Chuyên đề Văn hóa doanh nghiệp (Tài liệu dành cho đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa)

BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ<br /> CỤC PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP<br /> <br /> Chuyên đề<br /> VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP<br /> (Tài liệu dành cho đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực<br /> cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa)<br /> Biên soạn: PGS. TS. Nguyễn Mạnh Quân<br /> <br /> HÀ NỘI - 2012<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> CHƢƠNG I. VĂN HOÁ VÀ VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP .................................................. 1<br /> I/<br /> VĂN HOÁ LÀ GÌ? ............................................................................................................ 1<br /> 1.<br /> Tổng quan về văn hoá .......................................................................................................... 1<br /> 2.<br /> Vận dụng khái niệm văn hoá vào doanh nghiệp ............................................................. 4<br /> II/ VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP ............................................................................................ 4<br /> 1.<br /> Định nghĩa ........................................................................................................................... 4<br /> 2.<br /> Vai trò của văn hoá doanh nghiệp trong quản lý ................................................................. 5<br /> III/ CÁC DẤU HIỆU ĐẶC TRƢNG CỦA VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP .......................... 7<br /> 1.<br /> Các biểu trưng trực quan ..................................................................................................... 7<br /> 2.<br /> Các biểu trưng phi-trực quan ............................................................................................. 17<br /> CHƢƠNG II. TRIỂN KHAI VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP ................................................ 19<br /> I/<br /> QUÁ TRÌNH VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP ................................................................ 19<br /> 1.<br /> Quá trình phát triển Văn hoá doanh nghiệp ....................................................................... 19<br /> 2.<br /> <br /> Triển khai Văn hoá doanh nghiệp...................................................................................... 21<br /> <br /> II/ MỘT SỐ PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH VỀVĂN HOÁ DOANH NGHIỆP ............. 22<br /> 1.<br /> Phương pháp phân tích những người hữu quan (stakeholders‘ approach) ........................ 22<br /> 2.<br /> Phương pháp phản hồi 3600 ............................................................................................... 29<br /> CHƢƠNG III. XÁC ĐỊNH GIÁ TRỊ VÀ TRIẾT LÝ TRONG QUẢN LÝ......................... 32<br /> I/<br /> TRIẾT LÝ LÀ GÌ ? ......................................................................................................... 32<br /> 1.<br /> Triết lý đạođức, triết lý kinh doanh, triết lý quản lý .......................................................... 32<br /> 2.<br /> Giá trị ................................................................................................................................. 33<br /> 3.<br /> Nguyên tắc vận dụng ......................................................................................................... 34<br /> II/ LỰA CHỌN TRIẾT LÝ ĐỂ THEO ĐUỔI ..................................................................... 36<br /> 1.<br /> Triết lý Vị kỷ ..................................................................................................................... 36<br /> 2.<br /> Triết lý Vị lợi ..................................................................................................................... 37<br /> 3.<br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> Triết lý Đạo đức Hành vi ................................................................................................... 38<br /> Triết lý Đạo đức Công lý ................................................................................................... 39<br /> Triết lý Đạo đức Nhân cách ............................................................................................... 40<br /> <br /> III/ TRIẾT LÝ TRONG MỘT SỐ MÔ HÌNH VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP ĐIỂN<br /> HÌNH ................................................................................................................................ 41<br /> 1.<br /> Các dạng văn hoá tổ chức của Sethia và Klinow .............................................................. 41<br /> 2.<br /> Các dạng văn hoá tổ chức củaDaft .................................................................................... 43<br /> 3.<br /> Văn hoá quyền lực (power culture)- Harrison/Handy ....................................................... 44<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> Văn hoá vai trò (role culture)- Harrison/Handy ................................................................ 44<br /> Văn hoá nam nhi (tough-guy, macho culture) - Deal và Kennedy ................................... 45<br /> Văn hoá việc làm ra làm/chơi ra chơi (work-hard/play-hard culture) - Deal và<br /> Kennedy ............................................................................................................................. 46<br /> <br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> Văn hoá kinh tế hay văn hoá thị trường (rational hay market culture) - Quinn và<br /> McGrath ............................................................................................................................. 46<br /> Văn hoá triết lý hay văn hoá đặc thù (ideological hay adhocracy culture)- Quinn và<br /> McGrath ............................................................................................................................. 47<br /> <br /> CHƢƠNG IV. XÂY DỰNG PHONG CÁCH VỀ VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP .............. 49<br /> I/<br /> BẢN SẮC VÀ GIÁ TRỊ .................................................................................................. 49<br /> 1.<br /> Bản sắc là gì? ..................................................................................................................... 49<br /> 2.<br /> Bản sắc văn hoá doanh nghiệp .......................................................................................... 50<br /> II/ XÂY DỰNG PHONG CÁCH LÃNH ĐẠO MANG ĐẬM BẢN SẮC VĂN HOÁ<br /> DOANH NGHIỆP ........................................................................................................... 50<br /> 1.<br /> Lãnh đạo và phong cách lãnh đạo ..................................................................................... 50<br /> 2.<br /> Phát triển tố chất doanh nhân và phong cách lãnh đạo ...................................................... 64<br /> 3.<br /> Phát huy vai trò lãnhđạo trong quản lý .............................................................................. 69<br /> I/<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> QUẢN LÝ BẰNG VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP ........................................................ 84<br /> Thế nào là Quản lý Bằng Văn hoá doanh nghiệp? ............................................................ 84<br /> Các nội dung cơ bản của Quản lý Bằng Văn hoá doanh nghiệp ....................................... 85<br /> Tập hợp thông tin để xây dựng tài liệu Văn hoá doanh nghiệp ......................................... 87<br /> <br /> II/ XÂY DỰNG NỘI DUNG TÀI LIỆU VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP .......................... 89<br /> 1.<br /> Tầm nhìn ............................................................................................................................ 89<br /> 2.<br /> Sứ mệnh ............................................................................................................................. 90<br /> 3.<br /> Giá trị cốt lõi ...................................................................................................................... 91<br /> 4.<br /> Nguyên tắc hành động, phong cách lãnhđạo ..................................................................... 92<br /> 5.<br /> Chuẩn mực hành vi, Bộ quy tắc ứng xử (COC – Code Of Conduct) ...................................... 94<br /> 6.<br /> Các tiêu chuẩn giao ước .................................................................................................... 95<br /> 7.<br /> Khuôn mẫu hành vi ........................................................................................................... 96<br /> 8.<br /> Phương châm điều hành .................................................................................................... 96<br /> 9.<br /> <br /> Biện pháp quản lý .............................................................................................................. 97<br /> <br /> III/ XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH ĐẠO ĐỨC VÀ VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP ...... 99<br /> 1.<br /> Vai trò của chương trình đạo đức và văn hoá doanh nghiệp ............................................. 99<br /> 2.<br /> Xây dựng chương trình đạo đức và văn hoá doanh nghiệp ............................................. 100<br /> 3.<br /> Hiệu lực của chương trình đạo đức và văn hoá doanh nghiệp ........................................ 101<br /> <br /> CHƢƠNG I. VĂN HOÁ VÀ VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP<br /> I/ VĂN HOÁ LÀ GÌ?<br /> 1. Tổng quan về văn hoá<br /> Văn hoá là một phạm trù rất rộng, phản ánh mọi mặt của đời sống con người. Văn<br /> hóa vừa là sản phẩm sáng tạo của loài người, vừa là giá trị tạo nên cuộc sống của con<br /> người và sự tiến bộ của nhân loại. Biểu hiện của văn hoá trong cuộc sống rất phong phú;<br /> Tuy nhiên, có thể nhận ra và phân biệt thông qua những dấu hiệu điển hình, đặc điểm bản<br /> sắc đặc trưng về lịch sử, địa lý, tôn giáo, truyền thống phong tục nghi lễ, biểu tượng, linh<br /> vật, truyền thuyết, huyền thoại, sự tích, nhân vật anh hùng, ngôn ngữ, chữ viết, văn hoá<br /> phẩm, ấn phẩm lưu truyền. Văn hoá là một chủ đề được nghiên cứu rất nhiều và từ rất lâu.<br /> Hình 1.1: Dấu hiệu nhận diện văn hoá<br /> <br /> B¶n s¾c v¨n hãa thÓ hiÖn qua...<br /> •<br /> <br /> LÞch sö, ®Þa lý<br /> <br /> •<br /> <br /> T«n gi¸o<br /> <br /> •<br /> <br /> TruyÒn thèng,<br /> phong tôc, nghi lÔ<br /> <br /> •<br /> <br /> BiÓu tƣîng, linh vËt<br /> <br /> •<br /> <br /> TruyÒn thuyÕt,<br /> huyÒn tho¹i, sù<br /> <br /> tÝch, anh hïng,<br /> •<br /> <br /> Ng«n ng÷<br /> <br /> •<br /> <br /> V¨n hãa phẩm, chữ<br /> <br /> viết, Ên phÈm<br /> <br /> Có nhiều cách tiếp cận khi nghiên cứu về văn hoá và về vai trò của văn hoá đối với<br /> đời sống con người. Chính vì lẽ đó, có rất nhiều định nghĩa về văn hoá, phản ánh cách tiếp<br /> cận khác nhau, mục đích nghiên cứu khác nhau, phạm vi, đối tượng nghiên cứu xác định<br /> và phương pháp nghiên cứu khác nhau. Theo đó, văn hoá doanh nghiệp là cách nghiên<br /> cứu phản ánh cách tiếp cận từ góc độ quản lý thực hành trong doanh nghiệp với tư cách<br /> một công cụ quản lý vận dụng để điều hành doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế thị<br /> trường toàn cầu hoá ngày nay.<br /> Quan niệm của người phương Tây và người phương Đông về văn hoá có những<br /> điềm chung nhưng cũng có những điểm khác nhau, Hình 1.2. Điểm chung giữa hai quan<br /> điểm thể hiện ở chỗ văn hoá bao gồm nhiều tầng, lớp thể hiện những giá trị khác nhau<br /> được biểu hiện bằng những dấu hiệu khác nhau về khả năng nhận biết.<br /> <br /> 1<br /> <br />