Đánh giá hiệu quả kinh tế của các hệ thống cây trồng trên đất phù sa của huyện Cờ Đỏ, Cần Thơ

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

126
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trang trại trồng thử nghiệm các hệ thống được tiến hành ở đất phù sa của huyện Cờ Đỏ, thành phố Cần Thơ năm 2006 - 2007. Kết quả cho thấy hệ thống canh tác lúa-vùng cao đôi và gạo đôi + nuôi cá rất phù hợp với điều kiện tự nhiên và kinh tế-soci của khu vực do có lợi thế như tăng cường diversifiction cây trồng, làm giảm nguy cơ độc canh cây lúa, sử dụng lao động và increazing thu nhập cho nông dân. Trong số các hệ thống canh tác, WS gạo-SS rau SA gạo obtainted hiệu quả kinh tế cao...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá hiệu quả kinh tế của các hệ thống cây trồng trên đất phù sa của huyện Cờ Đỏ, Cần Thơ

ĐÁNH GIÁ HI U QU KINH T C A CÁC H TH NG CÂY TR NG TRÊN Đ T PHÙ SA C A HUY N C Đ , C N THƠ Nguy n Xuân Lai Summary Economical effectiveness of the cropping systems on the alluvial soils in Co Do district, Can Tho city On-farm cropping systems trials were conducted in Alluvial soils of Co Do district, Can Tho city in 2006- 2007. The results showed that cropping systems of double rice-upland crop and double rice+fish culture were very suitable to natural and soci-economic conditions of the region due to have advantages such as strengthening crop diversifiction, reducing the risk of rice monoculture, employing more labours and increazing income for farmer. Among cropping systems, WS rice-SS vegetable-SA rice obtainted highest economic efficiency with gross income of about 70 milions VND ha and net benefit of about 50 milions VND ha. Higher gross income and net benefit were also observed with WS rice-SS soybean/mungbean/hybrid maize-SA rice and WS rice-SA rice+fish in comparison with double rice monoculture, ranges from 31-44 milions VND and 17-25 milions VND ha, respectively. Keywords: Farming systems in Co Do district, Can Tho city; economical effective. I. TV N t nhiên và kinh t xã h i, t o vi c làm, tăng C là m t huy n thu n nông c a C n thu nh p và c i thi n i s ng c a nhân dân, Thơ. N m c p theo sông H u, C c bi t c n thi t ph i nh hư ng l i s n xu t theo có nh ng ti m năng và l i th phát tri n nông hư ng phát tri n m t n n nông nghi p b n nghi p. T ng di n tích t nhiên là kho ng v ng trên cơ s a d ng hóa cây tr ng, thâm 40.256 ha, trong ó di n tích t nông nghi p canh tăng năng su t, ch t lư ng và hi u qu là trên 36.384 ha chi m 90,3%. C còn có kinh t . Do v y, chúng tôi ã ti n hành l c lư ng lao ng nông nghi p r t d i dào nghiên c u ánh giá hi u qu kinh t các h và gi u kinh nghi m trong s n xu t. V i th ng cây tr ng có tri n v ng trên t phù sa nh ng i u ki n t nhiên và kinh t -xã h i c a huy n C , C n Thơ. thu n l i như v y, C r t thích h p cho vi c phát tri n m t n n nông nghi p hàng hóa II. V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP a canh. Tuy nhiên, ti m năng to l n c a Th c hi n thí nghi m ng ru ng trên huy n m i ch ư c khai thác m t ph n. S n t phù sa c a huy n C , g m 7 h xu t nông nghi p là ngành kinh t quan tr ng th ng cây tr ng, trong ó 1 h th ng cây nh t, óng góp g n 70% t ng thu nh p c a tr ng c a nông dân do nông dân qu n lý và huy n. Trong nông nghi p, lúa là cây tr ng chăm sóc theo k thu t c a h ( i ch ng). quan tr ng nh t chi m t i trên 91% di n tích Các h th ng cây tr ng còn l i ư c qu n lý canh tác. M c dù có ti m năng l n v nuôi cá và chăm sóc theo quy trình k thu t ã k t h p v i tr ng lúa, nhưng phát tri n chưa ư c khuy n cáo. tương x ng. Ngu n lao ng d i dào chưa Lúa ông xuân ( X)-lúa hè thu (HT) ư c khai thác có hi u qu . Trong b i c nh ( i ch ng); ó, khai thác có hi u qu ngu n tài nguyên Lúa ông xuân ( X)-lúa hè thu (HT);
Lúa ông xuân ( X)-lúa xuân hè (XH)- theo m c ã ư c khuy n cáo, c th là i lúa hè thu (HT); v i u tương áp d ng 70 kg, ngô lai 11 kg, Lúa ông xuân ( X)- u tương xuân u xanh 4 kg và cá 30 kg/ha. Tương t như hè (XH)-lúa hè thu (HT); gi ng, vi c bón phân cho các h th ng cây tr ng trong nghiên c u cũng ư c áp d ng Lúa ông xuân ( X)-ngô xuân hè theo hai m c. i v i nghi m th c lúa X- (XH)-lúa hè thu (HT); lúa HT do nông dân qu n lý ã bón theo t l Lúa ông xuân ( X)- u xanh xuân hè 105: 86:8 kg NPK/ha cho lúa X và 115:39:8 (XH)-lúa hè thu (HT); cho lúa HT. Như v y, nông dân thư ng bón Lúa ông xuân ( X)-lúa hè thu phân m t cân i gi a m, lân và kali và (HT)+cá. lư ng m s d ng trong v lúa HT thư ng cao hơn trong v ông xuân. i v i các Thí nghi m ư c b trí theo phương nghi m th c nghiên c u, áp d ng m c phân pháp thí nghi m trên ru ng c a nông dân v i ã ư c khuy n cáo cho t ng v cây tr ng, 3 l n l p l i theo h , th c hi n trong hai năm c th i v i lúa, bón theo t l 80:40:30 kg 2006-2007. Di n tích lô thí nghi m: 1.000 m2 NPK/ha cho các v , riêng v lúa HT trong cơ i v i các h th ng cây tr ng, 3.000 m2 i c u ba v bón 80:60:30 kg NPK/ha. i v i v i nghi m th c Lúa ông xuân-lúa hè u tương, u xanh bón 80:60:30 kg NPK, thu+cá. M i h tham gia thí nghi m th c hi n ngô lai bón 200:90:60 kg NPK/ha. ít nh t m t nghi m th c. u tư lao ng cho h th ng 3 v yêu Các ch tiêu ư c theo dõi và ghi chép c u s lao ng cao hơn so v i 2 v . H theo phương pháp ghi chép c a nông dân v i th ng luân canh lúa-màu yêu c u u tư lao s giám sát c a cán b nghiên c u bao g m t t ng cao hơn chuyên canh lúa. Trong các c các u tư và chi phí s n xu t, năng su t, nghi m th c nghiên c u, h th ng luân canh giá c . S li u ư c phân tích và ánh theo lúa X-ngô XH-lúa HT có yêu c u u tư lao phương pháp phân tích hi u qu kinh t c a ng cao nh t 300 ngày công/ha, k n là h các h th ng cây tr ng c a Zandstra, 1981 và th ng lúa X- u xanh/ u tương XH-lúa IRRI, 1991 trên hai m t: (i) Dùng phương HT t 248-258 ngày công/ha. Ngay c h pháp h ch toán xác nh và ánh giá hi u th ng canh tác k t h p lúa X-lúa HT+cá qu kinh t c a các h th ng cây tr ng; cũng yêu c u lao ng cao hơn so v i chuyên (ii) Phân tích nh y c m (sensitivity) c a các canh 2 v lúa X-HT. H th ng chuyên canh h th ng cây tr ng khi có s bi n ng v giá 2 v lúa X-HT có u tư lao ng th p nh t c a u vào và u ra xác nh và ánh giá 148 ngày công/ha. i u ó ch ng t r ng tính n nh c a các h th ng cây tr ng. Dùng tăng v b ng bi n pháp a d ng hóa cây tr ng phương pháp so sánh trung bình trong ph n ã t o thêm vi c làm thu hút nhi u lao ng m m SPSS phân tích th ng kê. hơn cho nông dân. Trong m t h th ng cây tr ng cũng có s khác bi t v yêu c u u tư III. K T QU VÀ TH O LU N lao ng c a các v . V lúa HT luôn có u 1. u tư v t tư và lao ng cho các h tư lao ng cao hơn v lúa X do lao ng th ng cây tr ng cho khâu sau thu ho ch cao hơn; các cây màu có yêu c u u tư lao ng cao hơn cây lúa Các lo i v t tư chính bao g m gi ng cây và cây ngô lai òi h i u tư lao ng cao tr ng, phân bón các lo i và thu c hóa h c hơn cây h u. phòng tr c d i và sâu b nh. Trong ó, i v i lúa lư ng gi ng s d ng trong các 2. ăng su t c a các h th ng cây tr ng nghi m th c nghiên c u là 120 kg/ha m t v cho t t c các v tr v lúa HT trong các h i v i cây lúa, năng su t v lúa ông th ng ba v áp d ng 100 kg/ha, trong khi xuân t cao nh t trong năm và bi n ng nghi m th c do nông dân qu n lý áp d ng t 5,70-6,36 t n/ha, trong ó năng su t m c 150 kg/ha. i v i các cây màu, áp d ng các nghi m th c nghiên c u luôn cao hơn
so v i nghi m th c do nông dân qu n lý. v ông xuân, bi n ng t 3,75-4,22 Năng su t th p nh t là h th ng lúa X-lúa t n/ha t tương ương n cao hơn so v i HT+cá ch t 5,7 t n/ha, do m t ph n di n th c t s n xu t c a nông dân trong vùng. tích tr ng lúa trong mô hình (kho ng 10- S dĩ năng su t lúa trong các nghi m th c 15%) ư c chuy n thành kênh mương và t ư c như v y là do ư c áp d ng ng b bao nuôi cá. Năng lúa v XH và HT b các bi n pháp k thu t t gi ng, bi n khác nhau không nhi u và thư ng th p hơn pháp k thu t canh tác cho n thu ho ch. B ng 1. ăng su t c a các h th ng cây tr ng Năng su t (t n/ha) TT H th ng cây tr ng V 1 V 2 V 3 1 Lúa ĐX-lúa HT (đ/c) 5,92 b 4,10 a 2 Lúa ĐX-lúa HT 6,21 a 4,15 a 3 Lúa ĐX-lúa XH-lúa HT 6,36 a 4,47 3,90 b 4 Lúa ĐX-đ u tương-lúa HT 6,17 a 2,44 4,22 a 5 Lúa ĐX-ngô XH-lúa HT 6,07 ab 6,15 3,88 b 6 Lúa ĐX-đ u xanh-lúa HT 6,08 ab 1,55 4,15 a 7 Lúa ĐX-lúa HT+cá 5,70 c 3,75 0,76 Ghi chú: Các s trong cùng m t c t có cùng m t ch sau khác nhau không có ý nghĩa. Các cây màu luân canh v i lúa trong v ư c u tư chăm sóc úng k thu t nên xuân hè cũng t năng su t r t cao, trong ó năng su t cá trong h th ng canh tác k t ngô t 6,12 t n/ha, u tương t 2,44 và h p ông xuân-lúa hè thu+cá t 760 kg/ha, u xanh t 1,55 t /ha cao hơn t 15-20% cao hơn so v i năng su t bình quân c a so v i th c t s n xu t c a nông dân. Do nông dân trong vùng (550 kg/ha). 3. Chi phí s n xu t c a các h th ng cây tr ng. B ng 2. Chi phí v t tư cho các h th ng cây tr ng Gi ng Phân bón Thu c hóa h c (tri u đ/ha) (tri u đ/ha) (tri u đ/ha) T ng chi TT H th ng cây tr ng Chi % Chi % Chi % (tri u đ/ha) phí t ng chi phí t ng chi phí t ng chi 1 Lúa ĐX-lúa HT (đ/c) 1,05 18,39 3,51 61,51 1,15 20,10 5,71 2 Lúa ĐX-lúa HT 0,84 18,58 3,04 67,26 0,64 14,16 4,52 3 Lúa ĐX-lúa XH-lúa HT 1,19 17,04 4,79 68,64 1,00 14,32 6,98 4 Lúa ĐX-đ.tương-lúa HT 1,82 22,82 5,02 62,94 1,14 14,24 7,98 5 Lúa ĐX-ngô XH-lúa HT 0,96 10,97 6,78 77,66 0,99 11,37 8,72 6 Lúa ĐX-đ.xanh-lúa HT 1,37 18,64 5,02 68,30 0,96 13,06 7,35 7 Lúa ĐX-lúa HT+cá 1,60 23,54 3,04 44,72 0,41 6,00 6,80 T ng chi v t tư t cao nh t i v i h cho các h th ng luân canh lúa-màu òi h i th ng lúa X-ngô XH-lúa HT và lúa X- cao hơn so v i chuyên canh lúa. u tương/ u xanh XH-lúa HT bi n ng Có s bi n ng l n v chi phí lao ng t 7,35-7,98 tri u ng/ha và h th ng lúa gi a các h th ng cây tr ng. Trong ó, h X-lúa HT t 4,52-5,71 tri u ng/ha. H th ng lúa X-ngô XH-lúa HT có chi phí lao th ng chuyên canh ba v lúa và canh tác k t ng l n nh t, kho ng 9,0 tri u ng/ha, k h p lúa+cá có chi phí v t tư tương t nhau. ti p là các h th ng lúa X- u xanh XH- Như v y, có th th y chi phí v t tư s n xu t lúa HT và lúa X- u tương XH-lúa HT t
7,44-7,74 tri u ng/ha. Các h th ng bên c nh yêu c u u tư và chi phí v t tư chuyên canh ba v lúa và canh tác k t h p cao, các h th ng luân canh lúa màu còn òi hai v lúa+cá có chi phí lao ng tương i h i u tư và chi phí lao ng cao hơn so v i th p t 5,82-6,66 tri u ng/ha, th p nh t là các h th ng chuyên canh lúa. h th ng chuyên canh hai v lúa. Như v y, B ng 3. u tư và chi phí lao ng cho các h th ng cây tr ng Đ u tư và chi phí lao đ ng TT H th ng cây tr ng Lao đ ng (ngày công/ha) Chi phí (tri u đ ng/ha) 1 Lúa ĐX-lúa HT (đ i ch ng) 153 4,59 2 Lúa ĐX-lúa HT 145 4,35 3 Lúa ĐX-lúa XH-lúa HT 222 6,66 4 Lúa ĐX-đ u tương-lúa HT 248 7,44 5 Lúa ĐX-ngô XH-lúa HT 300 9,00 6 Lúa ĐX-đ u xanh XH-lúa HT 258 7,74 7 Lúa ĐX-lúa HT+cá 194 5,82 cao nh t t 38-43%. Chi phí lao ng 4. Hi u qu kinh t c a các h th ng cây óng góp t 4,35-9,00 tri u ng cho tr ng t ng chi phí s n xu t, chi m t l t 35- Trên cơ s s li u trong hình 1 và 2, 41%. Trong khi ó chi khác bao g m có th rút ra m t s nh n xét sau ây: thuê máy, nhiên li u, sau thu ho ch, v n Trong t ng chi phí s n xu t, chi phí v t chuy n, v.v. óng góp t 2,70-4,25 tri u tư óng góp t 4,5-8,0 tri u ng/ha tùy ng/ha và chi m t l th p nh t trong theo h th ng cây tr ng và chi m t l t ng chi t 19-23%. 10 TriÖu ®ång/ha Lao ®éng 8 VËt t− Chi kh¸c 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 HÖ thèng c©y trång Hình 1. Chi phí s n xu t cho các h th ng cây tr ng Ghi chú: H th ng cây tr ng 1=Lúa X-lúa HT ( /c); 2=Lúa X-lúa HT; 3=Lúa X-lúa XH-lúa HT; L 4=Lúa X- u tương XH-lúa HT; 5=Lúa X-ngô XH-lúa HT; 6=Lúa X- u xanh XH-lúa HT; 7=Lúa X-lúa HT+cá T ng chi phí s n xu t c a các h th ng chuyên canh ba v lúa. H th ng hai v lúa hai v lúa-màu t cao nh t, bi n ng t có t ng chi th p nh t t 11-13 tri u 19-22 tri u ng/ha, ti p theo là h th ng ng/ha. Có s bi n ng l n v t ng thu
gi a các h th ng cây tr ng. Trong ó, t ng ng/ha, k ti p là h th ng lúa X-lúa thu cao nh t ư c ghi nh n v i các h HT+cá và chuyên canh ba v lúa t 33-37 th ng lúa X- u tương XH-lúa HT, lúa tri u ng/ha. H th ng chuyên canh hai v X-ngô XH-lúa HT và lúa X- u xanh lúa cho t ng thu th p nh t trong kho ng XH-lúa HT bi n ng t 43-44 tri u 25-26 tri u ng/ha. 45 Tæng chi TriÖu ®ång/ha 40 Tæng thu 35 L·i thuÇn 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 HÖ thèng c©y trång Hình 2. Hi u qu kinh t c a các h th ng cây tr ng Ghi chú: H th ng cây tr ng 1=Lúa X-lúa HT ( /c); 2=Lúa X-lúa HT; 3=Lúa X-lúa XH-lúa HT; 4=Lúa X- u tương XH-lúa HT; 5=Lúa X-ngô XH-lúa HT; 6=Lúa X- u xanh XH-lúa HT; 7=Lúa X-lúa HT+cá B ng 4. Hi u qu kinh t c a các h th ng cây tr ng trên vùng t phù sa H th ng cây tr ng Lúa ĐX- Lúa ĐX- Lúa ĐX- Lúa ĐX- Lúa ĐX- Lúa ĐX- Lúa ĐX- lúa HT lúa XH- đ.tương- ngô XH- đ.xanh-lúa lúa Hi u qu lúa HT (đ/c) lúa HT lúa HT lúa HT HT HT+cá kinh t Chi lao Tr.đ/ha 4,59 4,35 6,66 7,44 9,00 7,74 5,82 đ ng % t ng chi 35,04 37,60 37,92 38,42 40,96 40,89 36,45 Tr.đ/ha 5,71 4,52 6,98 7,98 8,72 7,35 6,80 Chi v t tư % t ng chi 43,59 39,07 39,76 41,19 39,70 38,83 42,57 Tr.đ/ha 2,80 2,70 3,92 3,95 4,25 3,84 3,35 Chi khác % t ng chi 21,37 23,34 22,32 20,40 19,34 20,28 20,98 T ng chi Tr. đ/ha 13,10 11,57 17,56 19,37 21,97 18,93 15,97 T ng thu Tr. đ/ha 25,03 25,91 36,83 43,06 43,32 44,17 33,48 Lãi thu n Tr. đ/ha 11,93 14,34 19,27 23,70 21,34 25,24 17,52 T l Thu/chi 1,91 2,24 2,10 2,22 1,97 2,33 2,10 T l lãi % 47,67 55,34 52,32 55,03 49,27 57,14 52,31
T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam IV. K T LU N Bên c nh các h th ng chuyên canh 2-3 v lúa m t năm, các h th ng luân canh 2 v lúa-màu và canh tác k t h p 2 v lúa+cá t ra r t thích h p v i i u ki n vùng t phù sa c aC do có nh ng ưu i m như (i). Tăng cư ng a d ng hóa cây tr ng góp ph n gi m r i ro trong s n xu t lúa, (ii). Thu hút thêm nhi u lao ng góp ph n gi i quy t vi c làm cho nông dân và (iii). T o ra t ng giá tr s n phNm l n cho xã h i và mang l i hi u qu kinh t cao, góp ph n tăng thu nh p c i thi n i s ng cho nông dân. Trong ó, các h th ng lúa X- u tương XH-lúa HT, lúa X-ngô XH-lúa HT và lúa X- u xanh XH-lúa HT u cho hi u qu kinh t cao hơn h n so v i chuyên canh lúa v i t ng thu t t 43-44 tri u ng/ha và lãi thu n t 21-25 tri u ng/ha. H th ng canh tác k t h p lúa X-lúa HT+cá cũng cho hi u qu cao vùng này. H th ng chuyên canh 3 v lúa t ra r t hi u qu do áp ng ư c m c tiêu an ninh lương th c, ph c v xu t khNu và có hi u qu kinh t cao hơn h n so v i h th ng 2 v lúa. TÀI LI U THAM KH O 1 IRRI, 1991. Basic Procedure for Agroeconomic Research, IRRI, Philippines. 2 Zanstra H. G., Price E. C., Litsinger J. A., & Morris R. A., 1981. A methodology for on-farm cropping systems research, IRRI, Los Banos, Laguna, Philippines. gư i ph n bi n: guy n Văn Vi t 7