Cục diện chính trị và kinh tế châu Á hiện nay

Cục diện chính trị và kinh tế châu Á<br /> hiện nay<br /> NguyÔn Xu©n Th¾ng(*)<br /> Lêi tßa so¹n: Trong khu«n khæ Ch−¬ng tr×nh nãi chuyÖn cña nh÷ng nh©n vËt kiÖt<br /> xuÊt Ên §é - ASEAN (ASEAN-India Eminent Person’s Lecture Series), theo lêi mêi<br /> cña Tæ chøc Th«ng tin vµ Nghiªn cøu vÒ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (Research and<br /> Information System for Developing Countries), ngµy 13/08/2014, t¹i Trung t©m<br /> Rabindranath Tagore thuéc Héi ®ång Quan hÖ v¨n hãa Ên §é, thµnh phè Kolkata,<br /> bang T©y Bengal, Ên §é, GS.TS. NguyÔn Xu©n Th¾ng, Chñ tÞch ViÖn Hµn l©m<br /> Khoa häc x· héi ViÖt Nam, ®· cã buæi nãi chuyÖn víi c¸c häc gi¶, c¸c nhµ ho¹t ®éng<br /> x· héi vµ céng ®ång doanh nghiÖp Ên §é víi chñ ®Ò “Côc diÖn chÝnh trÞ vµ kinh tÕ<br /> míi ë ch©u ¸”. Bµi nãi chuyÖn ®· ®−îc d− luËn Ên §é vµ quèc tÕ ®¸nh gi¸ cao(**).<br /> Xin tr©n träng giíi thiÖu tíi b¹n ®äc (tiªu ®Ò bµi nãi chuyÖn do Tßa so¹n ®Æt).<br /> Th−a ngµi Shri Salman, Nguyªn Bé<br /> tr−ëng Bé Ngo¹i giao Ên §é!(*)<br /> Th−a c¸c quý vÞ vµ c¸c b¹n! (**)<br /> T«i xóc ®éng khi b−íc vµo kh¸n<br /> phßng nµy. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn t«i thùc<br /> (*)<br /> <br /> GS.TS., Chñ tÞch ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam.<br /> Xem: India, Vietnam and Japan should have<br /> better cooperation on, http://www.businessstandard.com/article/pti-stories/india-vietnamand-japan-should-have-better-cooperation-on114081300938_1.html // Vietnam keen on<br /> friendly<br /> relations,<br /> http://www.thehindu.com/news/cities/kolkata/vie<br /> tnam-keen-on-friendlyrelations/article6316473.ece // VASS president<br /> talks about Asia’s new economic order in India,<br /> http://www.vietnambreakingnews.com/2014/08/v<br /> ass-president-talks-about-asias-new-economicorder-in-india/ // ASEAN-India Eminent Person’s<br /> Lecture Series,<br /> http://aic.ris.org.in/asean-india-eminentlecture-series-13-august-2014kolkata/<br /> (**)<br /> <br /> sù ®Õn Kolkata cho dï ®· 7 lÇn t«i ®i<br /> ngang qua ®©y h¬n 20 n¨m tr−íc, trªn<br /> ®−êng sang Moscow lµm nghiªn cøu<br /> sinh ë ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi vµ Quan hÖ<br /> quèc tÕ thuéc ViÖn Hµn l©m Khoa häc<br /> Nga. T«i xóc ®éng v× trong thµnh phè<br /> Kolkata réng lín, chóng t«i ®· ®Õn ®−îc<br /> nh÷ng ®Þa danh mang nhiÒu ký øc g¾n<br /> víi cuéc ®êi cña L·nh tô Hå ChÝ Minh.<br /> N¨m 1911, Ng−êi ®· ®Õn ®©y trªn con<br /> ®−êng t×m ®−êng cøu n−íc. N¨m 1946,<br /> Ng−êi trë l¹i n¬i nµy víi t− c¸ch lµ<br /> Nguyªn thñ cña mét quèc gia míi giµnh<br /> ®−îc ®éc lËp. N¨m 1958, Ng−êi ®Õn<br /> th¨m Kolkata trªn c−¬ng vÞ lµ Chñ tÞch<br /> n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa non<br /> trÎ ®ang trong thêi kú kh¾c phôc hËu<br /> qu¶ chiÕn tranh, x©y dùng vµ ®Êu tranh<br /> thèng nhÊt ®Êt n−íc.<br /> <br /> 4<br /> C¸ch ®©y h¬n mét tiÕng ®ång hå, t«i<br /> cã cuéc gÆp víi ñy ban ®oµn kÕt Ên §é ViÖt Nam trong kh«ng khÝ Êm ¸p t×nh<br /> b¹n bÌ. T«i hiÓu, Ên §é nãi chung vµ<br /> ng−êi d©n Kolkata nãi riªng lu«n dµnh<br /> cho ViÖt Nam mét t×nh c¶m ®Æc biÖt vµ<br /> s©u s¾c. Thªm n÷a, ®Õn víi kh¸n phßng<br /> nµy, t«i l¹i ®−îc ®Æt ch©n trªn con<br /> ®−êng mang tªn Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.<br /> §iÒu nµy ®èi víi t«i lµ v« còng cã ý<br /> nghÜa; t«i c¶m nhËn ®−îc t×nh c¶m gÇn<br /> gòi cña c¸c b¹n. Chóng ta cã thÓ chia sÎ<br /> ®−îc víi nhau trªn nhiÒu quan ®iÓm, vÒ<br /> thÕ giíi, vÒ khu vùc vµ vÒ quan hÖ ®èi<br /> t¸c ViÖt Nam - Ên §é v× sù ph¸t triÓn<br /> cña mçi n−íc vµ cña céng ®ång thÕ giíi.<br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015<br /> <br /> m×nh nh÷ng −u tiªn ph¸t triÓn ®ét ph¸.<br /> T«i biÕt, tõ ®ã nhiÒu ngµnh c«ng nghÖ,<br /> kü thuËt míi ®· ra ®êi ë Ên §é.<br /> Ngay tõ n¨m 1995, ngµnh c«ng<br /> nghÖ th«ng tin (IT) cña Ên §é ®· xuÊt<br /> khÈu ®−îc 50 tû USD vµ ®iÒu nµy cho<br /> thÊy viÖc sím chó ý ®Ó ph¸t triÓn IT lµ<br /> s¸ng suèt ®Õn chõng nµo. Cïng víi ph¸t<br /> triÓn IT, Ên §é ®· trë thµnh Trung t©m<br /> xö lý d÷ liÖu cña thÕ giíi, vµ ®−îc coi lµ<br /> “v¨n phßng” cña thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn<br /> cña Bangalore, Mumbai, Kolkata vµ rÊt<br /> nhiÒu thµnh phè kh¸c ë Ên §é cho thÊy<br /> ®iÒu nµy. Ên §é còng lµ mét n−íc cã<br /> ngµnh c«ng nghiÖp d−îc phÈm ph¸t<br /> triÓn, ®¸p øng nhu cÇu trong n−íc vµ<br /> nhu cÇu cña nhiÒu n−íc ®ang ph¸t triÓn<br /> trªn thÕ giíi. Ngµnh c«ng nghiÖp gi¶i trÝ<br /> cña Ên §é kh¸ næi tiÕng. Bollywood<br /> hiÖn nay lµ mét trong nh÷ng trung t©m<br /> s¶n xuÊt ®iÖn ¶nh lín vµ ng−êi d©n ViÖt<br /> Nam ®−îc xem rÊt nhiÒu phim hay cña<br /> Ên §é.<br /> <br /> Bµi nãi chuyÖn cña t«i h«m nay b¾t<br /> ®Çu tõ c¶m nhËn c¸ch ®©y 20 n¨m khi<br /> t«i lµm viÖc t¹i ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi,<br /> mét trong nh÷ng viÖn nghiªn cøu cña<br /> ViÖn Hµn l©m KHXH ViÖt Nam. Lóc ®ã<br /> t«i ®· thÊy rÊt thó vÞ víi m« h×nh ph¸t<br /> triÓn cña Ên §é, ®Æc biÖt m« h×nh thay<br /> T«i ®iÓm mét vµi néi dung nh− vËy<br /> thÕ nhËp khÈu vµ cuéc c¸ch m¹ng xanh<br /> cña Ên §é. B−íc vµo thêi kú toµn cÇu ®Ó muèn nãi r»ng trong thêi ®¹i toµn<br /> hãa vµ héi nhËp quèc tÕ, d−êng nh− Ên cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ s©u réng,<br /> §é ®· cã sù thay ®æi rÊt Ên t−îng. Trong víi nh÷ng t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc<br /> ®iÒu kiÖn lóc ®ã c¸c b¹n<br /> cßn nhiÒu khã kh¨n, thu<br /> nhËp cña ng−êi d©n<br /> ch−a cao, ng−êi nghÌo<br /> (tÝnh theo møc thu nhËp<br /> 2 USD/ng−êi) cßn chiÕm<br /> tû lÖ lín trong d©n c−,<br /> nh−ng c¸c b¹n ®· kh«ng<br /> ph¸t triÓn tuÇn tù theo<br /> con ®−êng mµ c¸c n−íc<br /> kh¸c ®· ®i. C¸c b¹n lùa<br /> chän ph¸t triÓn theo<br /> h−íng thÝch øng víi yªu<br /> cÇu cña toµn cÇu hãa,<br /> ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh<br /> (¶nh: Asean-India Centre at RIS,<br /> http://aic.ris.org.in)<br /> cña Ên §é, ®Æt ra cho<br /> <br /> Côc diÖn chÝnh trÞ…<br /> <br /> c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ míi, t−<br /> duy tiÕp cËn ®æi míi, viÖc lùa chän<br /> ph−¬ng thøc ph¸t triÓn hîp lý vµ th«ng<br /> minh sÏ quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸c<br /> quèc gia.<br /> T«i muèn nãi mét chót vÒ ViÖt Nam.<br /> N¨m 1975, ViÖt Nam thèng nhÊt ®Êt<br /> n−íc. Lóc ®ã, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t<br /> triÓn theo m« h×nh kÕ ho¹ch hãa tËp<br /> trung. HÖ qu¶ lµ ®Êt n−íc chóng t«i dï<br /> cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ c«ng nghiÖp,<br /> n«ng nghiÖp, dÞch vô vµ con ng−êi nh−ng<br /> vÉn kh«ng ph¸t triÓn ®−îc. Thêi kú ®ã<br /> n¹n thiÕu l−¬ng thùc kÐo dµi nhiÒu n¨m<br /> ë ViÖt Nam. Tõ n¨m 1986, ViÖt Nam b¾t<br /> ®Çu ®æi míi, thay ®æi t− duy ph¸t triÓn<br /> theo h−íng chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ<br /> tr−êng vµ më cöa, héi nhËp quèc tÕ.<br /> Chóng t«i coi kinh tÕ thÞ tr−êng lµ s¶n<br /> phÈm v¨n minh cña nh©n lo¹i vµ hiÓu<br /> r»ng mäi quèc gia, mäi chÕ ®é chÝnh trÞ<br /> ®Òu cã thÓ sö dông kinh tÕ thÞ tr−êng ®Ó<br /> thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña m×nh.<br /> Kinh tÕ thÞ tr−êng cña chóng t«i lµ<br /> nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x·<br /> héi chñ nghÜa, h−íng vµo con ng−êi, v×<br /> con ng−êi, vµ ®ã chÝnh lµ môc tiªu cña<br /> chñ nghÜa x· héi ®Ó x©y dùng mét ®Êt<br /> n−íc ViÖt Nam “d©n giµu, n−íc m¹nh,<br /> d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh”. Chóng<br /> t«i sö dông c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Ó huy<br /> ®éng vµ ph©n bæ nguån lùc; coi thÞ<br /> tr−êng ViÖt Nam lµ mét phÇn cña thÞ<br /> tr−êng thÕ giíi. KÓ tõ chÝnh s¸ch ®Çu<br /> tiªn lµ kho¸n s¶n phÈm trong n«ng<br /> nghiÖp, ®Õn nay, ViÖt Nam ®· trë thµnh<br /> mét trong nh÷ng n−íc xuÊt khÈu g¹o<br /> lín trªn thÕ giíi. ViÖt Nam ®· trë thµnh<br /> thµnh viªn cña ASEAN, WTO, nhiÒu<br /> ®Þnh chÕ toµn cÇu, khu vùc vµ më réng<br /> quan hÖ hîp t¸c song ph−¬ng.<br /> Nh− c¸c b¹n biÕt, ViÖt Nam còng lµ<br /> mét n−íc ®−îc Liªn Hîp Quèc ®¸nh gi¸<br /> <br /> 5<br /> lµ cã chÝnh s¸ch gi¶m nghÌo rÊt Ên<br /> t−îng. Theo chuÈn nghÌo míi th× tû lÖ<br /> nghÌo hiÖn nay ë ViÖt Nam chØ cßn d−íi<br /> 10% vµ ViÖt Nam ®· b−íc vµo nhãm<br /> n−íc cã møc thu nhËp trung b×nh thÊp<br /> víi GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t<br /> kho¶ng vµi ngh×n USD/®Çu ng−êi/n¨m.<br /> Nh− vËy, trong mét thÕ giíi thay ®æi<br /> rÊt nhanh th× t− duy ph¸t triÓn ph¶i b¾t<br /> kÞp víi nh÷ng thay ®æi ®ã. Cã lÏ c¸c b¹n<br /> ngåi ®©y ®Òu ®· ®äc t¸c phÈm “T¹i sao<br /> c¸c quèc gia thÊt b¹i: Nguån gèc cña<br /> quyÒn lùc, thÞnh v−îng vµ nghÌo ®ãi”.<br /> T«i ®· cã dÞp gÆp mét trong hai t¸c gi¶<br /> cña cuèn s¸ch ®ã lµ GS. James Robinson<br /> ë §¹i häc Harvard. ¤ng cho r»ng, mÆc<br /> dï tµi nguyªn cã vai trß quan träng cho<br /> sù ph¸t triÓn, nh−ng cã nhiÒu quèc gia<br /> giµu tµi nguyªn vÉn nghÌo, kÓ c¶ ®ã lµ<br /> nh÷ng n−íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu dÇu<br /> löa; ®ång thêi còng cã kh«ng Ýt quèc gia<br /> cã nÒn v¨n hãa l©u ®êi nh−ng vÉn ph¸t<br /> triÓn tr× trÖ. Tµi nguyªn v¨n hãa cã vai<br /> trß rÊt quan träng song nã sÏ kh«ng tù<br /> mang l¹i gi¸ trÞ ®èi víi ph¸t triÓn. CÇn<br /> ph¶i chuyÓn hãa nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa<br /> ®ã thµnh gi¸ trÞ ph¸t triÓn. Mäi giíi h¹n<br /> cho sù ph¸t triÓn ®Òu phô thuéc vµo con<br /> ng−êi, tõ c¸ch thøc tæ chøc, nh÷ng<br /> nguyªn t¾c vËn hµnh c¸c ®Þnh chÕ cho<br /> ®Õn x©y dùng c¬ chÕ triÓn khai nh÷ng<br /> c«ng viÖc ®ã. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng vai<br /> trß cña sù thay ®æi thÓ chÕ, t− duy vµ<br /> nhËn thøc lu«n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù<br /> thµnh b¹i cña c¸c quèc gia.<br /> Víi t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn nay, cuéc<br /> khñng ho¶ng tµi chÝnh vµ suy tho¸i<br /> kinh tÕ toµn cÇu ®· ®Ó l¹i hÖ lôy s©u<br /> s¾c, cã thÓ so s¸nh víi cuéc khñng<br /> ho¶ng 1929-1933. NÕu chóng ta chØ<br /> nh×n nhËn nã nh− lµ mét cuéc khñng<br /> ho¶ng chu kú th× kh«ng thÓ ®¸nh gi¸<br /> hÕt ¶nh h−ëng cña nã. Cã ng−êi ®· coi<br /> <br /> 6<br /> ®©y lµ cuéc khñng ho¶ng vÒ thÓ chÕ. Khi<br /> c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, trao ®æi, ph©n<br /> phèi, tiªu dïng ®· v−ît ra khái biªn giíi<br /> cña mét quèc gia, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng<br /> ®Þnh chÕ qu¶n trÞ trªn ph¹m vi toµn<br /> cÇu, nh−ng thùc tÕ c¸c qu¸ tr×nh nµy l¹i<br /> vÉn ph¶i chÞu sù chÕ ®Þnh cña c¸c thÓ<br /> chÕ quèc gia.<br /> Khñng ho¶ng ®· lµm lé ra nhiÒu<br /> vÊn ®Ò trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ n−íc<br /> vµ thÞ tr−êng. §· cã lóc ng−êi ta nãi vÒ<br /> vÊn ®Ò thÞ tr−êng lín vµ nhµ n−íc nhá<br /> vµ khi x¶y ra sù ®æ vì cña c¸c ng©n<br /> hµng th× ng−êi ta l¹i nghÜ lµ vai trß nhµ<br /> n−íc ph¶i lín h¬n. Nh÷ng thay ®æi nµy<br /> ph¶i ch¨ng lµ v× chóng ta ch−a cã nh÷ng<br /> ®Þnh chÕ thËt sù cã hiÖu qu¶ ®Ó qu¶n trÞ<br /> c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. V× vËy, c¸c héi<br /> nghÞ G7, G20 bµn rÊt nhiÒu vÒ ®æi míi<br /> hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ. Sù xo¾n kÕt<br /> nhiÒu h−íng, ®a chiÒu, ®a d¹ng, phøc<br /> t¹p trong hÖ thèng kinh tÕ toµn cÇu sÏ<br /> yªu cÇu c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh ph¶i cÊu<br /> tróc l¹i. HiÖn nay, mçi ngµy trªn m¹ng<br /> tµi chÝnh toµn cÇu cã kho¶ng 30.000 tû<br /> USD chu chuyÓn, nªn nÕu ®æ vì mét<br /> kh©u th× nã sÏ t¹o ra t¸c ®éng mang<br /> tÝnh chÊt domino ®èi víi c¶ hÖ thèng<br /> kinh tÕ, tµi chÝnh toµn cÇu.<br /> Th¸ch thøc thø hai còng rÊt lín, cã<br /> nguyªn nh©n do con ng−êi chø kh«ng<br /> ph¶i hoµn toµn thuéc vÒ tù nhiªn. §ã lµ<br /> vÊn ®Ò biÕn ®æi khÝ hËu toµn cÇu. ViÖt<br /> Nam cã bê biÓn dµi h¬n 3200 km. Theo<br /> ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ khoa häc, ViÖt<br /> Nam lµ mét trong 15 quèc gia chÞu t¸c<br /> ®éng nÆng nÒ nhÊt cña biÕn ®æi khÝ hËu<br /> toµn cÇu vµ n−íc biÓn d©ng. Chóng t«i<br /> hiÓu r»ng, con ng−êi ph¶i tù kiÓm so¸t<br /> hµnh ®éng cña m×nh trong qu¸ tr×nh<br /> ph¸t triÓn ®Ó b¶o vÖ m«i tr−êng, khai<br /> th¸c bÒn v÷ng c¸c nguån tµi nguyªn<br /> thiªn nhiªn. ViÖt Nam ®· hîp t¸c víi Ên<br /> <br /> Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 6.2015<br /> <br /> §é trong nhiÒu lÜnh vùc liªn quan ®Õn<br /> biÕn ®æi khÝ hËu vµ b¶o vÖ m«i tr−êng.<br /> Thø ba, thÕ giíi hiÖn ®ang trong mét<br /> thêi kú cã nhiÒu bÊt æn. Chóng ta lu«n<br /> mong muèn ph¶i gi÷ ®−îc m«i tr−êng<br /> hßa b×nh, hîp t¸c ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn<br /> ®Ò toµn cÇu còng nh− c¸c vÊn ®Ò cña mçi<br /> quèc gia. Nh−ng nh÷ng xung ®ét liªn<br /> quan ®Õn t«n gi¸o, s¾c téc, an ninh ph¸t<br /> triÓn... ®ang ®Æt thÕ giíi tr−íc t×nh<br /> huèng khã ®o¸n ®Þnh. T×nh h×nh nghiªm<br /> träng h¬n tõ sau sù kiÖn 11/9 ë Mü. GÇn<br /> ®©y l¹i næi lªn vÊn ®Ò lùc l−îng Håi gi¸o<br /> cùc ®oan ë Trung §«ng, c¸c tranh giµnh<br /> tµi nguyªn chiÕn l−îc, ®Æc biÖt lµ tranh<br /> chÊp trªn biÓn. Cã thÓ khã x¶y ra mét<br /> cuéc chiÕn tranh lín, nh−ng t×nh tr¹ng<br /> tranh chÊp, xung ®ét côc bé, hiÖn ®·<br /> kh«ng cßn ®¬n lÎ. §©y lµ th¸ch thøc ®Æt<br /> ra cho c¸c thÓ chÕ toµn cÇu tr−íc yªu cÇu<br /> gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy.<br /> Trong quan hÖ quèc tÕ, hiÖn nay<br /> ng−êi ta nãi nhiÒu ®Õn sù t−¬ng ®ång vÒ<br /> lîi Ých mµ Ýt nãi vÒ nh÷ng ®iÓm t−¬ng<br /> ®ång vÒ v¨n hãa. VÊn ®Ò lµ c¸c quèc gia<br /> ph¶i phèi hîp chia sÎ lîi Ých, hîp t¸c v×<br /> lîi Ých chung, v× sù ph¸t triÓn cña céng<br /> ®ång thÕ giíi. Mçi quèc gia ph¶i cã tr¸ch<br /> nhiÖm x©y dùng m«i tr−êng hßa b×nh,<br /> hîp t¸c vµ cïng víi c¸c quèc gia kh¸c<br /> ph¸t triÓn. Trong héi nhËp quèc tÕ, c¸c<br /> cuéc th−¬ng l−îng th−êng ®Ó bµn th¶o<br /> nh»m ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c bªn vµ<br /> thùc hiÖn ®−îc c¸c nguyªn t¾c cña c¸c<br /> ®Þnh chÕ khu vùc vµ toµn cÇu mµ n−íc<br /> ®ã ®· ký kÕt. RÊt khã ph¸t triÓn quan<br /> hÖ ®èi ngo¹i nÕu mét n−íc ®ßi hái n−íc<br /> kh¸c ph¶i më cöa thÞ tr−êng trong khi<br /> m×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé. Song<br /> còng rÊt phi lý nÕu mét n−íc khi tham<br /> gia ®µm ph¸n gia nhËp c¸c ®Þnh chÕ<br /> kinh tÕ quèc tÕ l¹i ph¶i tháa m·n ®iÒu<br /> kiÖn cña mét vµi n−íc ®Ò xuÊt ®µm<br /> <br /> Côc diÖn chÝnh trÞ…<br /> <br /> ph¸n song ph−¬ng trong khi thËt ra hä<br /> kh«ng hÒ cã quan hÖ vÒ th−¬ng m¹i, ®Çu<br /> t− víi n−íc nµy. VÝ dô, khi ViÖt Nam<br /> tham gia WTO ®· ph¶i tiÕn hµnh ®µm<br /> ph¸n song ph−¬ng víi mét vµi n−íc<br /> kh«ng hÒ cã quan hÖ th−¬ng m¹i, ®Çu t−<br /> víi ViÖt Nam nh−ng l¹i ®Æt yªu cÇu ®ßi<br /> ViÖt Nam ph¶i ®µm ph¸n song ph−¬ng.<br /> Ngoµi ra, cã mét thùc tÕ n÷a lµ cã n−íc<br /> ®· sö dông c¸c xung ®ét g©y c¨ng th¼ng<br /> víi bªn ngoµi ®Ó h−íng d− luËn trong<br /> n−íc ra ngoµi, tËp trung gi¶i quyÕt c¸c<br /> vÊn ®Ò bªn trong cña hä.<br /> ViÖc sö dông søc m¹nh mÒm còng<br /> ®ang trë thµnh chiÕn l−îc cña c¸c n−íc<br /> lín. HiÖn t¹i, nhiÒu s¶n phÈm v¨n hãa<br /> cña c¸c n−íc §«ng ¸ trµn ngËp thÞ<br /> tr−êng khu vùc trong khi v¨n hãa Ên<br /> §é rÊt khã tiÕp cËn khu vùc nµy. §©y<br /> kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò chÊt l−îng, møc ®é<br /> hÊp dÉn cña phim ¶nh hay c¸c s¶n<br /> phÈm nghe nh×n, mµ ng−êi ta ®· sö<br /> dông c¸c s¶n phÈm v¨n hãa, c¸c sù kiÖn<br /> vµ dÞch vô v¨n hãa nh− lµ h×nh thøc<br /> x©m l¨ng v¨n hãa. SÏ kh«ng thÓ lý gi¶i<br /> ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò nµy nÕu chóng ta chØ<br /> th©m nhËp thÞ tr−êng dùa trªn nh÷ng<br /> quan ®iÓm tiÕp cËn vÒ quan hÖ quèc tÕ<br /> nh− tr−íc.<br /> Trong bèi c¶nh ®ã, c¸c n−íc trong<br /> khu vùc cÇn thÊy ®−îc t−¬ng quan vÒ<br /> søc m¹nh gi÷a c¸c quèc gia ®ang cã sù<br /> ho¸n chuyÓn.<br /> Sau khñng ho¶ng n¨m 2008-2009,<br /> Tæng thèng B. Obama ®· ®Æt ra rÊt<br /> nhiÒu viÖc, trong ®ã cã hai viÖc liªn<br /> quan ®Õn vÊn ®Ò ®èi ngo¹i. Thø nhÊt lµ<br /> chñ tr−¬ng “xoay trôc” trë l¹i ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng. Tuy nhiªn, nhiÒu häc<br /> gi¶ Hoa Kú ®Òu nãi r»ng kh«ng ph¶i lµ<br /> Mü “trë l¹i” ch©u ¸ v× thùc ra Mü ch−a<br /> bao giê rót khái ch©u ¸. Song trong thêi<br /> gian qua, sù quan t©m cña Mü ®èi víi<br /> <br /> 7<br /> ch©u ¸ cã phÇn sao l·ng. Thø hai, vÒ<br /> mÆt kinh tÕ, ChÝnh quyÒn cña Tæng<br /> thèng B. Obama ®−a ra môc tiªu trong<br /> 5 n¨m, tõ 2010 ®Õn 2015, t¨ng xuÊt<br /> khÈu gÊp ®«i, ®ång thêi khëi ®éng tiÕn<br /> tr×nh ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh ®èi t¸c xuyªn<br /> Th¸i B×nh D−¬ng (TPP). Nh− vËy, cã<br /> thÓ thÊy r»ng n−íc Mü ®· cè g¾ng ®iÒu<br /> chØnh, t¹o ra sù c©n b»ng míi trong<br /> ph¸t triÓn, kh«ng chØ dùa vµo thÞ tr−êng<br /> trong n−íc mµ cßn dùa c¶ vµo thÞ tr−êng<br /> n−íc ngoµi. Trong mét thêi gian dµi,<br /> kho¶ng 3/4 t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña Mü<br /> dùa vµo tiªu dïng trong n−íc. §©y lµ<br /> ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nÒn kinh tÕ,<br /> ®Æc biÖt lµ c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸, thóc<br /> ®Èy xuÊt khÈu. HiÖn nay, hµng n¨m<br /> ViÖt Nam xuÊt khÈu gÇn 15 tû USD vµo<br /> thÞ tr−êng Mü vµ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu<br /> cßn rÊt lín; cßn gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ Mü<br /> chØ trªn 1 tû USD. DÜ nhiªn, xuÊt khÈu<br /> cña ViÖt Nam kh«ng chØ dùa vµo thÞ<br /> tr−êng Mü.<br /> Mét ®Æc ®iÓm næi bËt mµ c¸c n−íc<br /> trong khu vùc rÊt quan t©m lµ sù trçi<br /> dËy m¹nh mÏ cña Trung Quèc. C¸c nhµ<br /> l·nh ®¹o cña Trung Quèc lu«n cho r»ng<br /> Trung Quèc trçi dËy hßa b×nh vµ kh«ng<br /> cã c¸i gäi lµ “mèi ®e däa” tõ Trung Quèc.<br /> Tuy nhiªn, chóng ta ph¶i nh×n trong<br /> thùc tiÔn, sù trçi dËy ®ã lµ nh− thÕ nµo?<br /> Thø nhÊt, hiÖn nay Trung Quèc trë<br /> thµnh “c«ng x−ëng cña thÕ giíi”. C¸ch<br /> Trung Quèc ph¸t triÓn lµ chó träng dùa<br /> trªn ®Çu t−, lÊy thÞ tr−êng cña thÕ giíi<br /> lµm ®Þnh h−íng cho viÖc triÓn khai trë<br /> thµnh c«ng x−ëng thÕ giíi. Giai ®o¹n<br /> ®Çu, Trung Quèc chØ quan t©m ®Õn viÖc<br /> lµm sao thu hót ®−îc nhiÒu nhÊt c¸c dù<br /> ¸n ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi mµ ch−a<br /> chó träng nhiÒu tíi chÊt l−îng. VÒ sau,<br /> Trung Quèc chuyÓn dÇn sang chó träng<br /> vµo chÊt l−îng cña c¸c dù ¸n. Cho ®Õn<br /> <br />