Cộng đồng người Việt ở Khăm Muộn (Lào) - cầu nối của quan hệ hợp tác hữu nghị Quảng Bình - Khăm Muộn

Chia sẻ: ViJijen ViJijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cộng đồng người Việt có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, xã hội của tỉnh Khăm Muộn (Lào). Trong nửa đầu thế kỷ XX, do nhiều nguyên nhân, khá đông người Việt ở Quảng Bình đã sang Khăm Muộn (Lào) trú ngụ và dần ổn định cuộc sống. Tại đây, họ lập nên các làng bản và tổ chức Hội Việt kiều tỉnh Khăm Muộn, từ đó có nhiều đóng góp trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác hai tỉnh Quảng Bình và Khăm Muộn cũng như mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, góp phần vào việc bảo lưu văn hóa truyền thống, hòa nhập văn hóa của cộng đồng người Việt vào xã hội Lào.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cộng đồng người Việt ở Khăm Muộn (Lào) - cầu nối của quan hệ hợp tác hữu nghị Quảng Bình - Khăm Muộn

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY Số 74 (02/2021) No. 74 (02/2021) Email: tcdhsg@sgu.edu.vn ; Website: http://sj.sgu.edu.vn/ CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT Ở KHĂM MUỘN (LÀO) - CẦU NỐI CỦA QUAN HỆ HỢP TÁC HỮU NGHỊ QUẢNG BÌNH - KHĂM MUỘN The Vietnamese community in Khammuane (Laos) - a connection to Quảng Bình - Khammuane peaceful cooperation ThS. Lại Thị Hương Trường Đại học Quảng Bình TÓM TẮT Cộng đồng người Việt có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, xã hội của tỉnh Khăm Muộn (Lào). Trong nửa đầu thế kỷ XX, do nhiều nguyên nhân, khá đông người Việt ở Quảng Bình đã sang Khăm Muộn (Lào) trú ngụ và dần ổn định cuộc sống. Tại đây, họ lập nên các làng bản và tổ chức Hội Việt kiều tỉnh Khăm Muộn, từ đó có nhiều đóng góp trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác hai tỉnh Quảng Bình và Khăm Muộn cũng như mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, góp phần vào việc bảo lưu văn hóa truyền thống, hòa nhập văn hóa của cộng đồng người Việt vào xã hội Lào. Từ khóa: cộng đồng người Việt, Hội Việt kiều Khăm Muộn, hợp tác, Quảng Bình ABSTRACT The Vietnamese community has an important role in the economy and society of Khammuane province. In the first half of the twentieth century, due to many reasons, a large number of Vietnamese, mainly Quảng Bình people, moved to Khammuane (Laos) to settle and gradually stabilize their lives. In there, they established their villages and organized the Overseas Vietnamese Association in Khammuane province, thereby making a lot of contribution to the promotion of Quảng Bình - Khammuane peaceful cooperation as well as the special relationship between Vietnam and Laos. This can also contribute to the preservation of traditional culture and cultural integration of the Vietnamese community into Laotian society. Keywords: Vietnamese community, Overseas Vietnamese Association in Khammuane, Quảng Bình 1. Khái quát về tỉnh Khăm Muộn và khu vực đồng bằng; trong đó đồi núi chiếm sự di cư của người Việt đến Khăm Muộn 53,7% (Ủy ban nghiên cứu, biên soạn và Khăm Muộn là tỉnh nằm ở Trung Lào, viết lịch sử tỉnh Khăm Muộn, 2015, tr.7). có diện tích 16.315km2, tổng dân số năm Khăm Muộn có nhiều đỉnh núi cao, tiêu 2018 là 420.950 người. Toàn tỉnh có 10 biểu là dãy núi Phu Luông (dãy núi Trường huyện, thị xã. Thị xã Thà Khẹt là trung tâm Sơn) với độ cao trung bình là 500 - 700m kinh tế, chính trị, văn hóa, quốc phòng - an so với mực nước biển, chiều dài khoảng ninh của tỉnh. Địa hình của Khăm Muộn 1.100km (dài nhất Lào) được coi là “nóc tương đối phức tạp, được chia thành hai nhà”, “xương sống” của bán đảo Đông khu vực riêng biệt: khu vực miền núi và Dương, nằm giữa ba quốc gia Việt Nam, Email: laihuongdh@gmail.com 40
LẠI THỊ HƯƠNG TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN Lào, Campuchia với hai vùng chính là Bắc thuộc, chỉ riêng từ năm 1921 đến năm và Nam Trường Sơn. Mặt khác, tỉnh Khăm 1925, có đến gần 5.000 người Quảng Bình Muộn có Quốc lộ 13 chạy xuyên suốt Bắc - di cư đến các nơi khác làm ăn, trong đó có Nam, có Đường 12 từ thị xã Thà Khẹt đến nhiều người qua Lào (Ủy ban nghiên cứu, biên giới Việt Nam ở phía Đông qua Cửa biên soạn và viết lịch sử tỉnh Khăm Muộn, khẩu Naphao - Cha Lo. Sông Mê Kông là 2015, tr.22). biên giới với Thái Lan, là điểm nối vùng Ngoài nguyên nhân kinh tế (do nghèo Đông Bắc Thái Lan với Khăm Muộn và đói, đi làm ăn), người Việt sang Lào còn có Bắc Trung Bộ Việt Nam. Khăm Muộn là nguyên nhân chính trị (trốn sự truy lùng, tỉnh có nguồn tài nguyên khoáng sản phong đàn áp của Pháp, phong kiến; hoạt động phú, như mỏ đá quý ở Xê Băng Phay, mỏ cách mạng), và nhiều người trong số họ muối ở Nông Bốc, mỏ thạch cao ở Bua La còn chọn Lào làm nơi trung chuyển để Pha, mỏ đá vôi ở Ma Hả Xây, mỏ than đá ở sang Thái Lan (Ủy ban nghiên cứu, biên Thà Khẹt, mỏ sắt ở Hín Bún, v.v. soạn và viết lịch sử tỉnh Khăm Muộn, Với những điều kiện nói trên, Khăm 2015, tr.82). Muộn có điều kiện thuận lợi để phát triển Trong thời gian đầu của kháng chiến đa dạng các ngành kinh tế công thương chống Pháp, quá trình di dân của người nghiệp. Do nằm giữa hai vùng kinh tế lớn Việt tiếp tục diễn ra. Cuối năm 1945, thực của Lào là Viêng Chăn và Savannakhet, dân Pháp chiếm lại một số vùng ở Trung, nên Khăm Muộn có điều kiện để tăng Thượng Lào và các vùng đất ở Nam vĩ cường giao thương, thúc đẩy phát triển tuyến 16. Đến tháng 3/1946, Pháp đánh kinh tế - văn hóa. chiếm nhiều tỉnh của Lào, trong đó có Thà Việc di cư của người Việt tới Lào đã Khẹt. Tại đây, quân Pháp vấp phải sự diễn ra từ lâu trong lịch sử. Theo các tài chống trả quyết liệt của lực lượng vũ trang liệu có ghi chép, người Việt di cư đến Lào Lào phối hợp với lực lượng vũ trang của bắt đầu từ thời phong kiến nhưng lúc bấy Việt kiều Giải phóng quân. Cuộc chiến giờ còn mang tính tự phát, diễn ra lẻ tẻ, số diễn ra ác liệt, nhất là trận chiến phòng thủ lượng ít. Thà Khẹt diễn ra ngày 21/3/1946. Chỉ Đến cuối thế kỷ XIX, khi Pháp đặt ách trong vòng một ngày, hơn 3.000 dân thống trị ở Lào, việc di cư của người Việt thường cả người Lào và Việt (phần lớn là Nam sang Lào được tăng cường. Dưới thời Việt kiều) đã bị hy sinh (Thị xã Thà Khẹt cai trị của Toàn quyền Paul Doumer (1902- tỉnh Khăm Muộn - Cách mạng mùa thu 1907), chương trình khai thác thuộc địa lần năm 1945, 1990, tr.51). Do so sánh lực thứ nhất đã được triển khai ở Đông Dương. lượng bất lợi cho liên quân Lào - Việt, Trong thời kỳ này, để thực hiện việc xây Tổng Tư lệnh liên quân Lào - Việt là dựng bộ máy cai trị và tổ chức hành chính, Hoàng thân Souphanouvong buộc phải ra chính quyền thực dân Pháp đã tổ chức lệnh vừa chiến đấu vừa rút lui qua sông Mê những cuộc tuyển mộ binh lính, viên chức Kông sang Thái Lan. Sau đó, phần lớn Việt người Việt làm thư ký, thông ngôn, giáo kiều ở lại Thái hoặc tiếp tục sang định cư ở viên... tại Lào. Vì vậy, số lượng người Việt các nước, một bộ phận quay trở lại Lào (thị làm việc ở Lào tăng lên nhanh chóng. Theo xã Thà Khẹt tỉnh Khăm Muộn - Cách mạng tài liệu của Tiểu ban Căn cước thời Pháp mùa thu năm 1945, 1990, tr.53-54). 41
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 74 (02/2021) Trong những năm chống Mỹ, do nhiều 2. Những hoạt động chính của cộng nguyên nhân khác nhau, số lượng người đồng người Việt ở Khăm Muộn nhằm Việt di cư sang Lào không đáng kể. Đến kết nối mối quan hệ hợp tác hữu nghị sau năm 1975, khi Lào và Việt Nam được Khăm Muộn - Quảng Bình giải phóng hoàn toàn, xây dựng đất nước 2.1. Hoạt động kinh tế của cộng đồng theo con đường xã hội mới, lúc này số người Việt ở Khăm Muộn lượng người Việt đến Lào tăng nhanh. Người Việt tại Khăm Muộn đã thành Ngày 18/7/1977, hai nước Việt Nam - Lào lập được tổ chức chung của mình vào cuối ký kết Hiệp ước Hữu nghị và hợp tác, đánh năm 1979, với tên gọi là Hội Việt kiều tỉnh dấu bước phát triển mới của mối quan hệ Khăm Muộn. Hội Việt kiều tại tỉnh Khăm đặc biệt, toàn diện Việt Nam - Lào. Với Muộn hiện có ba chi hội với khoảng 400 tinh thần giúp bạn là tự giúp mình, Việt gia đình và hơn 2.000 người đang làm ăn Nam đã cử cán bộ, chuyên gia sang giúp sinh sống (Báo cáo số 08-BC/TU, tr.3). Lào xây dựng các công trình phát triển Người Việt ở Khăm Muộn sống tập trung kinh tế - xã hội như đường giao thông, cầu tại hai địa điểm chính là thị xã Thà Khẹt và cống, các công trình thủy điện, v.v. Khi bản Xiềng Vang - một địa chỉ “đỏ” của công trình kết thúc, một bộ phận nhỏ công cách mạng Đông Dương. Với đức tính cần nhân đã tìm cách ở lại Lào. Tiếp đó là cù, chăm chỉ, sáng tạo trong lao động, những người di cư tự do đến Lào để tìm người dân Việt ở Khăm Muộn sống bằng kiếm công việc làm ăn theo mùa vụ, những nhiều nghề khác nhau, tiến hành hoạt động người này đang ngày một tăng cùng với kinh tế khác nhau và là thành phần đóng quá trình phát triển kinh tế của Lào. góp tích cực cho sự phát triển kinh tế của Theo ước tính, hiện nay có hơn tỉnh Khăm Muộn nói riêng, nước Lào nói 50.000 người Việt đang làm ăn, sinh sống chung. tại Lào (Báo cáo số 08 - BC/TU, tr.3). Tuy Trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ: nhiên, số lượng này thường xuyên thay Trong cộng đồng người Việt tại Khăm đổi vì có những bộ phận chỉ sang Lào làm Muộn, số đông là kinh doanh, buôn bán và ăn theo thời vụ rồi trở về quê. Khăm có cuộc sống tương đối ổn định. Có những Muộn là tỉnh có khá đông người Việt cư người trở thành những “đại gia” có tiếng ở trú, trong đó cư dân Quảng Bình chiếm Thà Khẹt như ông Phạm Văn Hoàn - người hơn 90%, tập trung ở huyện Nông Bốc đứng ra xây dựng chợ Km số 3 tại thị xã (nhiều nhất là ở Xiềng Vang) và thị xã Thà Khẹt (còn được gọi là Chợ Việt kiều). Thà Khẹt (Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Chợ Việt kiều tỉnh Khăm Muộn có từ 60 Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1939-2007), đến 70% người Việt là chủ các sạp hàng. 2010, tr.272). Tại những khu vực này, có Hoạt động buôn bán của người Việt tại tỉnh những gia đình người Việt đã trải qua Khăm Muộn tương đối phong phú, gồm nhiều thế hệ sinh sống. Vì lẽ đó, Khăm các cấp độ từ lớn đến nhỏ: 1) những cửa Muộn (Lào) đã trở thành quê hương thứ hàng buôn bán các mặt có vốn đầu tư lớn hai của họ. Trong quá trình cộng cư ở với thu nhập hàng tháng thường từ Lào, những người Việt này đã tạo nên một 4.000.000 đến 5.000.000 kíp trở lên (1 kíp cộng đồng người Việt Nam với những = 2.500VNĐ); 2) loại hình buôn bán có hoạt động đặc trưng của mình. cửa hàng cửa hiệu, quầy hàng cố định 42
LẠI THỊ HƯƠNG TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN trong các chợ lớn với thu nhập bình quân điểm dừng chân quen thuộc với những hàng tháng dao động từ 3.000.000 đến đoàn khách từ Việt Nam sang. Khách sạn 4.000.000 kíp/tháng; 3) các cửa hàng buôn nằm bên bờ sông Mê Kông, gần với các bán nhỏ với thu nhập bình quân hàng tháng điểm tham quan du lịch, có đội ngũ nhân dao động từ 1.000.000 đến 1.500.000 viên người Lào và người Việt có thể giao kíp/tháng (Phạm Đức Thành, 2008, tr.19). dịch được các ngôn ngữ Lào, Việt, Anh - Sự ra đời và hoạt động của chợ Km số 3 có một lợi thế giúp cho việc kinh doanh hiệu ý nghĩa tích cực trong việc kích thích giao quả hơn. thương, buôn bán và phát triển kinh tế của Hiện nay, nhiều Việt kiều ở Khăm cộng đồng người Việt nói riêng (ở Khăm Muộn đã và đang tham gia một số dự án Muộn) cũng như nền kinh tế tỉnh Khăm phát triển du lịch trong khuôn khổ Tiểu vùng Muộn nói chung. sông Mê Kông với tiêu đề “ba quốc gia, bảy Bên cạnh đó còn có những người Việt thành phố” (Việt Nam, Lào, Thái Lan). tham gia vào loại hình dịch vụ vận tải. Trong lĩnh vực nông - công nghiệp, Theo lời ông Trần Văn Thọ - nguyên Chủ người Việt tại Khăm Muộn cũng tiến hành tịch Hội người Việt kiều tỉnh Khăm Muộn, các hoạt động kinh tế tương đối hiệu quả. trong quá trình định cư sinh sống tại Lào, Về nông nghiệp, tại Khăm Muộn chỉ nhiều gia đình người Việt đã phát triển có bộ phận người Việt ở làng Xiềng Vang mạnh hoạt động kinh tế tư nhân. Tính đến (huyện Noong Bốc) - còn gọi với tên Làng thời điểm năm 2019, điển hình có gia đình Việt kiều (khoảng 30% dân số) vẫn duy trì ông Phạm Văn Chính kinh doanh vật liệu và phát triển hoạt động kinh tế nông xây dựng, xăng dầu; ông Đoàn Văn Thung nghiệp. Trước năm 1993, do luật định của là chủ của một xưởng tiện và cơ sở vận tải Chính phủ Lào không cho phép người với hơn 20 chiếc xe hơi các loại. Gia đình nước ngoài cư trú ở Lào được sở hữu ruộng ông Trần Văn Thọ (nguyên Chủ tịch Hội) đất, nên người Việt ở đây phải thuê đất của đã trải qua năm thế hệ sinh ra và lớn lên tại người Lào để làm ruộng. Từ sau năm 1993, đất nước Triệu Voi, cũng là những doanh với những thay đổi trong chính sách của nhân thành đạt (Tư liệu điền dã của tác giả Nhà nước Lào về vấn đề dân nhập cư, cộng tại Khăm Muộn tháng 4/2019). đồng người Việt ở làng Xiềng Vang được Cùng với buôn bán, người Việt tại nhập quốc tịch Lào, điều này đã khuyến Khăm Muộn còn tham gia các hoạt động khích tinh thần hăng hái sản xuất của cộng dịch vụ như mở cửa hàng ăn uống nhỏ, đồng cư dân Việt tại đây. Cuộc sống của cư khách sạn, nhà hàng, v.v. Trong đó, đáng dân làng Việt kiều ngày một ổn định. Tuy chú ý là lĩnh vực dịch vụ ẩm thực. Tại nhiên, với số hộ gia đình làm nông nghiệp Khăm Muộn, các cửa hàng ăn uống dưới tương đối ít, nông nghiệp không trở thành dạng hàng cơm bình dân của người Việt hoạt động kinh tế chủ đạo của cộng đồng chiếm tỉ lệ khá cao. Ngoài ra, kinh doanh người Việt tại đây. khách sạn cũng là một trong những nghề Về thủ công nghiệp, người Việt tại phát đạt ở Khăm Muộn. Một số khách sạn Khăm Muộn thành thạo nhiều nghề thủ nổi tiếng được khách du lịch, nhất là người công khác nhau, phần lớn những nghề Việt Nam khi đến Thà Khẹt nhắc là khách mang tính gia truyền như mộc, rèn, gò hàn, sạn Mê Kông. Đây là một trong những sửa chữa máy móc, v.v. Những nghề thủ 43
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 74 (02/2021) công này đưa lại nguồn thu đáng kể cho đoạn mới hiện nay. các gia đình người Việt tại đây. Đặc biệt, 2.2. Hoạt động văn hóa - xã hội của nghề làm bánh gai và sợi phở của người cộng đồng người Việt ở Khăm Muộn Việt ở làng Xiềng Vang khá nổi tiếng. Sự ra đời và hoạt động tích cực của Theo lời kể của bà Nguyễn Thị Vân - một Hội Việt kiều có ý nghĩa to lớn trong việc trong những người lớn tuổi ở làng thì nghề thúc đẩy và phát triển các hoạt động văn này xuất phát từ cư dân Quảng Bình sang hóa - xã hội của cộng đồng người Việt tại (Tư liệu điền dã của tác giả tại Khăm Khăm Muộn cũng như ở Lào nói chung. Muộn tháng 4/2019). Nhiều bạn trẻ và Dưới sự lãnh đạo và tổ chức của Hội, các Meksavanh - một học sinh Lào từng tham hội viên được thường xuyên tham gia gia học tập tại Việt Nam, hiện làm việc tại những sinh hoạt xã hội mang tính dân tộc nhà lưu niệm Hồ Chí Minh tại Xiềng Vang trong cộng đồng. Đặc biệt, Hội còn giúp nói rằng “Ai sang Khăm Muộn mà không cộng đồng Việt kiều nhận thức được nhiệm được ăn bánh gai có nghĩa là chưa đến vụ quan trọng của từng thành viên trong Khăm Muộn” (Tư liệu điền dã của tác giả việc phát huy tình đoàn kết, giúp đỡ, tại Khăm Muộn tháng 4/2019). thương yêu nhau, bảo tồn và phát huy bản Có thể thấy, những hoạt động kinh tế sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, nêu của người Việt tại Khăm Muộn khá phong cao tinh thần yêu nước và không ngừng phú về ngành nghề. Có được những hoạt hướng về quê hương. động kinh tế phong phú và đa dạng, người Năm 1982, với sự chấp thuận của Việt tại Khăm Muộn gặp nhiều thuận lợi, chính quyền sở tại, Hội đã lãnh đạo cộng đó là sự quan tâm và tạo điều kiện từ Nhà đồng người Việt tại Khăm Muộn xây dựng nước Lào, sự gần gũi trong đời sống văn một trường tiểu học, số lượng ban đầu chỉ hóa vật chất và tinh thần của cộng đồng cư gồm 2 lớp có 30 học sinh. Theo lời ông dân hai dân tộc Việt - Lào giúp người Việt Trần Văn Thọ, “Hồi đó các gia đình còn sớm thích nghi và hội nhập vào đời sống nghèo lắm nhưng khi nói đến việc mở kinh tế tại vùng đất mới. Đồng thời, những trường dạy Tiếng Việt thì ai cũng háo hức hoạt động nói trên đã góp phần quan trọng và nhiệt tình ủng hộ. Nhà nào khá giả thì trong việc đảm bảo đời sống của cộng đồng góp tiền vàng, khó khăn thì góp công, góp cư dân Việt tại Khăm Muộn và làm thay gạo…” (Tư liệu điền dã của tác giả tại đổi diện mạo bức tranh kinh tế truyền Khăm Muộn tháng 4/2019). Dù còn nhiều thống của Lào. Một số dự án kinh tế của khó khăn vất vả, nhưng sự ủng hộ và đóng người Việt trên đất Khăm Muộn đã góp góp của những cư dân người Việt xa xứ để phần giải quyết công ăn việc làm cho chính thành lập nên Trường Tiểu học Việt kiều người dân Lào tại đây. Thông qua các hoạt Thà Khẹt (nay đổi tên là Thống Nhất) là động kinh tế, sự gần gũi và hiểu biết giữa một nỗ lực rất lớn, chứng minh rằng dù ở nhân dân các địa phương Quảng Bình - bất cứ đâu, người Việt luôn có ý thức gìn Khăm Muộn được tăng cường. Đây là điều giữ truyền thống văn hóa, hướng về cội kiện thuận lợi để chính quyền hai tỉnh nguồn. Việc giữ gìn truyền thống văn hóa Quảng Bình và Khăm Muộn có thể đưa ra của dân tộc được thể hiện trước hết về các chính sách phù hợp, thúc đẩy sự hợp ngôn ngữ, tiếng Việt trong cộng đồng tác hơn nữa trên lĩnh vực kinh tế trong giai người Việt ở Lào. Sau thời gian dài xây 44
LẠI THỊ HƯƠNG TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN dựng và phát triển, cùng với sự vững mạnh giảng dạy ở đây. Toàn trường có trên 1350 của Hội Việt kiều Khăm Muộn, tính đến học sinh thuộc 4 cấp học, trong đó, tỉ lệ học năm học 2018-2019, số lượng học sinh sinh người Việt chiếm hơn 50% (Báo cáo theo học tại ngôi trường này lên đến hơn số 08-BC/TU, tr.4). 500 học sinh (Tư liệu điền dã của tác giả Trong hợp tác giáo dục giữa hai tỉnh tại Khăm Muộn tháng 4/2019). Quảng Bình và Khăm Muộn, nổi bật lên Mặt khác, từ sau ngày tỉnh Quảng vai trò của những người dạy tiếng Việt. Là Bình được tái lập (31/7/1989) và việc tỉnh kết nghĩa với Khăm Muộn, tỉnh Quảng Quảng Bình kết nghĩa với Khăm Muộn đã Bình đã cử giáo viên sang dạy tiếng Việt khiến cho những hoạt động đối ngoại hữu theo định kỳ 3 năm tại Trường Hữu nghị nghị giữa hai tỉnh được đẩy mạnh. Một Khăm Muộn - Quảng Bình và Trường Tiểu trong những sợi dây gắn kết tình hữu nghị học Thống nhất. Trong chuyến thực tế tại giữa hai nước Việt - Lào cũng như hai tỉnh Khăm Muộn vào tháng 4 năm 2019, chúng Quảng Bình - Khăm Muộn chính là sự hợp tôi đã được gặp gỡ và trò chuyện với tác trong lĩnh vực giáo dục, đó là việc giúp những giáo viên người Việt đang công tác cho tỉnh bạn đào tạo đội ngũ cán bộ có chất tại Trường Tiểu học Thống Nhất. Trong số lượng. Cùng với Trường Tiểu học Thống họ, có những người còn rất trẻ, như cô giáo nhất, ở Khăm Muộn còn có Trường Hữu Đinh Thị Thơm (25 tuổi), sau khi tốt nghị Quảng Bình - Khăm Muộn (được khởi nghiệp cử nhân Sư phạm Tiểu học tại công xây dựng từ năm 2010). Đây là một Trường Đại học Quảng Bình, cô đã sang trong những cơ sở ghi dấu ấn cho mối quan Khăm Muộn đến nay được hơn 2 năm. hệ hữu nghị hợp tác tác giữa hai tỉnh Quảng Hoặc có những người đã “bám trụ” lại với Bình và Khăm Muộn. Ngoài việc cử giáo công việc dạy chữ ở đây khá lâu, như thầy viên sang dạy Tiếng Việt tại Trường Tiểu giáo Trương Văn Phương (quê ở Lệ Thủy, học Thống Nhất, tỉnh Quảng Bình còn có Quảng Bình) sống, giảng dạy đến nay là 10 các chính sách hỗ trợ và giúp đỡ tỉnh Khăm năm và đã đưa vợ (cũng là giáo viên) sang Muộn trong việc xây dựng Trường Hữu dạy học (Tư liệu điền dã của tác giả tại nghị Quảng Bình - Khăm Muộn với tổng Khăm Muộn tháng 4/2019). Cuộc sống của kinh phí ban đầu hơn 9 tỷ đồng. Trong năm họ khá giản dị và với họ, được dạy tiếng 2016 và 2017, tỉnh Quảng Bình đã hỗ trợ Việt cho con em Việt kiều là một hạnh tỉnh Khăm Muộn thêm kinh phí hơn 7 tỷ phúc rất lớn, bởi thông qua đó, họ đã góp đồng để xây dựng hệ thống nhà lớp học tại phần gìn giữ tiếng nói của quê hương Trường Hữu nghị Quảng Bình - Khăm mình. Mặt khác, một trong những việc làm Muộn. Trong quá trình xây dựng và sửa quan trọng thúc đẩy hợp tác là Hội hữu chữa Trường Hữu nghị Quảng Bình - Khăm nghị Việt kiều Khăm Muộn kết hợp với Muộn, cộng đồng cư dân Việt tại tỉnh Khăm phòng đối ngoại (nay đổi thành Sở Ngoại Muộn cũng có những đóng góp tích cực. vụ) tỉnh Quảng Bình đã mở các lớp dạy Trường Hữu nghị Khăm Muộn - Quảng Bình học tiếng Lào cho cán bộ giáo viên của tỉnh là món quà của chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Bình, nhờ vậy sự hiểu biết và giao Quảng Bình tặng tỉnh Khăm Muộn. Trường lưu, hợp tác lẫn nhau giữa nhân dân hai hiện có 75 giáo viên, trong đó có 2 giáo tỉnh ngày càng dễ dàng hơn. viên người Việt Nam tình nguyện sang Trong các cộng đồng của người Việt 45
SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 74 (02/2021) tại Lào nói chung và tại tỉnh Khăm Muộn Tổng hội Việt kiều tại Lào tổ chức như các nói riêng, bản Xiềng Vang (huyện Nông hoạt động thể thao, văn nghệ chào mừng Bốc) là một điển hình. Bản này là nơi Bác các ngày lễ lớn của hai dân tộc, ủng hộ Hồ đã từng sống, hoạt động cách mạng phong trào đền ơn đáp nghĩa, giúp đỡ đồng trong những năm 1928-1929. Tại đây, bào bị thiên tai, chăm lo khu lưu niệm Chủ Người đã soạn tài liệu tuyên truyền, mở tịch Hồ Chí Minh tại bản Xiềng Vang, v.v. lớp dạy chữ, đào tạo cán bộ cách mạng cho Một việc làm rất có ý nghĩa của cộng đồng các Việt kiều yêu nước và những người người Việt tại tỉnh Khăm Muộn là thường Lào tiến bộ. Để ghi nhớ công ơn của Chủ xuyên tổ chức các Hội diễn văn nghệ quần tịch Hồ Chí Minh, được sự cho phép của chúng trong cộng đồng người Việt tại Lào. Chính phủ nước CHDCND Lào, vào năm Tuy chưa đạt trình độ nghệ thuật như mong 2009, Khu Lưu niệm Hồ Chí Minh bắt đầu muốn, nhưng có thể nói đây là một biện được xây dựng ngay tại vùng đất này trên pháp thiết thực có hiệu quả của cộng đồng khuôn viên diện tích gần 2.000m² do 13 gia người Việt đang làm ăn, sinh sống, công đình cư dân Việt kiều Xiềng Vang hiến tác và học tập tại tỉnh Khăm Muộn, nhằm tặng. Năm 2012, Khu lưu niệm Hồ Chí giáo dục truyền thống và ghi nhớ công ơn Minh được khánh thành như là biểu tượng to lớn của lãnh tụ Hồ Chí Minh đối với đất tình cảm gắn kết mối quan hệ hữu nghị nước cũng như vai trò của Người trong giữa nhân dân hai nước. Nhà lưu niệm Chủ việc vun đắp mối quan hệ đặc biệt Việt tịch Hồ Chí Minh còn được coi là mái ấm Nam - Lào. cho Hội Việt kiều hướng về quê hương, Có thể nói, việc người Việt tại Khăm cũng là điểm sáng cho tình hữu nghị Việt - Muộn thông qua vai trò của Hội Việt kiều - Lào mà mỗi người con Việt Nam khi đến mở trường, lớp dạy tiếng Việt cùng với đất nước Triệu Voi đều ghé thăm. những hoạt động cộng đồng được tổ chức Trong quá trình hoạt động, Hội Việt thường xuyên, có tác động rất lớn đến việc kiều tỉnh Khăm Muộn cũng rất chú trọng gìn giữ văn hóa ngôn ngữ dân tộc trong thế công tác giáo dục cho con em người Việt, hệ trẻ Việt kiều. Những hoạt động trên chú ý đến việc gìn giữ tiếng Việt và văn cũng động viên toàn thể hội viên là kiều hóa dân tộc. Năm 2009, trong chuyến thăm bào người Việt chấp hành tốt mọi chủ và làm việc của Hội Việt kiều tỉnh Khăm trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Muộn tại tỉnh Quảng Bình, Hội đã trao Nhà nước và được tặng thưởng nhiều bằng tặng số tiền 600 USD cho Hội khuyến học khen, giấy khen từ Nhà nước Lào. Đây là tỉnh Quảng Bình với mong muốn được góp những việc làm có ý nghĩa thúc đẩy sự phát phần động viên, khuyến khích tinh thần triển của mối quan hệ hữu nghị giữa hai học tập của con em quê nhà (Báo cáo số tỉnh Quảng Bình và Khăm Muộn trong 08-BC/ TU, tr.4). Hội cũng đã xây dựng tương lai. quỹ và làm công tác nhân đạo đối với quê 3. Kết luận hương Quảng Bình như khi bị bão lụt vào Hai tỉnh Quảng Bình và Khăm Muộn các năm 2013, 2014. với hơn 180km đường biên giới chung, có Cộng đồng Việt kiều tại Lào thông qua sự gần gũi về vị trí địa lý, có mối quan hệ tổ chức Hội của mình cũng đã tích cực chặt chẽ nhiều mặt trong quá khứ cũng như tham gia các hoạt động do Đại sứ quán, trong hiện tại, có nhiều nét tương đồng về 46
LẠI THỊ HƯƠNG TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN điều kiện tự nhiên và văn hóa. Nhân dân phủ hai nước Việt Nam, Lào đã tạo điều hai tỉnh có truyền thống đoàn kết hữu nghị kiện cho một bộ phận cư dân người Việt lâu đời. Vì lẽ đó, sự giao lưu giữa nhân dân hội nhập, trở thành một bộ phận của xã hội hai tỉnh Quảng Bình và Khăm Muộn sớm Lào. Cùng với người Lào, người Việt đã được hình thành. Trong tiến trình lịch sử, đóng góp nhiều mặt cho sự nghiệp xây do nhiều nguyên nhân, một bộ phận người dựng, bảo vệ và phát triển đất nước Lào. Việt Nam đã di cư tới các vùng khác nhau Đồng thời, họ cũng đóng vai trò quan của Lào từng bước hình thành nên cộng trọng, là cầu nối thúc đẩy mối quan hệ hữu đồng Việt kiều ngày càng đông đảo ở một nghị giữa hai tỉnh Quảng Bình và Khăm số địa phương trên nước bạn, trong đó có Muộn nói riêng, quan hệ giữa hai nước Khăm Muộn. Sự thân thiết, tính cởi mở của Việt Nam và Lào nói chung ngày càng trở người Lào cũng như sự quan tâm của chính nên tốt đẹp hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO Đảng Cộng sản Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương. (2017). Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1939-2007). Tài liệu tuyên truyền. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật. Nguyễn Thị Tuyết Nhung. (2016). Quá trình di cư và hoạt động chính trị - xã hội của người Việt ở Lào. Hà Nội: Luận án Tiến sĩ Lịch sử, ĐHSP Hà Nội. Singapo Sikhotchounamaly, Nguyễn Chánh. (1990). “Thị xã Thà Khẹt tỉnh Khăm Muộn - Cách mạng mùa thu năm 1945”. Tài liệu lưu tại Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh bản Xiềng Vang, huyện Nong-Bốc. Phạm Đức Thành. (2008). Vai trò của cộng đồng người Việt ở Lào trong mối quan hệ Việt Nam - Lào. Hà Nội: NXB Khoa học Xã hội. Trần Văn Thọ. (2012). “Biên bản họp Ban chấp hành Hội người Việt tỉnh Khăm Muộn, ngày 23 tháng 4 năm 2012”, Hội người Việt tỉnh Khăm Muộn. Lương Duy Tâm. (1998). Địa lý - Lịch sử Quảng Bình, Bảo tàng Tổng hợp Quảng Bình. Tỉnh ủy Quảng Bình. (28/10/2010). Báo cáo số 08 - BC/ TU “Đánh giá tình hình và quan hệ hợp tác giữa tỉnh Quảng Bình với các địa phương nước CHDCND Lào”. Trung tâm lưu trữ tỉnh ủy Quảng Bình. Tư liệu điền dã của tác giả tại Khăm Muộn tháng 4/2019. ຄະ ນະ ກຳ ມະ ກຳນ ຄົ້ ນ ຄວ ົ້ ຳ, ສັງ ລວມ ແລະ ຂຽນ ປະ ຫວັດ ສຳດ ຂອງ ແຂວງ ຄຳ ມ ່ ວນ (2015), "ປະ ຫວັດ ຄວຳມ ເປ ັ ນ ມຳ ຂອງ ແຂວງ ຄຳ ມ ່ ວນ (ເມ ື ອງ ີ ສ ໂຄດ ຕະ ບອງ ວັດ ທະ ນະ ທຳ ແຫ ່ ງ ຊຳດ ບ ູ ຮຳນ)", ສຳ ນັກ ພ ິ ມ ແຫ ່ ງ ລັດ (Ủy ban nghiên cứu, biên soạn và viết lịch sử tỉnh Khăm Muộn. (2015). Lịch sử tỉnh Khăm Muộn (Lãnh thổ văn minh quốc gia Sikhottabong cổ xưa), tr.7, 22, 82. Viêng Chăn: NXB Nhà nước). Ngày nhận bài: 09/9/2020 Biên tập xong: 15/02/2021 Duyệt đăng: 20/02/2021 47