Đái tháo đường - Những điều người bệnh cần biết: Phần 2

Phần III<br /> <br /> SỬ DỤNG THUỐC ở NGƯỜI<br /> ĐÁI THÁO ĐƯỜNG<br /> ■<br /> <br /> I. INSULIN<br /> 1. Insulin là gì?<br /> <br /> Insulin là một nội tiế t tố có khả năng làm hạ đường máu<br /> bằng cách giúp đưòng vào trong tế bào đê sản xuất ra năng<br /> lượng cung cấp cho mọi hoạt động của cơ thể.<br /> Insulin được tế bào bêta của đảo tuỵ Langerhans tiết ra.<br /> Việc bài tiết Insulin phụ thuộc vào nhiều yếu tô', trong đó sự<br /> thay đổi đưòng m áu có vai trò quan trọng. Ví dụ sau khi ăn<br /> lượng đường m áu tăng lên, lúc này tế bào bêta sẽ tăng tiết<br /> Insulin để tăng vận chuyển đường vào trong tế bào, tăng sản<br /> xuất ra năng lượng cho cơ thể. Trường hợp bị mắc bệnh ĐTĐ<br /> typ 1 khả năng bài tiế t của tế bào bêta giảm hoặc không còn,<br /> làm cho lượng đường m áu tăng cao vượt quá ngưỡng thận và<br /> hậu quả là có đường trong nước tiểu.<br /> 2. Các loại Insulin<br /> <br /> Dựa vào thời gian bắt đầu có tác dụng sau khi tiêm, thòi<br /> gian có tác dụng duy trì đường máu, người ta chia ra các loại<br /> Insulin có tác dụng nhanh, bán chậm, siêu chậm. Mỗi loại lại<br /> <br /> 81<br /> <br /> có màu sắc khác nhau để dễ phân biệt. Do yêu cầu của điểu<br /> trị, ngày nay người ta còn có loại Insulin hỗn hợp. trộn lẫn<br /> Insulin nhanh và bán chậm với các tỷ lệ khác nhau.<br /> Để tiện sử dụng ngày nay ngưòi ta đã sản xuất các dạng<br /> insulin khác nhau:<br /> - Insulin đưòng uống<br /> - Insulin đưòng khí dung<br /> - Insulin dùng đường xịt qua niêm mạc mũi.<br /> - Insulin đường tiêm truyền thống (dưới da, tiêm bắp<br /> hoặc tĩnh mạch).<br /> Với đường tiêm, hiện nay trên thị trường có tói hơn 20<br /> loại Insulin. Bảng 10 và 11 giới thiệu một sô" loại tiêu biểu.<br /> Như vậy loại Insulin nhanh, m àu trong, tác dụng nhanh,<br /> có thể xem như giống với Insulin được bài tiế t bởi tê bào bêta<br /> của tuỵ. Loại này thường được chỉ định chủ yếu trong cấp<br /> cứu, hoặc dùng để trộn phối hợp với các loại Insulin khác.<br /> Trong điều trị người ta khuyên không nên dùng loại có tác<br /> dụng nhanh trước khi đi ngủ, phòng cơn hạ đường máu xảy<br /> ra khi đang ngủ.<br /> <br /> 82<br /> <br /> Bảng 10. Giới thiệu một số loại insulin tiêu biểu.<br /> Loại (hãng)<br /> Regular<br /> (Lilly)<br /> <br /> Trình bày<br /> <br /> Nguồn gốc<br /> <br /> Đường tiêm<br /> <br /> Màu<br /> sắc<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dướ da/TM<br /> <br /> Trong<br /> <br /> Humulin R.<br /> Reglular lletin<br /> I Reglular<br /> lletin II<br /> <br /> Bò/Lợn<br /> <br /> Dướ da/TM<br /> <br /> Trong<br /> <br /> Lợn (TK)<br /> <br /> Dướ da/TM<br /> <br /> Trong<br /> <br /> Regular<br /> <br /> Novolin R<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dướ darrM<br /> <br /> Trong<br /> <br /> Novonordish<br /> <br /> Velosulin<br /> <br /> Người (semi)<br /> <br /> Dướ da/TM<br /> <br /> Trong<br /> <br /> Regular<br /> <br /> Lợn (TK)<br /> <br /> Dướ da/TM<br /> <br /> Trong<br /> <br /> NPH<br /> <br /> Humulin N<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> (Lilly)<br /> <br /> NPH lletin I<br /> <br /> Bò/Lợn<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> NPH lletin II<br /> <br /> Lợn (TK)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> NPH<br /> <br /> Novolin N<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Novonordish<br /> <br /> NPH<br /> <br /> Lợn (TK)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Lente<br /> <br /> Humulin L<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> (Lilly)<br /> <br /> Lente lletin I<br /> <br /> Bò/Lợn<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Lente llettin II<br /> <br /> Lợn (TK)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Lente<br /> <br /> Novolin L<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Novonordish<br /> <br /> Lente<br /> <br /> Lợn (TK)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Ultralente<br /> (Lilly)<br /> <br /> Humulin (U)<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dướ da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> 70/30 (Lilly)<br /> <br /> Humulin 70/30<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dưới da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> 70/30 (Novo)<br /> <br /> Novolin 70/30<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dưới da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> 50/50 (Lilly)<br /> <br /> Humulin 50/50<br /> <br /> Người (bio)<br /> <br /> Dưới da<br /> <br /> Đục<br /> <br /> Lispro (Lilly)<br /> <br /> Humalog<br /> <br /> Người (TK)<br /> <br /> Dưới da/TM<br /> <br /> Trong<br /> <br /> TK: Tinh khiết. TM: tĩnh mach.<br /> bio: tổng hợp; semi: bán tổng hợp<br /> <br /> 83<br /> <br /> Bảng 11. Insulin phân theo thời gian tác dụng và duy trì<br /> Insulin<br /> <br /> Bắt đầu<br /> tác dụng<br /> <br /> Đỉnh tác<br /> dụng<br /> <br /> Thời gian tác dụng<br /> <br /> Regular<br /> <br /> 30 phút<br /> <br /> 3- 4 h<br /> <br /> 3 -4<br /> <br /> 6-10<br /> <br /> NPH<br /> <br /> 4-6 h<br /> <br /> 8 -14 h<br /> <br /> 16-20<br /> <br /> 2 0- 24<br /> <br /> Lente<br /> <br /> 4-6h<br /> <br /> 8 -1 4 h<br /> <br /> 16-20<br /> <br /> 20-24<br /> <br /> Ultralente<br /> <br /> 8 - 14 h<br /> <br /> Rất thấp<br /> <br /> 24 -36<br /> <br /> 24-36<br /> <br /> Lispro<br /> <br />