Đánh giá mối liên quan giữa nhiễm vi khuẩn helicobacter pylori với biểu hiện mày đay mạn tính trên bệnh nhân

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ MỐI LIÊN QUAN GIỮA NHIỄM VI KHUẨN  <br /> HELICOBACTER PYLORI VỚI BIỂU HIỆN MÀY ĐAY MẠN TÍNH  <br /> TRÊN BỆNH NHÂN <br /> Huỳnh Hồng Quang*, Nguyễn Văn Chương* <br /> TÓM TẮT <br /> <br /> Đặt vấn đề: Mày đay là một trong những triệu chứng phổ biến của bệnh lý da gây ra bởi nhiều tác nhân, kể <br /> cả vi khuẩn. Khoảng 50% dân số thế giới bị nhiễm loại vi khuẩn Helicobacter pylori như một vi khuẩn nhiễm <br /> trùng phổ biến ở người. H. pylori gây nên một loạt các bệnh lý ngoài đường tiêu hóa. Rối loạn da là một ví dụ <br /> qua  một  số  nghiên  cứu  trước  đây  có  liên  quan  đến  mày  đay  mạn  tính  (MĐMT),  trứng  cá  đỏ,  vẩy  nến,  hội <br /> chứngSjögren, ban xuất huyết Henoch‐Schönlein, xơ hóa hệ thống, viêm da cơ địa, bệnh Behcet, Liken phẳng.  <br /> Phương pháp nghiên cứu: Với thiết kế nghiên cứu bệnh chứng nhằm mục tiêu xác định mối liên quan giữa <br /> vi khuẩn H. pylori với MĐMT.  <br /> Kết quả: Số liệu chỉ ra trên nhóm bệnh nhân mày đay đơn thuần, kháng thể H.p IgG, H.p IgM và H.p (IgM <br /> + IgG) dương tính lần lượt là 72,1%, 46,5% và 44,8%. Trên nhóm mày đay kèm phù mạch: kháng thể H.p IgG, <br /> H.p IgM và H.p (IgG + IgM) dương tính lần lượt 90%, 60% và 60%. Trên nhóm chứng khỏe mạnh: kháng thể <br /> H.p IgG, H.p IgM và H.p (IgG + IgM) dương tính lần lượt 37,5%, 40% và 27,5%. Các kháng thể H.p IgG và <br /> H.p (IgG + IgM) song hành trên các bệnh nhân mày đay, sự khác biệt so với nhóm chứng, đặc biệt sau khi điều trị <br /> bằng liệu pháp bộ ba diệt khuẩn đã cải thiện các triệu chứng lâm sàng mày đay và rối loạn da khác và chất lượng <br /> cuộc sống.  <br /> Kết luận: Có một mối liên quan mạnh giữa MĐMT với nhiễm khuẩn H. pylori và việc tiêu diệt H. pylori có <br /> kết quả tốt trong nghiên cứu này. <br /> Từ khóa: Helicobacter pylori, mày đay mạn tính, anti‐H.pylori. <br /> ABSTRACT <br /> <br /> EVALUATING OF ASSOCIATION BETWEEN HELICOBACTER PYLORI INFECTION  <br /> AND CHRONIC URTICARIA  <br /> Huynh Hong Quang, Nguyen Van Chuong <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 241 <br /> Background:  Urticaria is one of the most common clinically diagnosed dermatologic diseases caused by a <br /> variety of agents, including bacteria. About half of the worldʹs population has Helicobacter pylori bacteria making <br /> it  the  most  common  bacterial  infection  in  humans.  H.  pylori  have  been  isolated  in  a  variety  of  extra‐<br /> gastrointestinal diseases. The skin disorders is an example of several studies regarding the following conditions <br /> chronic  urticaria,  rosacea,  psoriasis,  Sjögren  syndrome,  Henoch‐Schönlein  purpura,  systemic  sclerosis,  atopic <br /> dermatitis, Behcet disease, lichen planus. <br /> Methods:  A case‐control study was conducted to confirm the association between H. pylori infection and <br /> chronic urticaria.  <br /> Results: Among the urticaria alone patients, positive Hp IgG, Hp IgM and Hp (IgM plus IgG) antibodies <br /> were 72.1%, 46.5% and 44.8%, respectively. In chronic and angioedema group: positive Hp IgG, Hp IgM and <br /> * Viện Sốt rét KST‐CT Quy Nhơn <br /> Tác giả liên lạc: Ts. Huỳnh Hồng Quang <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> ĐT: 0905103496 <br /> <br /> Email: huynhquangimpe@yahoo.com <br /> <br /> 241<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br /> Hp (IgG plus IgM) antibodies were 90%, 60% and 60%, respectively. In control group: positive Hp IgG, HpIgM <br /> and Hp (IgG plus IgM) antibodies were 37.5%, 40% and 27.5%, respectively. There was a significant association <br /> between  HpIgG  and  Hp  (IgG  plus  IgM)  antibodies  and  urticaria/  angioedema  patients.  After  treatment  with <br /> triple therapy, patient’s quality of life and clinical urticaria and other skin disorders was improved.  <br /> Conclusion: The association between chronic urticaria with H. pylori infection and elimination of H. pylori <br /> was found. The triple therapy (in 21 days) was used in this study improved patient’s quality of life. <br /> Key words: Helicobacter pylori, chronic urticaria, anti‐H. pylori. <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> <br /> Trong  những  năm  gần  đây,  nhiều  nhà <br /> nghiên cứu tập trung nghiên cứu đánh giá mối <br /> liên  quan  giữa  vi  khuẩn  Helicobacter  pylori  (H. <br /> pylori) với bệnh lý MĐMT. Nhiễm trùng H. pylori <br /> là  một  nguyên  nhân  quan  trọng  nhất  gây  nên <br /> bệnh lý loét tiêu hóa và mô hình liên quan đến <br /> mày  đay  với  nhiễm  loài  tác  nhân  này  là  có  thể <br /> đưa ra(1,3). Nhiều nghiên cứu vì thế đã tiến hành <br /> tìm  hiểu  mối  liên  quan  giữa  H. pylori  và  nhiều <br /> bệnh lý mạn tính khác như mày đay, chậm phát <br /> triển trẻ em, u lympho ở dạ dày và một số ung <br /> thư  trên  cơ quan  tiêu hóa(7).  Một  số  nghiên  cứu <br /> đã  chứng  minh  được  cơ  chế  miễn  dịch  dị  ứng <br /> liên  quan  đến  bệnh  lý  MĐMT  và  loét  tiêu  hóa. <br /> Trên  nhiều  ca  bệnh,  mày  đay  và  phản  ứng  dị <br /> ứng  có  thể  do  nhiễm  trùng  H. pylori và  điều  trị <br /> thích hợp nhiễm trùng H. pylori có thể khống chế <br /> tình trạng mạn tính mày đay này. Trong nghiên <br /> cứu này, chúng tôi xác định tỷ lệ các kháng thể <br /> chống  lại  H.  pylori  bằng  kỹ  thuật  huyết  thanh <br /> học trên các nhóm bệnh nhân MĐMT và người <br /> khỏe mạnh và so sánh với các số liệu nghiên cứu <br /> khác về mối liên quan giữa nhiễm trùng H. pylori <br /> với MĐMT.  <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP <br /> <br /> Địa điểm và thời gian <br /> Tại  Viện  sốt  rét  KST‐CT  Quy  Nhơn,  Trung <br /> tâm Chẩn đoán y khoa Hòa Hảo. <br /> Thời gian từ tháng 3/2013 – 3/2014. <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Thiết kế là một nghiên cứu bệnh ‐ chứng. <br /> Cỡ mẫu <br /> Nhóm  nghiên  cứu  gồm  80  bệnh  nhân  bị <br /> MĐMT  và  80  ca  đối  chứng  ghép  cặp  giới  và <br /> 242 <br /> <br /> tuổi, cùng với 20 ca mày đay có phù mạch kèm <br /> theo nhằm đánh giá mối liên quan thuyết phục <br /> hơn  (cỡ  mẫu  này  thu  thập  dựa  vào  điều  kiện <br /> thuận lợi của cơ sở điều trị phòng khám Viện). <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Các bệnh nhân tuổi từ 15 trở lên. <br /> Bệnh  nhân  có  MĐMT  (có  triệu  chứng  mày <br /> đay  kéo  dài  từ  6  tuần  trở  lên)  được  chẩn  đoán <br /> xác  định  bởi  các  bác  sĩ  ký  sinh  trùng  và  nhóm <br /> chứng gồm các đối tượng khỏe mạnh đi kiểm tra <br /> sức khỏe, xét nghiệm sàng lọc (nhóm chứng và <br /> bệnh đều đến khám tại Viện). <br /> Xét  nghiệm  huyết  thanh  có  vi  khuẩn  H. <br /> pylori dương tính nhưng không kèm theo nhiễm <br /> các  loại  giun  sán  sau:  Strongyloides  stercoralis, <br /> Gnathostoma  spinigerum,  Cysticercus  cellulose, <br /> Fasciola gigantica, Toxocara spp. <br /> Một bảng câu hỏi được hoàn chỉnh bởi cả các <br /> đối tượng điều tra hai nhóm gồm 6 phần và 20 <br /> câu hỏi mở và đóng.  <br /> Thu thập mẫu và phân tích <br /> Các mẫu huyết thanh được thu và phân tích <br /> về nồng độ IgG và IgM anti‐H. pylori (H.p test‐<br /> IgG và H.p test‐IgM). <br /> Số  liệu  thống  kê  được  phân  tích  bằng  phần <br /> mềm Excel. <br /> KẾT QUẢ <br /> <br /> Đặc  điểm  chung  về  nhóm  bệnh  nhân  nghiên <br /> cứu <br /> Trên  những  bệnh  nhân  MĐMT,  tuổi  thấp <br /> nhất là 15 và cao nhất là 76 tuổi, số nam và nữ <br /> trong  mỗi  nhóm  là  tương  đương.  Tỷ  lệ  có <br /> MĐMT  cao nhất  là nhóm  tuổi  từ  25  ‐ 45  (79%). <br /> Tỷ lệ cao nhất về nhóm tuổi biểu hiện [MĐMT + <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> dương  tính  (6%),  2  ca  có  IgG  âm  tính  và  IgM <br /> phù mạch] cao nhất là khoảng dưới 30 ‐ 40 tuổi <br /> dương  tính  (2,1%),  30  ca  (18,1%)  có  kháng  thể <br /> (36%). Thời gian mắc bệnh MĐMT trung bình từ <br /> [IgM  +  IgG]  đồng  thời  dương  tính.  Số  liệu  cho <br /> 12 tuần tháng đến 48 tháng hay 1 ‐ 4 năm, nhiều <br /> thấy không có mối liên quan có ý nghĩa thống kê <br /> bệnh  lý  da  khác  nhau  nhưng  có  chung  điểm  là <br /> MĐMT. Phân tích về giới, trong số các đối tượng <br /> giữa giới tính và nồng độ kháng thể IgM và IgG <br /> tham gia nghiên cứu (bệnh nhân và nhóm chứng <br /> trong huyết thanh. <br /> khỏe mạnh), có 32 nam có kháng thể IgM và IgG <br /> Mối liên quan giữa các kháng thể anti‐H. pylori <br /> âm tính (19,3%), 20 ca có kháng thể IgG dương <br /> với MĐMT <br /> tính nhưng IgM âm tính (12%), 8 ca có kháng thể <br /> Số  liệu  kết  quả  cho  thấy  kháng  thể  anti‐H. <br /> IgM  (+)  nhưng  IgG  âm  tính  (4,8%)  và  34  ca  có <br /> pylori IgG, IgM và IgG + IgM dương tính trên ba <br /> [IgM + IgG] đồng thời dương tính (20,5%). Trong <br /> nhóm (86 bệnh nhân MĐMT, 20 bệnh nhân mày <br /> số bệnh nhân nữ, 30 ca (18,1%) có kháng thể [IgG <br /> đay kèm phù mạch và 80 ca chứng). <br /> +  IgM]  âm  tính,  10  ca  có  IgM  âm  tính  và  IgG <br /> Bảng 1. Tỷ lệ các kháng thể chống H. pylori dương tính trên ba nhóm đối tượng <br /> Nhóm bệnh nhân/ nhóm chứng<br /> Nhóm có mày đay mạn tính (n = 86)<br /> Nhóm có mày đay + phù mạch (n = 20)<br /> Nhóm chứng (khỏe mạnh đi kiểm tra sức khỏe) (n = 80)<br /> <br /> Loại kháng thể phát hiện dương tính /huyết thanh<br /> IgG (+)n (%)<br /> IgM (+)n (%)<br /> IgG với IgM (+)n (%)<br /> 62 (72,1)<br /> 40 (46,5)<br /> 38 (44,2)<br /> 12 (60)<br /> 18 (90)<br /> 12 (60)<br /> 32 (40)<br /> 30 (37,5)<br /> 22 (27,5)<br /> <br /> IgM  và  [IgG  +  IgM]  (+)  lần  lượt  60%,  (90%  và <br /> Trên 86 ca MĐMT, tỷ lệ IgG, IgM và [IgG + <br /> 60%. Trên 80 ca chứng, tỷ lệ IgG, IgM và [IgG + <br /> IgM]  dương  lần  lượt  72,1%,  45,6%  và  44,2%. <br /> IgM] (+) lần lượt 40%, 37,5% và 27,5%. <br /> Trên  20  ca  phù  mạch  kèm  mày  đay,  tỷ  lệ  IgG, <br /> Bảng 2. Đánh giá tác động liệu pháp bộ ba diệt H. pylori lên việc cải thiện MĐMT <br /> Sử dụng liệu pháp điều trị<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> <br /> Liệu pháp lần 1<br /> Liệu pháp lần 2<br /> Nhiễm trùng tồn tại<br /> <br /> 80<br /> 12<br /> 4<br /> <br /> Mức độ đáp ứng với liệu pháp điều trị<br /> Giảm toàn bộ Giảm một phần Đáp ứng chung Không giảm<br /> 40<br /> 32<br /> 72 (90%)<br /> 8<br /> 1<br /> 4<br /> 6<br /> 6<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 4<br /> <br /> cho thấy 40 ca (50%) giảm triệu chứng mày đay <br /> Các  bệnh  nhân  có  mày  đay  có  huyết  thanh <br /> hoàn  toàn  và  32  ca  có  giảm  một  phần  triệu <br /> dương  tính/  hoặc  âm  tính  với  kháng  thể  chống <br /> chứng,  điều  này  cho  thấy  đáp  ứng  giảm  dấu <br /> H.  pylori,  điều  trị  bằng  liệu  pháp  gồm <br /> mày đay trên lâm sàng lên đến 90%.  <br /> clarithromycine,  lanzoprazole  và  tinidazole  đã <br /> Bảng 3. Đánh giá về mặt đáp ứng điều trị ‐ thay đổi chất lượng cuộc sống (QoL questionaire) <br /> Nhóm đối tượng được can thiệp<br /> Mày đay mạn tính có H. pylori (+)<br /> Mày đay mạn tính có H. pylori (-)<br /> <br /> Đánh giá chỉ số chất lượng cuộc sống trên nhóm điều trị<br /> Trước điều trị<br /> Sau điều trị<br /> Thay đổi QoL<br /> Giá trị p<br /> 70,24 ± 12,32<br /> 41,12 ± 10,21<br /> 32,98 ± 12,16<br /> 0,001<br /> 68,47 ± 10,32<br /> 55,54 ± 15,21<br /> 10,24 ± 9,27<br /> 0,62<br /> <br /> Dựa  vào  đánh  giá  chất  lượng  cuộc  sống <br /> trước và sau điều trị cho thấy nhóm có mày đay <br /> (±  phù  mạch)  có  H. pylori  cho  đáp  ứng  và  thay <br /> đổi chất lượng cuộc sống tốt hơn nhóm có triệu <br /> chứng nhưng không có mặt vi khuẩn H. pylori.  <br /> BÀN LUẬN <br /> <br /> H. pylori là một loại vi khuẩn được tìm thấy <br /> trong  dạ  dày  và  chịu  trách  nhiệm  cho  hầu  hết <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> các trường hợp loét tiêu hóa. Khoảng 50% dân số <br /> toàn cầu nhiễm vi khuẩn này, điều đó khiến cho <br /> vi  khuẩn  này  rất  phổ  biến  đối  với  con  người. <br /> Nguy  cơ  nhiễm  vi  khuẩn  H. pylori  có  liên  quan <br /> đến tình trạng kinh tế và các điều kiện sống chưa <br /> đảm bảo và đặc biệt trẻ em dưới 10 tuổi cũng có <br /> nguy cơ nhiễm. Con đường nhiễm chính xác đến <br /> nay vẫn chưa rõ ràng, song lây truyền từ người <br /> <br /> 243<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br /> sang người thông qua con đường miệng – miệng <br /> hay  phân  miệng  là  phổ  biến  nhất.  Điều  này  có <br /> nghĩa các hoạt động như chia sẻ thức ăn, vệ sinh <br /> đại tiện kém có thể dẫn đến nhiễm H. pylori sang <br /> cá nhân khác. Điểm quan trọng của nhiễm trùng <br /> H. pylori không chỉ đưa đến bệnh lý đường tiêu <br /> hóa, mà còn dẫn đến bệnh lý da niêm, ung thư <br /> cơ  quan  tiêu  hóa  và  u  dạng  lympho <br /> (MALT_Mucosa <br /> associated <br /> lymphoid <br /> (3,5,6,8)<br /> tissue)<br /> .  Việc  nhiễm  trùng  H.  pylori  liên  đới <br /> đến  rối  loạn  da,  cụ  thể  là  mày  đay  cấp  và  phù <br /> mạch  hoặc  MĐMT.  Với  ý  tưởng  xác  định  mối <br /> liên  quan  này,  điều  tra  với  86  bệnh  nhân  bị <br /> MĐMT, có 62 (72,1%) ca có IgG (+), 40 ca (46,5%) <br /> có  IgM  (+)  và  38  ca  (44,2%)  đồng  thời  có <br /> [IgG+IgM]  dương  tính.  Ngược  lại,  trên  nhóm <br /> chứng, có 32 ca có IgG dương tính (40%), 30 ca <br /> có  IgM  dương  tính  (37,5%)  và  22  ca  có  dương <br /> tính đồng thời [IgG+IgM] (27,5%). Kết quả tổng <br /> thể chỉ ra có mối liên quan có ý nghĩa với MĐMT <br /> và nồng độ kháng thể IgG và cả [IgG+IgM] đồng <br /> thời.  Điều  này  chỉ  ra  vai  trò  vi  khuẩn  H. pylori <br /> liên quan đến các triệu chứng MĐMT là có thể.  <br /> Đồng  thời  số  liệu  tổng  thể  của  nghiên  cứu <br /> phù  hợp  với  các  nghiên  cứu  khác  trước  đây. <br /> Garza Yado Mde và cộng sự (2011) đã phát hiện <br /> trên 30 ca MĐMT, tỷ lệ kháng thể IgG (+) chống <br /> lại  H.  pylori  là  60%  và  trong  số  đó  IgA,  kháng <br /> nguyên  H.  pylori  trong  phân  và  phân  tích  mô <br /> bệnh  học  lần  lượt  dương  tính  là  33,3%,  60%  và <br /> 83%. Các tác giả kết luận rằng nhiễm H. pylori có <br /> liên  quan  ý  nghĩa  với  MĐMT.  Hoặc  một  số  ca <br /> nhiễm  H.  pylori  gây  mày  đay  sau  khi  điều  trị <br /> bằng thuốc bộ ba diệt vi khuẩn này đã kiểm soát <br /> tốt tình trạng MĐMT trên lâm sàng(7,9).. <br /> Trong  số  106  bệnh  nhân  có  tình  trạng <br /> MĐMT tự  phát  (có/  không  kèm theo tình  trạng <br /> phù  mạch)  có  kết  quả  huyết  thanh  (+)  hoặc  (‐) <br /> với  các  kháng  thể  chống  H.  pylori  đưa  vào <br /> nghiên cứu, song chỉ có 80 ca được điều trị bằng <br /> liệu  pháp  bộ  ba  (Zarnizo‐kít  gồm <br /> clarithromycine,  lanzoprazole  và  tinidazole) <br /> dùng đủ liều thuốc liệu trình 21 ngày(2) vì một số <br /> ca  khác  không  dung  nạp  thuốc  do  tác  dụng <br /> 244 <br /> <br /> ngoại  ý  của  một  trong  các  thành  phần  của  kit <br /> thuốc bệnh nhân phải gián đoạn thuốc. Kết quả <br /> cho  thấy  50%  giảm  triệu  chứng  MĐMT  hoàn <br /> toàn  và  32  ca  có  giảm  một  phần  triệu  chứng <br /> MĐMT,  điều  này  cho  thấy  đáp  ứng  giảm  triệu <br /> chứng mày đay trên lâm sàng lên đến  90% và <br /> khi  dùng  đến  lần  2  của  liệu  pháp  đã  cho  thấy <br /> thêm một số ca nữa giảm triệu chứng. Số ca còn <br /> tồn tại không giảm rất thấp.  <br /> Dựa  vào  bảng  câu  hỏi  để  đánh  giá  về  chất <br /> lượng  cuộc  sống  (QoL  questionaire)  trên  các <br /> bệnh  nhân  đánh  giá  trước  và  sau  điều  trị  liệu <br /> pháp  bộ  ba  Zarnizo‐kít  đã  cho  thấy:  đối  với <br /> nhóm có triệu chứng mày đay (± phù mạch) xét <br /> nghiệm  có  vi  khuẩn  H.  pylori  cho  đáp  ứng  và <br /> thay đổi chất lượng cuộc sống tốt hơn nhóm có <br /> triệu  chứng  nhưng  không  có  mặt  vi  khuẩn  H. <br /> pylori, điều này cho thấy vai trò của H. pylori sau <br /> khi  bị  tiêu  diệt  đã  mất  đi  triệu  chứng  MĐMT, <br /> hay nói cách khác là vi khuẩn này có liên quan <br /> đến việc gây ra các triệu chứng mày đay và phù <br /> mạch trên bệnh nhân MĐMT ở nghiên cứu này.  <br /> Nhiều ấn bản đã cho thấy vai trò của nhiễm <br /> vi khuẩn H. pylori gây nên các triệu chứng bệnh <br /> ngoài  đường  tiêu  hóa.  Sự  gia  tăng  bằng  chứng <br /> hỗ  trợ  nhiễm  H. pylori như  1  tác  nhân  dẫn  đến <br /> thiếu máu và xuất huyết giảm tiểu cầu tự miễn, <br /> bệnh  lý  khối  u  hoặc  các  rối  loạn  da  niêm  khác <br /> như  trứng  cá  đỏ  hoặc  vảy  nến,  viêm  miệng  áp <br /> tở,  viêm  da  cơ  địa,  xuất  huyết  Schoenlein‐<br /> Henoch,  hội  chứng  Sjögren  (Szlachcic  A  và  cs., <br /> 2002),  Gần  đây,  người  ta  lại  quan  tâm  đến  việc <br /> loại  trừ  vi  khuẩn  H. pylori  đi  đôi  với  quá  trình <br /> phục  hồi  cũng  như  biến  mất  các  triệu  chứng <br /> MĐMT trên nhiều nghiên cứu giữa nhóm bệnh <br /> nhân  có  H.  pylori  (+)  nhưng  không  điều  trị  và <br /> nhóm chứng H. pylori (‐) có ý nghĩa thống kê.  <br /> Về  cơ  chế,  nhiễm  trùng  H. pylori gây  bệnh <br /> lý da đến nay vẫn chưa thấu đáo. Mặc dù các <br /> đề nghị gần đây cho rằng nhiễm H. pylori mạn <br /> tính  có  thể  làm  tăng  tính  thấm  dịch  vị,  xu <br /> hướng tăng phát triển dị ứng thức ăn ở trẻ em, <br /> một  số  khác  đã  cho  thấy  nhiễm  trùng  không <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> ảnh hưởng lên kháng thể IgE đặc hiệu đối với <br /> các  dị  nguyên  thức  ăn  chính  ở  trẻ.  Một  giả <br /> thuyết  đặt  ra  cơ  chế  tự  miễn  mà  trong  đó <br /> giống  hệt  cơ  chế  phân  tử  giữa  H.  pylori <br /> lipopolysaccharide  (LPS)  và  kháng  nguyên <br /> nhóm máu Lewis có thể xảy ra viêm dạ dày tự <br /> miễn  loại  B  (autoimmune  type‐B  gastritis). <br /> Điều thú vị, trong một số ‐ không phải là tất cả <br /> bệnh nhân bị MĐMT, thì có test da tự thân trở <br /> nên  âm  tính  sau  khi  loại  khỏi  vi  khuẩn  H. <br /> pylori. <br /> Ngược với nghiên cứu này, xác định nhiễm <br /> H. pylori chỉ bằng phương pháp huyết thanh học, <br /> nên  kết  quả  sẽ  cao  hơn  nếu  sử  dụng  kỹ  thuật <br /> phát  hiện  kháng  nguyên  trong  phân  hoặc  test <br /> hơi thở. Trong nghiên cứu trên 42 bệnh nhân bị <br /> MĐMT không rõ căn nguyên đã được chỉ định <br /> điều trị H. pylori cho thấy các dấu hiệu lâm sàng <br /> về mày đay hồi phục nhanh 88%(4,10). Trong một <br /> nghiên  cứu  khác  8  trong  20  bệnh  nhân  bị <br /> MĐMT, test hơi thở dương tính đến 75% và hiệu <br /> giá kháng thể IgG chống lại H. pylori trên 75% số <br /> ca  gia  tăng,  trong  khi  nhóm  chứng  test  hơi  thở <br /> chỉ dương tính 55% và kháng thể chỉ dương 20% <br /> (Galdari và Sheriff., 2006). Sự khác biệt này chỉ ra <br /> có  mối  liên  quan  ý  nghĩa  giữa  MĐMT  và  các <br /> kháng thể chống lại H. pylori. <br /> Fiebiger và cộng sự (2010) đánh giá các triệu <br /> chứng của da sau khi loại bỏ H. pylori trên 55 ca <br /> nhiễm  khuẩn  này  có  triệu  chứng  MĐMT  tự <br /> phát, sự cải thiện hoàn toàn hoặc một phần trên <br /> 74,6%  số  ca,  cho  thấy  có  thể  liên  quan  giữa <br /> nhiễm  vi  khuẩn  với  MĐMT.  Một  nghiên  cứu <br /> khác (Gonzale Morale và cs., 2005) đã phân tích <br /> mối liên quan giữa MĐMT với nhiễm H. pylori. <br /> Tổng số 20 bệnh nhân MĐMT có test hơi thở (+) <br /> được chọn và sau khi điều trị tiệt căn vi khuẩn <br /> thì triệu chứng MĐMT đã cải thiện đáng kể trên <br /> 11  ca  (55%)  và  trên  9  ca  (45%)  trở  nên  âm  tính <br /> với test hơi thở và 2 ca vẫn còn (+). Cuối cùng có <br /> mối liên quan giữa sự biến mất các triệu chứng <br /> MĐMT với test hơi thở (‐) biểu hiện trên 45% số <br /> ca. Điều này cho thấy có mối liên quan tương tự <br /> như  trong  nghiên  cứu  của  chúng  tôi.  Nghiên <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> cứu này cho thấy hầu hết các ca MĐMT trong độ <br /> tuổi 20‐40 và phần lớn là nam giới (55,8%).  <br /> Mặt  khác,  độ  nặng  và  trầm  trọng  của  triệu <br /> chứng  MĐMT  có  thể  lệ  thuộc  vào  cường  độ <br /> nhiễm  H.  pylori  và  mức  độ  thâm  nhiễm  viêm <br /> trong  các  mẫu  bệnh  phẩm  sinh  thiết  niêm  mạc <br /> dạ dày và việc loại trừ vi khuẩn có thể dẫn đến <br /> cải thiện triệu chứng. Như trường hợp ngoại lệ <br /> của các chủng H. pylori gây độc tế bào có thể sinh <br /> ra  các  yếu  tố  cytokine  tại  chỗ  kéo  dài,  hoặc  các <br /> chất  hoạt  mạch  hoặc  các  chất  tiền  đông  máu <br /> thông  qua  các  tế  bào  miễn  dịch  ở  vật  chủ.  Vài <br /> nghiên cứu được thiết kế để đánh giá vai trò của <br /> nhiễm H. pylori trong một số bệnh lý ngoài tiêu <br /> hóa do vi khuẩn này. Các dữ liệu dịch tễ học sẵn <br /> có đang tranh luận vì sự có mặt một vài yếu tố <br /> nhiễu (tình trạng kinh tế xã hội, vị trí địa lý, thời <br /> gian nhiễm bệnh, sự có mặt các chủng vi khuẩn <br /> khác nhau, liệu pháp điều trị trước đó, sự nhiễm <br /> trùng các tác nhân khác đồng thời), điều này có <br /> thể ảnh hưởng đến kết quả. Tuy nhiên, loại bỏ vi <br /> khuẩn H. pylori thường dẫn đến sự biến mất/ cải <br /> thiện  triệu  chứng  các  cơ  quan  ngoài  tiêu  hóa. <br /> Các  nghiên cứu  dịch tễ học  và  can thiệp  có đối <br /> chứng,  với  các  tham  chiếu  cagA  của  chủng  vi <br /> khuẩn  nhiễm  là  cần  thiết  để  xác  định  có  hay <br /> không cơ chế phân tử vi khuẩn H. pylori gây nên <br /> các đặc điểm lâm sàng ngoài ruột như trong ca <br /> bệnh này.  <br /> Phù mạch không có liên quan có ý nghĩa với <br /> nhiễm trùng H. pylori (nồng độ kháng thể IgG và <br /> IgM  không  có  liêu  quan  với  tình  trạng  phù <br /> mạch). Các triệu chứng rối loạn tiêu hóa không <br /> có  ý  nghĩa  với  tình  trạng  nhiễm  H.  pylori  ở <br /> nghiên cứu này. Tương tự, giới tính không ảnh <br /> hưởng  lên  nồng  độ  kháng  thể  IgM  và  IgG  trên <br /> các  bệnh  nhân  nhiễm  H.  pylori.  Nếu  nhiễm  H. <br /> pylori được điều tra bằng các phương pháp khác <br /> như  phát  hiện  kháng  nguyên  trong  phân,  test <br /> hơi thở, hoặc kháng thể anti‐Lpp20 của H. pylori <br /> thì  có  thể  nhiễm  H. pylori sẽ  cao  hơn.  Người  ta <br /> khuyến cáo cần có thêm các nghiên cứu cỡ mẫu <br /> lớn  hơn,  tại  đa  trung  tâm  sẽ  làm  sáng  tỏ  và <br /> khẳng  định  thêm  giữa  sự  nhiễm  H.  pylori  với <br /> <br /> 245<br /> <br />