Đánh giá hiệu quả của các tác nhân sử dụng trong kỹ thuật duy trì sinh trưởng chậm cây Khoai Tây In Vitro

Chia sẻ: Sunshine_3 Sunshine_3 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

97
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc chủ động l-u giữ nguồn vật liệu sạch virus là một trong số những giải pháp chiến l-ợc quan trọng nhằm khắc phục hiện t-ợng thoái hoá khoai tây ở tất cả các n-ớc trồng khoai tây trên thế giới. Từ đó, ta có thể rút ngắn và tăng hiệu quả của hệ thống sản xuất giống khoai tây nhằm cung cấp nhanh nhất nguồn giống sạch bệnh để thay thế l-ợng giống đã bị thoái hoá trong sản xuất (G.Mix-Wager,1996)[2]. Vì vậy, trên thế giới đã có nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu kỹ thuật bảo quản, duy trì nguồn vật...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá hiệu quả của các tác nhân sử dụng trong kỹ thuật duy trì sinh trưởng chậm cây Khoai Tây In Vitro

§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c t¸c nh©n sö dông trong kü thuËt duy tr× sinh tr−ëng chËm c©y khoai t©y in vitro TS. NguyÔn ThÞ Kim Thanh Summary To estimate effects of factors for slow grown of in vitro potato platlets + The low temperature 6oC , saccaroza 5%, glucoza 5% and manitol 3% are slowed to grow of potato plantlets. Affter 4 weeks , potato plantlets of control experiment need to transfer to new medium (subculture) + To slow to grow of potato plantlets of factors : saccaroza 5% or glucoza 5% are not so much. Affter 8 weeks , potato plantlets of control experiment need to transfer to new medium (subculture) + The low temperature 6oC and manitol 3% are slowed to grow of potato plantlets so much. Affter 12 weeks , potato plantlets need't to transfer to new medium (subculture) Keywords: in vitro, insitu, exsitu, subculture 1. §Æt vÊn ®Ò ViÖc chñ ®éng l−u gi÷ nguån vËt liÖu s¹ch virus lµ mét trong sè nh÷ng gi¶i ph¸p chiÕn l−îc quan träng nh»m kh¾c phôc hiÖn t−îng tho¸i ho¸ khoai t©y ë tÊt c¶ c¸c n−íc trång khoai t©y trªn thÕ giíi. Tõ ®ã, ta cã thÓ rót ng¾n vµ t¨ng hiÖu qu¶ cña hÖ thèng s¶n xuÊt gièng khoai t©y nh»m cung cÊp nhanh nhÊt nguån gièng s¹ch bÖnh ®Ó thay thÕ l−îng gièng ®· bÞ tho¸i ho¸ trong s¶n xuÊt (G.Mix-Wager,1996)[2]. V× vËy, trªn thÕ giíi ®· cã nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m nghiªn cøu kü thuËt b¶o qu¶n, duy tr× nguån vËt liÖu khoai t©y s¹ch bÖnh b»ng hai ph−¬ng thøc in situ vµ exsitu. Trong ®ã, ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n in vitro dùa trªn nguyªn lý duy tr× sinh tr−ëng tèi thiÓu vµ ngõng sinh tr−ëng t¹m thêi rÊt cã hiÖu qu¶ ®èi víi c©y khoai t©y nh»m kÐo dµi nhÊt thêi gian gi÷a c¸c lÇn cÊy chuyÓn c©y khoai t©y in vitro (Lª TrÇn B×nh vµ cs, 1997)[1]. ë n−íc ta, c¸c nhµ khoa häc còng quan t©m nghiªn cøu vµ ®· b−íc ®Çu x¸c ®Þnh ®−îc c¸c t¸c nh©n sö dông trong kü thuËt duy tr× sinh tr−ëng chËm c©y khoai t©y in vitro. Tuy nhiªn, viÖc "§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c t¸c nh©n sö dông trong kü thuËt duy tr× sinh tr−ëng chËm c©y khoai t©y in vitro" lµ cÇn thiÕt, trªn c¬ së ®ã ¸p dông vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt. 2. VËt liÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. VËt liÖu nghiªn cøu. ThÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh trªn mét sè dßng, gièng khoai t©y s¹ch bÖnh do Dù ¸n khoai t©y ViÖt - §øc cung cÊp hiÖn ®ang ®−îc nu«i d−ìng t¹i phßng nu«i cÊy m« Bé m«n Sinh lý thùc vËt - Khoa N«ng Häc. . C¸c dßng, gièng sau: Mariella (Ma), Diamant (Di), 3810 (sè 3), Solara (Sl), Sonate (Sn), Sponta (Po ) 2.2. Néi dung nghiªn cøu Chóng t«i sö dông c¸c t¸c nh©n duy tr× sinh tr−ëng chËm c©y khoai t©y in vitro theo hai nhãm : nhãm lµm t¨ng ¸p suÊt thÈm thÊu cña m«i tr−êng nu«i cÊy (saccaroza 5%, glucoza 5%, manitol 3%) vµ nhãm sö dông nhiÖt ®é thÊp lµm gi¶m kh¶ n¨ng sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro. HiÖu qu¶ cña c¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro sÏ cã t¸c dông lµm kÐo dµi thêi gian cÊy chuyÓn m«i tr−êng cña c©y khoai t©y in vitro th«ng qua chØ tiªu vÒ sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y khoai t©y trong thêi gian b¶o qu¶n t¹i c¸c thêi ®iÓm : sau 4 tuÇn, 8 tuÇn vµ 12 tuÇn b¶o qu¶n 2.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ ngÉu nhiªn víi 5 lÇn nh¾c l¹i, mçi lÇn nh¾c 10 b×nh , mçi b×nh 10 c©y. §iÒu kiÖn duy tr× c©y in vitro :
- ThÝ nghiÖm sö dông t¸c nh©n lµm t¨ng ¸p suÊt thÈm thÊu : saccaroza vµ glucoza víi nång ®é 5% vµ manitol 3% trong m«i tr−êng nu«i cÊy. C©y khoai t©y ®Æt d−íi dµn ®Ìn kho¶ng 2000 lux, thêi gian chiÕu s¸ng16/8h. NhiÖt ®é 25 ±20C. -ThÝ nghiÖm sö dông nhiÖt ®é thÊp (6oC) ®−îc tiÕn hµnh trong tñ ®Þnh «n cã dµn ®Ìn nu«i c©y vµ ®iÒu chØnh møc nhiÖt ®é thÊp theo thÝ nghiÖm. 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu Kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng cña c¸c t¸c nh©n sö dông ®−îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ tiªu lµm chËm sù sinh tr−ëng vÒ chiÒu cao, sè l¸ nh−ng vÉn ®¶m b¶o c©y cã tr¹ng th¸i sinh tr−ëng tèt vµ so s¸nh víi c«ng thøc ®èi chøng (nu«i cÊy trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng kh«ng qua b¶o qu¶n) ë c¸c thêi gian b¶o qu¶n kh¸c nhau. 3.1. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro ë giai ®o¹n sau 4 tuÇn b¶o qu¶n Sè liÖu theo dâi ®−îc tr×nh bµy trªn b¶ng sè liÖu 1 vµ 2 B¶ng 1 : ¶nh h−ëng cña c¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng ®Õn chiÒu cao c©y khoai t©y in vitro sau 4 tuÇn b¶o qu¶n Tªn §èi C¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng Gièng chøng NhiÖt ®é thÊp 66C Saccaroza 5% Glucoza 5% Manitol 3% (cm) ChiÒu Tû lÖ % ChiÒu Tû lÖ% ChiÒu Tû lÖ% ChiÒu Tû lÖ% so ®/c so ®/c so ®/c so ®/c cao(cm) cao(cm) cao(cm) cao(cm) Ma 8,14 2,98 36,61 6,18 75,92 5,98 73,46 1,00 12,28 Di 8,16 1,52 18,62 7,15 87,62 6,95 85,17 1,12 13,72 Sè 3 8,70 2,92 33,56 6,16 70,80 5,78 66,43 1,25 14,36 Sl 8,14 2,10 25,80 7,40 90,90 7,20 88,45 1,12 13,75 Sn 8,62 2,04 23,61 6,12 70,99 6,58 76,33 1,18 13,68 Po 8,00 3,10 38,75 6,20 77,50 6,62 82,75 0,95 11,80 B¶ng 2 : ¶nh h−ëng cña c¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng ®Õn sè l¸/ c©y vµ tr¹ng th¸i c©y khoai t©y in vitro sau 4 tuÇn b¶o qu¶n Tªn §èi Cac t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng gièng chøng NhiÖt ®é thÊp 6oC Saccaroza 5% Glucoza 5% Manitol 3% Sè l¸/ % so T.T. Sè l¸/ % so T.T. Sè l¸/ % so T.T. Sè l¸/ % so T.T. c©y ®/c chåi c©y ®/c chåi c©y ®/c chåi c©y ®/c chåi Ma 6,0 2,9 48,3 Tèt 6,0 100 XÊu 5,6 93,3 Tb 5,8 96,7 Tèt Di 6,2 2,3 37,0 Tèt 6,1 98,4 Tb 5,8 93,5 Tb 6,0 96,8 Tèt Sè 3 6,0 3,2 53,3 Tèt 5,8 96,6 XÊu 5,7 95,0 Tb 6,0 100 Tèt Sl 6,3 3,7 58,7 Tèt 6,0 95,2 Tb 6,0 95,2 Tb 6,1 96,8 Tèt Sn 6,1 2,0 32,8 Tèt 6,1 100 XÊu 5,7 93,4 Tb 6,0 98,3 Tèt Po 5,2 2,1 40,4 Tèt 5,1 98,1 XÊu 5,0 96,1 Tb 5,2 100 Tèt Qua sè liÖu b¶ng 1 vµ 2 chóng ta nhËn thÊy :
C©y khoai t©y sau b¶o qu¶n 4 tuÇn trong c¸c t¸c nh©n kh¸c nhau th× kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng còng kh¸c nhau : - Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp 6oC c©y khoai t©y cã sù sinh tr−ëng ph¸t triÓn gi¶m h¬n ®¸ng kÓ so víi ®/c. ChiÒu cao so víi ®/c ®¹t 18,62% - 38,75% vµ sè l¸ so víi ®/c ®¹t 32,8% - 58,7% tuú theo tõng gièng nghiªn cøu. Tr¹ng th¸i c©y tèt : c©y xanh, mËp. l¸ to - Trong m«i tr−êng saccaroza 5% c©y khoai t©y cã sù sinh tr−ëng ph¸t triÓn gi¶m kh«ng nhiÒu so víi ®/c. ChiÒu cao so víi ®/c ®¹t 70,9% - 90,9% vµ sè l¸ so víi ®/c hÇu nh− kh«ng sai kh¸c ®¹t 95,2% - 100% . Tr¹ng th¸i c©y tõ trung b×nh ®Õn xÊu vµ c©y cã hiÖn t−îng giµ ho¸. -Trong m«i tr−êng glucoza 5%, c©y khoai t©y cã sù sinh tr−ëng ph¸t triÓn gi¶m kh«ng nhiÒu so víi ®/c. ChiÒu cao 66,43%- 88,45% vµ sè l¸ 93,3% - 96,1% so víi ®/c. Tr¹ng th¸i c©y khoai t©y kh«ng bÞ hiÖn t−îng giµ ho¸, ®¹t møc trung b×nh : c©y mËp, l¸ nhá vµ kÐm xanh - Trong m«i tr−êng cã manitol, ®· gi¶m m¹nh sù sinh tr−ëng vÒ chiÒu cao (®¹t 11,40% -14,36% so víi ®/c), nh−ng sè l¸ hÇu nh− kh«ng thay ®æi so víi ®èi chøng (96,7%-100%) nh− vËy trong m«i tr−êng manitol chØ lµm ng¾n ®¸ng kÓ c¸c ®èt c©y. Tr¹ng th¸i c©y tèt, th©n mËp, l¸ xanh. - C«ng thøc ®èi chøng, c©y khoai t©y sinh tr−ëng ph¸t triÓn m¹nh h¬n nhiÒu so víi c¸c c«ng thøc kh¸c (chiÒu cao >7 cm) ®ñ tiªu chuÈn cÊy chuyÓn m«i tr−êng. V× vËy c¸c giai ®o¹n b¶o qu¶n tiÕp theo chØ theo dâi c¸c c«ng thøc cã t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng. 3.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro ë giai ®o¹n sau 8 tuÇn b¶o qu¶n Sè liÖu theo dâi sù sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y khoai t©y in vitro sau 8 tuÇn b¶o qu¶n ë c¸c c«ng thøc cã t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng ®−îc tr×nh bµy trªn b¶ng 3 B¶ng 3 : ¶nh h−ëng cña c¸c t¸c nh©n sö dông ®Õn kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro sau 8 tuÇn b¶o qu¶n Tªn C¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng Gièng NhiÖt ®é thÊp 66C Saccaroza 5% Glucoza 5% Manitol 3% ChiÒu Sè l¸/c©y ChiÒu Sè l¸/c©y ChiÒu Sè l¸/c©y - ChiÒu Sè l¸/c©y -TTchåi -TTchåi TTchåi -TTchåi cao(cm) cao(cm) cao(cm) cao(cm) Ma 3,25 3,2 - Tèt 8,27 7,0 -XÊu 7,82 6,6 - XÊu 2,05 6,0 - Tèt Di 2,05 2,8 - Tèt 10,03 8,5 -XÊu 9,75 7,1 -Tb 1,78 6,3 - Tèt Sè 3 3,08 3,9 - Tèt 7,87 7,6 -XÊu 7,10 6,8 -XÊu 1,83 6,8 - Tèt Sl 2,56 4,2 - Tèt 10,54 9,2 -XÊu 8,70 8,7 -Tb 1,79 6,7 - Tèt Sn 2,84 2,7 - Tèt 9,68 7,8 -XÊu 8,82 7,0 -Tb 1,92 6,6 - Tèt Po 3,61 2,8 - Tèt 8,57 7,1 -XÊu 7,75 6,8 -Tb 1,35 5,8 - Tèt Qua sè liÖu b¶ng 3 chóng tèi nh©n thÊy, sau 8 tuÇn b¶o qu¶n, sö dông c¸c t¸c nh©n kh¸c nhau cho kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro còng kh¸c nhau : - Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp 6oC, sau 8 tuÇn b¶o qu¶n th× sù sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña c©y khoai t©y in vitro cña tÊt c¶ c¸c gièng nghiªn cøu ®Òu rÊt thÊp c¶ vÒ chØ tiªu vÒ chiÒu cao vµ sè l¸. Tuú theo tõng gièng nghiªn cøu, chiÒu cao dao ®éng tõ 2,05 cm - 3,61 cm víi 2,7 - 4,2 l¸. §ång thêi, c©y khoai t©y in vitro vÉn ®¶m b¶o tr¹ng th¸i chåi tèt (chåi mËp, l¸ to vµ xanh) - Trong m«i tr−êng cã nång ®é saccaroza 5% hoÆc glucoza 5%, sau 8 tuÇn b¶o qu¶n cã lµm chËm sinh tr−ëng nh−ng hiÖu qu¶ kh«ng cao. ChiÒu cao c©y kho¶ng tõ 7 cm - 10cm víi tõ 6 - 9 l¸ tuú theo tõng gièng vµ tõng lo¹i ®−êng sö dông. M«i tr−êng glucoza 5% c©y khoai t©y cã biÓu hiÖn
chËm sinh tr−ëng h¬n m«i tr−êng saccaroza 5% vµ ®a sè chåi cã tr¹ng th¸i trung b×nh.Trong khi m«i tr−êng saccaroza tr¹ng th¸i chåi cña c¸c gièng ®Òu xÊu vµ bÞ giµ ho¸. - Trong m«i tr−êng cã manitol 3%, sau 8 tuÇn b¶o qu¶n sù t¨ng tr−ëng chiÒu cao c©y khoai t©y in vitro rÊt thÊp, chØ ®¹t tõ 1,35cm - 2,05cm tuú theo tõng gièng, nh−ng sè l¸ th× vÉn ®¹t cao, dao ®éng tõ 5,8 l¸ - 6,8 l¸, tr¹ng th¸i chåi vÉn ®¶m b¶o tèt, kh«ng cã biÓu hiÖn giµ ho¸. * Nh− vËy chóng t«i nhËn thÊy, t¸c nh©n lµ nhiÖt ®é thÊp (6oC) hoÆc manitol 3% ®Òu cã kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng ®¸ng kÓ cña c©y khoai t©y in vitro sau 8 tuÇn b¶o qu¶n, ®ång thêi ®¶m b¶o tr¹ng th¸i tèt. T¸c nh©n lµ saccaroza 5% hoÆc glucoza5% còng cã hiÖu qu¶ lµm chËm sinh tr−ëng nh−ng kh«ng cao vµ tr¹ng th¸i chåi kÐm, c©y bÞ giµ ho¸. Sau 8 tuÇn b¶o qu¶n c©y khoai t©y ë m«i tr−êng cã saccaroza 5% hoÆc glucoza5% ®Òu ®ñ tiªu chuÈn cÊy chuyÓn. V× vËy, thêi gian tiÕp theo chØ tiÕn hµnh theo dâi víi hai t¸c nh©n lµ nhiÖt ®é thÊp vµ m«i tr−êng cã manitol. 3.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c t¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro ë giai ®o¹n sau 12 tuÇn b¶o qu¶n Sè liÖu theo dâi sù sinh tr−ëng ph¸t triÓn c©y khoai t©y in vitro sau 12 tuÇn b¶o qu¶n ë c«ng thøc sö dông t¸c nh©n nhiÖt ®é thÊp 6oC vµ manitol 3% lµm chËm sinh tr−ëng cña c©y khoai t©y in vitro ®−îc tr×nh bµy trªn b¶ng 4. B¶ng 4 : ¶nh h−ëng cña t¸c nh©n nhiÖt ®é thÊp 6oC vµ manitol 3% ®Õn kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng c©y khoai t©y in vitro sau 12 tuÇn b¶o qu¶n T¸c nh©n lµm chËm sinh tr−ëng Tªn gièng NhiÖt ®é thÊp 6oC Manitol 3% ChiÒu cao (cm) Sè l¸/c©y - TTchồi ChiÒu cao (cm) Sè l¸/c©y - TTchồi Ma 4,87 3,8 - Tèt 2,52 6,5 - Tèt Di 4,75 3,2 - Tèt 3,00 6,8 - Tèt Sè 3 5,76 4,1 - Tèt 2,10 7,1 - Tèt Sl 5,12 5,2 - Tèt 3,12 7,0 - Tèt Sn 6,43 3,5 - Tèt 2,45 6,9 - Tèt Po 5,92 3,7 - Tèt 2,30 6,3 - Tèt Qua b¶ng 4 chóng t«i nhËn thÊy kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng cña t¸c nh©n nhiÖt ®é thÊp 6oC vµ manitol 3% lµ rÊt cao. C©y khoai t©y cña c¸c gièng nghiªn cøu sau 12 tuÇn b¶o qu¶n cã sù sinh tr−ëng thÊp nh−ng vÉn ®¶m b¶o tr¹ng th¸i sinh tr−ëng tèt. - Trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp, sau 12 tuÇn b¶o qu¶n, c©y khoai t©y cã chiÒu cao dao ®éng tõ 4,75 cm - 6,43cm víi sè l¸ tõ 3,2 l¸ - 5,2 l¸ tuú theo tõng gièng nghiªn cøu. Tr¹ng th¸i c©y tèt. - Trong m«i tr−êng cã manitol 3%, sau 12 tuÇn b¶o qu¶n, c©y khoai t©y cã chiÒu cao tõ 2,1 cm - 3,12 cm víi sè l¸ tõ 6,3l¸ - 7,1 l¸ tuú theo tõng gièng nghiªn cøu. Tr¹ng th¸i c©y tèt. * Nh− vËy, chóng t«i nhËn thÊy, sau 12 tuÇn b¶o qu¶n t¸c nh©n nhiÖt ®é thÊp 6oC vµ t¸c nh©n manitol 3% ®Òu cã hiÖu qu¶ lµm chËm sinh tr−ëng rÊt cao. §Æc biÖt, trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é thÊp 6oC vµ manitol 3%, ®· lµm chËm ®¸ng kÓ vÒ chiÒu cao c©y nh−ng sè l¸ l¹i gi¶m kh«ng nhiÒu. §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c©y khi phôc håi sinh tr−ëng. 4. KÕt luËn + Sö dông t¸c nh©n : nhiÖt ®é thÊp 6oC , saccaroza 5% , glucoza 5% hoÆc manitol 3% ®Òu lµm chËm kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c©y khoai t©y in vitro cña tÊt c¶ c¸c gièng nghiªn cøu so víi ®èi chøng. C©y khoai t©y ë c«ng thøc ®èi chøng sau 4 tuÇn ®· ë møc sinh tr−ëng ph¶i cÊy chuyÓn.
+ T¸c nh©n saccaroza 5% vµ glucoza 5% cã kh¶ n¨ng lµm chËm sinh tr−ëng kÐm h¬n so víi t¸c nh©n nhiÖt ®é thÊp 6oC vµ manitol 3%, sau 8 tuÇn b¶o qu¶n c©y khoai t©y cña c¸c gièng nghiªn cøu ®Òu sinh tr−ëng ë møc cÇn cÊy chuyÓn m«i tr−êng. §ång thêi tr¹ng th¸i chåi còng kÐm, ®¹t møc tõ trung b×nh ®Õn xÊu, cã biÓu hiÖn giµ ho¸. + T¸c nh©n nhiÖt ®é thÊp 6oC vµ manitol 3% cã kh¶ n¨ng lµm chËm ®¸ng kÓ sù sinh tr−ëng cña c©y khoai t©y in vitro. Sau 12 tuÇn b¶o qu¶n c©y vÉn duy tr× møc sinh tr−ëng thÊp vµ tr¹ng th¸i c©y vÉn tèt. Trong ®ã, t¸c nh©n manitol cã hiÖu qu¶ lµm chËm sinh tr−ëng tèt h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o 1.PGS.TS. Lª TrÇn B×nh, PGS.TS. Hå H÷u NhÞ, PGS.TS. Lª ThÞ Muéi, 1997. C«ng nghÖ sinh häc thùc vËt trong c¶i tiÕn gièng c©y trång. Nxb N«ng NghiÖp, Hµ Néi, tr 154- 163 2. . G.Mix-Wager,1996 Cryopreservation an alternative for the long term storage of old potato varienties. pp 507-513