Chuơng 5: Việc làm

Chia sẻ: Nguyen Bac A. Châu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:33

Thêm vào BST

Báo xấu

188
lượt xem 77
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc làm không chỉ là sự phân chia chỗ làm việc cho ngùơi lao động về những công việc có thu nhập, mà còn là chỉ số của tập hợp tiềm năng lao động của xã hội, đuợc đưa vào lĩnh vực quyết định hoạt động đời sống của anh ta.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuơng 5: Việc làm

Ch¬ng V: 1
Néi dung 5.1. Kh¸i niÖm viÖc lµm 5.2. B¶n chÊt cña viÖc lµm 5.3. Nguyªn t¾c cña viÖc lµm 5.4. C¸c d¹ng viÖc lµm 5.5. ViÖc lµm lµ mét vÊn ®Ò x· héi 5.6.Sè lîng vµ cÊu tróc viÖc lµm ë ViÖt Nam 5.7. ViÖc lµm cña lao ®éng n÷ 2
5.1. Kh¸i niÖm vÒ viÖc lµm • ViÖc lµm - kh«ng chØ lµ sù ph©n chia chç lµm viÖc cho ngêi lao ®éng vÒ nh÷ng c«ng viÖc cã thu nhËp, mµ cßn lµ chØ sè cña tËp hîp tiÒm n¨ng lao ®éng cña x· héi, ®îc ®a vµo lÜnh vùc quyÕt ®Þnh ho¹t ®éng ®êi sèng cña anh ta. • ViÖc lµm ®ã lµ tÝnh chÊt quan träng nhÊt cña nÒn kinh tÕ, lµ phån vinh cña d©n téc; møc ®é viÖc lµm - lµ chØ sè kinh tÕ vÜ m« quan träng. 3
• VÒ mÆt kinh tÕ, viÖc lµm - ®ã lµ tËp hîp nh÷ng quan hÖ vÒ viÖc tham gia cña nh©n d©n vµo ho¹t ®éng lao ®éng, thÓ hiÖn biÖn ph¸p kÕt nèi hä vµo lao ®éng, møc ®é tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu x· héi cho ngêi lao ®éng vµ nhu cÇu c¸ nh©n vÒ chç lµm viÖc vµ nhËn thu nhËp. • VÒ mÆt x· héi, viÖc lµm cña d©n c - lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i tù nhiªn cña loµi ngêi, lµ c¬ së cña tiÕn bé x· héi, m«i trêng ph¸t triÓn toµn diÖn vµ sù tù kh¼ng ®Þnh x· héi cña c¸ nh©n. 4
• ViÖc lµm cã thÓ xem xÐt nh mét trong nh÷ng nhu cÇu sèng c¬ b¶n cña nh©n d©n, mµ lµ ngêi chñ xíng viÖc h×nh thµnh lùc lîng s¶n xuÊt c¬ b¶n cña x· héi - lµ ngêi lao ®éng víi kh¶ n¨ng lao ®éng cña anh ta. • ViÖc lµm tån t¹i trong x· héi nh lµ hiÖn tîng cÇn thiÕt, thêng xuyªn ®îc t¸i s¶n xuÊt, ®èi víi tõng ngêi lao ®éng nã cã thÓ mang tÝnh gi¸n ®o¹n. ViÖc lµm thÓ hiÖn mét trong nhiÒu híng cña quan hÖ lao ®éng vÒ viÖc ®a trùc tiÕp ngêi lao ®éng vµo qu¸ tr×nh lao ®éng. • ViÖc lµm ®Þnh râ ®Æc tÝnh cña d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ so víi nh÷ng yÕu tè s¶n xuÊt vËt chÊt. • Chñ thÓ cña viÖc lµm - lµ nh÷ng c«ng d©n cã kh¶ n¨ng lao ®éng, ®èi tîng cña viÖc lµm - lµ nh÷ng chç lµm viÖc. 5
• Tãm l¹i • thø nhÊt, viÖc lµm tån t¹i ë tÊt c¶ mäi h×nh th¸i x· héi. • Thø hai, ®ã lµ mét tËp hîp nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a con ngêi vÒ viÖc ®¶m b¶o chç lµm viÖc vµ tham gia cña hä vµo ho¹t ®éng kinh tÕ. • Hay nãi c¸ch kh¸c, viÖc lµm còng lµ mét ph¹m trï cña thÞ trêng - nã x¸c ®Þnh khi thuª mét chç lµm viÖc nhÊt ®Þnh vµ chuyÓn ngêi thÊt nghiÖp thµnh ngêi lao ®éng. 6
5.2. B¶n chÊt cña viÖc lµm • Theo ILO th× “viÖc lµm cã thÓ ®îc hiÓu nh mét t×nh tr¹ng trong ®ã cã sù tr¶ c«ng b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt, do cã mét sù tham gia tÝch cùc, cã tÝnh chÊt c¸ nh©n vµ trùc tiÕp vµo nç lùc s¶n xuÊt”. • C¬ së ph¸p lý vÒ viÖc lµm ë ViÖt Nam: “Mäi ho¹t ®éng lao ®éng t¹o ra nguån thu nhËp kh«ng bÞ ph¸p luËt cÊm ®Òu ®îc thõa nhËn lµ viÖc lµm. Gi¶i quyÕt viÖc lµm, b¶o ®¶m cho mäi ngêi cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®Òu cã c¬ héi cã viÖc lµm lµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ níc, cña c¸c doanh nghiÖp vµ toµn x· héi”. 7
• Duy tr× viÖc lµm ®Çy ®ñ lµ môc ®Ých quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ x· héi cña bÊt kú nhµ níc nµo. • Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vÊn ®Ò viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng quan t©m cña khoa häc kinh tÕ. Ngêi ta cho r»ng, t¸i s¶n xuÊt më réng, ®Êt níc ph¸t triÓn kh«ng khñng kho¶ng sÏ t¹o ra nhanh chãng nh÷ng kh¶ n¨ng cÇn thiÕt ®Ó cã viÖc lµm ®Çy ®ñ cho toµn bé d©n sè cã kh¶ n¨ng lao ®éng, vµ hoµn toµn kh«ng cã thÊt nghiÖp. • Khi b¾t ®Çu chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cïng víi viÖc t¨ng nhanh thÊt nghiÖp th× vÊn ®Ò viÖc lµm cã ý nghÜa hµng ®Çu vµ nã thu hót sù quan t©m, chó ý cña c¸c nhµ nghiªn cøu, qu¶n lý vµ kinh 8 doanh.
Tù nguyÖn lao ®éng 5.3. Nh÷ng nguyªn t¾c Tù do lùa chän viÖc lµm cña viÖc lµm Gi¶i quyÕt ®ång bé vÊn ®Ò viÖc lµm 9
ViÖc lµm ®Çy ®ñ ViÖc lµm phô 5.4. C¸c ViÖc lµm kh«ng trän ngµy d¹ng viÖc ViÖc lµm tæng thÓ lµm ViÖc lµm ®éc lËp ViÖc lµm linh ho¹t ViÖc lµm t¹m thêi ViÖc lµm theo thêi vô ViÖc lµm kh«ng tiªu chuÈn ho¸ 10
5.4.1. ViÖc lµm ®Çy ®ñ • §Çy ®ñ ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ viÖc lµm chung cho tÊt c¶ mäi ngêi. • §ã lµ t×nh h×nh nÒn kinh tÕ, mµ trong ®ã tÊt c¶ nh÷ng ngêi mong muèn lµm viÖc ®Òu cã viÖc lµm víi møc l¬ng thùc tÕ khèng chÕ. • Khi tån t¹i viÖc lµm ®Çy ®ñ th× sè lîng ngêi ®i t×m viÖc lµm sÏ phï hîp gÇn víi sè lîng chç lµm viÖc tù do, mÆc dï chóng cã thÓ kh«ng trïng nhau theo nghÒ nghiÖp vµ chuyªn m«n. • Thµnh tùu viÖc lµm ®Çy ®ñ kh«ng thÓ ®¶m b¶o ®îc víi sù trî gióp chØ cña mét c¬ chÕ thÞ trêng, mµ ph¶i cÇn thiÕt thêng xuyªn ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh nµy tõ phÝa 11 nhµ níc vµ x· héi.
ViÖc lµm n¨ng suÊt (viÖc lµm t¹o ra nh÷ng phóc lîi vµ dÞch vô h÷u Ých) ViÖc lµm ®Çy ViÖc lµm hîp lý ®ñ cã 3 d¹ng (ph©n chia tèi u theo ngµnh vµ khu vùc l·nh thæ) ViÖc lµm hiÖu qu¶ (t¹o lîi nhuËn víi tæ chøc lao ®éng tiªn tiÕn, n¨ng suÊt cao) 12
Møc ®é lao ®éng chuyªn nghiÖp. Møc ®é viÖc lµm cña d©n sè cã kh¶ n¨ng lao ®éng HÖ thèng chØ sè ®¸nh gi¸ viÖc Tû lÖ ph©n chia nguån lao ®éng lµm ®Çy ®ñ. theo lÜnh vùc ho¹t ®éng CÊu tróc ph©n bæ hîp lý theo ngµnh vµ theo khu vùc Tèi u ho¸ cÊu tróc chuyªn m«n nghÒ nghiÖp 13
5.4.2 ViÖc lµm phô §ã lµ viÖc lµm thªm theo nhu cÇu hoÆc mong muèn cña ngêi lao ®éng ®Ó kiÕm thªm thu nhËp ë mét c«ng së kh¸c hoÆc lµ ngay t¹i chÝnh n¬i m×nh ®ang lµm viÖc. Nguyªn nh©n t×m kiÕm c«ng viÖc lµm thªm lµ: 1.Ngêi lao ®éng cã mong muèn t¨ng thu nhËp, khi mµ møc tiÒn thï lao ë chç lµm viÖc chÝnh kh«ng ®¶m b¶o ®îc nh÷ng ®ßi hái cë b¶n vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cho b¶n th©n hä. 14
2. Mong muèn thÓ hiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña b¶n th©n trªn thÞ trêng lao ®éng, thêng xuyªn xuÊt hiÖn ë nh÷ng ngêi cã nguy c¬ thÊt nghiÖp tiÒm Èn, cã nghi· lµ nh÷ng ngêi ®ang lµm viÖc h×nh thøc trong nÒn kinh tÕ, mµ nguy c¬ g¾n víi t×nh h×nh khñng kho¶ng cña xÝ nghiÖp cã thÓ trë thµnh thùc sù trong bÊt kú thêi ®iÓm nµo. Khi ®ã viÖc lµm phô xuÊt hiÖn nh mét “c¸i cÇu ®Æc biÖt” ®¶m b¶o thay thÕ chç lµm viÖc mµ kh«ng ph¶i tr¶i qua thêi kú thÊt nghiÖp vµ sÏ ®îc thÝch øng l©u dµi trong c«ng së míi. 15
HËu qu¶ tiªu cùc, ®èi víi ngêi lao ®éng ë viÖc lµm phô. • Thø nhÊt, t¨ng cêng ®é lao ®éng vµ t¨ng thêi gian lµm viÖc. • Thø hai, t¨ng cêng ®é lao ®éng trong ®iÒu kiÖn thêi gian lµm viÖc kh«ng ®îc ®Þnh møc sÏ dÉn ®Õn chç, con ngêi kh«ng kÞp kh«i phôc søc lùc cña m×nh ®Ó cho ngµy lµm viÖc tiÕp theo; søc lao ®éng cña anh ta kh«ng ®îc t¸i s¶n xuÊt nh chÊt lîng tríc ®©y vµ bÞ hao mßn qu¸ sím. §iÒu ®ã cã thÓ dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng sím, chÊn th¬ng s¶n xuÊt, th¬ng tËt, gi¶m b¶n lÜnh nghÒ nghiÖp, ë trong con ngêi anh ta bÞ x¸o trén nh·n quan theo híng chØ cã kÝch thÝch vËt chÊt. 16
5.4.3 ViÖc lµm kh«ng trän ngµy • ViÖc lµm kh«ng trän ngµy cã ®Æc ®iÓm c«ng viÖc trong chÕ ®é thêi gian lµm viÖc kh«ng trän ngµy: ngµy lµm viÖc hoÆc tuÇn lµm viÖc kh«ng ®Çy ®ñ, nghØ phÐp b¾t buéc kh«ng hëng l¬ng vµ v.v. • ViÖc lµm kh«ng trän ngµy ®em l¹i kh¶ n¨ng duy tr× ®éi ngò c¸n bé c¬ b¶n trong thêi kú sót gi¶m s¶n xuÊt cho ngêi thuª lao ®éng vµ nãi chung lµ c¬ ®éng ®îc thêi gian lµm viÖc phô thuéc vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt. 17
• §èi víi ngêi lao ®éng viÖc lµm kh«ng trän ngµy hoµn toµn cã thÓ chÊp nhËn ®îc vÝ dô nh: phô n÷ cã con nhá, lao ®éng lín tuæi, ngêi tµn tËt, thanh niªn võa ®i lµm võa ®i häc ®Òu rÊt cã lîi thÕ víi lo¹i h×nh viÖc lµm nµy. • Mét sè nhµ nghiªn cøu ®· xÕp viÖc lµm kh«ng trän ngµy vµo nhãm thÊt nghiÖp tiÒm Èn. 18
Nh÷ng nhãm sau ®îc xÕp vµo dÊu hiÖu thÊt nghiÖp tiÒm Èn: • viÖc lµm b¾t buéc kh«ng trän ngµy; • viÖc lµm qu¸ møc so víi nh÷ng ®Þnh møc tæ chøc lao ®éng b×nh thêng vµ s¶n xuÊt; • kh«ng ch¾c ch¾n cña viÖc lµm; • kh«ng æn ®Þnh cña viÖc lµm; • thu nhËp thÊp kh«ng chÝnh ®¸ng; • tiÕn hµnh thêng xuyªn nh÷ng c«ng viÖc, mµ c¬ b¶n thÊp h¬n chuyªn m«n cña ngêi lao ®éng; • cã nh÷ng dÊu hiÖu mÊt c©n ®èi trong nhu cÇu khi nhËn vµo lµm viÖc vµ nhiÒu yÕu tè kh¸c. 19
5.4.4. ViÖc lµm ®éc lËp §ã lµ c«ng viÖc theo chñ ®éng c¸ nh©n kh«ng thu nhËn lao ®éng lµm thuª khi s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c dÞch vô kh¸c nhau. §ång thêi ngêi lao ®éng lµm chñ nh÷ng ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh vµ tù tæ chøc c«ng viÖc cho m×nh. 20