Đặc điểm bệnh nhân gút điều trị nội trú tại khoa nội cơ xương khớp Bệnh viện Thống Nhất tp.HCM

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016<br /> <br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN GÚT ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ<br /> TẠI KHOA NỘI CƠ XƯƠNG KHỚP BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT TP.HCM<br /> Nguyễn Thị Huệ*, Nguyễn Thị Thu Thủy*, Huỳnh Thị Xuân Minh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Gút là một bệnh lý khớp viêm thường gặp, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân nhưng<br /> chưa được quan tâm đúng mức.<br /> Mục tiêu: đặc điểm bệnh nhân (BN) gút điều trị nội trú tại khoa Nội Cơ Xương Khớp (CXK), bệnh viện<br /> Thống Nhất (BVTN)<br /> Phương pháp: mô tả cắt ngang<br /> Đối tượng: Bệnh nhân có chẩn đoán gút, điều trị nội trú tại khoa Nội CXK, BVTN từ 12/2015 đến 03/2016<br /> Kết quả: 78,4% bệnh nhân (BN) có tuổi từ 60 trở lên, 97,3% là nam. 75,7% bn có học vấn từ cấp 3 trở lên,<br /> 97,3% BN có mức sống trung bình khá. 86,5% BN có bệnh lý rối loạn chuyển hóa, tim mạch, bệnh thận mạn đi<br /> kèm. 86,5% BN có hiểu biết về bệnh gút nhưng chỉ 29,7% BN điều trị bệnh liên tục. Ăn nhiều đạm, uống nhiều<br /> rượu bia là những yếu tố thúc đẩy được bn biết đến nhiều nhất (94,6% và 83,3%). 83,8% BN có nồng độ axit<br /> uric máu trên 360µmol/L.<br /> Kết luận: BN gút phần lớn là nam giới, có tuổi, có nhiều bệnh lý đi kèm. Mặc dù đa số BN có trình độ học<br /> vấn khá, mức sống tốt và có hiểu biết về bệnh gút nhưng việc điều trị vẫn không đầy đủ, không đạt ngưỡng axit<br /> uric máu mục tiêu.<br /> Từ khóa: bệnh gút, axit uric<br /> ABSTRACT<br /> CHARACTERISTICS OF GOUT IN-PATIENTS AT THE DEPARTMENT OF RHEUMATOLOGY,<br /> THONG NHAT HOSPITAL<br /> Nguyen Thi Hue, Nguyen Thi Thu Thuy, Huynh Thi Xuan Minh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 6 - 2016: 120 - 124<br /> <br /> Objective: characteristics of gout in-patients at the Department of Rheumatology, Thong Nhat hospital.<br /> Method: cross - sectional descriptive<br /> Subjects: patients with gout diagnosis treated at the Department of Rheumatology, Thong Nhat hospital,<br /> from Dec 2015 to Mar 2016.<br /> Results: 78.4% of patients aged 60 or more, 93.7% were male. 75.7% had education from grade 3 or higher,<br /> 97.3% had average-or-more income. 86.5% had metabolic disorders, cardiovascular diseases, and/or chronic<br /> kidney disease. 86.5% had knowledge of gout but only 29.7% got continuous treatment. Consuming too much<br /> proteins and alcohol were the best known risk factors, 94.6% and 83.3%, respectively. 83.8% had serum uric acid<br /> above 360µmol/L.<br /> Conclusion: the majority of gout patients were old aged men having comorbidities. Most of the patients were<br /> well educated, had good income and were knowledgeable about gout, but the treatment was ineffective and the<br /> level of uric acid were above 360µmol/ L in the most cases.<br /> Keywords: gout, uric acid<br /> <br /> * Khoa Nội Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Thống Nhất<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Thị Huệ ĐT: 38642142 Email: khth232@gmail.com<br /> 120 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ bệnh tim thiếu máu cục bộ, rối loạn lipid máu,<br /> đái tháo đường, bệnh thận mạn<br /> Gút là bệnh khớp viêm thường gặp, liên<br /> Sử dụng bảng câu hỏi, bệnh nhân tự trả lời<br /> quan đến rối loạn chuyển hóa purine, làm tăng<br /> hoặc nhờ sự giúp đỡ của người thân, khai thác<br /> axit uric máu và lắng đọng tinh thể urate ở các<br /> sự hiểu biết của bệnh nhân về bệnh gút: chẩn<br /> mô cơ thể.<br /> đoán, điều trị, yếu tố thúc đẩy bệnh<br /> Bệnh làm tổn thương khớp, gây đau đớn,<br /> Xt nghiệm axit uric máu sáng sớm lúc đói.<br /> làm giảm chất lượng sống của bệnh nhân. Bệnh<br /> có thể chữa được, nhưng chưa được quan tâm Xử lý số liệu: sử dụng phần mềm SPSS, phép<br /> đúng mức và kết quả điều trị thường kém. kiểm có ý nghĩa khi p < 0,05<br /> Cùng với sự phát triển của xã hội, tốc độ đô KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> thị hóa, tuổi thọ gia tăng, ti lệ tăng axit uric và tỉ<br /> Đặc điểm mẫu nghiên cứu<br /> lệ mắc bệnh gút tăng trên toàn cầu. Tỉ lệ mắc<br /> Có 37 bệnh nhân<br /> bệnh chung trên toàn thế giới là 1% - 10%. Việt<br /> Nam chưa công bố tỉ lệ mắc bệnh, nhưng theo Tuổi<br /> một số nghiên cứu trong nước năm 2000, tỷ lệ Nhỏ nhất 38, lớn nhất 96, trung bình 70,8 ±<br /> bệnh là 0,14%(9), năm 2011 là 0,16-1,36%(4). 13,5. Nhóm tuổi: ≥ 60 có 29 bệnh nhân (78,4%), <<br /> Trong điều trị gút, ngoài cắt và ngừa cơn gút 60 có 8 bệnh nhân (21,6%)<br /> cấp, cần ổn định axit uric máu ở ngưỡng mục Giới<br /> tiêu. Để đạt mục tiêu điều trị, các biện pháp Nam có 36 bệnh nhân (97,3%), nữ có 1 bệnh<br /> không dùng thuốc quan trọng không kém việc nhân (2,7%)<br /> dùng thuốc(5,8).<br /> Học vấn<br /> Mục tiêu nghiên cứu: đặc điểm về tuổi, giới,<br /> ≥ cấp 3 có 28 bệnh nhân (75,7%), ≤ cấp 2 có 9<br /> học vấn, mức sống, bệnh đi kèm, kiến thức về<br /> bệnh nhân ( 24,3%)<br /> bệnh gút, axit uric máu của bệnh nhân gút điều<br /> trị nội trú tại khoa Nội Cơ Xương Khớp, bệnh Mức sống<br /> viện Thống Nhất. Trung bình, khá có 36 bệnh nhân (97,3%),<br /> nghèo có 1 bệnh nhân (2,7%)<br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, nhóm tuổi<br /> Đối tượng nghiên cứu gặp nhiều nhất là trên 60 tuổi chiếm tỷ lệ 78,4%,<br /> Bệnh nhân có chẩn đoán gút theo tiêu chuẩn nam giới chiếm đa số (97,3%). Tương tự với một<br /> Bennett-Wood năm 1968 điều trị nội trú tại khoa số nghiên cứu trong và ngoài nước(1,3), bệnh gút<br /> Nội Cơ Xương Khớp từ 12/2015 đến 03/2016 thường xảy ra ở nam giới có tuổi.<br /> Tiêu chuẩn loại trừ Bệnh lý đi kèm<br /> Bệnh nhân không hợp tác, bệnh nặng Có 5/37 (13,5%) bệnh nhân không có bệnh lý<br /> Phương pháp nghiên cứu đi kèm.<br /> Mô tả, cắt ngang Có 32/37 (86,5%) bệnh nhân có ít nhất một<br /> bệnh lý đi kèm.<br /> Thu thập số liệu<br /> Bệnh lý đi kèm thường gặp nhất là tăng<br /> Chọn bệnh, ghi nhận tuổi, giới, trình độ học<br /> huyết áp chiếm tỷ lệ 64,9%, kế đến là bệnh<br /> vấn, kinh tế gia đình<br /> thận mạn, bệnh tim thiếu máu cục bộ, rối loạn<br /> Khai thác bệnh sử, tiền sử lipid máu và đái tháo đường (51,4% 45,9%<br /> Ghi nhận các bệnh lý đi kèm: tăng huyết áp, 40,5% và 29,7%).<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016 121<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016<br /> <br /> <br /> Bảng 1: Các bệnh lý đi kèm<br /> Bệnh tim thiếu máu<br /> Bệnh đi kèm Tăng huyết áp Đái tháo đường Rối loạn lipid máu Bệnh thận mạn<br /> cục bộ<br /> Số bệnh nhân 24 11 17 15 19<br /> Tỉ lệ trong cả mẫu 64,9% 29,7% 45,9% 40,5% 51,4%<br /> Tăng axit uric và gút, cùng với béo phì, tăng tăng huyết áp, tăng axit uric và gút còn liên quan<br /> huyết áp, rối loạn lipid máu, đề kháng insulin, là mạnh đến bệnh thận mạn(1,2,7).<br /> những thành phần của hội chứng chuyển hóa. Trong nghiên cứu của chúng tôi, một tỉ lệ<br /> Một số nghiên cứu khác cho thấy các biến cố tim khá cao bệnh nhân gút có tăng huyết áp, bệnh<br /> mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu của thận mạn, có thể do đối tượng bệnh nhân là<br /> bệnh nhân gút (2,4,10) , và gút cũng là yếu tố người có tuổi chiếm đa số.<br /> nguy cơ độc lập của bệnh lý tim mạch. Ngoài<br /> Bảng 2: Các bệnh lý đi kèm phân bố theo nhóm tuổi<br /> Đái tháo Bệnh tim thiếu máu Rối loạn lipid<br /> Bệnh đi kèm Tăng huyết áp Bệnh thận mạn<br /> đường cục bộ máu<br /> Số bn 22 10 17 12 19<br /> ≥ 60<br /> Tỉ lệ 59,5% 27% 45,9% 32,4% 51,4%<br /> Nhóm tuổi<br /> Số bn 2 1 0 3 0<br /> < 60<br /> Tỉ lệ 5,4% 2,7% 0% 8,1% 0%<br /> p 0,008 0,228 0,003 0,843 0,001<br /> Nhận xét: So với nhóm tuổi dưới 60, bệnh rối loạn lipid máu, loãng xương, và suy<br /> nhân gút thuộc nhóm tuổi từ 60 trở lên thường giáp(10). Một số nghiên cứu khác cũng chỉ ra<br /> có tăng huyết áp, bệnh tim thiếu máu cục bộ, rằng có tới hơn một nửa số bệnh nhân gút<br /> bệnh thận mạn đi kèm. Sự khác biệt có ý nghĩa không được tiếp cận thuốc hạ axit uric máu,<br /> thống kê (p < 0,05) không nghĩ gút là bệnh mạn tính cần điều trị<br /> lâu dài, thiếu hiểu biết về tình trạng bệnh.<br /> Kiến thức về gút<br /> Nhiều bệnh nhân không được tư vấn về thay<br /> 86,5% bệnh nhân có hiểu biết về bệnh gút<br /> đổi lối sống trong điều trị gút(1,6). Không ít<br /> nhưng chỉ có 29,7% điều trị bệnh liên tục. bệnh nhân gặp bác sĩ chỉ để giải quyết cơn gút<br /> Bảng 3: Kiến thức về bệnh gút cấp mà không quan tâm nhiều đến những tác<br /> Hiểu biết về gút Điều trị liên tục động lâu dài của nồng độ axit uric máu tăng<br /> Số bệnh nhân 32 11<br /> cao. Họ thường chú ý đến những bệnh lý khác<br /> Tỉ lệ trong cả mẫu 86,5% 29,7%<br /> như đái tháo đường, tăng huyết áp,…Còn<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, đa phần bệnh gút thường ít được quan tâm tới. Nhiều<br /> bệnh nhân có trình độ học vấn từ cấp ba trở chuyên gia đã khuyến cáo giáo dục sớm là<br /> lên (75,7%), có sự hiểu biết về bệnh gút chìa khóa trong quản lý gút. Các bác sĩ là<br /> (86,5%), tuy nhiên chỉ có 29,7% bệnh nhân là người mà sau khi đã xử lý cơn gút cấp cần<br /> điều trị bệnh liên tục. Theo một nghiên cứu phải giáo dục cho bệnh nhân về tình trạng<br /> nước ngoài với hơn 1,3 triệu bệnh nhân tham bệnh và sự cần thiết phải điều trị liên tục để<br /> gia đã chứng minh tỉ lệ tuân thủ điều trị bệnh đạt được nồng độ axit uric máu mục tiêu(3).<br /> gút đạt mức thấp nhất so với các bệnh lý mạn<br /> tính khác như tăng huyết áp, đái tháo đường,<br /> Bảng 4: Hiểu biết về các yếu tố thúc đẩy bệnh gút<br /> Yếu tố thúc đẩy Ăn nhiều đạm Uống rượu bia Uống ít nước Ít vận động và béo phì Dùng một số thuốc<br /> Số bệnh nhân 35 31 14 16 1<br /> Tỉ lệ trong mẫu 94,6% 83,3% 37,8% 43,2% 2,7%<br /> <br /> <br /> <br /> 122 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Nhận xét: Trong những yếu tố thúc đẩy làm Axit uric máu<br /> tăng nặng bệnh gút, ăn nhiều đạm, uống nhiều Nồng độ axit uric máu: thấp nhất 126µmol/L,<br /> rượu bia là những yếu tố được bệnh nhân biết cao nhất 749µmol/L, trung bình 465,08 ± 130,17<br /> đến nhiều nhất (94,6% và 83,3%). Uống ít nước, µmol/L<br /> dùng một số thuốc là những yếu tố ít được bệnh Bảng 5: Nồng độ axit uric máu<br /> nhân biết đến (37,8% và 2,7%) Axit uric máu ≤ 300 µmol/L ≥ 360µmol/L<br /> Đã có nhiều nghiên cứu nói đến vai trò của Số bệnh nhân 6 31<br /> các yếu tố nguy cơ gây bệnh gút. Các lý do Tỉ lệ trong cả mẫu 16,2% 83,8%<br /> <br /> làm gia tăng tỉ lệ mắc bệnh gút liên quan đến Nhận xét: Có 83,8% bệnh nhân gút có nồng<br /> sự phát triển của xã hội, thay đổi lối sống, chế độ axit uric máu ≥ 360µmol/L, chỉ có 16,2% bệnh<br /> độ ăn quá nhiều đạm làm tăng nồng độ axit nhân đạt nồng độ axit uric máu ≤ 300 µmol/L<br /> uric máu. Tuổi thọ của con người gia tăng, tỉ lệ Đa số bệnh nhân có nồng độ axit uric máu ≥<br /> mắc bệnh gút tăng theo. Có tới 75-84% bệnh 360µmol/L, chứng tỏ việc điều trị gút không đạt<br /> nhân gút uống rượu bia thường xuyên trung yêu cầu. Nhiều nghiên cứu khác cũng đi đến kết<br /> bình từ 7-10 năm. Những người ít vận động, luận hơn 50% bệnh nhân gút không đạt ngưỡng<br /> béo phì, thừa cân làm tăng nguy cơ mắc bệnh axit uric máu mục tiêu với nhiều lý do khác<br /> gút lên gấp 5 lần so với những người không nhau, chủ yếu là do bệnh nhân không tuân thủ<br /> béo phì(8). Việc sử dụng một số thuốc, như điều trị, quên uống thuốc, bận công việc và do<br /> thuốc lợi tiểu, góp phần làm tăng axit uric bác sĩ không giải thích cho bệnh nhân rõ tầm<br /> máu, thúc đẩy xuất hiện cơn gút cấp(5,8,3). quan trọng của việc đạt và duy trì ngưỡng axit<br /> uric máu mục tiêu(1,6,7).<br /> Bảng 6: Nồng độ axit uric máu theo tuổi<br /> Axit uric máu ≤ 300 µmol/L ≥ 360µmol/L p<br /> Số bệnh nhân 4 25<br /> ≥ 60<br /> Tỉ lệ trong cả mẫu 10,8% 67,6%<br /> Nhóm tuổi 0,59<br /> Số bệnh nhân 2 6<br /> < 60<br /> Tỉ lệ trong cả mẫu 5,4% 16,2%<br /> Nhận xét: Số bệnh nhân ≥ 60 tuổi có nồng KẾT LUẬN<br /> độ axit uric máu ≥ 360µmol/L chiếm đa số, tuy<br /> Bệnh nhân gút phần lớn là nam giới (97,3%),<br /> nhiên không có sự khác biệt giữa hai nhóm<br /> tuổi từ 60 trở lên (78,4%), có nhiều bệnh lý đi<br /> tuổi (p > 0,05).<br /> kèm, đặc biệt là tăng huyết áp (64,9%) và bệnh<br /> Điều này cho thấy việc điều trị gút không đạt thận mạn (51,4%). Mặc dù đa số bệnh nhân có<br /> yêu cầu xảy ra ở đối tượng bệnh nhân trẻ tuổi trình độ học vấn cấp 3 và cao hơn (75,7%), mức<br /> cũng như bệnh nhân có tuổi. sống từ trung bình khá trở lên (97,3%), có hiểu<br /> Nhiều khuyến cáo (EULAR, ACR) đã được biết về bệnh gút (86,5%) nhưng chỉ có một số ít<br /> đưa ra, đều thống nhất kiểm soát axit uric máu là bệnh nhân điều trị bệnh liên tục (29,7%). Đa số<br /> mục tiêu của điều trị gút. Đưa axit uric máu về bệnh nhân không đạt được nồng độ axit uric<br /> mức mục tiêu và duy trì kết quả lâu dài, đồng máu mục tiêu (83,8%).<br /> nghĩa với việc sử dụng thuốc hạ axit uric máu<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> liên tục và đều đặn như viêc kiểm soát bệnh tăng<br /> 1. Becker M A, Jolly M, (2006), “Hyperuricemia and associated<br /> huyết áp và đái tháo đường. disease”, Rheum Dis Clin North Am, 32, p.275.<br /> 2. Joo K, Kwon SR, Lim MJ, Jung KH, Joo H, Park W, (2014),<br /> “Prevention of comorbidity and acute attack of gout by uric<br /> acid lowering therapy”, J Korean Med Sci, 29, p.657-661.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016 123<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 6 * 2016<br /> <br /> 3. Neogi T (2011), “Gout”, The New England Journal of Medicine, 9. Trần Thị Minh Hoa, Darmawan, Cao Thị Nhi, Tạ Diệu Yên,<br /> 3646, p.443-452. Nguyễn Văn Hùng, Vũ Đình Chính, Trần Ngọc Ân, (2002),<br /> 4. Nguyễn Thị Ngọc Lan, (2011), “Bệnh gút”, Bệnh học Cơ Xương “Tình hình bệnh cơ xương khớp ở hai quần thể dân cư Trung<br /> Khớp nội khoa, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, tr.189-212. Liệt (Hà Nội) và Tân Trường (Hải Dương)”, Công trình nghiên<br /> 5. Nguyễn Thị Ngọc Lan, Nguyễn Vĩnh Ngọc, (2002), "Kiểm soát cứu khoa học 2001 – 2002, Nhà xuất bản Y học, tập 1, tr.361 –<br /> các yếu tố nguy cơ gây rối loạn chuyển hoá axit uric trong 367.<br /> bệnh nhân gút", Tạp chí Y học nội tiết và các rối loạn chuyển hóa, 10. Wise E, Khanna PP, (2015), “The impact of gout guidelines”,<br /> 6, tr.11. Curr Opin Rheumatol, 27(3), p. 225-230.<br /> 6. Pascual E, Sivera F, (2007), “Why is gout so poorly<br /> managed?”, Ann Rheum Dis, 66, p.1269-1270.<br /> 7. Perez RF, Martinez-IL, Carmona L et al. (2014), “Tophaceous Ngày nhận bài báo: 08/09/2016<br /> gout and high level of uricaemia are both associated with Ngày phản biện nhận xét bài báo: 18/09/2016<br /> increased risk of mortality in patients with gout”, Ann Rheum<br /> Dis, 73, p.177-182. Ngày bài báo được đăng: 01/11/2016<br /> 8. Trần Ngọc Ân, Tạ Diệu Yên, Trần Đức Thọ, (2001), "Bước đầu<br /> tìm hiểu một số yếu tố nguy cơ gây bệnh ở bệnh nhân gút tại<br /> khoa Khớp bệnh viện Bạch Mai", Proceeding 6th RAA Congress<br /> of Rheumatology, 7.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 124 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Thống Nhất năm 2016<br />