Đặc điểm biểu hiện HER2 trên carcinôm tuyến dạ dày

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM BIỂU HIỆN HER2 TRÊN CARCINÔM TUYẾN DẠ DÀY<br /> Nguyễn Văn Thành*, Lâm Thanh Cầm**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Xác định tỉ lệ biểu hiện protein HER2 trong carcinôm tuyến dạ dày.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang. Khảo sát 82 bệnh phẩm<br /> phẫu thuật bướu nguyên phát có chẩn đoán carcinôm tuyến dạ dày tại bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí<br /> Minh trong khoảng thời gian từ tháng 1 năm 2009 đến tháng 3 năm 2011. Phân loại carcinôm tuyến dạ dày theo<br /> Lauren, giai đoạn TNM phiên bản 7 năm 2010 và đánh giá biểu hiện protein HER2 bằng kỹ thuật hóa mô miễn<br /> dịch theo tiêu chuẩn ASCO 2009.<br /> Kết quả: Qua khảo sát các trường hợp carcinôm tuyến dạ dày kết quả cho thấy tuổi trung bình là 58,2 ±<br /> 10,75. Nam mắc bệnh nhiều hơn nữ, tỉ lệ nam/nữ 1,5/1. Bướu có kích thước từ 2 – 5 cm chiếm tỉ lệ cao nhất<br /> 61%. Ung thư thể loét thâm nhiễm chiếm hơn 50%. Carcinom tuyến ruột chiếm 43,9%, loại lan tỏa chiếm<br /> 40,2%, loại hỗn hợp chiếm 15,9%. Tỉ lệ biểu hiện protein HER2 dương là 11%, trong đó 3,7% HER2 2+ và<br /> 7,3% HER2 3+. Không có mối liên quan giữa mô học và HER2.<br /> Kết luận: Tỉ lệ biểu hiện protein HER2 dương trong carcinôm tuyến dạ dày là 11%.<br /> Từ khóa: HER2, carcinôm tuyến dạ dày.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> HER2 EXPRESSION OF GASTRIC ADENOCARCINOMA:<br /> A STUDY IN HCMC ONCOLOGY HOSPITAL<br /> Nguyen Van Thanh, Lam Thanh Cam<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 43 - 46<br /> Purpose: To identify the rate of the expression of HER2 protein in gastric adenocarcinomas.<br /> Patients and methods: A descriptive, cross sectional study on 82 patients diagnosed with primary<br /> adenocarcinomas in The Central Cancer Hospital in Ho Chi Minh city from 01/2009 to 03/2011. Histological<br /> classification according to Lauren, TNM stage 7th of AJCC, and evaluating the expression of HER2 protein by<br /> immunohistochemistry according to ASCO 2009 standard.<br /> Result: The study showed that the mean age of the patients was 58.2 ± 10.75 years. The gastric cancer<br /> occurred frequently in men (male/female=1.5/1). The tumor was from 2 to 5cm in diameter making up the highest<br /> rate with 61%. Ulcerating-infiltrating carcinoma comprised more than 50% of all cases. The rate of intestinal,<br /> diffuse and mixed types was 43.9%, 40.2% and 15.9%, respectively. Overexpression of HER2 protein was 11%,<br /> with Her 2 positivity 2+ (3.7%) and HER2 positivity 3+ (7.3%).<br /> Conclusion: The rate of HER2 overexpression in stomach cancer is 11%.<br /> Key words: HER2, gastric adenocarcinoma.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ung thư dạ dày (UTDD) là một trong bốn<br /> loại ung thư thường gặp, tỉ lệ tử vong cao đứng<br /> <br /> thứ hai sau ung thư phổi và kháng lại với hóa trị<br /> kinh điển. Trên cở sở ý nghĩa tiên lượng tình<br /> trạng HER2, cũng như hiệu quả điều trị của<br /> tratuzumab trên carcinôm tuyến vú, các nhà<br /> <br /> * Khoa Giải Phẫu Bệnh – BV. Ung bướu TP. HCM<br /> ** Khoa Giải Phẫu Bệnh – BVĐK Cà Mau<br /> Tác giả liên lạc: ThS.BS. Nguyễn Văn Thành<br /> ĐT: 0985598877<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh<br /> <br /> 43<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> khoa học tiến hành thử nghiệm trên các loại ung<br /> thư biểu mô khác trong đó có carcinôm tuyến dạ<br /> dày. Các khảo sát biểu hiện protein HER2 bằng<br /> kỹ thuật hóa mô miễn dịch trong carcinôm<br /> tuyến dạ dày, tỉ lệ HER2 dương thay đổi từ 8 –<br /> 22% và có ý nghĩa tiên lượng không rõ ràng, đa<br /> số các nghiên cứu cho thấy tình trạng HER2 liên<br /> quan tiên lượng xấu(3,5,1). Gần đây, nghiên cứu đa<br /> trung tâm ToGA ghi nhận biểu hiện protein<br /> HER2 trong carcinôm tuyến dạ dày không đồng<br /> nhất, tỉ lệ HER2 dương là 10% và có đáp ứng<br /> điều trị với tratuzumab(4).<br /> Mục tiêu của nghiên cứu này là xác định tỉ lệ<br /> biểu hiện của protein HER2 bằng phương pháp<br /> hóa mô miễn dịch và mối liên quan giữa biểu<br /> hiện HER2 với đặc điểm mô học trên quần thể<br /> người Việt Nam.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 82 bệnh phẩm phẫu thuật u nguyên phát dạ<br /> dày có chẩn đoán carcinôm tuyến dạ dày tại<br /> bệnh viện Ung Bướu Thành phố Hồ Chí Minh<br /> trong khoảng thời gian từ tháng 1 năm 2009 đến<br /> tháng 3 năm 2011.<br /> Ghi nhận dữ kiện tuổi, giới, kích thước,<br /> phân loại đại thể theo Borrmann từ hồ sơ bệnh<br /> án.<br /> Chẩn đoán mô bệnh học theo phân loại mô<br /> học của Lauren, độ mô học theo Tổ chức Y tế<br /> Thế giới và giai đoạn TNM theo AJCC phiên<br /> bản 7 năm 2010.<br /> Nhuộm hóa mô miễn dịch bằng kháng thể<br /> đa dòng A0485 của nhà sản xuất Dako. Đánh giá<br /> kết quả nhuộm hóa mô miễn dịch theo tiêu<br /> chuẩn của ASCO năm 2009.<br /> <br /> Chứng dương và chứng âm<br /> Chứng dương<br /> Dùng mẫu bệnh phẩm carcinôm tuyến vú<br /> đã biết có biểu hiện protein HER2 dương.<br /> <br /> Chứng âm<br /> <br /> Dùng mẫu bệnh phẩm carcinôm tuyến vú<br /> đã biết có biểu hiện protein HER2 âm.<br /> Dùng phần mềm SPSS-10.1 để xử lý số liệu,<br /> đánh giá mối liên quan bằng phép kiểm 2 với<br /> độ tin cậy 95%.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Phân bố carcinôm tuyến dạ dày theo tuổi<br /> Bảng 1: Phân bố carcinôm tuyến dạ dày theo tuổi<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> n<br /> 16<br /> 55<br /> 11<br /> 82<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 19,5<br /> 67,1<br /> 13,4<br /> 100%<br /> <br /> Nhận xét: Trong số 82 trường hợp carcinôm<br /> tuyến dạ dày, tuổi mắc bệnh thấp nhất là 30, cao<br /> nhất là 84, trung bình là 58 ± 10,75. Bệnh hay gặp<br /> ở lứa tuổi 50 – 70. Tuổi mắc bệnh dưới 50 chiếm<br /> tỉ lệ 19,5%.<br /> <br /> Phân bố carcinôm tuyến dạ dày theo giới<br /> Bảng 2: Phân bố carcinôm tuyến dạ dày theo giới<br /> Đặc điểm<br /> Nam<br /> Nữ<br /> <br /> Giới<br /> Tổng số<br /> <br /> N<br /> 50<br /> 32<br /> 82<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 61<br /> 39<br /> 100%<br /> <br /> Nhận xét: Nam mắc bệnh gấp 1,5 lần nữ.<br /> <br /> Phân bố carcinôm tuyến dạ dày theo kích<br /> thước<br /> Bảng 3: Phân bố carcinôm tuyến dạ dày theo kích<br /> thước<br /> Đặc điểm<br /> 5<br /> Tổng số<br /> <br /> N<br /> 2<br /> 50<br /> 30<br /> 82<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 2,4<br /> 61<br /> 36,6<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Bướu có kích thước trung bình từ<br /> 4,9 ± 3,35. Trong đó, bướu có kích thước từ 2 –<br /> 5cm chiếm tỉ lệ cao nhất 61%, 36,6% u có kích<br /> thước trên 5cm, 2,4% u dưới 2cm.<br /> <br /> Đặc điểm carcinôm tuyến dạ dày theo đại<br /> thể<br /> Bảng 4: Đặc điểm carcinôm tuyến dạ dày theo đại thể<br /> Đặc điểm<br /> Đại thể<br /> <br /> 44<br /> <br /> Đặc điểm<br /> Dưới 50<br /> 50 – 70<br /> Trên 70<br /> Tổng số<br /> <br /> Dạng polýp<br /> <br /> N<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> 13<br /> <br /> 15,9<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> Đặc điểm<br /> (Borrmann I)<br /> Sùi, loét trung tâm<br /> (Borrmann II)<br /> Loét rộng, xâm nhiễm<br /> (Borrmann III)<br /> Thâm nhiễm xơ chai<br /> (Borrmann IV)<br /> Không xếp loại<br /> Tổng số<br /> <br /> N<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> 15<br /> <br /> 18,3<br /> <br /> 43<br /> <br /> 52,4<br /> <br /> 9<br /> <br /> 11<br /> <br /> 2<br /> 8z2<br /> <br /> 2,4<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Ung thư thể loét rộng, xâm nhiễm<br /> chiếm hơn 50%, thấp nhất thể xâm nhiễm xơ<br /> chai chiếm tỉ lệ 11%.<br /> <br /> Đặc điểm carcinôm tuyến dạ dày theo phân<br /> loại mô học Lauren<br /> Bảng 5: Đặc điểm carcinôm tuyến dạ dày theo phân<br /> loại mô học Lauren<br /> Đặc điểm<br /> Loại ruột<br /> Loại mô<br /> Loại lan tỏa<br /> học<br /> Loại hổn hợp<br /> Tổng số<br /> <br /> N<br /> 36<br /> 33<br /> 13<br /> 82<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 43,9<br /> 40,2<br /> 15,9<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Carcinôm tuyến ruột và lan tỏa<br /> chiếm đa số, loại hỗn hợp tỉ lệ 16%.<br /> <br /> Đặc điểm biểu hiện của thụ thể HER2<br /> Bảng 6: Mức độ biểu hiện của thụ thể HER2<br /> Mức độ biểu hiện<br /> 0<br /> 1 (+)<br /> 2 (+)<br /> 3 (+)<br /> Tổng số<br /> <br /> Số trường hợp<br /> 59<br /> 14<br /> 3<br /> 6<br /> 82<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 72<br /> 17<br /> 3,7<br /> 7,3<br /> 100<br /> <br /> Bảng 7: Đặc điểm biểu hiện thụ thể HER2 dương (2<br /> và 3 +) và loại mô học.<br /> Loại mô học<br /> Loại ruột<br /> Loại lan tỏa<br /> Hỗn hợp<br /> Tổng số<br /> <br /> Âm<br /> 30<br /> 32<br /> 11<br /> 73<br /> <br /> HER2<br /> Dương<br /> 6<br /> 1<br /> 2<br /> 9<br /> <br /> Tổng số<br /> 36<br /> 33<br /> 13<br /> 82<br /> <br /> p = 0,362<br /> <br /> Nhận xét: Không có mối liên quan giữa biểu<br /> hiện HER2 và loại mô học.<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Tuổi<br /> Trong nghiên cứu này, tuổi mắc bệnh<br /> trung bình là 58,2. Theo tác giả N. N. Hùng<br /> trong nghiên cứu phân loại mô bệnh học ung<br /> thư dạ dày, nhóm tuổi thường mắc bệnh<br /> UTDD là 60 – 69, kế đến là nhóm tuổi 50 – 59,<br /> nhóm tuổi trẻ < 50 chiếm tỷ lệ 42,6. V. Đ. Hiếu<br /> nghiên cứu hóa trị sau mổ carcinôm dạ dày<br /> giai đoạn II – III(10), tuổi trung bình 58, phù<br /> hợp với nghiên cứu của chúng tôi. Tuy nhiên<br /> tỷ lệ UTDD ở nhóm tuổi dưới 50 của chúng<br /> tôi thấp hơn so với tác giả N. N. Hùng, có thể<br /> do cỡ mẫu của nghiên cứu này nhỏ.<br /> Bảng 8:<br /> Nghiên cứu<br /> (9)<br /> T. T. Dương<br /> (10)<br /> V. Đ. Hiếu<br /> (8)<br /> Zhang M và cộng sự<br /> (7)<br /> Kim D. Y và cộng sự<br /> Khảo sát này<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> 75<br /> 58<br /> 1439<br /> 2358<br /> 82<br /> <br /> Tuổi trung bình<br /> 57,3<br /> 53,98<br /> 57,9<br /> 56,5<br /> 58,2<br /> <br /> Giới<br /> Theo nghiên cứu trong và ngoài nước tỉ lệ<br /> giới tính thay đổi từ 1,5/1 – 3,5/1, của tác giả N.<br /> N. Hùng là 2,1/1, tác giả V. Đ. Hiếu là 1,9/1(10).<br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi tỉ lệ này là<br /> 1,5/1, phù hợp với các nghiên cứu khác.<br /> <br /> Kích thước bướu<br /> Kích thước bướu thay đổi theo nhiều nghiên<br /> cứu khác nhau. Theo B. A. Tuyết và cộng sự(2)<br /> trong nghiên cứu đặc điểm hình ảnh nội soi và<br /> giá trị của phương pháp trong chẩn đoán UTDD<br /> cho thấy u có kích thước 2 – 5 cm chiếm tỉ lệ cao<br /> 63,5%. Các nghiên cứu Qiu MZ. trong nghiên<br /> cứu đặc trưng bệnh học lâm sàng của UTDD<br /> trên người trẻ ở Trung Quốc, 64,6% u có kích<br /> thước < 4,5cm(7). Nghiên cứu của chúng tôi u có<br /> kích thước 2 – 5 cm chiếm tỉ lệ 61% phù hợp với<br /> các nghiên cứu trong và ngoài nước.<br /> <br /> 45<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Đại thể<br /> Theo nghiên cứu của tác giả V. Đ. Hiếu<br /> thể sùi loét chiếm 67%, thể loét xâm nhiễm<br /> chiếm 24%. Nghiên cứu của tác giả Zhang M<br /> thể loét xâm nhiễm chiếm tỉ lệ cao (51,8%<br /> carcinôm tế bào nhẫn, 48,2% carcinôm không<br /> tế bào nhẫn)(8). Nghiên cứu của chúng tôi thể<br /> loét xâm nhiễm chiếm tỉ lệ cao 52.4%, phù<br /> hợp với tác giả Zhang M.<br /> <br /> Loại mô học<br /> Ung thư dạ dày có nhiều hình thái mô học,<br /> nhiều mức độ biệt hóa tế bào trên cùng một<br /> bướu. Do đó, việc phân loại mô học gặp nhiều<br /> khó khăn. Có nhiều bảng phân loại mô học cho<br /> UTDD, thường sử dụng nhất là bảng phân loại<br /> của Tổ chức Y tế Thế giới. Trong nghiên cứu này<br /> chúng tôi sử dụng phân loại mô học theo tiêu<br /> chuẩn của Lauren vì bảng phân loại này có liên<br /> quan đến yếu tố tiên lượng và là yếu tố tiên<br /> lượng độc lập với giai đoạn TNM. Nghiên cứu<br /> này, chúng tôi dùng bảng phân loại mô học theo<br /> tiêu chuẩn Lauren nhằm thuận lợi cho việc đánh<br /> giá mối liên quan với biểu hiện thụ thể HER2 và<br /> tiên lượng sống còn.<br /> Theo Hofmann M nghiên cứu đánh giá hệ<br /> thống chấm điểm HER2 cho UTDD trên nhóm<br /> bệnh nhân người Đức, tỉ lệ carcinôm tuyến ruột,<br /> lan tỏa và hỗn hợp lần lượt là 71,5%, 23% và<br /> 5,5%(4). Tác giả Kim KC và cộng sự nghiên cứu<br /> đánh giá biểu hiện protein HER2 trong carcinôm<br /> tuyến dạ dày: phân tích so sánh trên mẫu mô<br /> lớn và TMA trên nhóm bệnh nhân người Hàn<br /> Quốc, cho thấy tỉ lệ carcinôm tuyến ruột chiếm<br /> 48%, loại lan tỏa và loại khác chiếm 50%(6). Tác<br /> giả. Qiu MZ và cộng sự nghiên cứu đặc tính<br /> bệnh học lâm sàng và yếu tố tiên lượng trên<br /> UTDD ở người trẻ trên nhóm bệnh nhân người<br /> Trung Quốc, cho thấy tỉ lệ carcinôm biệt hóa rõ<br /> và vừa trên 2 nhóm lớn tuổi và trẻ tuổi (tương<br /> đương với loại ruột của phân loại Lauren) thay<br /> đổi từ 17-30,2%, carcinôm biệt hóa kém và tế bào<br /> <br /> 46<br /> <br /> nhẫn (tương đương loại lan tỏa) thay đổi từ 69,8<br /> - 83%(7). Chúng tôi nhận thấy rằng carcinôm lan<br /> tỏa chiếm tỉ lệ cao ở Trung Quốc, Hàn Quốc, nơi<br /> được xem là vùng dịch tễ của UTDD. Nghiên<br /> cứu này, carcinôm lan tỏa tỉ lệ tương đương<br /> nhau, tỉ lệ lần lượt 43,9% - 40,2%, loại hỗn hợp<br /> chiếm tỉ lệ 15%, phù hợp với các nghiên cứu của<br /> Qiu MZ và Kim KC.<br /> <br /> Đặc điểm biểu hiện protein HER2<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỉ lệ biểu<br /> hiện quá mức của protein HER2 là 11%. Trong<br /> 82 trường hợp được nhuộm hóa mô miễn<br /> dịch, có 9 trường hợp HER2 dương. Trong 9<br /> trường hợp dương có 6 trường hợp là<br /> carcinôm tuyến ruột, 1 trường hợp carcinôm<br /> lan tỏa và 2 trường hợp carcinôm loại hỗn<br /> hợp. Không có mối liên quan giữa biểu hiện<br /> HER2 và mô học. Trong số trường hợp HER2<br /> dương ít, nên cần khảo sát thêm.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua khảo sát 82 trường hợp carcinôm tuyến<br /> dạ dày, chúng tôi ghi nhận biểu hiện protein<br /> HER2 là 11%, ung thư dạ dày loại ruột có tỉ lệ<br /> biểu hiện HER2 cao. Không mối liên quan giữa<br /> biểu hiện HER2 và mô học.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> Bang Y, Chung H, Xu J, Lordick F, Sawaki A, Al-Sakaff N,<br /> Lipatov O, See C, Rueschoff J and Cutsem EV (2009).<br /> Pathological features of advanced gastric cancer (GC):<br /> Relationship to human epidermal growth factor receptor 2<br /> (HER2) positivity in the global screening programme of the<br /> ToGA trial. J Clin Oncol, 27.<br /> Bùi Ánh Tuyết, N.B.Đ., Đặng Thế Căn, và cộng sự (2003).<br /> Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh nội soi và giá trị của phương<br /> pháp trong chẩn đoán ung thư dạ dày. Y học TP. Hồ Chí Minh,<br /> 7(4): p. 195-205.<br /> Gravalos C, Jimeno A (2008). HER2 in Gastric Cancer: a new<br /> prognostic factor and novel therapeutic target. Ann Oncol, 19: p.<br /> 1523-29.<br /> Hofmann M, et al. (2008). Assessment of a HER2 scoring system<br /> for gastric cancer: results from a validation study. Histopathology,<br /> 52(7): p. 797-805.<br /> Hohler T, et al. (2010). HER2 testing and targeted therapy in<br /> advanced gastric cancer. Onkologie. 33 Suppl 4: p. 26-30.<br /> Kab Kim, et al. (2011). Evaluation of HER2 Protein Expression in<br /> Gastric Carcinomas: Comparative Analysis of 1414 cases of<br /> Whole-tissue Sections and 595 cases of Tissue Micrroarrays. Ann<br /> Surg Oncol.<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Miao-zhen Qiu, Zhi-qiang Wang, et al. (2010).<br /> Clinicopathological characteristic and prognostic analysis of<br /> gastric cancer in the young aldult in China. Tumor Bio,1.<br /> Ming Zhang, Guanyu Zhu, et al. (2010). Clinicopathologic<br /> Features of Gastric carcinoma with Signet Ring Cell Histology. j<br /> Gastrointest Surg, 14: p. 601-606.<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Triệu Triều Dương, và cộng sự (2008). Nghiên cứu kỹ thuật cắt<br /> dạ dày vét hạch D2 bằng phẫu thuật nội soi tại bệnh viện 108. Y<br /> học TP. Hồ Chí Minh, 12(4): p. 204-208.<br /> Võ Đức Hiếu, và cộng sự (2009). Hóa trị sau mổ carcinôm dạ<br /> dày giai đoạn II-III. Y học TP. Hồ Chí Minh.<br /> <br /> 47<br /> <br />