zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Luật học

Chủ thể quan hệ pháp luật dân sự trong Bộ luật Dân sự năm 2015

Chia sẻ: ViAnkanra2711 ViAnkanra2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Báo xấu

91
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc xác định đúng chủ thể quan hệ pháp luật dân sự nói chung, chủ thể quan hệ pháp luật dân sự được quy định trong Bộ luật Dân sự không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận, mà chứa đựng nhiều ý nghĩa thiết thực trong thực tiễn đời sống kinh tế, xã hội. Vì vậy, cần xác định rõ chủ thể quan hệ pháp luật dân sự được quy định trong Bộ luật Dân sự hiện nay ở nước ta.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chủ thể quan hệ pháp luật dân sự trong Bộ luật Dân sự năm 2015

NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT CHỦ THỂ QUAN HỆ PHÁP LUẬT DÂN SỰ TRONG BỘ LUẬT DÂN SỰ NĂM 2015 Tưởng Duy Lượng* * Tòa án nhân dân tối cao Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: Bộ luật Dân sự, chủ thể quan Việc xác định đúng chủ thể quan hệ pháp luật dân sự nói chung, hệ pháp luật dân sự chủ thể quan hệ pháp luật dân sự được quy định trong Bộ luật Dân sự không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận, mà chứa đựng nhiều ý Lịch sử bài viết: nghĩa thiết thực trong thực tiễn đời sống kinh tế, xã hội. Vì vậy, Nhận bài : 13/03/2018 cần xác định rõ chủ thể quan hệ pháp luật dân sự được quy định Biên tập : 19/03/2018 trong Bộ luật Dân sự hiện nay ở nước ta. Duyệt bài : 21/03/2018 Article Infomation: Abstract Keywords: Civil Code; subjects of the The proper determination of the subjects of the civil legal civil legal transactions transactions in general, and the subjects civil transactions under the Civil Code is not only of theoretical ideas, but contains crucial Article History: practical significance in the economic and social life. Therefore, Received : 13 Mar. 2018 it is necessary to identify the subject of civil legal transactions as Edited : 19 Mar. 2018 defined in the current Civil Code in our country. Approved : 21 Mar. 2018 1. Quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 đình và tổ hợp tác và tổ chức khác không về chủ thể quan hệ pháp luật dân sự (quan có tư cách pháp nhân tham gia quan hệ dân hệ dân sự) sự. Từ Điều 101 đến Điều 104 BLDS đã có Điều 1 Bộ luật Dân sự năm 2015 những sửa đổi, bổ sung quan trọng, theo hướng minh định rõ trách nhiệm của các (BLDS) xác định hai loại chủ thể quan hệ bên, phương thức tham gia giao dịch dân sự, dân sự là: cá nhân, pháp nhân. Bên cạnh theo đó “các thành viên của hộ gia đình, tổ đó, dựa trên mục tiêu kinh tế khi hoạt động, hợp tác, tổ chức khác không có tư cách pháp có tìm kiếm lợi nhuận hay không, BLDS nhân là chủ thể tham gia xác lập, thực hiện chia pháp nhân thành hai loại là pháp nhân giao dịch dân sự hoặc ủy quyền cho người thương mại và pháp nhân phi thương mại. đại diện tham gia xác lập, thực hiện giao Ngoài ra, BLDS còn xác định hộ gia dịch dân sự”. 10 Số 22(374) T11/2018
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT 2. Xác định chủ thể quan hệ dân sự 4 BLDS, luật khác có liên quan cũng điều 2.1 Các quan điểm xác định chủ thể chỉnh quan hệ dân sự trong lĩnh vực cụ thể, quan hệ dân sự trong BLDS nếu sự điều chỉnh đó không trái với nguyên Trong thời gian qua, khi xử lý các vụ tắc cơ bản pháp luật dân sự. Do đó, cần phải việc phát sinh trên thực tiễn, đã xuất hiện hiểu quan hệ dân sự và chủ thể quan hệ dân những ý kiến khác nhau về chủ thể quan hệ sự theo nghĩa rộng hơn. Ngoài cá nhân, pháp pháp luật dân sư. Công văn số 774/ KTrVB- nhân là hai chủ thể phổ biến trong quan hệ KT ngày 26/12/2017 của Cục Kiểm tra văn dân sự, còn có các chủ thể khác tham gia bản quy phạm pháp luật - Bộ Tư pháp đã quan hệ dân sự được quy định trong các luật viện dẫn hai loại ý kiến sau đây: khác như Luật Doanh nghiệp, Luật Thương mại, Luật Đất đai, Luật Luật sư, Luật Phá Ý kiến thứ nhất cho rằng, bên cạnh sản doanh nghiệp... Nhà nước là chủ thể đặc biệt, theo quy định của BLDS năm 2015, chủ thể trong quan hệ Theo ý kiến này, quy định của Thông dân sự chỉ bao gồm cá nhân và pháp nhân. tư 32 về chủ thể được mở tài khoản tại tổ Quy định này được thể hiện xuyên suốt và chức tín dụng chỉ gồm cá nhân và pháp nhân nhất quán trên cơ sở lời văn và tinh thần của là không phù hợp với BLDS. Mặt khác, việc Bộ luật. Thông tư 32 không cho phép các tổ chức không có tư cách pháp nhân được mở tài Đối với các thực thể pháp lý khác như khoản thanh toán còn hạn chế quyền dân sự hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không của các tổ chức này, trái với Điều 2 BLDS. có tư cách pháp nhân, Bộ luật không hạn chế mà vẫn bảo đảm sự tham gia quan hệ dân sự 2.2 Các sửa đổi, bổ sung dẫn đến phù hợp với địa vị pháp lý và đặc thù của nó nhận thức khác nhau về chủ thể quan hệ dân nhưng phải thông qua người đại diện hoặc sự trong BLDS thông qua thành viên hộ gia đình, tổ hợp tác, Điều 1 BLDS 2005 xác định chủ thể tổ chức khác không có tư cách pháp nhân để quan hệ dân sự theo nghĩa rộng gồm cá nhân, xác định rõ trách nhiệm pháp lý. pháp nhân, chủ thể khác. Chủ thể khác chính Như vậy, quy định chủ thể được mở tài là các tổ chức không có tư cách pháp nhân. khoản tại tổ chức tín dụng chỉ gồm cá nhân Tuy nhiên, Điều 1 BLDS 2015 quy và pháp nhân tại Thông tư số 32/2016/TT- định: “Bộ luật này quy định địa vị pháp lý, NHNN của Ngân hàng Nhà nước (Thông tư chuẩn mực pháp lý về cách ứng xử của cá 32) là phù hợp với BLDS về chủ thể trong nhân, pháp nhân; quyền, nghĩa vụ về nhân quan hệ dân sự. Bên cạnh đó, Thông tư 32 thân và tài sản của cá nhân, pháp nhân trong không hạn chế mà vẫn bảo đảm quyền mở các quan hệ được hình thành trên cơ sở bình tài khoản của hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức đẳng, tự do ý chí, độc lập về tài sản và tự khác không có tư cách pháp nhân thông qua chịu trách nhiệm”. tài khoản thanh toán cá nhân. Ngoài ra, việc Như vậy, Điều 1 của BLDS 2015 chỉ chuyển tài khoản thành tài khoản thanh toán đề cập tới hai chủ thể là cá nhân, pháp nhân của cá nhân hoặc tài khoản thanh toán chung và bỏ cụm từ “chủ thể khác», tức không đề không gây nhiều tốn kém cho xã hội, nếu có cập đến tổ chức không có tư cách pháp nhân thì đó là những chi phí hợp lý và cần thiết để trong Điều 1. bảo đảm tính minh bạch, lành mạnh, hạn chế Ngoài ra, nếu như BLDS năm 2005 rủi do cho các giao dịch dân sự. quy định theo hướng mặc định hộ gia đình, Ý kiến thứ hai khẳng định, ngoài chủ tổ hợp tác là chủ thể quan hệ dân sự và chủ thể đặc biệt là Nhà nước, chủ thể quan hệ hộ là đại diện đương nhiên của hộ gia đình dân sự chỉ gồm cá nhân và pháp nhân là trong các giao dịch dân sự, còn tổ trưởng tổ chưa đầy đủ. Theo quy định tại khoản 2 Điều hợp tác là người đại diện đương nhiên của Số 22(374) T11/2018 11
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT tổ hợp tác trong các giao dịch dân sự, thì Thứ hai, Điều 101 đã thể hiện sự tham BLDS năm 2015 xuất phát từ bản chất của gia quan hệ pháp luật dân sự một cách chủ chủ thể, có cách tiếp cận khác với trước đây. động với tư cách là chủ thể của “hộ gia Điều 101 BLDS quy định: đình...”, theo đúng bản chất của loại chủ thể “1. Trường hợp hộ gia đình, tổ hợp này. Do đó, không mặc định tư cách chủ thể, tác, tổ chức khác không có tư cách pháp tư cách đại diện như BLDS năm 2005 nên nhân tham gia quan hệ dân sự thì các thành mới quy định: “trường hợp hộ gia đình... viên của hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức tham gia quan hệ dân sự thì...” quy định tiếp khác không có tư cách pháp nhân là chủ thể theo của Điều luật đã chỉ dẫn cách thức tham tham gia xác lập, thực hiện giao dịch dân gia giao dịch của chủ thể đặc thù này bằng sự hoặc ủy quyền cho người đại diện tham cách: “...các thành viên của hộ... là chủ thể gia xác lập, thực hiện giao dịch dân sự. Việc tham gia xác lập, thực hiện giao dịch dân ủy quyền phải được lập thành văn bản, trừ sự”. Tức là tất cả các thành viên là người trường hợp có thỏa thuận khác. Khi có sự trực tiếp tham gia xác lập, thực hiện nhưng thay đổi người đại diện thì phải thông báo không phải với nghĩa là những cá nhân riêng cho bên tham gia quan hệ dân sự biết. rẽ, độc lập mà dựa trên mối liên kết “hộ gia Trường hợp thành viên của hộ gia đình” hoặc “hợp tác xã” trên cơ sở ý chí đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư chung, ý chí của chủ thể “hộ hay tổ”, vì hoạt cách pháp nhân tham gia quan hệ dân sự động của chủ thể này. Nếu các thành viên không được các thành viên khác ủy quyền không trực tiếp tham gia được thì “hộ...” ủy làm người đại diện thì thành viên đó là chủ quyền cho người đại diện tham gia... Việc ủy thể của quan hệ dân sự do mình xác lập, thực quyền phải được lập thành văn bản, trừ...”. hiện. Cụm từ “Hoặc ủy quyền...” phải được gắn 2. Việc xác định chủ thể của quan hệ với mệnh đề ở trên, đó là “Trường hợp hộ dân sự có sự tham gia của hộ gia đình sử gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có dụng đất được thực hiện theo quy định của tư cách pháp nhân tham gia quan hệ dân sự Luật Đất đai.” thì...” Quy định này dẫn đến hai cách hiểu Có thể thấy rằng, việc Điều 1 của khác nhau: BLDS bỏ cụm từ “chủ thể khác” và Điều Thứ nhất, nếu tiếp cận theo hướng 101 không quy định theo hướng mặc định trong quan hệ dân sự chỉ có hai loại chủ tư cách đại diện, tư cách chủ thể của “Hộ thể như quy định tại Điều 1 thì dù Điều 101 gia đình, Tổ hợp tác” nên dẫn đến hiểu, giải có đề cập tới hộ gia đình, tổ hợp tác nhưng thích khác nhau là điều có thể hiểu được. không phải với nghĩa khẳng định đây là chủ Chúng tôi cho rằng, dù xét dưới bất thể trong quan hệ pháp luật dân sự. Do vậy, kỳ góc độ nào, việc Điều 1 BLDS bỏ cụm trường hợp hộ gia đình, tổ hợp tác, trong từ “chủ thể khác” là chưa chuẩn xác. Mặt quá trình hoạt động, cần tham gia giao dịch khác, cách thể hiện chưa rõ ràng của Điều dân sự phục vụ cho hoạt động của mình thì 101 BLDS cũng góp phần tạo ra nhận thức không phải hộ gia đình, tổ hợp tác tham gia khác nhau. với tư cách chủ thể, do người đại diện theo ủy quyền thực hiện nhân danh hộ gia đình, tổ 2.3 Xác định chủ thể quan hệ pháp hợp tác, mà phải thông qua các thành viên, luật dân sự theo quy định của BLDS. các thành viên khi tham gia giao dịch không Từ các phân tích, bình luận ở trên đây, nhân danh “hộ hay tổ” mà nhân danh cá nhân chúng tôi cho rằng, có thể xác định chủ thể thành viên hoặc các thành viên ủy quyền cho của quan hệ dân sự bao gồm cá nhân, pháp người khác thì người được ủy quyền nhân nhân và chủ thể khác là tổ chức không có tư danh người ủy quyền là các thành viên. cách pháp nhân. 12 Số 22(374) T11/2018
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT Ngoài ba loại chủ thể là cá nhân, pháp chứ không phải là thành viên tổ chức. Nếu nhân, chủ thể là Nhà nước (pháp nhân đặc phát sinh trách nhiệm dân sự thì tổ chức chịu biệt) đã được xác định rõ trong BLDS, các trách nhiệm bằng tài sản chung của tổ chức, chủ thể là hộ gia định, tổ hợp tác và tổ chức trường hợp tài sản chung không đủ thực hiện không có tư cách pháp nhân được quy định nghĩa vụ thì các thành viên tổ chức liên đới tại Chương VI BLDS cần phải được làm rõ chịu trách nhiệm bằng tài sản riêng của mình thêm. Để tạo ra nhận thức thống nhất về chủ (trách nhiệm vô hạn). thể quan hệ dân sự, đòi hỏi cơ quan quản lý - Việc chủ thể là tổ chức không có tư nhà nước sớm có những văn bản quy định có cách pháp nhân tham gia quan hệ tín dụng, tính định hướng chung về tổ chức, hoạt động mở tài khoản phải mang tên tổ chức đó. hoặc yêu cầu chủ thể là tổ chức không có Không được ghi chủ tài khoản là tài khoản tư cách pháp nhân phải có quy chế, điều lệ, mang tên cá nhân thành viên tổ chức, vì tính quy tắc... phù hợp tính chất chủ thể. Trong chất pháp lý giữa cá nhân và tư cách đại diện đó, đối với những chủ thể tham gia quan hệ của cá nhân với tổ chức là hoàn toàn khác dân sự, cần quy định về thành viên, phương nhau, đưa đến hậu quả pháp lý khác nhau. thức hoạt động, phương thức tham gia quan Tiền do cá nhân đứng tên trong tài khoản cá hệ pháp luật dân sự, trách nhiệm chủ thể và nhân được hiểu là tài sản của cá nhân đó, tài thành viên... khoản đứng tên tổ chức, tiền trong tài khoản Dưới góc nhìn thực tiễn, ngoài chủ thể đó được xác định là của tổ chức, người đại là hộ gia đình, tổ hợp tác, còn có rất nhiều diện chỉ là chủ tài khoản đại diện cho tổ chủ thể là những thực thể khác tham gia chức đó, thay mặt tổ chức đó thực hiện các vào quan hệ dân sự nhưng không phải là cá giao dịch. Việc cá nhân là người đại diện của nhân, pháp nhân như dòng họ, nhà thờ, nhà tổ chức xác lập, thực hiện được coi là hành chùa, doanh nghiệp tư nhân, trang trại, các vi của tổ chức đó. Đây là vấn đề không được tổ chức hành nghề được thành lập theo mô nhầm lẫn, không được chuyển từ tài khoản hình doanh nghiệp tư nhân (văn phòng luật của tổ chức thành tài khoản cá nhân. sư, văn phòng thừa phát lại, doanh nghiệp - Khi mở tài khoản cho tổ chức, người quản lý và thanh lý tài sản phá sản…). trực tiếp tham gia giao dịch, mở tài khoản Có lẽ trừ loại hình doanh nghiệp tư phải là người đại diện của tổ chức theo hình nhân có nhiều đặc thù, dù vẫn là trách nhiệm thức đại diện theo ủy quyền. Do đó, người vô hạn của doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp trực tiếp mở tài khoản, đặc biệt là thực hiện (chủ doanh nghiệp là một người) nhưng so giao dịch thuộc tài khoản của tổ chức phải với những chủ thể khác không có tư cách chứng minh tư cách đại diện tổ chức của pháp nhân thì chủ thể là doanh nghiệp tư mình. nhân có lẽ ít có nét tương đồng với chủ thể - Nếu chủ thể là tổ chức không có tư là cá nhân hơn, và càng khác biệt với chủ thể cách pháp nhân chỉ có quyền lợi, không xuất là pháp nhân, còn lại các chủ thể là tổ chức hiện nghĩa vụ trong quan hệ tranh chấp, hoặc khác không có tư cách pháp nhân, chứa đựng tuy có nghĩa vụ nhưng tài sản của chủ thể bản chất của chủ thể cá nhân rất rõ ràng. này đủ thực hiện nghĩa vụ thì việc xác định 3. Những đề xuất, kiến nghị thành viên tổ chức là người có quyền lợi, - BLDS đã xác định chủ thể quan hệ nghĩa vụ liên quan không có nhiều ý nghĩa pháp luật dân sự bao gồm cả tổ chức không thực tiễn, nhưng những trường hợp tổ chức có tư cách pháp nhân, khi chủ thể này xác không có tài sản hoặc tài sản nhưng không lập, thực hiện giao dịch thì tư cách pháp lý đủ thực hiện nghĩa vụ thì việc xác định có trong quan hệ pháp luật dân sự, trong tố tụng những thành viên nào của tổ chức để đưa dân sự là tổ chức đó với tên được xác định, (Xem tiếp trang 64) Số 22(374) T11/2018 13

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.