Công tác khoa học công nghệ, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật và hợp tác quốc tế của Viện Di truyền Nông nghiệp (Giai đoạn 2011-2013)

VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> CÔNG TÁC KHOA HỌC CÔNG NGHỆ, CHUYỂN GIAO TIẾN BỘ KỸ THUẬT<br /> VÀ HỢP TÁC QUỐC TẾ CỦA VIỆN DI TRUYỀN NÔNG NGHIỆP<br /> (GIAI ĐOẠN 2011 - 2013)<br /> PGG.TS. Lê Huy Hàm<br /> Viện trưởng<br /> I. GIỚI THIỆU CHUNG<br /> Viện Di truyền Nông nghiệp là đơn vị sự<br /> nghiệp khoa học với chức năng nghiên cứu cơ<br /> bản có định hướng và ứng dụng các thành tựu<br /> khoa học kỹ thuật thuộc lĩnh vực di truyền và<br /> công nghệ sinh học nhằm thực hiện các nhiệm vụ<br /> phát triển kinh tế xã hội của ngành. Đặc điểm cơ<br /> bản của Viện là thực hiện các hoạt động nghiên<br /> cứu và triển khai trên bình diện rộng, từ nghiên<br /> cứu cơ bản đến phát triển giống, công nghệ và tổ<br /> chức triển khai vào sản xuất.<br /> Với đội ngũ 434 cán bộ công nhân viên,<br /> trong đó 264 cán bộ công nhân viên làm công tác<br /> nghiên cứu (có 24 tiến sĩ và 58 thạc sĩ) và 170<br /> công nhân viên làm việc tại doanh nghiệp, trạm<br /> trại, các cán bộ khoa học của Viện được đào tạo<br /> bài bản và có kinh nghiệm trong việc tổ chức<br /> triển khai thực hiện các nhiệm vụ khoa học công<br /> nghệ, chuyển giao giống và tiến bộ kỹ thuật. Viện<br /> luôn hoàn thành các nhiệm vụ được giao định<br /> hướng theo mục tiêu chung là xây dựng Viện Di<br /> truyền Nông nghiệp thành Viện trọng điểm Quốc<br /> gia về di truyền và công nghệ sinh học trong lĩnh<br /> vực nông nghiệp, có cơ sở vật chất, nhân lực và<br /> trình độ khoa học công nghệ đạt mức độ tiên tiến<br /> trong khu vực vào năm 2020.<br /> II. KẾT QUẢ CÔNG TÁC KHOA HỌC CÔNG<br /> NGHỆ, CHUYỂN GIAO TIẾN BỘ KỸ THUẬT VÀ<br /> HỢP TÁC QUỐC TẾ (GIAI ĐOẠN 2011 - 2013)<br /> Từ năm 2011 đến nay, Viện Di truyền Nông<br /> nghiệp đã chủ trì thực hiện 20 đề tài, dự án cấp<br /> Nhà nước, 04 đề tài, dự án cấp Bộ, 02 đề tài thuộc<br /> nguồn vốn vay ADB, 02 dự án Hợp tác Quốc tế và<br /> nhiều đề tài, dự án hợp tác với các cơ quan nghiên<br /> cứu, các tổ chức Quốc tế và các địa phương. Các<br /> kết quả nổi bật trong nghiên cứu khoa học và ứng<br /> dụng triển khai đạt được như sau:<br /> 2.1. Kết quả nghiên cứu KHCN<br /> 2.1.1. Trong lĩnh vực Công nghệ tế bào thực vật<br /> Nuôi cấy mô tế bào là một trong những<br /> hướng nghiên cứu truyền thống đã được Viện Di<br /> 82<br /> <br /> truyền Nông nghiệp tập trung giải quyết ngay từ<br /> những ngày mới thành lập. Viện đã áp dụng công<br /> nghệ này trong nuôi cấy phục tráng, khai thác<br /> phát triển nguồn gen, nhân giống sạch bệnh số<br /> lượng lớn một số giống cây trồng quan trọng<br /> (khoai môn, khoai sọ, lúa, mía, cây ăn quả có<br /> múi, hoa....). Đã xây dựng thành công quy trình<br /> nuôi cấy lát mỏng, tạo phôi vô tính và nhân giống<br /> bằng bioreactor một số giống hoa phong lan. Xây<br /> dựng quy trình kỹ thuật nhân giống mía sạch<br /> bệnh quy mô công nghiệp. Nhân nhanh được<br /> 600.000 cây giống sạch bệnh cung cấp cho hệ<br /> thống nhân giống mía của Công ty mía đường<br /> Hòa Bình, Công ty Mía đường Tuyên Quang,<br /> Công ty Mía đường Lam Sơn. Xây dựng vườn<br /> giống gốc mía nuôi cấy mô 10ha và vườn mía<br /> thương phẩm 200 ha ở Hòa Bình, 350ha ở Thanh<br /> Hóa và 50ha ở Tuyên Quang.<br /> Viện đã nghiên cứu và ứng dụng thành công<br /> quy trình nuôi cấy cứu phôi hạt lép, hạt nhỏ, gây<br /> tạo đột biến bằng chiếu xạ trên mắt ghép, kỹ<br /> thuật tái sinh cây từ tế bào trần, cứu phôi tam bội<br /> ở các cây ăn quả có múi. Đã tạo được 04 dòng<br /> bưởi, 02 dòng cam sành, 01 dòng cam Vân Du tứ<br /> bội và nhiều dòng tam bội. Hiện tại đã có 01<br /> dòng bưởi Diễn, 01 dòng cam Sành tam bội cho<br /> quả bói. Viện đang đăng ký bản quyền tác giả<br /> cho các dòng tứ bội và tam bội tạo ra. Đã xây<br /> dựng thành công hệ thống nhân giống sạch bệnh<br /> 3 cấp đối với giống cam V2, cam BH, QST1. Sản<br /> xuất 200.000 cây giống/năm cung cấp cho các<br /> vùng cam chủ lực ở Nghệ An, Hoà Bình, Yên<br /> Bái, Tuyên Quang, Hà Tĩnh, Bắc Giang, Sơn La,<br /> Lai Châu, Lào Cao, Cao Bằng... Tổng diện tích<br /> 976ha. Dự kiến giống cam V2 sẽ là giống chủ lực<br /> trong phát triển công nghiệp cây ăn quả có múi ở<br /> nước ta trong thời gian tới.<br /> Viện đã hoàn thiện quy trình nuôi cấy bao<br /> phấn, tạo hàng loạt dòng đơn bội kép phục vụ<br /> chọn tạo giống lúa.<br /> Đã nghiên cứu hoàn thiện quy trình nhân<br /> giống invitro cây sắn, duy trì tập đoàn invitro các<br /> giống sắn nhập nội và giống địa phương làm<br /> nguồn vật liệu nhân giống sạch bệnh, năng suất<br /> cao phục vụ cho sản xuất.<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất<br /> <br /> 2.1.2. Trong lĩnh vực Công nghệ gen<br /> 2.1.2.1. Phân lập và nghiên cứu chức năng gen<br /> Các nghiên cứu phân lập gen và thiết kế<br /> vector biểu hiện gen đã được Viện triển khai theo<br /> định hướng tạo nguồn vật liệu di truyền cho các<br /> nghiên cứu chuyển gen, tạo cây trồng biến đổi<br /> gen có khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi.<br /> Viện đã phân lập được 19 gen điều khiển tăng<br /> cường tính chịu hạn: OsDREB1A, OsDREB2A,<br /> ZmDREB2A, OsDREB2A-2ACA, OsNAC1,<br /> OsNac5, OsNAC6, OsNac10, OsAREB1A,<br /> OsRap2.4A, OsRap2.4B, OsNLI-IF, GmMYB,<br /> GmGLP1, GmCHS7, Os06g46270, Os04g23910,<br /> Os08g02070 và Os10g39310 phục vụ nghiên cứu<br /> tạo giống cây trồng chuyển gen chịu hạn.<br /> Phân lập được 2 gen chức năng tăng cường<br /> tính chịu hạn: OsP5CS, OsGolS.<br /> Phân lập được 1 promotor biểu hiện liên tục<br /> (Ubiquitin) và 2 promotor biểu hiện trong điều<br /> kiện bất lợi ngoại cảnh (Lip9, RD29a).<br /> Thiết kế được 32 vector chuyển gen biểu<br /> hiện dưới sự điều khiển của 4 promoter<br /> (Ubiquitin, 35S, Lip9 và RD29a) và 19 gen đã<br /> phân lập được. Các vector chuyển gen này là<br /> nguồn vật liệu cho nghiên cứu tạo giống cây<br /> trồng chuyển gen chịu hạn.<br /> Xây dựng được quy trình chuyển gen vào giống<br /> lúa Indica (PB1), Japonica (J02), ngô, đậu tương và<br /> thuốc lá phục vụ nghiên cứu chức năng gen.<br /> Đã thu được các dòng lúa, ngô, đậu tương và<br /> thuốc lá chuyển gen và đang tiến hành đánh giá<br /> sinh trưởng và tính chịu hạn của các dòng cây<br /> chuyển gen. Kết quả đánh giá bước đầu cho thấy<br /> các gen điều khiển chịu hạn phân lập được có vai<br /> trò trong việc tăng cường tính chịu hạn trong các<br /> cây chuyển gen.<br /> Đã chuyển giao các gen được phân lập cho<br /> Viện Nghiên cứu Bông và các nhóm nghiên cứu<br /> trong và ngoài Viện thuộc khối VAAS.<br /> 2.1.2.2. Chuyển gen<br /> Trên đối tượng cây ngô, một loại cây trồng<br /> quan trọng sau cây lúa, Viện đang chủ trì thực<br /> hiện các nghiên cứu chuyển gen kháng sâu và<br /> kháng hạn vào các dòng/giống ngô mô hình và<br /> ngô chọn lọc của Việt Nam.<br /> Đối với tính trạng kháng sâu, đã nghiên cứu<br /> chuyển gen Cry1Ac vào dòng ngô mô hình HR9<br /> và 5 dòng ngô chọn lọc VH1, VH11, VN106,<br /> CM8 và CH9. Đã đánh giá và sàng lọc được 13<br /> <br /> cá thể chuyển gen T4 thuộc dòng CH9.13.159.1.6<br /> và CH9.13.159.15.1 mang 1 bản copy của gen<br /> chuyển cry1A(c), có sự hiện diện của protein<br /> cry1A(c) và có khả năng kháng sâu trong điều<br /> kiện gây áp lực sâu nhân tạo trong nhà lưới cách<br /> ly côn trùng.<br /> Nghiên cứu chuyển gen kháng hạn ở ngô<br /> bước đầu đã thu nhận được các dòng ngô chuyển<br /> gen thế hệ T1 thuộc các dòng ngô chọn lọc VH1,<br /> CM8 và CH9 mang gen điều khiển tăng cường<br /> tính chịu hạn NPK1, ZmNF-YB thông qua phân<br /> tích PCR.<br /> Viện cũng đang triển khai nghiên cứu<br /> chuyển gen kháng thuốc diệt cỏ vào đậu tương,<br /> bước đầu đã thu được một số dòng T0 chuyển<br /> gen thuộc giống DT2008 và DT26.<br /> 2.1.2.3. Công nghệ chỉ thị phân tử<br /> Viện đã áp dụng công nghệ chỉ thị phân tử<br /> trong nghiên cứu đa dạng di truyền, phân tích,<br /> đánh giá nguồn gen, giải mã, lập bản đồ và chọn<br /> giống phân tử ở các đối tượng cây lúa, cây bông<br /> và cây lạc:<br /> a. Giải mã gen<br /> - Cây lúa:<br /> Viện đã giải mã thành công 36 giống lúa bản<br /> địa ưu tú của Việt Nam (gồm 07 giống lúa chất<br /> lượng; 06 giống lúa chịu hạn; 06 giống lúa chịu<br /> mặn; 07 giống lúa kháng rầy nâu; 05 giống lúa<br /> kháng đạo ôn và 05 giống lúa kháng bạc lá).<br /> Toàn bộ dữ liệu trình tự hệ gen của 36 giống lúa<br /> này được lưu giữ tại Viện Di truyền Nông<br /> nghiệp, là nguồn tư liệu quan trọng để tầm soát<br /> các gen chức năng, định vị chính xác các gen<br /> đích trên bản đồ, thiết kế các marker chức năng<br /> giúp chọn lọc cá thể mang gen đích một cách<br /> chính xác phục vụ công tác lai tạo giống lúa; Đã<br /> xây dựng được trình duyệt genome và bản đồ các<br /> SNPs (single nucleotide polymorphism) của các<br /> giống lúa bản địa của Việt Nam phục vụ cho<br /> công bảo tồn nguồn gen, phân loại, chọn tạo<br /> giống có năng suất, chất lượng cao, có khả năng<br /> chống chịu các loại sâu bệnh và điều kiện bất lợi<br /> sinh học và phi sinh học. Giai đoạn 2014 - 2016<br /> đã được Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt<br /> tiếp tục giải mã 800 giống lúa bản địa của Việt<br /> Nam, xây dựng cơ sở dữ liệu, phát triển tin sinh<br /> học khai thác, lập bản đồ các đặc tính quan trọng<br /> của cây lúa, phát triển các chỉ thị phân tử và ứng<br /> dụng cho chọn tạo giống.<br /> 83<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> - Giải trình tự hệ gen virus gây bệnh ở thực vật:<br /> Đã phân lập và giải trình tự 3 phân đoạn S7,<br /> S9 và S10 của 13 chủng viruss gây bệnh lúa lùn<br /> sọc đen Việt Nam (SRBSDV) tại 5 vùng sinh thái<br /> trồng lúa từ miền Trung trở ra.<br /> Đã giải trình tự gen của 15 chủng virus gây<br /> bệnh xoăn vàng lá cà chua TYLCV; đăng ký tại<br /> Ngân hàng gen NCBI tổng số 8 trình tự genom<br /> DNA-A của virus gây bệnh xoăn lá cà chua ở<br /> nước ta, mỗi trình tự mang 6 gen, mã số sau:<br /> EU368372, GQ 246940, GQ 246941, GQ338765,<br /> GQ338766, GQ338767, GQ338768, GQ373254.<br /> Thiết kế thành công các vector RNAi nhằm<br /> bất hoạt các gen đích tương ứng của virus xoăn lá<br /> cà chua TYLCV (pBI121-AC2; pBI121-AC4;<br /> pBI121-AV2; pHANNIBAL-hpRNA; pART27hpRNA) và virus gây bệnh lùn lúa cỏ (RGSV),<br /> virus gây bệnh xoăn lá lúa (RRSV) (vector<br /> pANDA, vector pC2300).<br /> b. Hỗ trợ khảo nghiệm DUS<br /> Viện đã xây dựng được quy trình “Xác định<br /> đúng giống lúa thuần bằng sinh học phân tử hỗ<br /> trợ cho khảo nghiệm DUS” phù hợp với các tiêu<br /> chí và tiêu chuẩn đánh giá trong công tác khảo<br /> nghiệm DUS hiện hành, phục vụ cho công tác<br /> quản lý giống trong thực tại hiện nay. Đã nghiên<br /> cứu xây dựng phần mềm DUS-DFP để lưu trữ<br /> thư viện “Vân tay ADN”, phân tích và hỗ trợ<br /> trong khảo nghiệm DUS.<br /> c. Lập bản đồ và chọn giống bằng chỉ thị<br /> phân tử<br /> - Đối với cây lúa:<br /> Đã lập bản đồ phân tử các gen ở cây lúa cho<br /> các tính trạng như tính kháng rầy nâu, bạc lá, đạo<br /> ôn. Trên cơ sở đó đã xác định các chỉ thị phân tử<br /> và sử dụng cho chọn tạo giống như sau:<br /> + Kháng rầy nâu: 1 gen kháng rầy ở giống lúa<br /> CR203 là BphX nằm trên NST số 4 với các chỉ thị<br /> AFLP liên kết gần ở khoảng cách dưới 1cM, 1 gen<br /> kháng rầy khác trên NST số 4 là BphZ ở giống lúa<br /> GC9, trong đó các chỉ thị gần nhất là RM7051,<br /> RM3367, RM3839 nằm ở 1 phía gen kháng, cách<br /> gen kháng từ 1,7 tới 3,4 cM và RM1388, RM1223,<br /> RM17235 nằm ở phía bên kia gen kháng, cách gen<br /> kháng từ 1,7 tới 3,2 cM. Đã chọn tạo được giống<br /> lúa kháng rầy nâu KR1, hiện nay đang được trồng<br /> khảo nghiệm tại các tỉnh phía Bắc.<br /> + Kháng bạc lá: Đã xác định được 5 chỉ thị<br /> phân tử liên kết gen kháng (xa5, Xa7, Xa21),<br /> 84<br /> <br /> triển khai các dòng được qui tụ để xác định số<br /> gen được qui tụ cũng như các đặc tính nông học<br /> các dòng đã chọn. Viện đã chọn tạo được nhiều<br /> dòng lúa triển vọng mang gen kháng bệnh bạc lá<br /> (DT45, DT46, DT47...).<br /> + Kháng đạo ôn: Bằng kỹ thuật gen đối gen<br /> Viện đang tiến hành các nghiên cứu chọn tạo<br /> giống lúa kháng bệnh đạo ôn bền vững cho các<br /> vùng trồng lúa chính của cả nước, đã xác định<br /> được 8 giống lúa có khả năng kháng đối với các<br /> chủng nấm gây bệnh đạo ôn ở Việt Nam. Trong<br /> các chủng nấm đạo ôn phân lập được tại các vùng<br /> trồng lúa chính của cả nước đã xác định được<br /> kiểu giới tính (Matting type) của 8 chủng nấm<br /> bệnh đạo ôn là thuộc nhóm MAT1-2 giúp xác<br /> định gen kháng và dự báo các biến chủng của<br /> nấm đạo ôn trong tương lai. Đã xác định được<br /> biểu hiện kháng của các gen kháng Pi-k và Pi-ta<br /> đối với chủng nấm đạo ôn tại Thái Bình giúp xác<br /> định gen không độc trên nấm và tương tác genđối-gen. Đã xác định được 1 gen độc đối với<br /> giống lúa BC15 và 1 gen không độc đối với<br /> giống lúa DT10.<br /> + Nghiên cứu ứng dụng chỉ thị phân tử liên<br /> kết với các tính trạng cấu thành năng suất đã xác<br /> định được locus gen quy định tính trạng tăng số<br /> hạt trên bông liên kết chặt với 03 chỉ thị phân tử<br /> RM445, RM500, RM21615 trên nhiễm sắc thể số<br /> 7 và đang quy tụ locus gen này để tạo giống lúa<br /> thuần siêu cao sản.<br /> + Chịu mặn, chịu ngập: Đã ứng dụng công<br /> nghệ MAS (marker asisted sellection) MABC<br /> (marker asisted backcrossing - chọn giống nhờ chỉ<br /> thị phân tử kết hợp hồi giao) để tiến hành qui tụ<br /> các gen chịu mặn (Saltol) gen chịu ngập (Sub1)<br /> vào nền gen các giống lúa năng suất, chất lượng<br /> cao đang được trồng phổ biến ở Việt Nam như:<br /> các giống lúa MT508-1; Khang dân 18; Bắc thơm<br /> số 7; Q5, AS996, OM6976... Đến nay đã chọn<br /> được các dòng triển vọng mang gen chịu mặn như<br /> AS996-Saltol; Bắc thơm-Saltol, OM6976-Saltol<br /> chịu mặn tốt ở nồng độ 4-60/00, năng suất cao 6,5 7,5 tấn/ha, dạng hình đẹp. Dòng OM22 đã được<br /> khảo nghiệm Quốc gia trong vụ Đông Xuân 2013<br /> và Hè Thu 2013 tại ĐBSCL. Riêng hai dòng<br /> OM224 (F198), OM225 (F72) đã được gửi đi<br /> khảo nghiệm các vùng sinh thái 13 tỉnh của<br /> ĐBSCL. Đã chọn lọc được 6 dòng chịu ngập triển<br /> vọng (cấp 3 tương đương với giống chứng<br /> IR64sub1) đó là E95-5-1, E95-5-3, C318-2-10,<br /> C318-1-5, C320-4-1, C318-5-2, các dòng chịu<br /> ngập này cũng đang đã được khảo nghiệm và<br /> trồng thử ở các vùng ven biển của tỉnh Bạc Liêu.<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất<br /> <br /> - Đối với cây bông:<br /> Nghiên cứu chọn tạo giống bông có chất<br /> lượng xơ tốt Viện đã lập bản đồ liên kết di truyền<br /> trên cây bông tứ bội, định vị được 11 QTL liên<br /> kết với các tính trạng chất lượng xơ chính (chiều<br /> dài xơ, độ bền xơ, độ đều xơ, tỷ lệ xơ...) và xác<br /> định các chỉ thị phân tử liên kết QTL. Hiện tại,<br /> Viện đã phối hợp với Viện Nghiên cứu Bông và<br /> PTNN Nha Hố chọn tạo được các dòng bông thế<br /> hệ BC4 triển vọng để tiếp tục phát triển thành<br /> giống bông có chất lượng xơ tốt, năng suất cao<br /> phục vụ sản xuất.<br /> - Đối với cây lạc:<br /> Nghiên cứu chọn tạo giống lạc kháng bệnh<br /> đốm muộn bằng chỉ thị phân tử bước đầu đã đánh<br /> giá được khả năng kháng/nhiễm bệnh đốm muộn<br /> của tập đoàn 64 dòng/giống, xác định mức độ đa<br /> dạng di truyền của các mẫu giống, xác định được<br /> 2 giống lạc tiêu biểu TB25 và CNC3 có năng suất<br /> cao, ổn định nhiễm bệnh đốm lá muộn dùng làm<br /> cây nhận QTL/gen kháng, lai tạo được 57 tổ hợp<br /> F1 và 352 cá thể F2, thế hệ BC1F2.<br /> 2.2. Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống cây trồng<br /> Áp dụng phương pháp chọn giống truyền<br /> thống kết hợp với công nghệ sinh học hiện đại,<br /> nhiều giống cây trồng mới đã được Viện nghiên<br /> cứu chọn tạo và được triển khai trên diện tích lớn<br /> trên khắp cả nước.<br /> 2.2.1. Giống lúa<br /> Từ khi thành lập đến nay, Viện Di truyền<br /> Nông nghiệp đã chọn tạo được 33 giống lúa năng<br /> suất, chất lượng cao, chống chịu sâu bệnh, thích<br /> ứng rộng với các vùng sinh thái... bằng việc áp<br /> dụng các phương pháp chọn tạo khác nhau: chọn<br /> giống truyền thống, công nghệ sinh học (nuôi cấy<br /> bao phấn, đột biến thực nghiệm, chỉ thị phân<br /> tử...) và tuyển chọn dòng/giống nhập nội, gồm:<br /> - Giống chính thức: 13 giống gồm 7 giống<br /> năng suất cao, 1 giống lúa lai và 5 giống lúa<br /> chất lượng. Đặc biệt giống Khang dân đột biến<br /> đã được chuyển nhượng cho Công ty cổ phần<br /> Giống cây trồng Trung ương. Công ty này đã<br /> triển khai nhanh vào sản xuất và đưa diện tích<br /> ứng dụng lên trên 400.000ha các năm vừa qua<br /> (2010, 2011, 2012).<br /> - Giống sản xuất thử: 12 giống gồm 6 giống<br /> năng suất cao và 6 giống lúa chất lượng.<br /> - Giống triển vọng: 8 giống năng suất cao,<br /> chất lượng tốt, đã và đang được áp dụng tại nhiều<br /> <br /> vùng sản xuất, sẽ xin công nhận giống trong thời<br /> gian tới.<br /> Riêng giai đoạn 2011 - 2013, số giống lúa<br /> Viện được công nhận cho phép đưa vào sản xuất<br /> là 14 giống (02 giống chính thức, 06 giống sản<br /> xuất thử và 06 giống triển vọng).<br /> + Giống lúa mới năng suất, thích ứng rộng,<br /> được chọn tạo bằng phương pháp chọn giống<br /> truyền thống: Giống DT57.<br /> + Các giống lúa chất lượng, năng suất, kháng<br /> bệnh được chọn tạo bằng các phương pháp công<br /> nghệ sinh học kết hợp chọn giống truyền thống<br /> thuộc Chương trình Công nghệ sinh học nông<br /> nghiệp: Giống DT45, DT46, DT47 (kháng bạc lá)<br /> và giống KR1 (kháng rầy nâu).<br /> + Các giống lúa chất lượng, đặc sản: DT68,<br /> ĐS1, QR1, QR2, QR14, DT39 Quế lâm, các<br /> giống lúa hạt tròn J02, J01.<br /> - Giống lúa ĐS1 là giống lúa chất lượng cao<br /> thuộc loài phụ Japonica, đã được sản xuất rộng ở<br /> nhiều địa phương các tỉnh miền Bắc, Tây<br /> Nguyên, đặc biệt là các vùng núi cao, lạnh giống<br /> phát huy ưu việt là giống rất chịu lạnh. Tại các<br /> điểm sản xuất ở Thái Bình, Hải Dương, Hòa<br /> Bình, Thái Nguyên, Yên Bái, Sơn La, Cao Bằng,<br /> Thái Nguyên... cho năng suất cao và ổn định.<br /> Diện tích đạt khoảng 3000 ha/vụ.<br /> - Giống lúa QR1, QR2, QR14 ngắn ngày,<br /> năng suất và chất lượng gạo ngon, hạt dài, chống<br /> chịu sâu bệnh tốt, dễ canh tác, có tính thích nghi<br /> rộng. Giống QR1 đã được các địa phương Hà<br /> Nội, Hải Phòng, Huế, Thái Bình, Nam Định, Bắc<br /> Giang, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Thái Nguyên, Phú<br /> Thọ, Vĩnh Phúc, Yên Bái, Điện Biên, Sơn La...<br /> sản xuất với tổng diện tích khoảng 3.428,7 ha/vụ.<br /> - Giống lúa J01, J02 là các giống có tiềm<br /> năng về năng suất và chất lượng cao, chịu lạnh<br /> tốt, đã được trồng phổ biến ở các tỉnh ĐBSH và<br /> miền núi phía Bắc, tham gia cơ cấu mùa sớm<br /> trong các chương trình sản xuất lúa chất lượng tại<br /> Thái Nguyên, Ninh Bình, Nghệ An, Thái Bình,<br /> Hải Dương, Yên Bái, Điện Biên, Thanh Hóa, Bắc<br /> Giang, Bắc Ninh.<br /> - Giống lúa DT68 chất lượng gạo ngon, ngắn<br /> ngày, chịu hạn đã được triển khai sản xuất đại trà<br /> tại Thái Bình, Thanh Hóa, Vĩnh Phúc, Phú Thọ,<br /> Bắc Kạn. Đã chuyển giao cho Doanh nghiệp Hưng<br /> Cúc, Thái Bình sử dụng để sản xuất lúa hàng hóa<br /> và gạo xuất khẩu, sản lượng 2000 tấn gạo/năm.<br /> 85<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> 2.2.2. Giống đậu tương<br /> Viện đã tạo ra và chuyển giao vào sản xuất<br /> trên 10 giống đậu tương. Các giống đậu tương<br /> của Viện, điển hình là giống DT84, DT96 đưa ra<br /> sản xuất từ những năm 1990, nhưng cho đến nay<br /> vẫn chưa có giống khác vượt trội.<br /> Gần đây Viện đã chọn tạo được 04 giống đậu<br /> tương mới, trong đó có giống đậu tương hạt<br /> DT2001 và giống đậu tương rau DT02 đã được<br /> công nhận giống chính thức, giống DT2008 và<br /> giống DT08 được công nhận giống sản xuất thử.<br /> Giống DT2001 với diện tích khoảng 2000ha tại<br /> Hà Nội và giống DT2008 khoảng 500ha tại các<br /> tỉnh, thành phía Bắc như Hà Nội, Hà Giang, Thái<br /> Nguyên, Phú Thọ, Cao Bằng, Yên Bái... và<br /> 200ha tại Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông, Vũng<br /> Tàu; Giống DT02 với diện tích khoảng 50ha tại<br /> Hà Nội, Ninh Bình và giống DT08 với diện tích<br /> khoảng 20ha tại Hà Nội, Bắc Giang.<br /> Tính đến năm 2012, các giống đậu tương do<br /> Viện chọn tạo đã chiếm diện tích khoảng 70.000<br /> ha/năm trong tổng số 120.800ha của cả nước (58%<br /> diện tích cả nước và 80 - 90% diện tích các tỉnh<br /> phía Bắc), góp phần không nhỏ đưa năng suất đậu<br /> tương của cả nước từ 6,8 tạ/ha (1980) lên 14,8<br /> tạ/ha, diện tích từ 49.400ha lên 120.800ha.<br /> 2.2.3. Giống rau, hoa<br /> Giống cà chua DT28 đã được công nhận<br /> giống cây trồng mới, được triển khai rộng, sản<br /> xuất hạt giống và quả thương phẩm cho nhiều<br /> tỉnh miền Bắc với chất lượng quả và năng suất<br /> cao. Các giống hoa cúc VCM1, VCM2, VCM3,<br /> giống hoa hồng HN9 là những giống hoa đã được<br /> công nhận giống sản xuất thử. Giống VCM1<br /> được trồng ở các tỉnh phía Bắc với diện tích sản<br /> xuất 7 ha/năm đạt hiệu quả kinh tế 150 - 160<br /> triệu/ha/năm; Giống hoa hồng HN9 được trồng ở<br /> các tỉnh phía Bắc với diện tích sản xuất 6 ha/năm,<br /> đạt hiệu quả kinh tế: 200 - 220 triệu/ha/năm;<br /> 2.2.4. Giống cây ăn quả<br /> Các giống cây ăn quả do Viện nghiên cứu<br /> chọn tạo trong giai đoạn 2007 - 2013 gồm 2<br /> giống cam (cam V2, cam BH), 1 giống quýt<br /> (QST1) và giống hồng MC1 đều là những giống<br /> đã được công nhận giống chính thức.<br /> Giống cam V2, cam BH là giống cam không<br /> hạt, chất lượng cao đã được mở rộng sản xuất,<br /> cung cấp với số lượng hàng vạn cây giống cho<br /> các tỉnh: Nghệ An, Gia Lai, Đắk Lắk, Hà Tĩnh,<br /> 86<br /> <br /> Điện Biên, Phú Thọ, Bắc Giang, Hòa Bình và đã<br /> được trồng trên diện tích 900ha.<br /> Giống hồng Giòn không hạt MC1 có năng<br /> suất cao, quả dễ bảo quản, vận chuyển, mẫu mã<br /> đẹp, chất lượng cao, có thể là mặt hàng thương<br /> mại và xuất khẩu của các tỉnh miền núi, đặc biệt<br /> là giúp đồng bào định canh, định cư phát triển<br /> sản xuất, xoá đói, giảm nghèo. Hiện đang được<br /> trồng tại Mộc Châu (Sơn La), Bắc Hà, Sa Pa<br /> (Lào Cai), Mai Châu (Hoà Bình), có tiềm năng<br /> ứng dụng cho vùng núi phía Bắc và Tây Nguyên.<br /> 2.2.5. Giống nấm ăn, nấm dược liệu<br /> Viện đã nghiên cứu chọn tạo được 10 giống<br /> nấm ăn chất lượng cao, trong đó có 3 giống đã<br /> được công nhận giống chính thức và 07 giống<br /> được công nhận giống sản xuất thử. Các giống<br /> nấm này đã được sản xuất, chuyển giao công<br /> nghệ nhân giống và nuôi trồng cho nhiều tỉnh<br /> trên cả nước. Đã xây dựng thành công quy trình<br /> nhân giống nấm dạng dịch thể, rút ngắn được<br /> thời gian ươm sợi, giá thành chủng giống thấp<br /> hơn và thuận lợi trong việc sản xuất nấm quy mô<br /> công nghiệp. Đã thu thập và lưu giữ 118 nguồn<br /> gen giống nấm ăn và nấm dược liệu.<br /> 2.2.6. Giống cây trồng khác<br /> Viện đã nghiên cứu chọn tạo được hai giống<br /> mía ROC26, mía HB1 và giống sắn NA1 được<br /> công nhận là giống chính thức. Các giống mía có<br /> năng suất và độ đường cao, đã được nhân giống ở<br /> quy mô công nghiệp, cung cấp cây giống invitro<br /> cho các vùng trồng mía ở các tỉnh Bắc Trung Bộ<br /> đem lại hiệu quả kinh tế cao.<br /> 2.3. Kết quả chuyển giao tiến bộ kỹ thuật<br /> Trong giai đoạn 2011 - 2013 Viện đã xây<br /> dựng và chuyển giao thành công hàng chục mô<br /> hình nhân giống cấy mô các giống mía, chuối,<br /> hoa, khoai môn, khoai sọ tầng vàng..., cung cấp<br /> cây giống invitro sạch bệnh cho các cơ sở địa<br /> phương của các tỉnh Bắc Giang, Phú Thọ, Quảng<br /> Ninh, Thanh Hóa, Bắc Kạn, Lào Cai... Trong<br /> những năm gần đây Viện đang hợp tác với các<br /> tỉnh như: Yên Bái, Lai Châu, Lào Cai, Phú Thọ,<br /> Điện Biên, Thái Bình, Ninh Bình, Nam Định và 3<br /> tỉnh Tây Nguyên chuyển giao các mô hình lúa<br /> chất lượng cao, mô hình sản xuất giống đậu tương.<br /> Trung tâm Công nghệ sinh học Thực vật doanh nghiệp KHCN trực thuộc Viện đã chuyển<br /> giao công nghệ về sản xuất giống, nuôi trồng, chế<br /> biến và tiêu thụ các loại nấm ăn, nấm dược liệu<br /> cho 45 đơn vị (các Công ty, Trung tâm Ứng dụng<br /> <br />