Chương 1: Khái quát về kinh tế học vi mô

Chia sẻ: Tạ Tuấn Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

430
lượt xem 97
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tổng quan về kinh tế học. Quá trình sản xuất cần có các yếu tố đầu vào và đầu ra. Các yếu tố đầu vào còn gọi là các yếu tố sản xuất, chúng có thể được phân làm ba nhóm chính : Đất đai, lao động và vốn. “Cái gì, thế nào và cho ai” vẫn là những vấn đề cốt yếu từ thuở khai nguyên nền văn minh nhân loại cho tới nay. Cụ thể : Sản xuất loại hàng hoá gì và với số lượng bao nhiêu ? Sản xuất hàng hoá như thế nào ? Sản...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương 1: Khái quát về kinh tế học vi mô

CHÖÔNG 1 KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ VI MOÂ I. Ñoái töôïng, noäi dung vaø phöông phaùp nghieân cöùu kinh teá hoïc vi moâ 1) Caùc khaùi nieäm veà kinh teá hoïc a)Kinh teá hoïc Kinh tãú c laìmän khoa hoü xaîhäünghiãn cæ caï h choü læ cuí hoü c i ï u c n û a a nãö kinh tãú n trong viãû sæ duûg nguäö taì nguyãn coï giåï haû âãø n c í n n i i n saí xuáúcaï loaûsaí pháø nhàò thoaímaî ngaì caì g täúhån nhu cáö cuí t c i n m m n y n t u a con ngæ i . åì b) Kinh teá hoïc vi moâ Kinh tãú c vi mä nghiãn cæ sæhoaûâäüg cuí nãö kinh tãú hoü u û t n ï a n bàòg caï h taï h biãûtæ g bäü n cuí nãö kinh tãú nghiãn cæ n c c t ì n pháû a n : u ï haì h vi æ g xæ cuí caï caï nhán vãö c haì g hoï cuû trãn n n ï í a c caï n a thãø tæ g loaûthë træ ng trong mäúquan hãû i caï taï nhán gáy ra n ì i åì i våï c c båí hoaì caí h chung. i n n c) Kinh teá hoïc vó moâ Kinh tãú c vé mä nghiãn cæ sæhoaûâäüg cuí toaì bäü n hoü u û t n ï a n nãö kinh tãúnhæmäüthãø ng nháú. Nghiãn cæ sætæ t thäú t u û ång taï giæ ï c a î caï cáú khäúchung trong nãö kinh tãú thãø u khiãø âæ c. c u i n coï âiãö n åü d) Moái quan heä Kinh tãú c vi mä vaìkinh tãú c vémä nghiãn cæ nãö kinh tãú hoü hoü u n ï åí nhæ g goï âäü c nhau , tuy nhiãn giæ chuï g coï mäúquan n î c khaï a î n i hãû khäng thãø ch råì . Kinh tãú mä nghiãn cæ nhæ g tãú o , taï i vi u ï n î baì 1
nhæ g bäü n , coì kinh tãú mä nghiãn cæ täøg thãø n kinh n î pháû n vé u ï n nãö tãú âæ c cáú thaì h tænhæ g tãú o , nhæ g bäü n áú. , åü u n ì n î baì n î pháû y Trong thæ tiãù kãúquaíkinh tãú mä phuû c n t û vé thuäü vaì caï haì h c o c n vi cuí kinh tãú mä , kinh tãú c dán phuû a vi quäú thuäü vaì sæphaï c o û t triãø cuí caï doanh nghiãû , cuí caï tãú o kinh tãú Kinh tãú n a c p a c baì . vé mä taû haì h lang , taû mäi træ ng , taû âiãö kiãû cho kinh tãú o n o åì o u n vi mä phaï triãø. t n 2) Ñoái töôïng noäi dung vaø phöông phaùp nghieân cöùu cuûa kinh teá hoïc vi moâ a) Ñoái töôïng Kinh tãú c vi mä nghiãn cæ tê quy luáû, xu thãú t yãú hoü u ï nh t táú u cuí caï hoaûâäüg kinh tãú mä ( haì h vi cuí caï nhán, doanh a c t n vi n a nghiãû âäú våï caï haì g hoï cuû ... ) Nhæ g khuyãú táû cuí p i i c n a thãø n î t t a kinh tãú træ ng vãö troì cuí quaí lyï vaì âiãö tiãúkinh tãú a thë åì vai a n u t cuí nhaìnæ c âäúvåï hoaûâäüg kinh tãú mä. åï i i t n vi b) Noäi dung Kinh tãú c vi mä cung cáú lyïluáû vaìphæ phaï luáû kinh hoü p n ång p n tãúcho quaí lyï doanh nghiãû . Laì khoa hoü vãö û û choü hoaû n p c sælæ a n t âäüg kinh tã ú n trong phaû vi doanh nghiãû , noï vaûh ra caï quy m p c c luáû, xu thãú n âäüg táúyãú cuí hoaûâäüg kinh tãú mä . t váû n t u a t n vi c) Phöông phaùp + Phæ phaï læ choü kinh tãú i æ ång p û a n täú u. + Phæ phaï thæ haì h , váú âãö tç huäúg. ång p c û n n , nh n + Gàõ lyïluáû våï thæ tiãù knh tãú n n i c û n . + Phæ phaï mä hç hoï vaìcäng cuû n hoü . ång p nh a toaï c II) Doanh nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn cuûa doanh nghieäp 2
1) Doanh nghieäp vaø chu kyø kinh doanh a) Khaùi nieäm doanh nghieäp Doanh nghiãû laìtäø ï kinh doanh haì g hoï , dë vuû p chæ c n a ch theo nhu cáö thë træ ng vaì xaî häünhàò muû âê thu låünhuáû täú u åì i m c ch i n i âa. Theo luáû doanh nghiãû do quäú häü khoï 10 kyì hoü thæ 5 t p c i a p ï thäng qua ngaì 12 thaï g 6 nàm 1999 coïhiãû læ tæ1/1/ 2000:“ y n u û ì c Doanh nghiãû laìtäø ï kinh tãú tãn riãng , coïtaì saí , coïtruû p chæ c coï i n såígiao dë äø âë âæ c âàng kyïkinh doanh theo quy âë cuí ch n nh åü nh a phaï luáûnhàò muû âê thæ hiãû caï hoaûâäüg kinh doanh “. p t m c ch c û n c t n b) Kinh doanh Laì thæ hieän mäü hoàû táú caí caï cäng âoaû cuí quaï trç c û t c t c n a nh âáö tætæsaí xuáúâãú tiãu thuû n pháø hoàû cung æ g dë vuû u ì n t n saí m c n ch ï trãn thëtræ ng nhàò muû âê thu låünhuáû. åì m c ch i n c) Quaù trình kinh doanh Laìquaïtrç hoaûâäüg kinh tã ú a doanh nghiãû bao gäö nh t n cuí p m tænghiãn cæ xaï âë nhu cáö thëtræ ng vãö ng hoï , dë vuû ì u c nh ï u åì haì a ch , täø ï quaï trç saí xuáúâãú viãû cuäú cuì g laì täø ï tiãu chæ c nh n t n c i n chæc thuû ng hoï , thu tiãö vãö doanh nghiãp. haì a n cho d) Chu kyø kinh doanh Laìkhoaí g thåì gian tê tæluï bàõâáö quaïtrç kinh doanh n i nh ì c t u nh cho âãú khi kãúthuï quaïtrç kinh doanh. n t c nh 2) Nhöõng vaán ñeà kinh teá cô baûn cuûa moät doanh nghieäp a) Quyeát ñònh saûn xuaát caùi gì ? 3
Doanh nghiãû phaí xaï âë saí xuáúhaì g hoï hay dë vuû p i c nh n t n a ch naì ? säú åüg cung æ g bao nhiãu ? thåì âiãø naì ? o læ n n ï i m o b) Quyeát ñònh saûn xuaát nhö theá naøo ? Doanh nghiãû phaí xaï âë âæ c phæ phaï , hç thæ täø p i c nh åü ång p nh c ï chæ saí xuáú, trç âäü c ï n t nh cäng nghãû ï g duûg . Âiãö naì quyãú æn n u y t âë cháúlæ ng cuí saí pháø vaìchi phêsaí xuáú. nh t åü a n m n t c) Quyeát ñònh saûn xuaát cho ai ? Doanh nghiãû phaí xaï âë saí xuáú ra haì g hoï dë vuû p i c nh n t n a ch phuû vuû i tæ ng naì , quy mä vaìkhaínàng tiãu thuû nhiãu c âäú åü o bao âãø ì âaûmuû âê cuí doanh nghiãû , væ âaï æ g nhu cáö xaî væ t a c ch a p a ì p ï n u häü i. III) Löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp 1) Lyù thuyeát löïa choïn Cung cáú phæ p ång phaï luáû khoa hoü cho caï quyãú âë p n c c t nh trong hoüt âäüg kinh tãú mä : a n vi + Sælæ choü laìmäütáúyãú khaï h quan trong hoaûâäüg û ûa n t t u c t n kinh tãú mä . Do caï nguäö læ coï giåï haû (mäüdoanh vi c n û c i n t nghiãû chè coï säú n vaì nguäö læ nháúâë ) khäng thãø p väú n û c t nh cuì g mäüluï âaï æ g nhiãö muû tiãu . n t c p ï n u c + Sælæ choü hoaì toaì coï thãø û hiãû âæ c . Do mäù û ûa n n n thæ c n åü i nguäö læ coï haû âãö coï thãøsæ duûg noï vaì muû âê n û c n u í n o c ch khaï nhau. c + Muû tiãu cuaí sælæ choü laì xaï âë muû âê , hình c û ûa n c nh c ch thöùc vaìphæ ång phaï täúnháúcho hoaûâäüg kinh tãú mä p t t t n vi âãø i thiãø hoï chi phê maì váù täú âa hoï låü ê vaì låü täú u a n i a i ch i nhuáû cuí chuíthãø n a . 4
2) Baûn chaát vaø phöông phaùp löïa choïn kinh teá toái öu a) Baûn chaát cuûa söï löïa choïn Baí cháúcuí sælæ choü kinh tãú i æ laìgiaí quyãútäúnháú n t a û û a n täú u i t t t máu thuáù giæ nhu cáö dæ ng nhævä haû cuí con ngæ i , cuí n a î u åì n a åì a xaî häüvåï nguäö taì nguyãn coï giåï haû âãø n xuáúra nhæ g i i n i i n saí t n î cuí caí âaï æ g ngaì caì g täú hån nhæ g nhu cáö cuí xaî häü a i p ï n y n t n î u a i thäng qua nhæ g quyãúâë : Saí xuáúcaï gç? saí xuáúnhæthãú n î t nh n t i n t naì ? saí xuáúcho ai ? trong phaû vi tæ g doanh nghiãû . o n t m n ì p b) Phöông phaùp löïa choïn kinh teá toái öu Giaí quyãú baì toaï täú æ trãn cå såí lyï thuyãú giåï haû khaí i t i n i u t i n nàng saí xuáú n t. Lyïthuyãúgiåï haû khaí nàng saí xuáúâæ c trç baì qua mä t i n n n t åü nh y hç âæ ng giåï haû khaínàng saí xuáú. nh åì i n n t IV) Nhöõng aûnh höôûng ñeán löïa choïn kinh teá toái öu cuûa doanh nghieäp 1) Taùc ñoäng cuûa quy luaät khan hieám Nhu cáö cuí con ngæ i khäng ngæ g tàng lãn vaì ngaì caì g u a åì n ì y n âa daûg , phong phuï ,âoì hoí haì g hoï vaì cháúlæ ng dë vuû n i i n a t åü ch ngaì caì g cao, tiãû ê mang laûngaì caì g nhiãö. Tuy nhiãn taì y n n ch i y n u i nguyãn âãøthoí maî nhæ g nhu cáö trãn laû ngaì caì g khan a n n î u i y n hiãú vaì caû kiãû(âáúâai , khoaï g saí , lám saí , haí saí ...). m n t t n n n i n Quy luáûkhan hiãú taì nguyãn so våï nhu cáú cuí con ngæ i t m i i u a åì aí h hæ ng gay gàõ âãú sæ læ choü kinh tãútäú æ trong hoaû n åí t n û û a n i u t âäüg kinh tãú mä . Dáù âãú váú âãö û choü kinh tãú i æ âàû n vi n n n læ a n täú u t 5
ra ngaì caì g càng thàóg vaì thæ hiãû ráú khoï khàn. Âoì hoí y n n c û n t i i doanh nghiãû phaí læ choü nhæ g váú âãö p i û a n n î n kinh tãú baí cuí cå n a mç trong giåï haû cho pheï cuí khaínàng saí xuáúvåï sæcaûh nh i n p a n t i û n tranh ngaì caì g gia tàng. y n 2) Taùc ñoäng cuûa quy luaät lôïi suaát giaûm daàn Quy luáûlåüsuáúgiaí dáö cho biãúkhäúlæ ng âáö ra coïthãm t i t m n t i åü u ngaì caì g giaí khi ta liãn tiãú boíthãm nhæ g âån vëbàòg nhau y n m p n î n cuí mäüâáö vaì biãú âäø u vaì khaï giænguyãn). a t u o n i(âáö o c î Quy luáû låü suáú giaí dáö âoì hoí trong læ choü täú æ t i t m n i i a û n i u doanh nghiãû phaí phäúhåü âáö vaì saí xuáúvåï mäütyílãû i æ p i i p u o n t i t täú u 3) Taùc ñoäng cuûa quy luaät chi phí cô hoäi ngaøy caøng taêng Chi phêcå häü: laìchi phêâãø n xuáúra mäümàûhaì g âæ c i saí t t t n åü tê bàòg säú åüg màûhaì g khaï bëboíâi âãø n xuáúthãm mäü nh n læ n t n c saí t t âån vëmàûhaì g âoï t n . Quy luáûchi phê cå häüngaì caì g tàng cho biãú: khi muäú t i y n t n tàng dáö tæ g âån vëmàûhaì g naì , xaîhäüphaí boíâi ngaì caì g n ì n t n y i i y n nhiãö säúlæ ng màû haì g khaï :quy luáû âoì hoí sæ duûg taì u åü t n c t i i í n i nguyãn vaì saí xuáúcaï màûhaì g khaï nhau mäücaï h hiãû quaí o n t c t n c t c u . 4) AÛnh höôûng cuûa moâ hình kinh teá a) Moâ hình kinh teá chæ huy -Khaï niãû nãö kinh tãú huy i m n chè -Æ âiãø vaìnhæ c âiãø cuí kinh tãú huy. u m åü m a chè -Aí h hæ ng cuí kinh tãú huy tåï sælæ choü kinhtãú i æ n åí a chè i û ûa n täú u cuí doanh nghiãû. a p 6
Doanh nghiãû hoaû âäüg theo nhæ g kãú ch kinh tãú a p t n n î hoaû cuí nhaì næ c , dæ trãn quan hãû p phaï , giao näü saí pháø háö åï a û cáú t p n m u nhædoanh nghiãû khäng coïcå häülæ choü , nhæ g váú âãö p i û a n n î n kinh tãú baí âãö âæ c giaí quyãútækãú ch hoï táû trung cuí nhaì cå n u åü i t ì hoaû a p a næ c . Doanh nghiãû chèlaìngæ i thæ hiãû , chèlæ choü nhæ g åï p åì c û n a û n n î phæ ång hæ ng , nhæ g giaí phaï âãø û hiãû täúnháúkãú ch åï n î i p thæ c n t t hoaû nhaìnæ c trãn cå såínhæ g quy âë cuí nhaìnæ c. åï n î nh a åï b) Moâ hình kinh teá thò tröôøng -Khaï niãû vãö i m kinh tãú træ ng thë åì -Æ âiãø vaìnhæ c âiãø cuí kinh tãú træ ng. u m åü m a thë åì -Aí h hæ ng cuí nãö kinh tãú træ ng tåï sælæ choü kinh tãú n åí a n thë åì i û ûa n täúæ cuí doanh nghiãû. i u a p Doanh nghiãû laìchuíthãø p kinh tãú c láû tæchuíkinh doanh , âäü p û phaí læ choü , xaï âë täúæ nhæ g váú âãö i ûa n c nh i u n î n kinh tãú baí . Noï cå n khäng gàû phaí nhæ g sæ eï hay sæhäù naì âoïtænhaìnæ c , p i n î c ï p û tråü o ì åï tuy nhiãn caûh tranh gay gàõ , biãú âäüg khoï læ ng . Doanh n t n n åì nghiãû phaí nàng âäüg nhaû beï tç moü biãû phaï âãøphán p i n y n m i n p phäúsæduûg nguäö læ coï hiãû quaí nháú.Coï thãø i åí âáy sæ i í n n û c u t noï û læ choü kinh tãú i æ cuí doanh nghiãû âaî âaû âãú âè cao a û n täú u a p t n nh cuí tædo læ choü . a û a û n c) Moâ hình kinh teá hoãn hôïp -Khaï niãû vãö i m kinh tãú n håü häù p -Æ âiãø vaìnhæ c âiãø cuí kinh tãú n håü. u m åü m a häø p -Aí h hæ ng cuí nãö kinh tãú n håü tåï sælæ choü kinh tãú n åí a n häù p i û û a n täúæ cuí doanh nghiãû. i u a p Mä hç kinh tãú y phaï huy âæ c tê nàng âäüg , tê cæ nh naì t åü nh n ch û c cuí doanh nghiãû trong tæchuíkinh doanh taû ra âäüg læ phaï a p û o n c û t triãø khoa hoü , kyîthuáûvaìkinh tãú Âäög thåì phaï huy âæ c vai n c t . n i t åü troìquaí lyïâiãö tiãúkinh tãú mä cuí nhaìnæ c laìâiãö kiãû cáö n u t vé a åï u n n 7
thiãúâãø t doanh nghiãû læ choü kinh tãú i æ mäücaï h coï hiãû p û a n täú u t c u quaí. CHÖÔNG II CUNG - CAÀU I) CAÀU (D.Demand) 1) Khaùi nieäm a) Caàu Laì læ ng haì g hoï hay dë vuû ngæ i mua muäú mua åí åü n a ch maì åì n mäùmæ giaïcháú nháû âæ c. i c ï p n åü b) Caàu cuûa caù nhaân Laì læ ng haì g hoï hay dë vuû ngæ i áú mua åí caï mæ åü n a ch maì åì y c c ï giaïkhaï nhau. c c) Caàu cuûa thò tröôøng Laìtäøg mæ cáö cuí caï caïnhán åícaï mæ giaï n c ï u a c c ï c . 2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu, haøm soá caàu a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh caàu 8
Cáö vãö ng hoï khäng chè phuû u haì a thuäü vaì giaï caí cuí baí c o a n thán haì g hoï âoïmaìcoì phuû n a n thuäü vaì nhiãö yãú täú c nhau c o u u khaï nhæ : + Thu nháû cuí ngæ i tiãu duì g p a åì n + Giaïcaícaï loaûhaì g hoï liãn quan c i n a + Dán säú quy mä thëtræ ng ) ( åì + Thëhiãú u + Caï kyìvoüg c n b) Haøm soá caàu Tænhæ g yãú täú c âë cáö coïthãø nh baì cáö dæ i daûg ì n î u xaï nh u trç y u åï n haì säú m : Vôùi : Px giaù caû haøng hoùa x. Py giaù caû caùc haøng hoùa coù lieân quan ñeán haøng hoùa x. IX thu nhaäp chi cho haøng hoùa x Nx daân soá mua haøng hoùa x. Lx thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi haøng hoùa x. Ex caùc kyø voïng lieân quan ñeán tieâu duøng haøng hoùa x. 3) Ñöôøng caàu a) Bieåu caàu Bieåu caàu laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng caàu veà haøng hoùa hay dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng mua töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû khaùc nhau. b) Ñöôøng caàu Ñöôøng caàu laø ñöôøng moâ taû caàu veà haøng hoùa treân ñoà thò trong moái töông quan vôùi giaù caû cuûa noù (caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi). 9
P P2 P1 D Q O Q2 Q1 Ñöôøng caàu ñöôïc veõ töø bieåu caàu hay töø haøm soá caàu vôùi daïng ñôn giaûn : Q = a P + b hay P = a Q + b ( vôùi a < 0) c) Luaät caàu Luaät caàu ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa ñöôøng caàu (ñöôøng D treân ñoà thò ) . Ñöôøng caàu doác xuoáng veà beân phaûi ñoà thò cho bieát : caàu veà haøng hoùa hay dòch vuï vaø giaù caû cuûa noù nghòch bieán vôùi nhau : khi giaù taêng thì caàu giaûm vaø ngöôïc laïi. Moät soá ngoaïi leä : trong tröôøng hôïp suy thoùai kinh teá hay laïm phaùt cao, caàu veà haøng hoùa vaø giaù caû ñoàng bieán vôùi nhau. d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu * Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng caàu : Söï thay ñoåi cuûa caàu doïc theo ñöôøng caàu laø söï thay ñoåi löôïng caàu veà haøng hoùa khi giaù caû cuûa noù thay ñoåi ,caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ( haøm soá caàu khoâng thay ñoåi ) * Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu : 10
Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu laø söï thay ñoåi vò trí cuûa ñöôøng caàu treân ñoà thò : ñöôøng caàu dòch chuyeån hoaøn toaøn sang beân phaûi hay beân traùi ñoà thò . * Nguyeân nhaân söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng caàu : laø do caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng nhö: thu nhaäp , giaù caû caùc maët haøng lieân quan, quy moâ thò tröôøng, thò hieáu … Khi caùc yeáu toá naøy thay ñoåi haøm soá caàu thay ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá ngoaøi giaù taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû toång hôïp theo hai chieàu höôùng : coäng höôûng hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu hieän qua giaù caû cuûa haøng hoùa trong moái töông quan haøm soá vôùi löôïng caàu veà haøng hoùa . II) Cung (Supply) 1) Khaùi nieäm a) Cung Cung laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø nhöõng ngöôøi baùn saün saøng baùn ôû moãi möùc giaù chaáp nhaän ñöôïc b) Cung caù nhaân Laø löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø moät ngöôøi baùn ( moät doanh nghieäp ) saün saøng baùn ra thò tröôøng ôû moãi möùc giaù maø ngöôøi aáy chaáp nhaän ñöôïc. c) Cung cuûa thò tröôøng Laø toång möùc cung cuûa caùc caù nhaân ôû moãi möùc giaù 2) Caùc yeáu toá xaùc ñònh , haøm soá cung a) Caùc yeáu toá xaùc ñònh cung Cung veà haøng hoùa khoâng chæ phuï thuoäc vaøo giaù caû cuûa baûn thaân haøng hoùa ñoù maø coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá khaùc nhö : 11
+ Coâng ngheä saûn xuaát + Giaù caû caùc yeáu toá saûn xuaát ñaàu vaøo + Taùc ñoäng cuûa chính phuû + Soá ngöôøi saûn xuaát + Caùc kyø voïng b) Haøm soá cung Töø nhöõng yeáu toá xaùc ñònh cung coù theå trình baøy cung döôùi daïng haøm soá : Vôùi : PX : giaù caû haøng hoùa x TX : coâng ngheä saûn xuaát haøng hoùa x PKL : giaù caû ñaàu vaøo saûn xuaát NS : soá ngöôøi saûn xuaát EX : caùc kyø voïng lieân quan ñeán ngaønh saûn xuaát haøng hoùa x 3) Ñöôøng cung a) Bieåu cung Bieåu cung laø baûng soá lieäu moâ taû soá löôïng haøng hoùa hay dòch vuï maø ngöôøi baùn saün saøng baùn töông öùng vôùi caùc möùc giaù caû khaùc nhau. b) Ñöôøng cung Ñöôøng cung laø ñöôøng moâ taû cung veà haøng hoùa treân ñoà thò trong moái töông quan vôùi giaù caû cuûa noù ( caùc yeáu toá khaùc khoâng ñoåi ). P S P1 P2 12
Ñöôøng cung ñöôïc veõ töø bieåu cung hay töø haøm soá cung vôùi daïng ñôn giaûn : P = a Q + b hay Q = a P + b ( vôùi a > 0 ) c) Luaät cung Luaät cung ñöôïc phaûn aùnh qua tính chaát cuûa ñöôøng cung ( ñöôøng S treân ñoà thò ) ñöôøng cung doác leân cho ta bieát : cung veà haøng hoùa hay dòch vuï vaø giaù caû cuûa noù ñoàng bieán vôùi nhau : khi giaù taêng thì cung taêng vaø ngöôïc laïi. Moät soá ngoaïi leä : caùc haøng hoùa noâng phaåm vaø haøng truyeàn thoáng ñöôïc saûn xuaát döïa treân naêng löïa saûn xuaát , thôøi vuï vaø söï phaùn ñoaùn thò tröôøng. d) Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung + Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo ñöôøng cung. Söï thay ñoåi cuûa cung doïc theo ñöôøng cung laø söï thay thay ñoåi löôïng cung veà haøng hoùa khi giaù caû cuûa noù thay ñoåi (haøm soá cung khoâng thay ñoåi). + Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung Söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung laø söï thay ñoåi vò trí cuûa ñöôøng cung treân ñoà thò : ñöôøng cung dòch chuyeån hoaøn toaøn sang beân phaûi hay beân traùi. 13
* Nguyeân nhaân cuûa söï dòch chuyeån cuûa ñöôøng cung laø do caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng nhö : coâng ngheä saûn xuaát thay ñoåi , giaù caû ñaàu vaøo thay ñoåi … Khi caùc yeáu toá naøy thay ñoåi haøm cung thay ñoåi . Treân thöïc teá caùc yeáu toá ngoaøi giaù caû cuûa haøng hoùa taùc ñoäng ñoàng thôøi , keát quaû toång hôïp theo hai chieàu höôùng: coäng höôûng hay buø tröø cho nhau , keát cuïc chæ bieåu hieän qua cung veà haøng hoùa trong moái töông quan haøm soá vôùi giaù caû veà haøng hoùa ñoù. e) Söï co giaõn cuûa cung Söï co giaõn cuûa cung laø möùc ñoä bieán ñoåi löôïng cuûa moät haøng hoùa cung öùng ra thò tröôøng , tröôùc möùc ñoä bieán ñoåi cuûa giaù caû haøng hoùa ñoù , ngöôøi ta ño löôøng söï co daõn cuûa cung baèng heä soá co giaõn cuûa cung . Khi ES > 1 : cung co giaõn nhieàu ES < 1 : cung co giaõn ít ES = 1 : cung co giaõn 1 ñôn vò III) Caân baèng cung - caàu 1) Söï hình thaønh ñieåm caân baèng cung caàu Caân baèng cung , caàu treân thò tröôøng laø traïng thaùi löôïng cung vaø löôïng caàu baèng nhau taïi moät möùc giaù naøo ñoù , treân ñoà thò ñöôøng cung caét ñöôøng caàu taïi moät ñieåm goïi laø ñieåm caân baèng , ñieåm naøy xaùc ñònh löôïng caân baèng vaø giaù caû caân baèng cung , caàu. Ví duï : Cung caàu veà giaøy da ôû thaønh phoá HCM 1996 14
Giaù ( P ) Löôïng caàu (QD) Löôïng cung (QS) Möùc (1.000 ñoâi/thaùng ) (1.000ñ/ñoâi) (1.000 ñoâi/thaùng) a 100 100 600 b 80 200 450 c 60 300 300 d 40 400 150 e 20 500 0 Caân baèng cung caàu treân thò tröôøng P E S 60 D O 300 Q 2) Söï dòch chuyeån cuûa ñieåm caân baèng Cung vaø caàu quyeát ñònh soá löôïng haøng hoùa vaø giaù caû caân baèng treân thò tröôøng . Vì vaäy khi cung, caàu thay ñoåi thì giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng treân thò tröôøng thay ñoåi : coù 3 tröôøng hôïp : -Thay ñoåi veà phía caàu , cung khoâng ñoåi. -Thay ñoåi veà phía cung , caàu khoâng ñoåi. -Caû cung vaø caàu cuøng thay ñoåi. 3) Söï vaän duïng a) Kieåm soaùt giaù caû Möùc giaù toái ña ( Price ceilings ) laø giôùi haïn cuûa giaù caû, laø möùc giaù cao nhaát maø nhaø nöôùc aán ñònh, buoäc nhöõng ngöôøi baùn phaûi tuaân thuû . Muïc tieâu cuûa giaù toái ña laø giaûm giaù cho ngöôøi 15
tieâu duøng , noù thöôøng ñöôïc aán ñònh cho caùc loaïi haøng hoùa thieát yeáu trong thôøi kyø khan hieám. Möùc giaù toái thieåu ( Price Floors ) laø möùc giaù thaáp nhaát maø nhaø nöôùc aán ñònh buoäc nhöõng ngöôøi mua phaûi tuaân thuû. Muïc tieâu cuûa giaù toái thieåu laø hoã trôï ngöôøi baùn , noù thöôøng ñöôïc aùp duïng cho haøng hoùa noâng phaåm , hay haøng hoùa söùc lao ñoäng. b) Kieåm soaùt cung , caàu Kieåm soaùt cung caàu laø moät höôùng vaän duïng khaùc maø nhaø nöôùc aùp duïng nhaèm caùc muïc tieâu nhö : baûo hoä haøng hoùa trong nöôùc , khuyeán khích xuaát khaåu , thöïc haønh tieát kieäm , thoâng qua chính saùch thueá vaø can thieäp baèng giaù caû … BAØI TAÄP 1 . Cho giaù caû , löôïng cung vaø löôïng caàu saûn phaåm X nhö sau: P 120 100 80 60 40 20 QD 0 100 200 300 400 500 QS 750 600 450 300 150 0 a) Thieát laäp haøm soá cung vaø haøm soá caàu cuûa saûn phaåm x b) Do thu nhaäp daân cö thay ñoåi, caàu veà haøng hoùa x giaûm 20% ôû caùc möùc giaù .Giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân baèng thò tröôøng baây giôø laø bao nhieâu ? 16
2 . Saûn phaåm Y coù haøm soá cung vaø haøm soá caàu thò tröôøng nhö sau : a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng ? b) Neáu chính phuû ñònh giaù toái thieåu P = 17,5 thì tình hình thò tröôøng saûn phaåm Y theá naøo ? c) Neáu chính phuû ñònh giaù toái ña P = 14 thì tình hình thò tröôøng saûn phaåm Y theá naøo ? 3 . Cho haøm soá caàu vaø haøm soá cung thò tröôøng cuûa saûn phaåm X nhö sau : QD = 40 – P ; QS = 10 + 2P a) Tìm giaù caû caân baèng vaø soá löôïng caân baèng thò tröôøng b) Neáu chính phuû ñaùnh thueá 3ñ/ ñôn vò saûn phaåm thì soá löôïng vaø giaù caû caân baèng trong tröôøng hôïp naøy laø bao nhieâu ? 4 . Haøm soá cung, caàu veà luùa mì ôû Myõ nhöõng naêm 1980 nhö sau : QS = 1800 + 240 P QD = 3550 – 266 P Trong ñoù caàu noäi ñòa laø : QD1 = 1000 - 46P Ñôn vò tính : Q = trieäu giaï, P = dollar. a) Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng b) Giaû söû caàu xuaát khaåu veà luùa mì giaûm ñi 40%, noâng daân Myõ bò aûnh höôûng nhö theá naøo veà doanh thu vaø giaù caû ? c) Ñeå khaéc phuïc tình traïng treân, chính phuû Myõ quy ñònh giaù luùa mì : 3 dollar / giaï, muoán thöïc hieän ñöôïc söï can thieäp giaù caû chính phuû phaûi laøm gì ? 5 . Vaøo nhöõng ngaøy ñaàu muøa, löôïng caø pheâ moãi tuaàn treân thò tröôøng Vieät Nam ñöôïc cho bôûi thoâng tin sau : P ( USD ) 1800 1600 1400 Q ( taán ) 100 150 200 17
Trong ñoù caàu caø pheâ xuaát khaåu ñöôïc cho bôûi haøm soá : QF = 0,15 P + 350. Löôïng cung caø pheâ moãi tuaàn trong caû nöôùc ñöôïc bieåu thò bôûi haøm soá : P = Q + 1000 a) Xaùc ñònh giaù caû vaø löôïng caân baèng thò tröôøng b) Giaû söû caàu caø pheâ noäi ñòa (QE) giaûm chæ coøn 50%. Tìm giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng thò tröôøng môùi. c) Ñeå baûo hoä saûn xuaát , nhaø nöôùc cam keát mua heát löôïng caø pheâ thöøa nhaèm giöõ giaù caû ôû möùc caân baèng ban ñaàu, nhaø nöôùc caàn boû ra bao nhieâu tieàn ? CHÖÔNG III LYÙ THUYEÁT NGÖÔØI TIEÂU DUØNG I) Lyù thuyeát veà lôïi ích (hay höõu duïng) 1) Lôïi ích vaø lôïi ích caän bieân a) Lôïi ích (U – Utility) Laø söï thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi khi tieâu duøng haøng hoùa hay dòch vuï . b) Toång lôïi ích (TU – Total Utility) 18
Laø toaøn boä söï thoûa maõn thu ñöôïc khi tieâu duøng caùc haøng hoùa vaø dòch vuï ( tính trong thôøi gian nhaát ñònh) c) Lôïi ích caän bieân (MU –Marginal Utility) Laø möùc taêng theâm cuûa toång lôïi ích khi tieâu duøng theâm moät ñôn vò haøng hoùa hay dòch vuï 2) Quy luaät lôïi ích caän bieân giaûm daàn + Noäi dung quy luaät Lôïi ích caän bieân cuûa moät haøng hoùa hay dòch vuï giaûm daàn khi haøng hoùa hay dòch vuï ñoù ñöôïc tieâu duøng taêng daàn trong moät thôøi gian nhaát ñònh . + Minh hoïa baèng ñoà thò Giaû söû söï thoûa maõn cuûa con ngöôøi coù theå ño ñöôïc , ta coù baûng min hoïa döôùi ñaây veà lôïi ích caän bieân cuûa vieäc uoáng nöôùc ngoït dieãn ra trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh . Q nöôùc ngoït TU MU Ñôn vò / chai 1 5 5 2 8 3 3 9 1 4 9 0 5 7 -2 MU 6 19
5 4 3 2 1 O Q nöôùc ngoït -1 1 2 3 4 5 6 -2 -3 3) Lôïi ích caän bieân vaø ñöôøng caàu Lôïi ích laø moät khaùi nieäm tröøu töôïng, ngöôøi ta chæ coù theå caûm nhaän ñöôïc, khoâng ño, ñeám ñöôïc.Tuy nhieân lyù thuyeát veà lôïi ích vôùi quy luaät lôïi ích caän bieân (MU) giaûm daàn cho ta yù nieäm veà ñöôøng caàu doác xuoáng. ÔÛ ñaây coù moái quan heä giöõa MU vaø giaù caû cuûa haøng hoùa. Khi MU caøng lôùn ngöôøi tieâu duøng traû giaù caøng cao vaø ngöôïc laïi. Khi MU = 0 ngöôøi tieâu duøng khoâng mua theâm moät ñôn vò haøng hoùa naøo nöõa, ñöôøng caàu (D) phaûn aùnh quy luaät MU giaûm daàn : MU = D. MU & P ( P = 1000 ) 6 5 4 3 2 1 Q nöôùc ngoït -1 1 2 3 4 5 6 20