Cơ cấu tổ chúc, sinh hoạt theo Giáo xứ của người Công giáo di cư năm 1954 tại Nam Bộ

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 12 - 2012<br /> <br /> 37<br /> <br /> C¥ CÊU Tæ CHøC, SINH HO¹T THEO GI¸O Xø CñA<br /> NG¦êI C¤NG GI¸O DI C¦ N¡M 1954 T¹I NAM Bé<br /> (Nghiªn cøu tr­êng hîp Hè Nai, §ång Nai vµ C¸i S¾n, CÇn Th¬)<br /> NguyÔn §øc Léc(*)<br /> <br /> T<br /> <br /> õ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ng­êi<br /> ViÖt Nam theo C«ng gi¸o di c­ vµo<br /> <br /> Nam n¨m 1954 vµ h­íng nghiªn cøu tËp<br /> trung t¹i vïng C«ng gi¸o di c­ Hè Nai,<br /> §ång Nai, chóng t«i nhËn thÊy cã mét<br /> qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cÊu tróc lµng x·<br /> t¹i Hè Nai. T­ liÖu chÝnh cho bµi viÕt nµy<br /> lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®iÒn d· D©n téc<br /> häc cña chóng t«i t¹i hai ®Þa bµn Hè Nai<br /> ë §«ng Nam Bé vµ C¸i S¾n ë T©y Nam<br /> Bé. Hai ®Þa bµn nµy ®Òu lµ ng­êi C«ng<br /> gi¸o gèc B¾c Bé di c­ vµo Nam Bé tõ<br /> n¨m 1954, tô c­ theo gi¸o xø, cã ý thøc<br /> gi÷ g×n tËp tôc “quª cha, ®Êt tæ”. Trong<br /> bµi viÕt nµy, t«i chän h­íng nghiªn cøu<br /> so s¸nh gi÷a hai céng ®ång cã cïng<br /> chung ®Æc ®iÓm xuÊt c­ tõ ®ång b»ng<br /> B¾c Bé nh­ng l¹i ®Þnh c­ ë hai vïng cã<br /> m«i tr­êng c¶nh quan sinh th¸i t­¬ng<br /> ®èi kh¸c nhau ë Nam Bé.<br /> 1. S¬ l­îc vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh hai<br /> céng ®ång C«ng gi¸o di c­, Hè Nai vµ<br /> C¸i S¾n.<br /> <br /> Th¸ng 7 n¨m 1954, HiÖp ®Þnh GenÌve<br /> <br /> ®­îc kÝ kÕt. ViÖt Nam chia thµnh 2 MiÒn<br /> <br /> Nam, B¾c, víi hai chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c<br /> nhau. Sù chia c¾t nµy dÉn ®Õn cuéc di c­<br /> lín cña ng­êi C«ng gi¸o tõ MiÒn B¾c vµo<br /> <br /> MiÒn Nam n¨m 1954. Cuéc di c­ nµy lµ sù<br /> lùa chän gi÷a niÒm tin vµ quª h­¬ng.<br /> Theo sæ chÐp tay cña mét ng­êi d©n ë<br /> <br /> Êp Lé §øc, x· Hè Nai 3, huyÖn Tr¶ng<br /> Bom, §ång Nai:<br /> §Õn ngµy 18 th¸ng 5 n¨m 1955, giai<br /> <br /> ®o¹n di c­ cã thÓ coi lµ chÊm døt. Tæng<br /> céng sè ®ång bµo di c­ vµo Nam Bé ®Õn<br /> ngµy 30/6/1955 lµ 810.000 ng­êi, víi c¸c<br /> ph­¬ng tiÖn di chuyÓn: b»ng tµu thñy:<br /> 534.761; b»ng m¸y bay: 213.657 vµ b»ng<br /> ph­¬ng tiÖn riªng: 61.582. Trong ®ã cã<br /> 154 ng­êi lµ binh sÜ vµ gia ®×nh binh sÜ(1).<br /> <br /> Theo kÕt qu¶ tæng kÕt cña Phñ Tæng<br /> ñy Di c­ tÞ n¹n tÝnh ®Õn th¸ng 11 n¨m<br /> 1955 nh­ sau: §Õn ngµy 31 th¸ng 12 n¨m<br /> 1955 d©n sè ®ång bµo di c­ tiÕp tôc t¨ng<br /> lªn ®Õn møc 887.861 ng­êi. Trong ®ã, d©n<br /> sè ®Þnh c­ t¹i Biªn Hßa lµ: 130.280 ng­êi.<br /> Nh­ vËy, ®Õn cuèi th¸ng 12 n¨m 1955,<br /> viÖc ®Þnh c­ ®· t¹m æn víi 600.177 ®ång<br /> bµo tÞ n¹n trong sè 887.861 ng­êi(2). VÒ<br /> ph©n lo¹i c¸c tr¹i ®Þnh c­ th× cã c¸c tr¹i<br /> nh­: tr¹i ®ång bµo thiÓu sè, tr¹i ng­<br /> nghiÖp, tr¹i tiÓu c«ng nghÖ (Hßa B×nh,<br /> Thanh Hãa), cßn<br /> <br /> *. ThS., Khoa Nh©n häc, §¹i häc Khao häc x· héi vµ<br /> Nh©n v¨n Tp. Hå ChÝ Minh.<br /> 1. Trung t©m L­u tr÷ quèc gia II, Hå s¬ sè 4042, Hå s¬<br /> vÒ ho¹t ®éng cña Phñ Tæng ñy Di c­ tÞ n¹n n¨m 1955<br /> 2. Trong sè 887.861 ng­êi (nghÜa lµ trõ 125.393 binh<br /> sÜ vµ gia ®×nh do Bé Quèc phßng (Ph¸p) ®¶m nhiÖm,<br /> cßn 762.408 ng­êi do Phñ Tæng ñy phô tr¸ch th× h¬n<br /> 80% ®· ®­îc ®Þnh c­ trong c¸c tr¹i chÝnh thøc, cßn<br /> gÇn 20% lµ ®ång bµo ®· tù ®éng ®Þnh c­ vµ cßn 734<br /> ng­êi t¹m tró trong c¸c tr¹i tiÕp c­.<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 12 - 2012<br /> <br /> 38<br /> c¸c tr¹i kh¸c phÇn nhiÒu lµ tr¹i n«ng<br /> nghiÖp trõ mét sè Ýt tr¹i hçn hîp.<br /> <br /> cã nh¾c ®Õn trong luËn v¨n cao häc khi<br /> <br /> trªn mét triÖu ng­êi ®· di c­ tõ B¾c vµo<br /> <br /> n¨m 1956, d©n c­ cßn th­a thít, sèng<br /> <br /> Nh­ vËy, tõ gi÷a n¨m 1954 ®Õn 1956,<br /> <br /> nghiªn cøu céng ®ång c­ d©n C¸i S¾n<br /> cho r»ng: thêi k× tr­íc khi lËp dinh ®iÒn<br /> <br /> Nam, trong ®ã cã kho¶ng 800.000 ng­êi<br /> C«ng gi¸o, kho¶ng 2/3 sè ng­êi C«ng<br /> <br /> thµnh tõng xãm däc theo liªn tØnh lé 8<br /> vµ hai bªn bê kªnh R¹ch Sái, HËu Giang.<br /> <br /> gi¸o ë MiÒn B¾c. Trong ®ã, giai ®o¹n ®Çu,<br /> mét bé phËn gi¸o d©n kh¸ lín ®Õn c­ tró<br /> t¹i Hè Nai, nh­ng do ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai<br /> chËt hÑp, ®ång thêi ®iÒu kiÖn tù nhiªn<br /> <br /> kh«ng thÝch hîp víi nghÒ n«ng cña c¸c<br /> nhãm c­ d©n B¾c Bé nµy nªn ®Õn n¨m<br /> 1956, mét l­îng lín gi¸o d©n tõ vïng Hè<br /> <br /> Nai, Biªn Hßa vµ mét vµi n¬i t¹i Sµi Gßn<br /> di chuyÓn vÒ vïng Dinh ®iÒn C¸i S¾n,<br /> Gia KiÖm ®Ó ®Þnh c­.<br /> <br /> Theo m« t¶ cña mét sè s¸ch b¸o ®­¬ng<br /> thêi vµ qua lêi kÓ cña nh÷ng ng­êi d©n<br /> ®Þa ph­¬ng tr­íc n¨m 1954, vïng ®Êt Hè<br /> Nai rÊt hoang v¾ng, c©y cèi um tïm, khÝ<br /> hËu nãng bøc nªn nhiÒu ng­êi di c­ tõ<br /> B¾c vµo ®©y do kh«ng quen khÝ hËu ®·<br /> sinh bÖnh tËt, èm ®au, nhÊt lµ trÎ con.<br /> <br /> NhiÒu ng­êi nhí quª h­¬ng céng ®ång,<br /> nhí cuéc sèng thanh b×nh mµ «m con<br /> khãc thÇm vµ c¾n r¨ng chÞu ®ùng.<br /> <br /> §èi víi vïng C¸i S¾n, theo c¸c vÞ cao<br /> <br /> niªn th× cßn bao gåm c¶ vïng Sãc Tr¨ng,<br /> ng· b¶y Phông HiÖp. Sau n¨m 1954, mét<br /> bé phËn kh¸ ®«ng nh÷ng ng­êi C«ng<br /> gi¸o MiÒn B¾c di c­ vµo Nam. Lóc ®Çu hä<br /> ®Þnh c­ ë Sµi Gßn, Hè Nai (§ång Nai).<br /> <br /> §Õn n¨m 1956, Ng« §×nh DiÖm tæ chøc<br /> cho nh÷ng ng­êi n«ng d©n vèn quen víi<br /> cuéc sèng ruéng ®ång, thÝch lµm ruéng<br /> <br /> thi ®i MiÒn T©y. Ng­êi ta lÊy kªnh T©n<br /> HiÖp lµm mèc ®Ó ®Æt tªn tiÕp theo cho c¸c<br /> kªnh: kªnh T©n HiÖp ®Õn kªnh A, B, C,<br /> D… Mçi hé ®­îc nhËn kho¶ng 3ha ®Êt ®Ó<br /> <br /> ë vµ trång trät. Ruéng ®­îc cÊp ngay sau<br /> nhµ, ®©y chÝnh lµ tËp qu¸n “liÒn canh<br /> liÒn c­”. Khi ®i hä còng kh«ng quªn<br /> <br /> mang theo hµnh trang v¨n hãa truyÒn<br /> thèng. T­¬ng tù, t¸c gi¶ TrÇn H÷u Hîp<br /> <br /> §Êt trong vïng ®a sè ®· ®­îc n«ng d©n<br /> khai ph¸ hoÆc do ®Þa chñ chiÕm h÷u,<br /> ph¸t canh thu t«. Nh­ng do hÖ thèng<br /> thñy lîi ch­a hoµn chØnh vµ ¶nh h­ëng<br /> cña chiÕn tranh nªn nhiÒu khu ®Êt bÞ bá<br /> <br /> hoang. Do ®Êt réng, ng­êi th­a, ®ång<br /> tròng, nªn bµ con s¹ lóa mïa næi. Mét vµi<br /> chî nhá ®· h×nh thµnh däc theo trôc lé<br /> C¸i S¾n.<br /> <br /> Nh×n chung, Hè Nai vµ C¸i S¾n tr­íc<br /> khi ng­êi C«ng gi¸o di c­ tõ MiÒn B¾c<br /> ®Õn, mét phÇn diÖn tÝch bÞ bá hoang, d©n<br /> c­ th­a thít. MÆc dï ®©y lµ vïng ®Êt<br /> giµu tiÒm n¨ng, nh­ng còng nhiÒu khã<br /> <br /> kh¨n, trë ng¹i cho c«ng cuéc ®Þnh c­ vµ<br /> sinh sèng cña con ng­êi. Ng­êi C«ng<br /> gi¸o ®Þnh c­ ë dinh ®iÒn C¸i S¾n, Hè Nai<br /> <br /> cã chung mét xuÊt ph¸t ®iÓm lµ gi¸o d©n<br /> tõ nhiÒu xø ®¹o cña c¸c ®Þa phËn MiÒn<br /> <br /> B¾c: Bïi Chu, Ph¸t DiÖm, H¶i Phßng, Hµ<br /> <br /> Néi, Th¸i B×nh, Thanh Hãa... Hä di c­ vµo<br /> Nam theo sù h­íng dÉn cña c¸c linh<br /> <br /> môc. Mçi linh môc phô tr¸ch mét nhãm<br /> gia ®×nh, trong nhãm chia ra nhiÒu tæ<br /> gia ®×nh th­êng lµ cã xuÊt th©n tõ cïng<br /> <br /> mét xø ®¹o ë MiÒn B¾c. Khi ®Õn vïng ®Êt<br /> míi, linh môc bèc th¨m chän vÞ trÝ cho<br /> <br /> nhãm. Tæ tr­ëng bèc th¨m chän vÞ trÝ<br /> <br /> cho tæ. Mçi gia ®×nh bèc th¨m chän mét<br /> l« ®Êt (riªng ë C¸i S¾n do ®iÒu kiÖn ®Êt<br /> ®ai réng nªn mçi hé ®­îc cÊp mét l« ®Êt<br /> <br /> cã diÖn tÝch 3ha). Nhãm trë thµnh xø ®¹o,<br /> tæ trë thµnh khu ®¹o. Linh môc h­íng<br /> dÉn di c­ trë thµnh linh môc chÝnh xø,<br /> coi sãc xø ®¹o.<br /> xø<br /> <br /> 2. C¬ cÊu tæ chøc sinh ho¹t theo gi¸o<br /> <br /> 38<br /> <br /> NguyÔn §øc Léc. C¬ cÊu tæ chøc, sinh ho¹t…<br /> <br /> 39<br /> <br /> ë khÝa c¹nh c¬ cÊu tæ chøc gi¸o xø<br /> <br /> xuyªn gäi lµ hä ch¸nh, c¸c hä kh¸c gäi<br /> <br /> xø ®­îc xem lµ ®¬n vÞ c¬ së thÊp nhÊt, cã<br /> t­ c¸ch ph¸p nh©n cña tæ chøc Gi¸o héi<br /> <br /> gia ®×nh”(3). Víi c¸ch thøc tæ chøc nh­<br /> <br /> theo Gi¸o héi C«ng gi¸o ViÖt Nam, gi¸o<br /> C«ng gi¸o. Nã cã vai trß rÊt quan träng:<br /> <br /> lµ n¬i trùc tiÕp cai qu¶n gi¸o d©n, n¬i<br /> thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng cña Gi¸o héi.<br /> <br /> Gi¸o héi C«ng gi¸o ®Þnh nghÜa: "Gi¸o xø<br /> lµ mét céng ®oµn, tÝn h÷u ®­îc thiÕt lËp<br /> <br /> thµnh ®¬n vÞ gi¸o héi c¬ së trong mét<br /> ®Þa d­ nhÊt ®Þnh, cã tÝnh bÒn v÷ng trong<br /> c¬ cÊu tæ chøc gi¸o héi", "TÊt c¶ gi¸o xø<br /> vµ c¸c ®¬n vÞ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸o xø<br /> ®Òu cã t­ c¸ch ph¸p nh©n theo gi¸o luËt”.<br /> <br /> Theo quy chÕ "Héi ®ång gi¸o xø" cña<br /> Tßa Gi¸m môc Long Xuyªn, xuÊt b¶n<br /> n¨m 1971, lêi më ®Çu cã ghi: “§Þa phËn<br /> Long Xuyªn gåm nhiÒu gi¸o h¹t, mçi<br /> gi¸o h¹t gåm nhiÒu gi¸o xø, mçi gi¸o xø<br /> <br /> lµ hä nh¸nh, ®Æt d­íi quyÒn l·nh ®¹o cña<br /> cïng mét linh môc chÝnh xø nh­ mét ®¹i<br /> vËy, vïng C¸i S¾n ®· t¹o dùng c¸c gi¸o<br /> xø gÇn víi m« h×nh c¸c gi¸o xø ë MiÒn<br /> <br /> B¾c tr­íc n¨m 1954 h¬n vïng Hè Nai.<br /> NghÜa lµ d­íi cÊp gi¸o xø, cã c¸c gi¸o hä<br /> vµ mçi gi¸o hä ®Òu cã c¸c thiÕt chÕ nh­<br /> nhµ thê, nhµ xø riªng vµ th«ng th­êng<br /> <br /> cã mét linh môc phã xø phô tr¸ch hä<br /> nh¸nh. Khi sè l­îng gi¸o d©n ®«ng lªn<br /> th× hä nh¸nh cã thÓ h×nh thµnh gi¸o xø<br /> riªng, ®éc lËp víi hä nhµ xø. Trong khi<br /> ®ã t¹i khu vùc Hè Nai, do mËt ®é d©n sè<br /> <br /> ®«ng, ®Êt ®ai h¹n hÑp, mçi gi¸o xø ®­îc<br /> chia ra thµnh nhiÒu gi¸o khu, chø kh«ng<br /> cã c¸c hä nh¸nh nh­ ë khu vùc C¸i S¾n.<br /> <br /> gåm nhiÒu hä, mçi hä cã thÓ chia ra lµm<br /> nhiÒu khu. Hä cã linh môc ë th­êng<br /> <br /> S¬ ®å 1: C¬ cÊu tæ chøc theo gi¸o xø cña ng­êi C«ng gi¸o di c­<br /> Vïng C¸i S¾n<br /> Vïng Hè Nai<br /> Gi¸o PhËn<br /> <br /> Gi¸o PhËn<br /> Gi¸o h¹t<br /> <br /> Gi¸o h¹t<br /> <br /> Gi¸o xø<br /> Gi¸o xø<br /> Hä Nh¸nh<br /> <br /> Hä nhµ xø<br /> <br /> Hä Nh¸nh<br /> Gi¸o khu<br /> <br /> Xãm<br /> <br /> Xãm<br /> <br /> Xãm<br /> <br /> Xãm<br /> <br /> Xãm<br /> <br /> Gi¸o khu<br /> <br /> Gi¸o khu<br /> <br /> Xãm<br /> <br /> LÝ gi¶i cho vÊn ®Ò nµy cã lÏ xuÊt ph¸t<br /> tõ kh«ng gian ®Þnh c­ cña hai céng<br /> <br /> “èc ®¶o”, c¸c hé d©n c­ tró khÐp kÝn xung<br /> quanh nhµ thê th× ®Õn n¨m 1956 chÝnh<br /> <br /> 1954, hµng ®oµn gi¸o d©n ®æ vÒ Hè Nai<br /> víi sè l­îng kh¸ ®«ng, ng­êi gi¸o d©n<br /> <br /> mét l­îng lín gi¸o d©n tõ Biªn Hßa, Sµi<br /> Gßn vÒ ®Þnh c­ t¹i khu vùc<br /> <br /> ®ång. NÕu nh­ giai ®o¹n ®Çu vµo n¨m<br /> <br /> ®· thiÕt lËp c¸c gi¸o xø theo m« h×nh<br /> lµng x· truyÒn thèng, c­ tró theo h×nh<br /> <br /> quyÒn ViÖt Nam Céng hßa (VNCH) bè trÝ<br /> <br /> 3. Quy chÕ Héi ®ång gi¸o xø cña Tßa Gi¸m môc<br /> Long Xuyªn, xuÊt b¶n n¨m 1971.<br /> <br /> 39<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 12 - 2012<br /> <br /> 40<br /> Dinh ®iÒn C¸i S¾n réng lín, d©n chóng<br /> ®­îc bè trÝ c­ tró ph©n t¸n däc theo c¸c<br /> kªnh, r¹ch. ChÝnh ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai réng<br /> <br /> Tuy nhiªn, do ®iÒu kiÖn c­ tró dÉn<br /> ®Õn sù kh¸c biÖt vÒ c¸ch thøc tæ chøc<br /> céng ®ång nh­ trªn ®· nãi, cho nªn c¬<br /> <br /> cña Gi¸o phËn Long Xuyªn khi thµnh lËp<br /> vµo nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kØ tr­íc ®·<br /> <br /> Hè Nai víi khu vùc C¸i S¾n hiÖn nay cã<br /> sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi. C¬ cÊu Héi ®ång<br /> <br /> lín, c­ tró ph©n t¸n, céng víi chÝnh s¸ch<br /> chñ tr­¬ng thµnh lËp c¸c gi¸o xø, c¸c<br /> gi¸o hä nh¸nh víi ®Çy ®ñ thiÕt chÕ nh­<br /> nhµ thê, nhµ xø t­¬ng ®èi hoµn chØnh.<br /> ChÝnh c¸ch thøc nµy t¹o ®iÒu kiÖn h×nh<br /> <br /> thµnh c¸c gi¸o xø míi cho c¸c giai ®o¹n<br /> tiÕp sau nµy. §iÒu nµy t­¬ng tù nh­ c¸c<br /> gi¸o xø gèc MiÒn B¾c, mét gi¸o xø n»m<br /> trªn ®Þa bµn ®Þa lÝ réng, víi nhiÒu hä<br /> nh¸nh vµ khi sè gi¸o d©n t¨ng, ®ñ ®iÒu<br /> <br /> kiÖn thµnh lËp mét gi¸o xø th× t¸ch<br /> thµnh gi¸o xø riªng.<br /> <br /> cÊu tæ chøc Héi ®ång gi¸o xø ë khu vùc<br /> gi¸o xø ë khu vùc Hè Nai th­êng bao<br /> gåm mét Ch¸nh tr­¬ng (chñ tÞch) phô<br /> tr¸ch c«ng viÖc chung, mét Phã néi phô<br /> tr¸ch c¸c c«ng viÖc phông vô, qu¶n lÝ<br /> thiÕt bÞ cña nhµ thê; mét Phã ngo¹i phô<br /> <br /> tr¸ch c¸c c«ng viÖc ngo¹i giao víi c¸c<br /> gi¸o xø kh¸c hoÆc víi chÝnh quyÒn ®Þa<br /> ph­¬ng khi cã yªu cÇu vµ mét th­ kÝ vµ<br /> mét thñ quü, cã nh÷ng n¬i th­ kÝ, kiªm<br /> thñ quü.<br /> <br /> S¬ ®å 2: C¬ cÊu tæ chøc Héi ®ång gi¸o xø phæ biÕn t¹i c¸c gi¸o xø vïng Hè Nai<br /> Linh môc xø<br /> Linh môc phã (nÕu cã)<br /> Ban th­êng vô ®ång gi¸o xø<br /> (ban hµnh gi¸o)<br /> Th­ kÝ<br /> <br /> Trïm khu<br /> <br /> Chñ tÞch H§MV ch¸nh tr­¬ng<br /> <br /> Phã néi<br /> <br /> Phã ngo¹i<br /> <br /> Trïm khu<br /> <br /> Trïm khu<br /> <br /> Trong khi ®ã, c¬ cÊu tæ chøc Héi ®ång<br /> <br /> th× cã c¬ cÊu tæ chøc t­¬ng ®èi gièng víi<br /> <br /> S¾n l¹i ®­îc tæ chøc theo m« h×nh ph©n<br /> quyÒn. Hä nhµ xø cã mét chñ tÞch, mét<br /> <br /> c¸c gi¸o hä (hä nh¸nh) kh«ng cßn n÷a<br /> mµ thay vµo ®ã lµ c¸c gi¸o khu, c¬ cÊu<br /> <br /> môc vô c¸c gi¸o xø thuéc khu vùc C¸i<br /> phã chñ tÞch Héi ®ång Môc vô, c¸c hä<br /> nh¸nh ®Òu cã thªm mét phã chñ tÞch,<br /> <br /> phô tr¸ch chung c«ng viÖc cña gi¸o hä.<br /> Tuy nhiªn, qua t×m hiÓu, chóng t«i thÊy<br /> còng cã mét vµi tr­êng hîp ë C¸i S¾n,<br /> <br /> ®Æc biÖt lµ c¸c gi¸o xø míi thµnh lËp<br /> sau nµy, trªn c¬ së t¸ch ra tõ hä chÝnh<br /> <br /> c¸c gi¸o xø t¹i khu vùc Hè Nai. NghÜa lµ<br /> <br /> Héi ®ång môc vô tËp trung, kh«ng ph©n<br /> quyÒn ra c¸c gi¸o khu. Nh­ vËy, cã thÓ<br /> thÊy xu h­íng ph¸t triÓn c¸c gi¸o xø ë<br /> khu vùc C¸i S¾n theo h­íng c¬ cÊu tæ<br /> chøc nh©n sù Héi ®ång môc vô sÏ gièng<br /> khu vùc Hè Nai, còng nh­ c¸c vïng ®«<br /> thÞ l©n cËn.<br /> <br /> 40<br /> <br /> NguyÔn §øc Léc. C¬ cÊu tæ chøc, sinh ho¹t…<br /> <br /> 41<br /> <br /> S¬ ®å 3: C¬ cÊu tæ chøc Héi ®ång Môc vô phæ biÕn t¹i c¸c gi¸o xø vïng C¸i S¾n<br /> <br /> Linh môc phã<br /> Hä nh¸nh<br /> Ban th­êng vô ®ång gi¸o xø<br /> (ban hµnh gi¸o)<br /> Phã chñ tÞch<br /> <br /> Trïm xãm (5xãm)<br /> <br /> Linh môc xø<br /> nhµ xø<br /> <br /> Linh môc phã<br /> Hä nh¸nh<br /> <br /> Chñ tÞch H§MV ch¸nh tr­¬ng<br /> Phã chñ tÞch<br /> <br /> Trïm xãm (4xãm)<br /> <br /> VÒ chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña c¸c<br /> <br /> Phã chñ tÞch<br /> <br /> Trïm xãm (5xãm)<br /> <br /> Cã thÓ thÊy, qu¸ tr×nh ®Þnh c­ t¹i<br /> <br /> thµnh viªn trong Ban hµnh gi¸o ë c¶ hai<br /> khu vùc Hè Nai vµ C¸i S¾n t­¬ng ®èi<br /> <br /> vïng ®Êt míi, ng­êi ta ®· ph¶i chän lùa<br /> nh÷ng yÕu tè cèt lâi nhÊt ®Ó g×n gi÷, yÕu<br /> <br /> mét c«ng viÖc kh¸c nhau, mang tÝnh<br /> chÊt ®Æc tr­ng nh­: ch¸nh tr­¬ng ®¶m<br /> <br /> hßa vµo c¸c yÕu tè C«ng gi¸o ®Ó tån t¹i.<br /> C¬ cÊu tæ chøc Héi ®ång gi¸o xø cã sù<br /> <br /> gièng nhau. Mçi thµnh viªn ®¶m nhËn<br /> <br /> nhËn c«ng viÖc chung, phã néi phô tr¸ch<br /> phông vô th¸nh lÔ, c¸c giê kinh trong<br /> <br /> nhµ thê, ngoµi ra cßn qu¶n lÝ thªm hÖ<br /> thèng ©m thanh, ¸nh s¸ng cña nhµ thê;<br /> phã ngo¹i chÞu tr¸ch nhiÖm ngo¹i giao<br /> víi c¸c gi¸o xø kh¸c, t«n gi¸o b¹n vµ<br /> chÝnh quyÒn; hai chøc vô cßn l¹i lµ th­<br /> kÝ (nh÷ng c«ng viÖc liªn quan ®Õn sæ<br /> s¸ch) vµ thñ quü. Tïy vµo ®Æc tr­ng cña<br /> <br /> gi¸o xø mµ mçi thµnh viªn trong Ban<br /> hµnh gi¸o ®­îc ph©n c«ng thªm mét sè<br /> c«ng viÖc ®Æc tr¸ch, ch¼ng h¹n nh­: ë<br /> gi¸o xø Ngäc Th¹ch, C¸i S¾n cã nhµ m¸y<br /> s¶n xuÊt n­íc s¹ch ®ãng chai, nªn «ng<br /> <br /> phã ngo¹i ®­îc giao thªm mét c«ng viÖc<br /> lµ chÞu tr¸ch nhiÖm coi sãc nhµ m¸y s¶n<br /> <br /> xuÊt n­íc. ë mçi vïng cã mét c¸ch gäi<br /> <br /> kh¸c nhau, mÆc dï trªn “giÊy tê” th×<br /> <br /> “ch¸nh tr­¬ng” ®­îc gäi lµ “chñ tÞch”<br /> nh­ng trong giao tiÕp h»ng ngµy, ng­êi<br /> ta vÉn quen gäi lµ “ch¸nh tr­¬ng”, “«ng<br /> trïm”…<br /> <br /> tè nµo kh«ng phï hîp th× lo¹i bá hoÆc<br /> m« pháng theo c¬ cÊu lµng x· truyÒn<br /> thèng cña ng­êi ViÖt lµ Héi ®ång k×<br /> <br /> môc, cïng víi c¸c nhãm, phe, héi ®­îc<br /> ®­îc vËn hµnh trong c¸c nhãm héi ®oµn<br /> C«ng gi¸o nh­: c¸c giíi, héi ®oµn... M«<br /> <br /> h×nh ho¹t ®éng c¸c gi¸o xø ®­îc vËn<br /> hµnh theo m« h×nh tù qu¶n céng ®ång<br /> <br /> bao gåm: Ban th­êng vô gi¸o xø hay<br /> cßn gäi lµ Ban hµnh gi¸o, Ban ®iÒu hµnh<br /> c¸c gi¸o khu, Ban trÞ sù c¸c giíi. Héi<br /> ®ång gi¸o xø ®­îc gi¸o d©n trong gi¸o<br /> xø bÇu d©n chñ b»ng phiÕu kÝn víi<br /> <br /> nhiÖm k× bèn n¨m mét lÇn. Th«ng<br /> th­êng, ®Ó ®­îc bÇu vµo Ban hµnh gi¸o,<br /> <br /> ng­êi ®ã ph¶i cã ®øc ®é, uy tÝn, cã nhiÒu<br /> ®ãng gãp víi gi¸o xø, ph¶i lµ d©n céng<br /> ®ång cò (chÝnh c­) vµ t­¬ng ®èi lín tuæi.<br /> <br /> Nh÷ng ng­êi ®­îc bÇu vµo héi ®ång<br /> gi¸o xø ®­îc xem lµ nh÷ng ng­êi cã<br /> danh gi¸ trong céng ®ång nªn mét sè<br /> n¬i trong khu vùc Hè Nai, C¸i S¾n khi<br /> <br /> ®Õn ®ît bÇu cö còng cã nh÷ng ®ît vËn<br /> <br /> 41<br /> <br />