with the diagnosis of dizziness due to central lesions<br /> hospitalized in the departments of neurology and cerebral vascular diseases of People’s hospital 115 from<br /> December 2015 to April 2016.<br /> Results: Central dizziness is common in male patients (64.5%), with average age 61.5 ± 12.2, and at least<br /> one vascular risk (98.2%). Common dizziness types are vertigo (47.3%) and imbalance (42.7%). Most of them are<br /> <br /> *Bệnh viện Xuyên Á, **Đại học Y Dược TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS. Phạm Tiến Phương ĐT: 0986545326 Email:drphamtienphuong@gmail.com<br /> <br /> 134 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 21 * Số 2 * 2017 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> acute and sudden (99.1%), over 24 hours (67.9%), happen when sitting (33.9%) or getting up (30.3%), not<br /> associated with positions (86.2%), but with mild intensity (57.8%), without another previous rise (91.7%). Most<br /> of them have focal neurologic signs (82.6%) which are more common at the brainstem than the cerebellum<br /> (p=0.001). There are 97.2% patients with normal head impulse test, 36.7% patients with positive test of skew<br /> deviation, 24.8% patients with direction-changing horizontal nystagmus, 100% patients with positive HINTS<br /> test. The common causes are cerebral infarction (74.3%) and cerebral hemorrhage (24.8%). The lesions are<br /> common at brainstem (53.2%) and cerebellum (44%).<br /> Conclusions: We conclude that finding the focal neurologic signs and using HINTS test are useful to<br /> diagnose the causes of dizziness.<br /> Keywords: central dizziness, dizziness types, neurologic signs, HINTS test<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ thương thần kinh trung ương chưa được khảo<br /> sát một cách đầy đủ và có hệ thống.<br /> Chóng mặt là một triệu chứng thường gặp<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> tại các phòng khám đa khoa, thần kinh và tai<br /> mũi họng, đồng thời cũng là một trong những Đối tượng nghiên cứu<br /> nguyên nhân thường gặp khiến BN phải nhập Dân số nghiên cứu: BN chóng mặt do<br /> viện cấp cứu. Chóng mặt ảnh hưởng đến 20% nguyên nhân tổn thương thần kinh trung ương<br /> đến 30% dân số chung(1). nhập khoa Nội thần kinh tổng quát và khoa<br /> Bệnh lý mạch máu não bệnh viện Nhân dân 115<br /> Nguyên nhân thường gặp nhất của chóng trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm 2015<br /> mặt là các rối loạn tiền đình ngoại biên. Tuy đến tháng 4 năm 2016.<br /> nhiên, trong tiếp cận chẩn đoán, cần loại trừ các Tiêu chuẩn chọn vào<br /> nguyên nhân chóng mặt do tổn thương thần Có triệu chứng chóng mặt.<br /> kinh trung ương bao gồm bệnh lý mạch máu Được chẩn đoán nguyên nhân tổn thương<br /> não, xơ cứng rải rác, u vùng hố sau, bệnh lý thoái thần kinh trung ương có thể gây ra chóng mặt<br /> hóa thần kinh. Đây là các nguyên nhân thường dựa trên lâm sàng và hình ảnh học.<br /> trầm trọng, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng Tiêu chuẩn loại trừ<br /> và cần xử trí cấp cứu. BN có suy giảm ý thức GCS