Cơ sở di truyền ung thư part 5

Chia sẻ: Ashdkajd Daksdjk | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

130
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khái niệm về các gen gây ung thư Các nghiên cứu về di truyền phân tử gần đây cho thấy, phần lớn các dạng ung th− l do sai hỏng của gen. Tuy vậy, thông thường phải có vài sai hỏng xảy ra đồng thời. Các gen khi đột biến có liên quan trực tiếp đến sự phát sinh ung thư được chia làm hai nhóm: Các gen gây ung thư(oncogene): là các gen khi đột biến trực tiếp có tác động thúc đẩy sự phân chia tế bào. + Ví dụ: retrovirut và các oncogene ở virut, proto-oncogene, sự sắp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cơ sở di truyền ung thư part 5

Néi dung Ung th− cã ph¶i bÖnh di truyÒn? C¸c d¹ng biÓu hiÖn cña bÖnh ung th− Ung th− vµ sù ®iÒu khiÓn chu tr×nh tÕ bµo Kh¸i niÖm vÒ c¸c gen g©y ung th− (oncogene) Kh¸i niÖm vÒ c¸c gen øc chÕ khèi u (tumor suppressor genes) C¸c c¬ chÕ di truyÒn liªn quan ®Õn sù ph¸t sinh ung th− 21
Kh¸i niÖm vÒ c¸c gen g©y ung th− C¸c nghiªn cøu vÒ di truyÒn ph©n tö gÇn ®©y cho thÊy, phÇn lín c¸c d¹ng ung th− l do sai háng cña gen. Tuy vËy, th«ng th−êng ph¶i cã v i sai háng x¶y ra ®ång thêi. C¸c gen khi ®ét biÕn cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù ph¸t sinh ung th− ®−îc chia l m hai nhãm: 1) C¸c gen g©y ung th− (oncogene): l c¸c gen khi ®ét biÕn trùc tiÕp cã t¸c ®éng thóc ®Èy sù ph©n chia tÕ b o. + VÝ dô: retrovirut v c¸c oncogene ë virut, proto-oncogene, sù s¾p xÕp l¹i NST, ... 2) C¸c gen øc chÕ khèi u (tumor suppressor gene): l c¸c gen khi ®ét biÕn mÊt kh¶ n¨ng øc chÕ sù ph©n chia tÕ b o. + VÝ dô: pRB, p53, pAPC, phMSH2, pBRCA1/2,... 3) C¸c gen g©y ®ét biÕn (mutator gene): th−êng l ®ét biÕn ë c¸c gen l m nhiÖm vô sao chÐp hoÆc söa ch÷a ADN. + VÝ dô: mutD cña yÕu tè ω cña ADN polymerase III 22
Oncogene Retrovirut vµ c¸c gen g©y khèi u ë virut Nh÷ng hiÓu biÕt ®Çu tiªn vÒ c¬ chÕ ph©n tö ph¸t sinh ung th− ®−îc ph¸t hiÖn tõ c¸c retrovirut. Virut g©y khèi u ®−îc ph¸t hiÖn lÇn ®Çu tiªn n¨m 1910 bëi Peyton Rous g©y khèi u ë m« c¬ g , ®−îc gäi l Rous sarcoma. HÖ gen virut n y gåm 4 gen: gag m· hãa protein vá, pol m· hãa reverse transcriptase, env m· hãa protein m ng ngo i, v v-src m· hãa cho mét lo¹i protein kinase. Sau khi c¾t bá v-src, virut Rous sarcoma vÉn cã kh¶ n¨ng l©y nhiÔm tÕ b o chñ, nh−ng mÊy kh¶ n¨ng g©y khèi u. Gen v-src, v× vËy, ®−îc gäi l gen g©y khèi u. §Õn nay ®· t×m thÊy trªn 20 gen g©y khèi u ë retrovirut, ký hiÖu chung l v-onc, vd: gen v-sis cã nguån gèc tõ virut l©y nhiÔm tÕ b o sarcoma ë khØ s¶n sinh yÕu tè sinh tr−ëng PDGF mét c¸ch kh«ng kiÓm so¸t, dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn khèi u. 23
Oncogene Retrovirut vµ c¸c gen g©y khèi u ë virut C¸c gen g©y khèi u kh¸c cã thÓ m· hãa cho c¸c protein hoÆc gièng yÕu tè sinh tr−ëng, hoÆc gièng thô thÓ cña chóng. VÝ dô, gen v-erbB t×m thÊy ë virut g©y t¨ng hång cÇu ë chim m· hãa cho mét lo¹i protein gièng thô thÓ cña yÕu tè sinh tr−ëng EGF, hoÆc gen v-fms t×m thÊy ë virut sarcoma ë mÌo m· hãa cho protein thô thÓ yÕu tè sinh tr−ëng CSF-1. C¶ hai thô thÓ nªu trªn ®Òu cã ®Æc ®iÓm chung l c¸c protein xuyªn m ng cã vïng liªn kÕt yÕu tè sinh tr−ëng ngo i m ng tÕ b o, cßn vïng ho¹t ®éng cña kinase ë trong m ng tÕ b o. Mét sè gen g©y khèi u kh¸c ë virut m· hãa cho c¸c protein kinase n»m trªn m ng tÕ b o (v-src), hoÆc m· hãa cho protein gièng G-protein tham gia ®iÒu hßa cAMP. Mét sè gen g©y khèi u kh¸c (vd: v-jun, v-fos, v-erbA, v v-myc) cã nguån gèc tõ c¸c virut kh¸c nhau m· hãa cho c¸c protein liªn kÕt ADN v ®iÒu hßa phiªn m· c¸c gen liªn quan yÕu tè sinh tr−ëng. 24
Oncogene C¸c gen tiÒn ung th− (proto-oncogene) cña tÕ bµo chñ B»ng ph−¬ng ph¸p lai ph©n tö, ng−êi ta t×m thÊy trong nhiÒu tÕ b o chñ th−êng cã c¸c gen “®ång ®¼ng” (tr×nh tù gièng) víi c¸c v-onc. Ch¼ng h¹n, ë g ng−êi ta thÊy 11 gen “®ång ®¼ng” víi gen g©y khèi u ë virut v-src. Nh−ng cã mét ®Æc ®iÓm ®¸ng chó ý l tÊt c¶ c¸c gen n y kh¸c v-src mét ®iÓm chung l chóng mang c¶ c¸c intron. V× vËy, ng−êi ta cho r»ng v-src cã thÓ cã nguån gèc tõ chÝnh c¸c tÕ b o chñ nh−ng ®· lo¹i bá c¸c intron. C¸c gen ®ång ®¼ng cña tÕ b o chñ gièng víi c¸c gen g©y ung th− ë virut ®−îc gäi l tiÒn gen ung th− (proto-oncogen), ký hiÖu l c-onc (t−¬ng øng víi v-src l c-src). B»ng ph−¬ng ph¸p lai ph©n tö sö dông c¸c v-onc l m mÉu dß, ng−êi ta x¸c ®Þnh ®−îc c¸c c-onc tõ c¸c lo¹i tÕ b o chñ kh¸c nhau. §¸ng chó ý, nhiÒu c-onc ë ®éng vËt cã x−¬ng sèng cã tÝnh b¶o thñ cao, nh− c-abl, c-erbB, c-fps, c-raf, v c-myb. 25