Đặc thù quyền tác giả và quyền liên quan trong trường đại học

Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 89 – 96<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> ĐẶC THÙ QUYỀN TÁC GIẢ VÀ QUYỀN LIÊN QUAN<br /> TRONG TRƯỜNG ĐẠI HỌC<br /> Trần Lê Đăng Phương<br /> Trường Đại học An Giang<br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 22/04/2016<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 22/05/2016<br /> Ngày chấp nhận đăng: 06/2016<br /> Title:<br /> Features of authorship and<br /> relating rights in university<br /> Từ khóa:<br /> Quyền tác giả, quyền liên quan,<br /> tác phẩm, sáng tạo<br /> Keywords:<br /> Authorship, related rights,<br /> published work, creation<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Authorship in university is specific because its subjects and objects must be in<br /> accordance with legal conditions as well as university regulations. Features of<br /> authorship and other relating rights in university are a scientific base (1) for<br /> composing behavioral standards, and (2) for making policies to protect a<br /> university’s research outputs, which would improve the university’s strength<br /> and create its specificity.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nội dung quyền tác giả trong trường đại học có thể được xem là quyền đặc thù<br /> của quyền tác giả nói chung, bởi lẽ chủ thể và đối tượng của quyền tác giả này<br /> không chỉ đáp ứng được những điều kiện luật định mà còn phải tuân thủ những<br /> tiêu chí do nhà trường ban hành. Do đó, việc xác định được những điểm đặc thù<br /> của quyền tác giả và quyền liên quan trong trường đại học, thứ nhất là luận cứ<br /> khoa học cho việc xây dựng chuẩn mực ứng xử phù hợp với quyền tác giả, thứ<br /> hai là có những chính sách phù hợp để bảo vệ loại hình tác phẩm trong trường<br /> đại học; từ đó phát huy nội lực và xây dựng được những nét đặc thù riêng của<br /> từng trường.<br /> <br /> phẩm phù hợp với mục tiêu hoạt động cần phải có<br /> những chủ thể tương xứng. Trong phạm vi bài<br /> viết này tác giả chỉ đề cập đến chủ thể thực hiện<br /> quyền, nghĩa vụ sáng tạo và những tác phẩm được<br /> hình thành trong môi trường giáo dục đại học.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối<br /> với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu<br /> [Luật Sở hữu trí tuệ 2005, khoản 2, Điều 4]. Tác<br /> phẩm là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn<br /> học, nghệ thuật và khoa học thể hiện bằng bất kỳ<br /> phương tiện hay hình thức nào [Luật Sở hữu trí<br /> tuệ 2005, khoản 7, Điều 4]. Theo cách hiểu trên<br /> thì một cá nhân có thể trở thành tác giả của tác<br /> phẩm với điều kiện tự mình sáng tác nên tác phẩm<br /> được thể hiện bằng hình thức nhất định. Đây là<br /> quy định mở mà Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT)<br /> muốn dành cho tất cả cá nhân có khả năng trí tuệ<br /> khác nhau đều có thể trở thành tác giả. Tuy nhiên,<br /> trong một môi trường cụ thể để có những tác<br /> <br /> 2. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TÁC GIẢ VÀ<br /> TÁC PHẨM TRONG TRƯỜNG ĐẠI<br /> HỌC<br /> Tác phẩm được hình thành trong trường đại học<br /> luôn gắn liền với chương trình đào tạo của từng<br /> ngành học mà nhà trường đã công bố, đồng thời<br /> phù hợp mục tiêu và sứ mệnh của nhà trường đối<br /> với xã hội. Chính vì thế, tác phẩm được định hình<br /> có những nét đặc thù riêng phù hợp với định hướng<br /> chung của nhà trường (1.2), các tác phẩm này được<br /> 89<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 89 – 96<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> hình thành từ hoạt động sáng tạo của những chủ thể<br /> luôn có đầy đủ năng lực hành vi dân sự (1.1). Đây<br /> là hai đặc điểm được xem là rất đặc thù so với các<br /> quy định chung của Luật Sở hữu trí tuệ.<br /> <br /> dục và Đào tạo, tác giả chủ biên của những giáo<br /> trình, tài liệu giảng dạy trong chương trình đại học<br /> phải là những cá nhân có học vị Tiến sĩ và thuộc<br /> chuyên ngành của giáo trình đó. Bên cạnh đó,<br /> người tham gia với tư cách đồng tác giả cũng phải<br /> đáp ứng những tiêu chí nhất định, cụ thể phải có<br /> chuyên môn phù hợp với nội dung giáo trình và<br /> đang trực tiếp giảng dạy trình độ cao đẳng, đại<br /> học, thạc sỹ hoặc các nhà khoa học có uy tín đang<br /> tham gia thỉnh giảng tại trường và do Hiệu trưởng<br /> quyết định. Cụ thể hoá nội dung khoản 1, Điều 8,<br /> Thông tư số 04/2011/TT-BGDĐT, Hiệu trưởng<br /> trường đại học được quyền quy định chi tiết về<br /> chủ thể tham gia viết giáo trình, tài liệu giảng dạy<br /> nhằm nâng cao chất lượng hoạt động đào tạo. Tại<br /> điểm b, khoản 1, Điều 8, Quyết định số 3054/QĐĐHCT của Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ,<br /> "thà nh viên tham gia biên soạn giá o trì nh phả i là<br /> giả ng viên, đã tham gia giả ng dạy cá c học phầ n ít<br /> nhấ t 3 năm, hoặc cá c nhà khoa học tham gia<br /> thỉnh giả ng tại Trường có chuyên môn phù hợp<br /> vớ i nội dung giá o trì nh" và theo điểm b, khoản 1,<br /> Điều 5 của Quyết định này "số lượng tác giả tham<br /> gia biên soạn phải là từ hai người trở lên", trong<br /> trường hợp này bắt buộc phải có đồng tác giả<br /> trong hoạt động sáng tạo. Tất nhiên, để được gọi<br /> là giảng viên, giảng viên thỉnh giảng hoặc cán bộ<br /> nghiên cứu, những chủ thể này phải đáp ứng được<br /> những điều kiện luật định hoặc theo điều lệ của<br /> trường đại học, đồng thời phải thể hiện sự ràng<br /> buộc trách nhiệm giữa các bên thông qua hợp<br /> đồng lao động.<br /> <br /> 2.1 Chủ thể luôn có đầy đủ năng lực hành vi<br /> dân sự<br /> Chủ thể là tác giả trong trường đại học có những<br /> nét khác biệt so với chủ thể là tác giả của những<br /> tác phẩm khác, theo đó họ phải đáp ứng được<br /> những điều kiện nhất định để có thể bắt đầu trở<br /> thành chủ thể tham gia hoạt động sáng tạo<br /> (1.1.1.). Một chủ thể còn lại trong hoạt động sáng<br /> tạo đầy tính khoa học là chủ sở hữu tác phẩm,<br /> công trình nghiên cứu, chính là pháp nhân trường<br /> đại học (1.1.2).<br /> 2.1.1 Phải đáp ứng những điều kiện nhất định<br /> trước khi được công nhận là tác giả<br /> Theo Điều 8, Nghị định số 100/2006/NĐ-CP quy<br /> định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều<br /> của Bộ Luật Dân sự, Luật SHTT về quyền tác giả<br /> và quyền liên quan, tác giả được hiểu là: “… là<br /> người trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ<br /> tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học”. Như<br /> vậy, hiểu theo quy định pháp luật về SHTT, chủ thể<br /> có thể trở thành tác giả của tác phẩm là rất rộng, theo<br /> đó một cá nhân chỉ cần chứng minh có hoạt động<br /> sáng tạo nên tác phẩm thì được công nhận là tác giả<br /> và được pháp luật bảo vệ quyền tác giả. Luật SHTT<br /> không quy định độ tuổi tối thiểu hoặc độ tuổi tối đa<br /> để có thể thực hiện hoạt động sáng tạo này. Đây là<br /> nét đặc thù mà các nhà lập pháp Việt Nam chỉ<br /> dành riêng cho các chủ thể có những hoạt động trí<br /> tuệ.<br /> <br /> Riêng đối với những công trình nghiên cứu khoa<br /> học hoặc bài báo nghiên cứu có thể có sự tham gia<br /> của nhiều chủ thể khác nhau, có thể là cán bộ<br /> công chức, viên chức từ các cơ quan nhà nước<br /> hoặc doanh nhân. Bên cạnh chủ thể tham gia vào<br /> quá trình hoạt động thường xuyên của nhà trường<br /> còn có chủ thể hưởng thụ những dịch vụ từ hoạt<br /> động thường xuyên của nhà trường, là những sinh<br /> viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh - những<br /> người có quyền và nghĩa vụ nghiên cứu trong quá<br /> trình học tập, kết quả nghiên cứu của những chủ<br /> thể này cũng là nguồn tham khảo cho những công<br /> <br /> Trong phạm vi hoạt động của trường đại học, chủ<br /> thể quyền tác giả được hiểu hẹp hơn so với quy<br /> định chung của Luật SHTT, một chủ thể tham gia<br /> vào quá trình nghiên cứu sáng tạo trong trường<br /> đại học phải đáp ứng những điều kiện nhất định.<br /> Cụ thể, theo khoản 1, Điều 8, của Quy định về<br /> việc biên soạn, lựa chọn, thẩm định, duyệt và sử<br /> dụng giáo trình giáo dục đại học (Ban hành kèm<br /> theo Thông tư số 04 /2011/TT-BGDĐT ngày<br /> 28 tháng 1 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo<br /> 90<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 89 – 96<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> trình, đề tài nghiên cứu phục vụ hoạt động giáo<br /> dục, đào tạo trong nhà trường và xã hội.<br /> <br /> 2.2.1 Tác phẩm, công trình nghiên cứu khoa học<br /> Theo khoản 1, Điều 6, Luật SHTT quy định “Quyền<br /> tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo<br /> và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất<br /> định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình<br /> thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa<br /> công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký”. Luật SHTT<br /> không quy định cứng nhắc về nội dung của một tác<br /> phẩm, theo đó một đối tượng là kết quả của quá trình<br /> sáng tạo của chính tác giả và được thể hiện bằng<br /> hình thức tương xứng thì được gọi là tác phẩm. Ví<br /> dụ, được gọi là tác phẩm âm nhạc khi đối tượng này<br /> là kết quả của quá trình lao động trí óc của chính<br /> người tạo ra và thể hiện bằng những câu từ, nốt<br /> nhạc.<br /> <br /> Như vậy có thể nhận thấy chủ thể quyền tác giả<br /> trong trường đại học có những nét riêng đặc thù<br /> so với chủ thể quyền tác giả nói chung, theo đó<br /> mỗi tác giả đáp ứng được những điều kiện luật<br /> định hoặc dựa trên điều lệ của trường đại học.<br /> 2.1.2 Chủ sở hữu tác phẩm<br /> Khoản 1, Điều 39, Luật SHTT quy định “Tổ chức<br /> giao nhiệm vụ sáng tạo tác phẩm cho tác giả là<br /> người thuộc tổ chức mình là chủ sở hữu các<br /> quyền quy định tại Điều 20 và khoản 3 Điều 19<br /> của Luật này, trừ trường hợp có thoả thuận<br /> khác”. Như vậy, theo quy định này có thể hiểu<br /> chủ sở hữu quyền tác giả trong trường đại học là<br /> nhà trường, đại diện quyền chủ sở hữu chính là<br /> Ban giám hiệu. Quy định này phù hợp với thực<br /> tiễn hoạt động của trường đại học, bởi lẽ thông<br /> qua quyết định cho phép thực hiện các hoạt động<br /> nghiên cứu, nhà trường giao nhiệm vụ nghiên cứu<br /> và đầu tư kinh phí cho hoạt động nghiên cứu, sáng<br /> tạo của giảng viên. Nhà trường sẽ không phải là<br /> chủ sở hữu tác phẩm khi có sự thoả thuận với<br /> người sáng tạo; hoặc hoạt động nghiên cứu, sáng<br /> tạo của giảng viên được thực hiện bằng kinh phí<br /> của những đơn vị bên ngoài trường đại học. Trong<br /> trường hợp này, nhà trường là chủ thể đóng vai<br /> trò xác nhận tư cách pháp lý của cá nhân người<br /> tham gia hoạt động nghiên cứu, sáng tạo. Kết quả<br /> của quá trình nghiên cứu, sáng tạo thuộc về chủ<br /> thể đầu tư kinh phí cho quá trình này.<br /> <br /> Trong phạm vi hẹp hơn so với khái niệm tác phẩm<br /> theo Luật SHTT, những tác phẩm được hình thành<br /> trong trường đại học theo một tiêu chí chung đều<br /> mang tính khoa học. Mỗi tác phẩm thể hiện sứ<br /> mệnh của nhà trường đối với cộng đồng. Tuy<br /> nhiên, những tác phẩm được hình thành tại các<br /> trường đại học nghệ thuật thì tồn tại đồng thời<br /> tính khoa học và tính nghệ thuật. Tựu trung lại,<br /> các tác phẩm trong trường đại học thể hiện bao<br /> gồm: giáo trình, tài liệu giảng dạy và công trình<br /> nghiên cứu khoa học khác. Tất nhiên những loại<br /> tác phẩm này phải được xây dựng dựa trên tiêu<br /> chí chung về chiến lược phát triển của nhà trường.<br /> Một tác phẩm được công nhận là giáo trình khi<br /> đáp ứng được những yêu cầu về nội dung và hình<br /> thức được quy định tại Điều 4 của Thông tư số<br /> 04/2011/TT-BGDĐT có nghĩa là nội dung giáo<br /> trình phải phù hợp với chuẩn kiến thức của ngành<br /> đào tạo mà giáo trình phục vụ; hình thức trình bày<br /> rõ ràng và tuân thủ quy định pháp luật về quyền<br /> tác giả, phải có trích dẫn rõ ràng. Tuy nhiên, trong<br /> một số trường hợp giáo trình được biên soạn phải<br /> là tác phẩm chưa được xuất hiện trên thị trường và<br /> phải có độ dài tối thiểu là 100 trang, theo Điều 5<br /> của Quyết định số 3054/QĐ-ĐHCT của Hiệu<br /> trưởng Trường Đại học Cần Thơ, có nghĩa là các<br /> đồng tác giả phải thực hiện nghiêm túc hoạt động<br /> sáng tạo của mình để đáp ứng những yêu cầu tối<br /> <br /> 2.2 Tác phẩm mang nội dung định hướng<br /> chung và được thẩm định<br /> Nghiên cứu khoa học là hoạt động không thể tách<br /> rời mục tiêu và sứ mệnh của nhà trường. Vì thế,<br /> các tác phẩm được các chủ thể sáng tạo hoặc theo<br /> yêu cầu công việc đều phải phù hợp với sứ mệnh<br /> của nhà trường. Đó là các công trình nghiên cứu<br /> phù hợp với chương trình giảng dạy mà giảng<br /> viên được phân công hoặc là các công trình<br /> nghiên cứu được thực hiện theo yêu cầu của các<br /> chủ thể khác phù hợp với sứ mệnh của nhà trường<br /> đối với xã hội.<br /> 91<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 89 – 96<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> thiểu được quy định tại Điều 4 của Thông tư số<br /> 04/2011/TT-BGDĐT và yêu cầu riêng của mỗi<br /> trường đại học.<br /> <br /> Nếu như những tác phẩm nghệ thuật thể hiện<br /> những ý riêng của tác giả và mức độ nghệ thuật đạt<br /> hay không dựa trên sự cảm nhận chủ quan của từng<br /> cá nhân. Riêng đối với các tác phẩm trong trường<br /> đại học phải tuân thủ những tiêu chí nhất định và<br /> được đánh giá một cách khách quan khoa học. Do<br /> vậy, một đối tượng được trở thành tác phẩm trong<br /> trường đại học ngoài việc đáp ứng yêu cầu luật<br /> định còn phải tuân thủ theo những tiêu chí khoa<br /> học riêng.<br /> <br /> Tồn tại cùng với các giáo trình theo chương trình<br /> đào tạo, trong trường đại học còn hình thành các<br /> tác phẩm khác như: sách chuyên khảo, sách tham<br /> khảo, sách dịch, sách hướng dẫn, đề tài nghiên<br /> cứu khoa học các cấp, bài tham luận hội thảo, và<br /> các tác phẩm văn học nghệ thuật,... phục vụ cho<br /> hoạt động nghiên cứu và đào tạo. Trong đó có<br /> những tác phẩm phải là những công trình nghiên<br /> cứu đáp ứng về chuyên môn sâu của chính tác giả,<br /> theo khoản 1, Điều 3 của Thông tư số<br /> 16/2009/TT-BGDĐT ngày 17 tháng 07 năm 2009<br /> của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định chi tiết việc<br /> xét công nhận, hủy bỏ công nhận đạt tiêu chuẩn,<br /> bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó<br /> giáo sư, "sách chuyên khảo là kết quả nghiên cứu<br /> chuyên sâu và tương đối toàn diện về một vấn đề<br /> khoa học chuyên ngành của ứng viên, được cơ sở<br /> giáo dục đại học sử dụng để đào tạo từ trình độ<br /> đại học trở lên" và theo điểm a, khoản 2, Điều 2<br /> của Quyết định số 3054/QĐ-ĐHCT của Hiệu<br /> trưởng Trường Đại học Cần Thơ, sách chuyên<br /> khảo phả i có sự đóng gó p it nhấ t 25% kế t quả<br /> ́<br /> nghiên cứu do chinh chủ biên thực hiện, đồng thời<br /> ́<br /> sá ch đươ ̣c sử du ̣ng giảng dạy, nền tả ng nghiên<br /> cứ u chuyên sâu hay tra cứu cá c vấ n đề chuyên<br /> sâu.<br /> <br /> Mỗi tác phẩm trước khi được phổ biến toàn<br /> trường và công chúng đều phải thông qua hội<br /> đồng thẩm định. Theo Điều 11 của Thông tư số<br /> 04/2011/TT-BGDĐT, giáo trình trước khi công<br /> bố và phổ biến đến công chúng phải tuân thủ quy<br /> trình như tuyển chọn, biên soạn và thẩm định.<br /> Việc thẩm định nội dung phải được thực hiện bởi<br /> Hội đồng và theo khoản 3, Điều 11 của Thông tư<br /> số 04/TT-BGDĐT thành viên Hội đồng "phải có<br /> chuyên môn phù hợp với nội dung giáo trình, là<br /> các nhà khoa học có trình độ chuyên môn cao, có<br /> uy tín và kinh nghiệm giảng dạy đại học". Như<br /> vậy, tất cả tài liệu giảng dạy trước khi phổ biến<br /> đến sinh viên đều phải được thông qua hội đồng<br /> thẩm định, có thể cấp bộ môn, cấp khoa, hoặc cấp<br /> trường. Đây vừa là cơ sở pháp lý và khoa học để<br /> xác định đúng chức năng nhiệm vụ của giảng viên<br /> phù hợp với sứ mệnh của nhà trường. Bởi lẽ,<br /> những tác phẩm này chính là nền tảng trau dồi<br /> học thuật của sinh viên hoặc giảng viên. Vì thế,<br /> một tác phẩm trong trường đại học càng không<br /> được phép hình thành một cách quá dễ, và lại<br /> càng không được phổ biến một cách tùy tiện.<br /> <br /> Có thể nhận thấy, các tác phẩm hình thành trong<br /> khuôn khổ hoạt động của trường đại học là kết<br /> quả của hoạt động nghiên cứu khoa học và nghệ<br /> thuật theo chuẩn mực kiến thức nhất định, nhằm<br /> phục vụ trước nhất là hoạt động đào tạo của nhà<br /> trường và thực hiện sứ mệnh đối với xã hội. Kết<br /> quả của các công trình nghiên cứu trong nhà<br /> trường là cơ sở lý luận và khoa học vững chắc cho<br /> việc thay đổi định hướng đào tạo nói riêng và góp<br /> phần vào công cuộc xây dựng, phát triển kinh tế,<br /> xã hội nói chung.<br /> <br /> Để thực hiện sứ mệnh của mình, trường đại học<br /> phải ban hành được khung chương trình giảng<br /> dạy, theo đó có những môn học phù hợp với định<br /> hướng ngành. Và, các chủ thể tham gia quá trình<br /> đào tạo sẽ đầu tư công sức vào hoạt động nghiên<br /> cứu. Vì thế, các tác phẩm, trước nhất thuộc thể<br /> loại giáo trình hay tài liệu giảng dạy đều phải tuân<br /> thủ các tiêu chí của khung chương trình. Tất nhiên<br /> nội dung của những tác phẩm này đều phải được<br /> kiểm chứng mức độ phù hợp với mục tiêu chương<br /> trình.<br /> <br /> 2.2.2 Nội dung tác phẩm phải đạt yêu cầu thẩm<br /> định<br /> <br /> 92<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 89 – 96<br /> <br /> Part B: Political Sciences, Economics and Law<br /> <br /> Bên cạnh đó, các hoạt động của nhà trường gắn<br /> liền với định hướng phát triển kinh tế xã hội của cả<br /> nước nói chung và địa phương nói riêng. Vì thế,<br /> ngoài các tác phẩm được hình thành từ quá trình<br /> đào tạo còn có những tác phẩm được hình thành từ<br /> hoạt động nghiên cứu theo yêu cầu. Mỗi tác phẩm<br /> này đều phải được kiểm định chặt chẽ và luôn nhận<br /> được sự phản biện từ nhiều phía. Đây được xem là<br /> cơ sở khoa học vững chắc cho việc ra đời của một<br /> tác phẩm. Vì không chỉ đơn giản là được thể hiện<br /> bằng hình thức nhất định mà nội dung phải đáp ứng<br /> những điều kiện tiên quyết [Quy định việc biên<br /> soạn, lựa chọn, thẩm định, duyệt và sử dụng giáo<br /> trình giáo dục đại học (Ban hành kèm theo Thông<br /> tư số 04/2011/TT-BGDĐT ngày 28 tháng 1 năm<br /> 2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo] cho<br /> sự tồn tại của tác phẩm.<br /> <br /> Xuất phát từ đặc thù về tổ chức hoạt động cũng<br /> như nhiệm vụ của trường đại học, đối với đa số<br /> những tác phẩm trong trường đại học, tác giả<br /> không được tự do lựa chọn quyền nhân thân theo<br /> quy định pháp luật SHTT, hay ngay cả trong<br /> nhiều trường hợp tác giả không nên thực hiện<br /> quyền tài sản.<br /> 3.1.1 Quyền nhân thân<br /> Quyền nhân thân của tác giả trong trường đại<br /> học được hiểu theo quy định chung của Luật<br /> SHTT. Tuy nhiên, việc thể hiện quyền này trong<br /> trường đại học có những nét đặc thù riêng so với<br /> quyền nhân thân của các chủ thể quyền tác giả<br /> khác.<br /> Tên tác phẩm thường phải trùng nhau. Theo<br /> quy định của Điều 19.1 Luật SHTT không cấm<br /> việc các tác giả đặt tên các tác phẩm trùng nhau,<br /> nhưng trên thực tế việc trùng tên tác phẩm ngoài<br /> trường đại học là không nhiều. Do đó, so với<br /> những tác phẩm thông thường, chủ thể quyền tác<br /> giả trong trường đại học thường phải đặt tên tác<br /> phẩm có sự lặp lại. Quan trọng là việc tác giả thể<br /> hiện nội dung có sự khác biệt so với những tác<br /> phẩm cùng tên trước đó. Vì bản chất một đối<br /> tượng được gọi là tác phẩm phải đáp ứng điều<br /> kiện có sự sáng tạo và thể hiện dưới một hình thức<br /> nhất định. Theo đó, tác giả này có những cách tiếp<br /> cận nội dung vấn đề khác so với những tác giả<br /> khác nhưng vẫn dựa trên những nền tảng cơ bản<br /> lý thuyết đã được kiểm chứng [khoản 3, Điều 15,<br /> Luật SHTT, 2005] hoặc sử dụng những kết quả<br /> nghiên cứu hay nhận định của tác phẩm trước<br /> nhằm minh chứng cho hoạt động nghiên cứu của<br /> mình, thông qua việc phân tích, đánh giá và bàn<br /> luận về nội dung nghiên cứu [Điều 24, Luật<br /> SHTT, 2005]. Quy định này cũng được chấp nhận<br /> trong trường hợp tác giả không phải là giảng viên<br /> hoặc cán bộ nghiên cứu. Các sinh viên được<br /> quyền lựa chọn đề tài nghiên cứu giống như nhau,<br /> nhưng tất nhiên kết quả phải có sự khác biệt đủ<br /> thể hiện hoạt động lao động trí óc của chính tác<br /> giả.<br /> <br /> Trong chừng mực khác, những thể loại tác phẩm<br /> khác mang màu sắc nghệ thuật, mặc dù có gắn<br /> liền với sứ mệnh của nhà trường, chỉ cần đáp ứng<br /> những điều kiện cơ bản luật định thì được công<br /> nhận là tác phẩm. Bởi lẽ, trong thực tế, tại các<br /> trường đại học theo hướng đa ngành, hoạt động<br /> nghiên cứu và sáng tạo không chỉ bó hẹp trong<br /> khuôn khổ khoa học thuần tuý, mà còn có những<br /> hoạt động sáng tạo nghệ thuật, thẩm mỹ. Những<br /> tác phẩm nghệ thuật, mỹ thuật trong nhiều trường<br /> hợp cũng là tư liệu giảng dạy.<br /> Như vậy, đối với những tài liệu đã được hội đồng<br /> thẩm định thừa nhận là kết quả của hoạt động khoa<br /> học thì được công nhận là tác phẩm và có thể phổ<br /> biến rộng rãi trước nhất trong phạm vi toàn trường<br /> và sau đó đến công chúng nói chung.<br /> 3. Một số nét đặc thù về quyền tác giả và<br /> quyền liên quan trong trường đại học<br /> Luật SHTT Việt Nam công nhận tác giả của tác<br /> phẩm có quyền nhân thân và quyền tài sản. Riêng<br /> đối với tác giả là giảng viên, nhà nghiên cứu thuộc<br /> biên chế của trường đại học, quyền tài sản có sự<br /> khác biệt được dự liệu và sự khác biệt này dựa trên<br /> quan hệ pháp luật về hợp đồng hoặc quy chế hoạt<br /> động của nhà trường.<br /> 3.1 Quyền tác giả<br /> 93<br /> <br />