Đánh giá các điều kiện tự nhiên khu vực Hồ Núi Cốc tỉnh Thái Nguyên cho mục đích phát triển du lịch

Phạm Thu Thủy<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 80(04): 47 - 50<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ CÁC ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KHU VỰC HỒ NÚI CỐC<br /> TỈNH THÁI NGUYÊN CHO MỤC ĐÍCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH<br /> Phạm Thu Thủy*<br /> Khoa Địa lý, Trường ĐH Sư phạm - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Khu vực hồ Núi Cốc tỉnh Thái Nguyên là nơi có điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên phong phú.<br /> Trên cơ sở khái quát các đặc điểm tự nhiên khu vực hồ Núi Cốc tỉnh Thái Nguyên, bài báo tiến hành<br /> đánh giá các điều kiện tự nhiên và tài nguyên nhiên nhiên của khu vực để thấy được những thuận lợi<br /> cũng như những mặt hạn chế trong việc khai thác các điều kiện tự nhiên của khu vực cho mục đích phát<br /> triển du lịch. Kết quả đánh giá cho thấy các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực ở<br /> vào mức rất thuận lợi cho phát triển du lịch tuy nhiên cũng cần phải có định hướng và giải pháp để khai<br /> thác du lịch một cách hiệu quả và bền vững nhất.<br /> Từ khóa: Đánh giá, điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, du lịch, phát triển<br /> <br /> KHÁI QUÁT ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN KHU<br /> VỰC HỒ NÚI CỐC (HNC)*<br /> Vị trí địa lý<br /> HNC nằm ở thượng nguồn sông Công, dưới<br /> chân núi Tam Đảo, cách trung tâm thành phố<br /> Thái Nguyên khoảng 20km về phía Tây Bắc.<br /> Khu vực HNC có vị trí địa lý: 105037' đến<br /> 105047'Đ; 21029' đến 21037'B.<br /> Địa hình<br /> Địa hình khu vực HNC bị chia cắt tạo thành<br /> nhiều khe suối. Vùng lòng HNC nằm giữa hai<br /> dãy núi chạy theo hướng Bắc - Nam là dãy<br /> núi Pháo (425m) nằm ở phía Đông của hồ và<br /> dãy núi Thằn lằn (449m) ở phía Tây của hồ.<br /> Khí hậu<br /> Tỉnh Thái Nguyên nói chung và khu vực<br /> HNC nói riêng nằm trong đới khí hậu gió mùa<br /> chí tuyến, á đới có mùa đông lạnh, khô. Nhiệt<br /> độ trung bình năm từ 21 - 230C nhưng sự<br /> chênh lệch nhiệt độ giữa các tháng nóng, lạnh<br /> trong năm lớn biểu hiện sự phân hóa rõ rệt<br /> giữa hai mùa.<br /> Thủy văn<br /> HNC được thiết kế xây dựng trên nguồn<br /> chính của sông Công vì vậy sông Công là<br /> nguồn cung cấp nước chính cho hồ. Thủy văn<br /> có sự phân hóa theo mùa, mùa lũ từ T4-T9,<br /> mùa cạn từ T11-T5.<br /> *<br /> <br /> Tel:0915.214.070<br /> <br /> Sinh vật<br /> Khu vực HNC có hệ động vật quý hiếm của<br /> khu hệ Tam Đảo - HNC. Tại đây thể hiện tính<br /> đa dạng của các thành phần loài động thực vật<br /> quý hiếm như: Khỉ Cộc, Cầy Hương, Sóc Bay,<br /> Mèo Rừng, Dúi Mốc, Nhím Bờm, Hoa Tiên,<br /> Tô Mộc, Re Hương, Dó Giấy, Chò Chỉ…<br /> ĐÁNH GIÁ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KHU<br /> VỰC HỒ NÚI CỐC PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH<br /> DU LỊCH<br /> Xây dựng thanh đánh giá<br /> a. Các tiêu chí đánh giá, bậc thang và chỉ tiêu<br /> mỗi bậc:<br /> Có rất nhiều tiêu chí để đánh giá tài nguyên<br /> Du lịch. Ở đây chúng tôi đánh giá dựa vào 6<br /> tiêu chí cơ bản<br /> * Độ hấp dẫn<br /> Đánh giá theo 4 bậc: Bậc 4: Rất hấp dẫn (rất<br /> thuận lợi): Có trên 4 phong cảnh đẹp, đáp ứng<br /> được từ 4 loại hình du lịch trở lên. Bậc 3: Khá<br /> hấp dẫn (khá thuận lợi): Có từ 3 - 4 phong<br /> cảnh đẹp, đáp ứng được từ 3 - 4 loại hình du<br /> lịch. Bậc 2: Hấp dẫn trung bình (thuận lợi<br /> trung bình): Có từ 1 - 2 phong cảnh đẹp, đáp<br /> ứng được từ 1 - 2 loại hình du lịch. Bậc 1:<br /> Kém hấp dẫn (kém thuận lợi): Phong cảnh<br /> đơn điệu, đáp ứng 1 loại hình du lịch.<br /> * Sức chứa khách du lịch<br /> Đánh giá theo 4 bậc: Bậc 4: Rất lớn (rất thuận<br /> lợi): Có sức chứa >1000 người/ngày. Bậc 3:<br /> 47<br /> <br /> Phạm Thu Thủy<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Khá lớn (khá thuận lợi): Chứa từ 500 - 1000<br /> người/ngày. Bậc 2: Trung bình (thuận lợi<br /> trung bình): Chứa từ 100 - 500 người/ngày.<br /> Bậc 1: Nhỏ (kém thuận lợi): chứa < 100<br /> người/ngày.<br /> * Thời gian khai thác<br /> Đánh giá theo 4 bậc: Bậc 4: Rất dài (rất thuận<br /> lợi): Có > 7 tháng trong năm có thể khai thác<br /> tốt hoạt động du lịch, > 6 tháng có khí hậu<br /> thích hợp nhất với sức khỏe con người. Bậc 3:<br /> Khá dài (khá thuận lợi): Có 5 - 7 tháng có thể<br /> triển khai hoạt động du lịch, 4 - 6 tháng có<br /> điều kiện khí hậu thích hợp nhất với sức khỏe<br /> con người. Bậc 2: Trung bình (thuận lợi trung<br /> bình): Có 4 - 5 tháng có thể triển khai hoạt<br /> động du lịch, 3 - 4 tháng có khí hậu thuận lợi<br /> với sức khỏe con người. Bậc 1: Ngắn (kém<br /> thuận lợi): Có < 4 tháng có thể triển khai hoạt<br /> động du lịch, < 3 tháng có điều kiện khí hậu<br /> thích hợp với sức khỏe con người.<br /> * Độ bền vững<br /> Đánh giá theo 4 bậc: Bậc 4: Rất bền vững (rất<br /> thuận lợi): Không có thành phần tự nhiên nào<br /> bị phá hoại (nếu có thì mức độ không đáng<br /> kể), tồn tại vững chắc > 100 năm, hoạt động<br /> du lịch diễn ra liên tục. Bậc 3: Khá bền vững<br /> (khá thuận lợi): Có 1 - 2 thành phần tự nhiên<br /> bị phá hoại nhưng có khả năng phục hồi, tồn<br /> tại vững chắc từ 50 - 100 năm, hoạt động du<br /> lịch diễn ra liên tục. Bậc 2: Trung bình (thuận<br /> lợi trung bình): Có 1 - 2 thành phần tự nhiên<br /> bị phá hoại đáng kể cần phải có sự hỗ trợ của<br /> con người để phục hồi, tồn tại vững chắc từ<br /> 10 - 50 năm, hoạt động du lịch bị hạn chế.<br /> Bậc 1: Kém bền vững (kém thuận lợi): Có 1 2 thành phần tự nhiên bị phá hoại ở mức độ<br /> nặng cần phải có sự can thiệp của con người<br /> để phục hồi, tồn tại vững chắc < 10 năm, hoạt<br /> động du lịch không liên tục.<br /> * Vị trí của điểm DL<br /> Đánh giá theo 4 bậc: Bậc 4: Rất thích hợp (rất<br /> thuận lợi): Khoảng cách từ 10 - 100km, thời<br /> gian đi đường không quá 3 giờ, có thể đến<br /> bằng 3 loại phương tiện thông dụng trở lên.<br /> Bậc 3: Khá thích hợp (khá thuận lợi): Khoảng<br /> cách từ 100 - 200km, thời gian đi đường từ 3<br /> - 5 giờ, có thể đến bằng 2 - 3 loại phương tiện<br /> thông dụng. Bậc 2: Trung bình (thuận lợi<br /> trung bình): Khoảng cách > 200km, thời gian<br /> đi đường > 5 giờ, có thể đến bằng 1 - 2 loại<br /> 48<br /> <br /> 80(04): 47 - 50<br /> <br /> phương tiện thông dụng. Bậc 1: Kém thích<br /> hợp (kém thuận lợi): Khoảng cách > 300km,<br /> thời gian đi đường > 10 giờ, có thể đến bằng<br /> 1 - 2 loại phương tiện thông dụng.<br /> * Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật DL<br /> (CSHT - CSVCKTDL)<br /> Đánh giá theo 4 bậc: Bậc 4: Rất tốt (rất thuận<br /> lợi): Có CSHT - CSVCKTDL đồng bộ, đủ<br /> tiện nghi, đạt chuẩn quốc tế. Bậc 3: Khá tốt<br /> (khá thuận lợi): Có CSHT - CSVCKTDL<br /> tương đối đồng bộ, đủ tiện nghi, đạt tiêu<br /> chuẩn quốc gia. Bậc 2: Trung bình (thuận lợi<br /> trung bình): Có CSHT - CSVCKTDL nhưng<br /> chưa đồng bộ, chưa đủ tiện nghi. Bậc 1: Kém<br /> (kém thuận lợi): CSHT - CSVCKT còn rất<br /> thiếu thốn, số đã có thì chất lượng rất thấp.<br /> b. Điểm của các bậc và hệ số của các tiêu chí:<br /> Để đánh giá tổng hợp bằng cách tính điểm<br /> cần xác định số điểm cho mỗi bậc. Trong<br /> thang đánh giá số điểm của mỗi bậc của các<br /> tiêu chí đều bằng nhau và theo thứ tự thuận<br /> lợi từ cao xuống thấp của 4 bậc sẽ có số điểm<br /> tương ứng là 4, 3, 2, 1. Tuy nhiên không phải<br /> tiêu chí nào cũng có giá trị phục vụ du lịch<br /> ngang nhau, vì vậy để đảm bảo đánh giá<br /> chính xác và khách quan cần xác định thêm<br /> hệ số cho các tiêu chí.<br /> Ở phần đánh giá này chúng tôi sử dụng 3 hệ<br /> số từ cao xuống thấp là 3, 2, 1 và xác định 3<br /> tiêu chí có hệ số cao nhất là độ hấp dẫn, thời<br /> gian hoạt động du lịch và CSHT CSVCKTDL; 2 tiêu chí có hệ số trung bình là<br /> sức chứa khách du lịch và vị trí điểm du lịch;<br /> tiêu chí có hệ số thấp nhất là độ bền vững của<br /> môi trường tự nhiên.<br /> Điểm đánh giá<br /> Điểm đánh giá bao gồm điểm đánh giá riêng<br /> từng tiêu chí và điểm đánh giá tổng hợp.<br /> Điểm đánh giá riêng của từng tiêu chí là số<br /> điểm của các bậc đánh giá nhân với hệ số của<br /> tiêu chí đó. Điểm đánh giá tổng hợp là tổng số<br /> các điểm đánh giá riêng của các tiêu chí. Như<br /> vậy điểm đánh giá tổng hợp cao nhất là 56<br /> điểm (tương đương 100%), thấp nhất là 14<br /> điểm (tương đương 25% số điểm cao nhất).<br /> Trên cơ sở số điểm đánh giá tổng hợp của các<br /> tiêu chí của khu vực nghiên cứu có thể xác<br /> định được mức độ thuận lợi của các điều kiện<br /> tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên phục vụ<br /> mục đích du lịch theo các mức sau:<br /> <br /> Phạm Thu Thủy<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 80(04): 47 - 50<br /> <br /> Bảng 1. Danh mục làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh<br /> Mức đánh giá<br /> Rất thuận lợi<br /> Khá thuận lợi<br /> Thuận lợi trung bình<br /> Kém thuận lợi<br /> <br /> Số điểm đạt được<br /> 45 - 56<br /> 34 - 44<br /> 23 - 33<br /> 14 - 22<br /> <br /> KẾT QỦA ĐÁNH GIÁ<br /> Kết quả đánh giá riêng từng tiêu chí<br /> a. Độ hấp dẫn<br /> Khu vực HNC có rất nhiều phong cảnh đẹp<br /> và hấp dẫn: phong cảnh HNC, dãy núi Tam<br /> Đảo ở phía Tây của hồ…Với những phong<br /> cảnh tự nhiên đặc sắc, độc đáo khu vực HNC<br /> có khả năng phát triển nhiều loại hình du lịch:<br /> du lịch cuối tuần, du lịch nghiên cứu sinh thái<br /> rừng hồ…. Đối chiếu với các chỉ tiêu đã nêu<br /> khu vực HNC ở vào mức độ rất hấp dẫn đối<br /> với khách du lịch.<br /> b. Sức chứa khách du lịch<br /> Khu vực HNC có phạm vi tương đối rộng với<br /> các điểm du lịch có khả năng đón tiếp nhiều<br /> khách du lịch. Chỉ riêng điểm du lịch trung<br /> tâm với sức chứa thấp nhất cũng lên đến ><br /> 1000 người/ngày. Như vậy sức chứa khách du<br /> lịch ở đây là rất lớn (rất thuận lợi).<br /> c. Thời gian hoạt động du lịch<br /> Hoạt động du lịch liên quan mật thiết với đặc<br /> điểm khí hậu và diễn biến thời tiết. Ở đây<br /> chúng tôi đánh giá dựa vào một số yếu tố khí<br /> hậu chính là nhiệt độ, độ ẩm và lượng mưa.<br /> Khu vực HNC có nhiệt độ trung bình năm là<br /> 230C, nhiệt độ cao nhất vào tháng 7 là 28,50C,<br /> thấp nhất vào tháng 1 là 15,60C. Căn cứ vào<br /> giản đồ tương quan giữa nhiệt độ và độ ẩm<br /> tuyệt đối của không khí với khả năng thích<br /> ứng của con người của Tổ chức Du lịch thế<br /> giới (UNWTO), căn cứ vào nhiệt độ trung<br /> bình các tháng và diễn biến của độ ẩm tuyệt<br /> đối, xác định trên giản đồ nhận thấy khu vực<br /> HNC có tới 5 tháng (1, 2, 3, 11, 12) là có khí<br /> hậu thuộc vùng dễ chịu rất thích hợp với điều<br /> kiện sức khỏe con người. Khu vực HNC có<br /> <br /> Tỷ lệ % so với điểm tối đa<br /> 81 - 100%<br /> 61 - 80%<br /> 41 - 60%<br /> 25 - 40%<br /> <br /> lượng mưa trung bình năm là 1982,4mm.<br /> Theo chỉ tiêu sinh học của các nhà khoa học<br /> Ấn Độ thì lượng mưa trung bình năm ở khu<br /> vực này khá thích nghi cho hoạt động du lịch.<br /> Như vậy thời gian hoạt động du lịch tại khu<br /> vực HNC rất dài tạo điều kiện rất thuận lợi<br /> cho phát triển du lịch.<br /> d. Độ bền vững<br /> Các công trình xây dựng tại khu vực HNC<br /> đều rất vững chắc do ít chịu ảnh hưởng của<br /> thiên tai. Chất lượng nước hồ vẫn đảm bảo<br /> tiêu chuẩn vệ sinh. Diện tích rừng trong khu<br /> vực có độ che phủ là 35%. Như vậy có thể<br /> thấy môi trường tự nhiên khu vực HNC là khá<br /> bền vững, tạo điều kiện khá thuận lợi cho<br /> phát triển du lịch tại đây.<br /> đ. Vị trí của điểm du lịch<br /> Khu du lịch HNC cách trung tâm thành phố<br /> Thái Nguyên gần 20km và cách thủ đô Hà<br /> Nội nơi có nguồn khách du lịch rất lớn<br /> khoảng 80km. Từ Hà Nội khách có thể đến<br /> HNC bằng ô tô, xe máy, hoặc từ trung tâm<br /> thành phố Thái Nguyên có thể sử dụng các<br /> phương tiện thô sơ như xe đạp, xe ngựa.<br /> e. CSHT - CSVCKTDL<br /> Tại khu vực HNC đã bước đầu xây dựng<br /> được hệ thống CSHT - CSVCKT phục vụ du<br /> lịch. Xây dựng được hệ thống các nhà hàng,<br /> khách sạn tại các điểm du lịch trong đó có<br /> những phòng đạt chuẩn quốc gia. Ngoài ra<br /> các dịch vụ khác tương đối nghèo nàn. Nhìn<br /> chung hệ thống cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng<br /> kỹ thuật khu vực HNC đã có những điều<br /> kiện cơ bản để đáp ứng nhu cầu du lịch của<br /> khách ở mức trung bình.<br /> Kết quả đánh giá tổng hợp<br /> Kết quả đánh giá cụ thể được thể hiện trong<br /> bảng 2.<br /> 49<br /> <br /> Phạm Thu Thủy<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 80(04): 47 - 50<br /> <br /> Bảng 2. Kết quả đánh giá tổng hợp các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên khu vực HNC<br /> STT<br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> 6<br /> <br /> Yếu tố<br /> Độ hấp dẫn<br /> Sức chứa<br /> Thời gian hoạt động<br /> Độ bền vững<br /> Vị trí của điểm du lịch<br /> CSHT - CSVCKTDL<br /> Đánh giá tổng hợp<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Từ kết quả đánh giá trên cho thấy các điều kiện<br /> tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên khu vực<br /> HNC rất thuận lợi cho việc phát triển du lịch.<br /> Trên cơ sở đó cần phân tích, xem xét các điều<br /> kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đó phù<br /> hợp với việc tổ chức các loại hình du lịch nào<br /> để có thể định hướng và đề ra các giải pháp cho<br /> việc khai thác du lịch tại khu vực HNC một<br /> cách hiệu quả nhất.<br /> <br /> Mức đánh giá<br /> Rất thuận lợi<br /> Rất thuận lợi<br /> Rất thuận lợi<br /> Khá thuận lợi<br /> Rất thuận lợi<br /> Trung bình<br /> Rất thuận lợi<br /> <br /> Số điểm đánh giá<br /> (4 x 3) = 12<br /> (4 x 2) = 8<br /> ( 4 x 3) = 12<br /> ( 3 x 1) = 3<br /> (4 x 2) = 8<br /> (2 x 3) = 6<br /> 49<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Ủy ban nhân dân thành phố Thái Nguyên,<br /> Thái Nguyên (2006) Báo cáo tổng hợp quy hoạch<br /> tổng thể phát triển kinh tế xã hội thành phố Thái<br /> Nguyên đến năm 2020 (Dự thảo), .<br /> [2]. Trịnh Trúc Lâm (chủ biên) (1999), Địa lý tỉnh<br /> Thái Nguyên, Xí nghiệp in Bắc Thái .<br /> [3]. Đặng Duy Lợi (1992), Đánh giá và khai thác<br /> các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên<br /> huyện Ba Vì (Hà Tây) phục vụ mục đích du lịch,<br /> Luận án Phó tiến sĩ khoa học Địa lý - Địa chất, HN.<br /> [4]. Phạm Ngọc Toàn, Phan Tất Đắc (1993), Khí<br /> hậu Việt Nam, Nxb Khoa học và Kỹ thuật.<br /> <br /> SUMMARY<br /> THAI NGUYEN ASSESS THE NATURE CONDITIONS OF NUI COC LAKEFOR<br /> THE TOURISM PURPOSESS<br /> Pham Thu Thuy*<br /> Department of Geography, College of Education - TNU<br /> <br /> Based on an overview of the natural features of Nui Coc Lake area in Thai Nguyen province, the<br /> article goes on to assess the natural conditions and natural resources of the area to see the<br /> advantages and drawbacks in exploiting the natural conditions of the area for tourism<br /> development. The assessment results show that the natural conditions and natural resources of the<br /> region is favorable for tourism development but also need to have guidelines and solutions for tour<br /> operators in the most effective and sustainable manner.<br /> Keywords: assess, natural condition, natural resources, tourism, development<br /> <br /> *<br /> <br /> Tel:0915.214.070<br /> <br /> 50<br /> <br />