Chuyển đổi giới tính, nuôi vỗ thành thục, sinh sản và ương nuôi thành công cá Song vằn

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

80
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cá Song vằn, miền Nam gọi là cá Mú cọp hay cá Mú hoa nâu, tên tiếng Anh là Tiger Grouper hay Flowery Cod; tên khoa học là Epinephelus fuscoguttatus Forsskal 1775. Cá Song vằn phân bố chủ yếu ở vùng biển nhiệt đới châu á – Thái Bình D-ơng, từ vĩ tuyến 350 Bắc đến 270 Nam và kinh tuyến 390 Đông đến 1710 Tây, từ biển Đỏ đến đảo Fiji và từ bắc Tonga đến nam Nhật Bản và xuống đến Great Barrier Reef của Australia; ở Samoa và Puapa New Guinea. Th-ờng gặp cá Song vằn ở các vùng cửa sông và các rạn san hô có độ sâu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuyển đổi giới tính, nuôi vỗ thành thục, sinh sản và ương nuôi thành công cá Song vằn

Tạp chí Khoa học và Phát triển 2010: Tập 8, số 3: 472 - 480 TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI CHUYÓN §æI GIíI TÝNH, NU¤I Vç THμNH THôC, SINH S¶N Vμ ¦¥NG NU¤I THμNH C¤NG C¸ SONG V»N (Epinephelus fuscoguttatus) Sex Reversal, Broodstock Management and Seed Production of Tiger Grouper (Epinephelus fuscoguttatus) Lê Xân, Nguyễn Hữu Tích, Nguyễn Đức Tuấn Viện nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản I. Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh Địa chỉ email tác giả liên hệ :Lexan@ria1.org Ngày gửi đăng : 02.02.2010 ; Ngày chấp nhận : 10.03.2010 TÓM TẮT Cá Song vằn (Epinephelus fuscoguttatus Forsskal 1775) là loài cá rạn san hô có giá trị kinh tế cao. Tổng số 250 con cá bố mẹ được tuyển chọn từ đàn cá hương nhập từ Đài Loan và Inđônexia năm 2003 và được nuôi vỗ tại Cát Bà, Hải Phòng. Sau quá trình nuôi vỗ, tỷ lệ thành thục của cá cái đạt 35% và cá đực 27%. Sử dụng hormone 17 α- Methyltestosterone chuyển đổi giới tính đạt tỷ lệ cá chuyển đổi giới tính thành đực là 28,33%. Trong điều kiện nhiệt độ từ 25 - 300C, độ mặn 26 - 29 ppt, pH 7,5 - 8,3; ương nuôi sử dụng thức ăn là luân trùng, nauplius của artemia, artemia trưởng thành và thức ăn tổng hợp, tỷ lệ sống của cá sau 35 ngày ương nuôi từ cá bột lên cá hương đạt 2,8%. Từ khoá: Cá song vằn, nuôi vỗ thành thục, sinh sản, ương nuôi. SUMMARY Tiger grouper (Epinephelus fuscoguttatus Forsskal 1775) is coralfish that has high economic value. A total of 250 broodstock were selected from the introduced fingerling stock in Catba, Haiphong which were introduced from Indonesia and Taiwan in 2003. After five months of broodstock management, the ratios of mature were 35% for females and 27% for males. The efficiency of sex reversal was 28.33% males by using 17α- Methyltestosterone. In the nursing conditions of temperature 25 - 300C, salinity 26 - 29 ppt, pH 7.5 - 8.3, feeding with rotifer, nauplius of artemia, adult of artemia and artificial diet, the survival rate of nursing from newly hatched larvae to fry of 35 days old was 2.8%. Key words: Broodstock management, nursing, spawning, tiger grouper. 1. §ÆT VÊN §Ò ë Samoa vμ Puapa New Guinea. Th−êng gÆp C¸ Song v»n, miÒn Nam gäi lμ c¸ Mó c¸ Song v»n ë c¸c vïng cöa s«ng vμ c¸c r¹n cäp hay c¸ Mó hoa n©u, tªn tiÕng Anh lμ san h« cã ®é s©u ®Õn 60 m (Fishbase, 2010). Tiger Grouper hay Flowery Cod; tªn khoa HiÖn nay, c¸ Song v»n rÊt ®−îc −a thÝch häc lμ Epinephelus fuscoguttatus Forsskal ®Ó ®−a vμo nu«i, do loμi nμy cã tèc ®é t¨ng 1775. C¸ Song v»n ph©n bè chñ yÕu ë vïng tr−ëng nhanh, kü thuËt nu«i th−¬ng phÈm biÓn nhiÖt ®íi ch©u ¸ – Th¸i B×nh D−¬ng, tõ ®¬n gi¶n, gi¸ trÞ kinh tÕ cao vμ ®Æc biÖt Ýt vÜ tuyÕn 350 B¾c ®Õn 270 Nam vμ kinh tuyÕn bÖnh do c¸ cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh tèt. Trªn 390 §«ng ®Õn 1710 T©y, tõ biÓn §á ®Õn ®¶o thÞ tr−êng Hång K«ng vμ Trung Quèc, c¸ Fiji vμ tõ b¾c Tonga ®Õn nam NhËt B¶n vμ Song v»n th−¬ng phÈm lu«n lμ mét trong xuèng ®Õn Great Barrier Reef cña Australia; nh÷ng ®èi t−îng cã gi¸ b¸n cao nhÊt vμ æn 472
Chuyển đổi giới tính, nuôi vỗ thành thục, sinh sản và ương nuôi thành công cá Song vằn... ®Þnh nhÊt. Gi¸ trung b×nh cña c¸ nμy lu«n tõ §μi Loan, ®Ó t×m hiÓu ®Æc ®iÓm sinh häc, duy tr× ë kho¶ng 18,18 – 31,72 USD/kg (Fish sinh s¶n, t¹o ®μn c¸ bè mÑ, tiÕn tíi nghiªn Marketing Organization, 2010). §©y lμ mét cøu c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ Song v»n loμi c¸ biÓn quan träng mμ c¸c n−íc trong (Lª X©n, 2004). N¨m 2007, 250 con c¸ bè mÑ khu vùc ®ang tËp trung nghiªn cøu vμ ph¸t hËu bÞ ®−îc tuyÓn chän tõ 2 nguån §μi Loan triÓn thμnh ®èi t−îng nu«i chñ lùc. vμ In®«nexia ®· ®−îc ®−a vμo nghiªn cøu, C¸ Song v»n lμ mét ®èi t−îng nu«i triÓn víi môc ®Ých sinh s¶n thμnh c«ng gièng c¸ väng nh−ng kü thuËt sinh s¶n nh©n t¹o c¸ Song v»n, gãp phÇn x©y dùng ®μn c¸ bè mÑ Song v»n phøc t¹p h¬n so víi mét sè loμi c¸ vμ hËu bÞ mét ®èi t−îng c¸ biÓn cã gi¸ trÞ biÓn kh¸c, míi chØ cã mét sè Ýt quèc gia kinh tÕ cao phôc vô s¶n xuÊt. Bμi b¸o nμy thμnh c«ng trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng tr×nh bμy kÕt qu¶ nghiªn cøu ban ®Çu vÒ ®èi t−îng nμy. V× vËy, sè l−îng c¸ gièng s¶n chuyÓn giíi tÝnh, sinh s¶n nh©n t¹o vμ −¬ng xuÊt nh©n t¹o Ýt, ch−a ®¸p øng ®ñ cho nhu gièng c¸ Song v»n. cÇu nu«i. N¨m 1999, lÇn ®Çu tiªn §μi Loan 2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU nghiªn cøu s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o c¸ Song v»n thμnh c«ng. TiÕp ®ã lμ Indonexia, 2.1. Ph−¬ng ph¸p chuyÓn giíi tÝnh Malaixia (2002) vμ óc (2005) víi mét sè Sö dông ®ång thêi 02 ph−¬ng ph¸p thμnh c«ng b−íc ®Çu trong nghiªn cøu s¶n chuyÓn giíi tÝnh ®Ó chuyÓn giíi tÝnh mét sè xuÊt gièng nh©n t¹o. Tuy nhiªn, quy tr×nh c¸ thÓ, cô thÓ nh− sau: s¶n xuÊt gièng vÉn ch−a æn ®Þnh, tû lÖ sèng - ChuyÓn giíi tÝnh tù nhiªn (kh«ng sö thÊp h¬n 10% ®Õn giai ®o¹n c¸ h−¬ng. dông hormon kÝch thÝch h×nh thμnh giíi ë ViÖt Nam, c¸ Song v»n ph©n bè ë hÇu tÝnh): Trong 02 n¨m 2007 vμ 2008, 60 c¸ hÕt c¸c vïng biÓn, nhÊt lμ c¸c vïng biÓn Song v»n c¸i cì 4 - 5 kg/con, ®−îc lùa chän ®Ó Nam Trung Bé vμ Nam Bé nh−ng Ýt b¾t gÆp. theo dâi chuyÓn ®æi giíi tÝnh tù nhiªn. Cho ®Õn nay, ch−a cã c«ng tr×nh nghiªn - ChuyÓn giíi tÝnh cã sö dông 17α - cøu vÒ ®Æc ®iÓm sinh häc sinh s¶n vμ s¶n Methyl Testosterone (17 - MT): 60 c¸ Song xuÊt gièng nh©n t¹o c¸ Song v»n nμo ®−îc v»n c¸i cì 4 - 5 kg/con, ®−îc lùa chän ®Ó thùc hiÖn. NhËn thøc ®−îc tÇm quan träng chuyÓn ®æi giíi tÝnh b»ng hormon, sö dông cña ®èi t−îng c¸ Song v»n ®èi víi chiÕn l−îc kÕt hîp ®ång thêi 02 ph−¬ng thøc cho ¨n vμ ph¸t triÓn cña ngμnh thuû s¶n ViÖt Nam tiªm c¬ ®Ó ®−a 17α - MT vμo c¬ thÓ c¸ cÇn trong t−¬ng lai, n¨m 2003, ViÖn nghiªn cøu chuyÓn giíi tÝnh. Thêi gian ®¸nh gi¸ hiÖu Nu«i trång thuû s¶n I ®· nhËp 2000 con c¸ qu¶ cña viÖc sö dông17α- MT trong 02 n¨m, h−¬ng (2,5 - 3 cm) tõ In®onexia vμ 1500 con 2007 vμ 2008. B¶ng 1. LiÒu l−îng vμ tÇn suÊt sö dông hormon 17α - MT kÝch thÝch chuyÓn giíi tÝnh cho c¸ Song v»n Cho ăn Tiêm Thời gian Liều lượng Tần suất Liều lượng Tần suất (mg/kg) (Ngày/lần) (mg/kg) (Ngày/lần) Tháng 1 – tháng 3 3,5 5 1,0 20 Tháng 4 – tháng 6 5 5 1,5 20 473
Lê Xân, Nguyễn Hữu Tích, Nguyễn Đức Tuấn 2.2. Nu«i vç thμnh thôc 2.4. ¦¬ng nu«i Êu trïng C¸ bè mÑ ®−îc nu«i trong lång cã kÝch Trøng c¸ Song v»n ®−îc Êp t¹i Trung th−íc 334 m, cì m¾t l−íi 2a = 3 cm. Nu«i vç t©m Quèc gia gièng H¶i s¶n miÒn B¾c t¹i x· víi mËt ®é 1,5 kg c¸ nu«i/m3. Thøc ¨n sö Xu©n §¸m, C¸t H¶i, H¶i Phßng. Trøng ®−îc dông ®Ó nu«i vç lμ c¸c lo¹i c¸ t−¬i chÊt l−îng Êp trong bÓ 400 L, mËt ®é Êp 500 trøng/L, cã cao nh− c¸ Nh©m, c¸ Nôc, c¸ Mùc. Ngoμi ra, sôc khÝ ®¶m b¶o hμm l−îng oxi 5 - 6 mg/L, ®Þnh kú cã bæ sung c¸c lo¹i vitamin, kho¸ng ®é mÆn n−íc Êp trøng æn ®Þnh 30 – 33 ppt. chÊt. LiÒu l−îng bæ sung sÏ kh¸c nhau gi÷a Sau khi trøng në, c¸ bét ®−îc −¬ng trong bÓ c¸c ®μn bè mÑ vμ gi÷a c¸c kho¶ng thêi gian dung tÝch 10 m3, ®é s©u 1,2 m, bÓ ®Æt trong nu«i vç. KhÈu phÇn ¨n cho c¸ bè mÑ lμ: 3% nhμ cã m¸i che, c−êng ®é ¸nh s¸ng 1200 - träng l−îng c¬ thÓ/ngμy. Thêi gian nu«i vç tõ 1500 lux, tr¸nh ¸nh s¸ng trùc tiÕp. MËt ®é th¸ng 1 ®Õn gi÷a th¸ng 6. Êu trïng ban ®Çu 20 - 30 con/L. 2.3. Sinh s¶n Ch¨m sãc qu¶n lý (h×nh 1): Møc n−íc Trong qu¸ tr×nh nu«i vç, ®Þnh kú kiÓm cÊp ban ®Çu vμo bÓ −¬ng lμ 50% thÓ tÝch bÓ tra ®é thμnh thôc cña c¸ ®Ó x¸c ®Þnh thêi nu«i, trong giai ®o¹n ®Çu (®Õn 11 ngμy tuæi) ®iÓm cho c¸ sinh s¶n. kh«ng thay n−íc, hμng ngμy chØ thªm n−íc X¸c ®Þnh c¸c giai ®o¹n thμnh thôc th«ng t¶o vμo bÓ −¬ng, b¾t ®Çu tõ ngμy thø 11 th× qua kÝch th−íc no·n bμo vμ ®Æc ®iÓm h×nh thay 10 – 20% n−íc, cÊp n−íc míi s¹ch vμo th¸i ngoμi cña tuyÕn sinh dôc. §èi víi c¸ c¸i, bÓ −¬ng, ngμy thø 25 trë ®i th× thay 50 – dïng que th¨m trøng lμ èng sillicon ®Ó th¨m 100% l−îng n−íc trong bÓ mçi ngμy; Giai hót trøng vμ ®o kÝch th−íc no·n bμo b»ng ®o¹n ®Çu sôc khÝ nhÑ, tr¸nh x¸o ®éng m¹nh, th−íc micrometer qua kÝnh hiÓn vi quang ®iÒu chØnh sôc khÝ t¨ng dÇn tuú theo mËt ®é, häc. Trøng thμnh thôc tèt lμ trøng t¸ch rêi kÝch th−íc c¸ trong qu¸ tr×nh −¬ng; ViÖc nhau, trßn ®Òu, trøng chøa ®Çy no·n bμo. §èi víi c¸ ®ùc, chän nh÷ng con khi vuèt xiph«ng b¾t ®Çu tõ ngμy thø 10, xiph«ng kiÓm tra cã sÑ mμu tr¾ng ®ôc, tan nhanh ph¶i rÊt nhÑ nhμng, kh«ng x¸o ®éng n−íc. trong n−íc. Khi cho c¸ ¨n thøc ¨n c«ng nghiÖp th× C¸ Song v»n bè mÑ ®ñ ®iÒu kiÖn thμnh xiph«ng 2 lÇn/ngμy vμo 10h s¸ng vμ 17h thôc ®−îc ®−a lªn bÓ ®Î víi tû lÖ c¸ c¸i:c¸ chiÒu. C¸c yÕu tè m«i tr−êng ®−îc kiÓm tra ®ùc lμ 1:1. hμng ngμy vμo 6 giê vμ 14 giê. Sö dông hai BÓ ®Î h×nh trô trßn cã thÓ tÝch 90m3, s©u loμi t¶o lμ Isochrysis galbana vμ 2,5m, ®−îc ®Æt trong nhμ x−ëng cã m¸i che, Nannochloropsis oculata ®−îc cho vμo bÓ cã hÖ thèng n−íc ch¶y vßng trßn. BÓ cã −¬ng Êu trïng b¾t ®Çu tõ ngμy thø 2 ®Õn ®−êng dÉn ë thμnh bÓ ®Ó thu trøng ra bÓ thu ngμy thø 20 víi mËt ®é 3.105 tb/mL; Lu©n vμ Êp trøng. Nghiªn cøu ®· tiÕn hμnh hai trïng ®−îc c−êng ho¸ b»ng DHA selco ph−¬ng ph¸p kÝch thÝch sinh s¶n: (1) kÝch protein, cho vμo bÓ ngμy thø 3 khi c¸ b¾t ®Çu thÝch sinh s¶n tù nhiªn b»ng c¸ch t¹o dßng më miÖng vμ duy tr× mËt ®é lu©n trïng ë 10 - n−íc ch¶y víi tèc ®é 20 m3/h vμ thay 300% 15 con/mL. Thêi gian cho ¨n lu©n trïng kÐo n−íc/ngμy; (2) kÝch thÝch sinh s¶n sö dông dμi ®Õn ngμy 20; Naupli Artemia b¾t ®Çu cho kÝch dôc tè HCG kÕt hîp víi LRHa, tiªm mét ¨n vμo ngμy thø 12, cho ¨n víi mËt ®é ban lÇn víi liÒu l−îng 1000UI HCG + 2 mg LRHa ®Çu 1 - 2con/mL; Thøc ¨n tæng hîp sö dông cho 1 kg c¸ c¸i, liÒu tiªm cho c¸ ®ùc b»ng so víi c¸ c¸i. lμ thøc ¨n cao cÊp Otohime NhËt B¶n (lo¹i C¸ ®−îc cho ®Î ë Trung t©m Quèc gia C1), ®−îc b¾t ®Çu luyÖn cho c¸ ¨n vμo ngμy gièng H¶i s¶n miÒn B¾c, Xu©n §¸m – C¸t thø 20. Cì thøc ¨n tõ 0,2 - 0,4 mm thay ®æi H¶i - H¶i Phßng. tuú theo kÝch cì c¸. 474
Chuyển đổi giới tính, nuôi vỗ thành thục, sinh sản và ương nuôi thành công cá Song vằn... B¶ng 2. LiÒu l−îng vitamin* bæ sung cho ®μn c¸ chuyÓn giíi tÝnh ®ùc b»ng 17α -MT Vit A Vit B1 Vit C Vit E Vit TH Vit D Omega Khoáng Thời gian (IU) (mg) (mg) (IU) (mg) (IU) (IU) (mg) Tháng 1 - Tháng 3 0 10 50 0 100 0 0 11 Tháng 4 - Tháng 6 1500 15 75 0 200 0 400 11 * Đơn vị tính dựa theo khối lượng cá bố mẹ B¶ng 3. LiÒu l−îng vitamin* bæ sung cho ®μn c¸ chuyÓn giíi tÝnh tù nhiªn Vit A Vit B1 Vit C Vit E Vit TH Vit D Omega Khoáng Thời gian (IU) (mg) (mg) (IU) (mg) (IU) (IU) (mg) Tháng 1 - Tháng 3 2000 5 20 100 30 200 0 11 Tháng 4 - Tháng 6 3000 10 30 200 40 250 400 15 * Đơn vị tính dựa theo khối lượng cá bố mẹ Ngày tuổi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Tảo Nannochloropsis oculata và Isochrysis galbana 3.105tb/mL Luân trùng 10 - 15 ct/mL Naupli Artemia 1-2 ct/mL Artemia trưởng thành Thức ăn tổng hợp Thay nước 10 - 20%/ngày Thay nước 50 - 100% /ngày xiphong đáy bể 1 lần/ngày xiphong đáy bể 2 lần/ngày H×nh 1. Tãm t¾t c¸c c«ng viÖc ch¨m sãc qu¶n lý trong qu¸ tr×nh −¬ng c¸ Song v»n 2.5. Ph©n tÝch vμ xö lý sè liÖu tuæi 6+ lμ c¸i, sau ®ã mét sè c¸ c¸i chuyÓn Sè liÖu vÒ tû lÖ chuyÓn ®æi giíi tÝnh ®−îc thμnh c¸ ®ùc. V× vËy, trong tù nhiªn sè l−îng c¸ ®ùc th−êng rÊt Ýt. Trong s¶n xuÊt gièng so s¸nh vμ kiÓm ®Þnh b»ng gi¸ trÞ 2, ph©n nh©n t¹o, ®Ó cã ®ñ sè l−îng c¸ ®ùc c¸ Song tÝch thèng kª m« t¶ trªn phÇn mÒm Excel víi v»n tham gia sinh s¶n, biÖn ph¸p kü thuËt møc ý nghÜa P
Lê Xân, Nguyễn Hữu Tích, Nguyễn Đức Tuấn (17 c¸ thÓ) (B¶ng 4). KÕt qu¶ nμy cho thÊy, kh¸ng bÖnh tèt cña c¸ Song v»n nªn tû lÖ hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông hormone sinh dôc sèng rÊt cao (100%). ®ùc 17α-MT so víi ph−¬ng ph¸p chuyÓn ®æi 3.2. Sinh s¶n vμ −¬ng nu«i Êu trïng giíi tÝnh tù nhiªn trong chuyÓn ®æi giíi tÝnh 3.2.1. Sinh s¶n c¸ Song v»n. Tuy nhiªn, kÕt qu¶ cßn thÊp nÕu so víi mét sè ®èi t−îng c¸ kh¸c, khi tiÕn Hai ph−¬ng ph¸p sinh s¶n tù nhiªn vμ hμnh trong ®iÒu kiÖn t−¬ng tù ®èi víi c¸ sö dông kÝch dôc tè ®Òu cho kÕt qu¶ lμ tû lÖ ®Î cao 93,4% vμ 95,1%. Tuy nhiªn, thêi gian Song chuét (Cromileptes altivelis) vμ c¸ Song ®Î cña 2 ph−¬ng ph¸p lμ kh¸c nhau. Ph−¬ng chÊm n©u (Epinephelus coioides), t¸c gi¶ ®· ph¸p kÝch thÝch sinh th¸i cã thêi gian ®Î thu ®−îc kÕt qu¶ t−¬ng øng lμ 96,4% (Lª X©n trøng cña c¸ kÐo dμi trong 5 - 7 ngμy, vμ ctv., 2009) vμ 80 - 90% (Lª X©n, 2005). ph−¬ng ph¸p tiªm kÝch dôc tè thêi gian ®Î 3.1.2. Nu«i vç thμnh thôc cña c¸ chØ trong 2 - 3 ngμy. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho c¸ Song v»n ®Î tù nhiªn ë thÝ Nu«i vç c¸ bè mÑ cho ®Î lμ mét trong nghiÖm nμy (93,4%) cao h¬n so víi kÕt qu¶ nh÷ng kh©u kü thuËt quan träng ¶nh h−ëng nghiªn cøu sinh s¶n tù nhiªn ë c¸ Song rÊt lín tíi viÖc thμnh c«ng hay thÊt b¹i cña chuét (20%) khi tiÕn hμnh ë ®iÒu kiÖn t−¬ng viÖc s¶n xuÊt gièng c¸ Song nãi chung vμ c¸ tù. KÕt hîp víi kÕt qu¶ nghiªn cøu, sö dông Song v»n nãi riªng. Bëi v×, viÖc nu«i vç c¸ bè kÕt hîp kÝch dôc tè HCG vμ LRHa trong sinh mÑ thμnh thôc cã ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng s¶n c¸ Song chuét (92,4%) cña t¸c gi¶ trong trøng c¸ ®Î ra vμ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi cïng thêi gian vμ ®iÒu kiÖn cho thÊy tÝnh æn chÊt l−îng Êu trïng trong qu¸ tr×nh −¬ng ®Þnh cña quy tr×nh c«ng nghÖ sinh s¶n nh©n nu«i, chØ cã nh÷ng ®μn c¸ bè mÑ khoÎ m¹nh, t¹o c¸ Song b»ng viÖc sö dông kÝch dôc tè ®Î ra trøng chÊt l−îng tèt míi cã thÓ ®¶m (Lª X©n vμ ctv., 2009). b¶o cho nh÷ng mÎ −¬ng c¸ Song thμnh c«ng. 3.2.2. Tû lÖ sèng cña c¸ Song v»n trong qu¸ Víi ®iÒu kiÖn ë miÒn B¾c, c¸ Song v»n cã tr×nh biÕn th¸i tõ c¸ bét lªn c¸ h−¬ng thÓ sinh s¶n trong thêi gian tõ th¸ng 6 ®Õn C¸ Song v»n cã tèc ®é sinh tr−ëng th¸ng 9. Thêi gian nu«i vç ®−îc b¾t ®Çu tõ nhanh vμ thêi gian hoμn thμnh biÕn th¸i th¸ng 1. ng¾n h¬n so víi mét sè loμi c¸ Song kh¸c Tû lÖ thμnh thôc kh¸ thÊp 27% ®èi víi nh− c¸ Song chuét, Song chÊm n©u. NÕu nh− c¸ ®ùc vμ 35% ®èi víi c¸ c¸i (B¶ng 5), do thêi phÇn lín c¸c loμi c¸ Song ph¶i mÊt tõ 40 – ®iÓm tiÕn hμnh thÝ nghiÖm (mïa ®«ng 2008 - 50 ngμy ®Ó hoμn thμnh biÕn th¸i th× trong 2009), miÒn b¾c tr¶i qua mét mïa ®«ng kÐo nghiªn cøu c¸ Song v»n chØ ph¶i mÊt 35 dμi, nhiÖt ®é xuèng thÊp vμ cã nhiÒu biÕn ngμy ®Ó hoμn thμnh giai ®o¹n nμy. ®éng. C¸ bè mÑ trong thêi gian ®ã l−êi vËn Còng gièng nh− c¸c loμi c¸ Song kh¸c, ®éng, ¨n rÊt kÐm vμ kh«ng ®Òu cho nªn viÖc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ giai ®o¹n c¸ bét lªn c¸ h−¬ng, c¸ Song v»n thay ®æi rÊt cho ¨n hormone còng nh− thøc ¨n bæ sung lμ nhiÒu vÒ h×nh d¹ng. Khi míi në, Êu trïng c¸ rÊt khã kh¨n. §iÒu nμy ®· phÇn nμo ¶nh trong suèt, cã tæng chiÒu dμi kho¶ng 2,8mm. h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh nu«i vç vμ chuyÓn ®æi Khi ®¹t kÝch th−íc kho¶ng 4,8mm lμ lóc Êu giíi tÝnh b»ng ph−¬ng thøc cho ¨n. trïng 7 ngμy tuæi, c¸ xuÊt hiÖn 1 gai ë l−ng §iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp (17,2 – 21,7oC), vμ 2 gai ë ngùc. C¸c gai nμy ph¸t triÓn dμi ®é mÆn cao (32 – 33 ppt) lμ thêi ®iÓm c¸c loμi tèi ®a vμo kho¶ng 17 – 20 ngμy tuæi, sau ®ã c¸ biÓn th−êng bÞ c¸c bÖnh do ngo¹i ký sinh c¸c gai nμy ng¾n dÇn vμ mÊt ®i. C¸ “rông trïng, lë loÐt vμ th−êng g©y ra tû lÖ chÕt cao, gai” thÓ hiÖn c¸ ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh biÕn nh−ng trong thÝ nghiÖm kh«ng quan s¸t th¸i tõ c¸ bét lªn c¸ h−¬ng. C¸ h−¬ng cã tæng thÊy hiÖn t−îng nμy ë c¸ Song v»n. §iÒu nμy chiÒu dμi c¬ thÓ 3 – 3,5cm, cã h×nh d¹ng, cÊu chøng tá chÕ ®é nu«i vç tèt vμ ph−¬ng ph¸p t¹o vμ mang ®Çy ®ñ tËp tÝnh ®Æc tr−ng cho phßng bÖnh hîp lý, kÕt hîp víi kh¶ n¨ng loμi cña c¸ tr−ëng thμnh (H×nh 2). 476
Chuyển đổi giới tính, nuôi vỗ thành thục, sinh sản và ương nuôi thành công cá Song vằn... B¶ng 4. Tû lÖ chuyÓn ®æi giíi tÝnh c¸ Song v»n theo hai ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau Tổng số lượng cá thí nghiệm Tổng số cá đực Tỷ lệ Nội dung thí nghiệm Tuổi (con) (con) (%) + + Cá tự chuyển đổi giới tính 5 - 6 60 2 3,33 Cá được bổ sung 17α-MT để chuyển đổi + + *** 5 - 6 60 17 28,33 giới tính ***: Kiểm định χ2 sai khác ý nghĩa so với đối chứng (P
Lê Xân, Nguyễn Hữu Tích, Nguyễn Đức Tuấn mËt ®é thøc ¨n, kÝch th−íc thøc ¨n, vμ ®é hÕt søc quan träng. m¹nh yÕu cña sôc khÝ ¶nh h−ëng rÊt lín tíi Giai ®o¹n c¸ h−¬ng, c¸ Song v»n thÓ kh¶ n¨ng b¾t måi cña c¸, khi c¸c yÕu tè nμy hiÖn ®Æc tÝnh næi bËt cña loμi thÝch ¨n thÞt kh«ng phï hîp c¸ cã thÓ bÞ sèc, yÕu, kh«ng vμ s¨n måi ®éng, nªn trong qu¸ tr×nh −¬ng thÓ b¾t ®−îc måi vμ chÕt. Quan s¸t thÊy c¸ Song v»n hiÖn t−îng ¨n thÞt lÉn nhau trong d¹ dμy cña Êu trïng c¸ Song v»n chÕt quan s¸t thÊy th−êng xuyªn vμ lμ nguyªn giai ®o¹n nμy ®Òu kh«ng thÊy cã thøc ¨n. nh©n lμm tû lÖ sèng thÊp ë giai ®o¹n nμy. Còng gièng nh− c¸c loμi c¸ Song kh¸c, Trong c¸c thÝ nghiÖm, víi ®iÒu kiÖn giai ®o¹n Êu trïng cña c¸ Song v»n cã giai nhiÖt ®é n−íc dao ®éng 25 – 30oC, ®é mÆn 26 ®o¹n “mäc gai”, giai ®o¹n nμy b¾t ®Çu tõ 7 – 29 ppt, pH 7,5 – 8,3, hμm l−îng «xy hoμ ngμy tuæi cho tíi kho¶ng ngμy 30. Mçi Êu tan 5,5 - 6,5 mg/L; Êu trïng c¸ Song v»n ®· trïng sÏ cã 1 gai ë v©y l−ng vμ 2 gai ë v©y hoμn thμnh giai ®o¹n biÕn th¸i tõ c¸ bét lªn ngùc, c¸c gai nμy cã thÓ dμi gÊp 1,5 - 2 lÇn c¸ h−¬ng ë 35 ngμy tuæi. Tû lÖ sèng tõ c¸ bét chiÒu dμi toμn th©n, gai nhän vμ cã h×nh lªn c¸ h−¬ng ®¹t 2,8%. Tû lÖ sèng nμy lμ r¨ng c−a. ë giai ®o¹n nμy, Êu trïng c¸ rÊt rÔ thÊp h¬n so víi c¸c n−íc trong khu vùc. Tuy bÞ dÝnh chïm vμo nhau g©y chÕt c¸ víi sè nhiªn, §μi Loan sau 10 n¨m sinh s¶n thμnh l−îng lín. Cuèi giai ®o¹n cã gai vμ c¸ chuÈn c«ng c¸ Song v»n nh−ng tû lÖ sèng vÉn bÞ biÕn th¸i thμnh c¸ h−¬ng (25 - 30 ngμy kh«ng v−ît qu¸ 10%; ë In®onªxia, óc thÊp tuæi) th−êng quan s¸t thÊy c¸ chÕt tù nhiªn trong bÓ. Nguyªn nh©n lμ do giai ®o¹n nμy h¬n víi kho¶ng 3% vμ trong thêi gian ®Çu tû c¸ Song v»n rÊt nh¹y c¶m víi c¸c yÕu tè m«i lÖ sèng còng chØ ®¹t 0,1 - 0,2%. §iÒu nμy cho tr−êng, c¸ ®ßi hái yªu cÇu dinh d−ìng cao ®Ó thÊy, quy tr×nh −¬ng nu«i c¸ Song v»n lμ hÕt v−ît qua giai ®o¹n biÕn th¸i (Hussin Mat Ali søc phøc t¹p. V× vËy, ë ViÖt Nam míi b¾t vμ cs., 2007). V× vËy, trong qu¸ tr×nh −¬ng c¸ ®Çu nghiªn cøu, nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu viÖc qu¶n lý m«i tr−êng −¬ng tèt, duy tr× ban ®Çu ®èi t−îng nμy nh− vËy lμ thμnh dinh d−ìng cho c¸ giai ®o¹n nμy cã ý nghÜa c«ng ngoμi mong ®îi vμ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Tỷ lệ sống (%) Ngày tuổi H×nh 3. Tû lÖ sèng cña c¸ Song v»n giai ®o¹n c¸ bét lªn c¸ h−¬ng 478
Chuyển đổi giới tính, nuôi vỗ thành thục, sinh sản và ương nuôi thành công cá Song vằn... H×nh 4. C¸ Song v»n 60 ngμy tuæi KÕt qu¶ thμnh c«ng cña nghiªn cøu nμy CÇn tiÕp tôc nghiªn cøu vÒ chÕ ®é nu«i ®· ®−a ViÖt Nam gia nhËp mét sè Ýt quèc gia vç c¸ bè mÑ, n©ng cao chÊt l−îng trøng, thøc s¶n xuÊt nh©n t¹o thμnh c«ng gièng c¸ Song ¨n, dinh d−ìng, ¶nh h−ëng cña ®iÒu kiÖn v»n. §ång thêi, gãp phÇn ®−a ViÖn Nghiªn m«i tr−êng, chÕ ®é ch¨m sãc trong qu¸ tr×nh cøu Nu«i trång thuû s¶n I chñ ®éng ®−îc −¬ng nu«i ®Ó n©ng cao tû lÖ sèng tõ c¸ bét c«ng nghÖ sinh s¶n nh©n t¹o cña 6 loμi c¸ lªn c¸ gièng. biÓn cã gi¸ trÞ kinh tÕ: c¸ Giß (Rachycentron canadum), c¸ Song chÊm n©u (Epinephelus coioides), c¸ Hång Mü (Scyaenops ocellatus), TμI LIÖU THAM KH¶O c¸ Chim v©y vμng (Trachinotus blochii), c¸ Hussin Mat Ali, Ahmad Daud Om, Song chuét (Chromileptes altivelis) vμ c¸ Shaharad Mohd Idris, Sufian Mustafa and Song v»n (E.fuscoguttatus). TeoPik Meng (2007). Improved Artificial Breeding Techniqes of Tiger Grouper 4. KÕT LUËN (E.fuscoguttatus). Marine Finfish Production and Research Centre, C¸ Song v»n bè mÑ nu«i trong ®iÒu kiÖn Terengganu. ë C¸t bμ (H¶i Phßng) thμnh thôc vμ ®Î trøng Lª X©n (2004). Dù ¸n nhËp vμ thö nghiÖm lÇn ®Çu ë tuæi 5+. Sö dông 17α- −¬ng 5 loμi c¸ biÓn míi: c¸ Song chuét Methyltestosterone ®Ó chuyÓn ®æi giíi tÝnh (C.altivelis), c¸ Song v»n (E.fuscoguttatus), ®¹t 28,33% c¸ ®ùc, cao h¬n so víi chuyÓn ®æi c¸ Song vua (E.lanceolatus), c¸ Hång v©n giíi tÝnh ®ùc tù nhiªn 3,33% (P
Lê Xân, Nguyễn Hữu Tích, Nguyễn Đức Tuấn ®μn c¸ hËu bÞ 05 loμi c¸ biÓn míi: c¸ Song c«ng c¸ Song chuét cromileptes altivelis. chuét (C.altivelis), c¸ Song v»n T¹p chÝ N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn N«ng (E.fuscoguttatus), c¸ Song vua th«n, sè 12, th¸ng 12/2009, trang 59 - 63. (E.lanceolatus), c¸ Hång v©n b¹c Fishbase (2010). Species summary of (L.argentimaculatus) vμ c¸ chim v©y Epinephelus fuscoguttatus. Update: vμng(T.blochii). B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tμi. 10/01/2010. ViÖn nghiªn cøu NTTS I. Lª X©n, NguyÔn H÷u TÝch vμ NguyÔn §øc Fish Marketing Organization (2010). TuÊn (2009). ChuyÓn ®æi giíi tÝnh, nu«i vç Wholesale Prices of Fresh Marine Fish . thμnh thôc, sinh s¶n vμ −¬ng nu«i thμnh Update: 2010/01/12. 480