Đánh giá mức độ phơi nhiễm radon và dự báo rủi ro đối với người lao động ở các mỏ lộ thiên khu vực miền Trung

Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ PHƠI NHIỄM RADON<br /> VÀ DỰ BÁO RỦI RO ĐỐI VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG<br /> <br /> Ở CÁC MỎ LỘ THIÊN<br /> KHU VỰC MIỀN TRUNG<br /> TS. Nhan Hng Quang<br /> Phân Vin Bo h lao đng và Bo v môi tr <br /> ng min Trung<br /> <br /> <br /> Các số liệu đo đạc nồng độ Radon trong không khí và số liệu hồi cứu sức khỏe của người lao<br /> động 3 năm từ 2010 đến 2013 đã minh họa đặc điểm sức khỏe người lao động tại các mỏ khai thác<br /> khoáng sản lộ thiên ở miền Trung có tiếp xúc với Radon. Tại mỏ than Nông Sơn, nơi người lao động<br /> đang tiếp xúc với hàm lượng Radon tương đối cao, đã có xuất hiện một số bệnh liên quan như bệnh<br /> về hô hấp, về thận, tiết niệu, tiêu hóa và thần kinh. Mặc dù không có các số liệu thống kê về bệnh<br /> ung thư phổi, nhưng đã có nhiều bệnh nhân bị tổn thương phổi. Các ước tính rủi ro mắc bệnh lao<br /> phổi, và ước tính trung bình tử vong do ung thư phổi với phơi nhiễm Radon đã tính toán cho thấy<br /> ở một số vị trí con số này là khá cao (0.033) so với các khu vực khác của nước ta.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Mối nguy hiểm chính của trời – một cách lặng lẽ và để lại<br /> hí Radon có mặt ở bức xạ Radon đối với sức khỏe những hậu quả khó lường [4].<br /> <br /> K hầu hết các nơi trong<br /> vỏ trái đất, được thoát<br /> lên từ đất, đá đi vào trong<br /> là do sự chiếu trong của các<br /> phóng xạ alpha trong quá trình<br /> ta hít thở và ăn uống. Radon<br /> cũng được xác định có liên<br /> Trong số các bệnh ung thư,<br /> ung thư phổi được xem là bệnh<br /> nguy hiểm nhất bởi số trường<br /> hợp tử vong thuộc vào hàng<br /> không khí bằng con đường<br /> khuếch tán, đối lưu. Radon tồn quan đến nhiều ca tử vong do cao nhất [1]. Như thống kê của<br /> tại với nồng độ cao hơn tại các ung thư phổi và nghi ngờ có EPA, tại Mỹ năm 1995 có<br /> khu vực hầm mỏ, trong nhà ở, liên quan với một số loại ung 146.400 ca tử vong do ung thư<br /> đặc biệt trong các phòng kín thư khác như: các bệnh bạch phổi và trong đó 21.100 ca<br /> như: phòng ngủ, phòng làm cầu, u ác tính, ung thư thận và (14,4%) liên quan đến radon;<br /> việc; và trong các loại vật liệu một số bệnh ung thư của trẻ con số này có thể so sánh với tỉ<br /> xây dựng. Đây là loại khí được em. Các nghiên cứu về dịch tễ lệ tử vong do tai nạn ô tô và<br /> các tổ chức quốc tế như: Trung học cho thấy radon có thể xâm cao hơn hàng trăm lần rủi ro do<br /> Tâm Kiểm Soát Dịch Bệnh (The nhập vào cơ thể, hòa trong tế ô nhiễm bên ngoài như nước,<br /> Centers for Disease Control), bào mỡ và máu như cách mà không khí...[5].<br /> Tổ Chức Phổi Hoa Kỳ (The oxy đi vào máu; kết quả là tích<br /> American Lung Association) Phơi nhiễm radon không<br /> lũy trong tế bào mỡ của tủy<br /> xếp vào danh mục chất gây ung xương; hay nói một cách khác, gây ra bệnh cấp tính, không có<br /> thư cùng với những ảnh hưởng radon đi vào cơ thể người như biểu hiện kích ứng, cũng như<br /> khác đến sức khỏe con người. việc cây hấp thu ánh sáng mặt dấu hiệu nào cảnh báo sớm với<br /> <br /> <br /> 118 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2014<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> các liều thường gặp trong môi trường. Nhưng phơi nhiễm radon từ Hà Tĩnh đến Bình Định, mỏ<br /> tập trung sẽ tăng rủi ro gây ung thư phổi, đặc biệt ở người hút Than Quảng Nam.<br /> thuốc. Rủi ro này tăng theo mức nồng độ radon, độ dài thời gian 2.2. Phương pháp đánh giá<br /> phơi nhiễm và lượng thuốc lá được hút của người đó [4] các ảnh hưởng của radon lên<br /> Một số nghiên cứu cho thấy radon là một nguyên nhân có liên sức khỏe:<br /> quan gây ung thư bạch cầu, ung thư da, u ác tính, ung thư thận ở - Thu thập số liệu sức khỏe<br /> trẻ em và một số ung thư khác. Những nghiên cứu dựa trên trong 03 năm gần nhất thông<br /> những phân tích thống kê của radon trong nhà và phạm vi ảnh qua phương pháp hồi cứu tại<br /> hưởng của bệnh ung thư [1]. Tác hại chính do phơi nhiễm mạn bộ phận phụ trách Y tế của mỏ<br /> tính với radon là ung thư phổi (thường phát sinh từ phế quản) gồm được tiến hành trong các đợt<br /> các loại: khảo sát mỏ.<br /> Ung thö teá baøo vaûy Khí thuõng<br /> - Hồi cứu hồ sơ khám bệnh<br /> Ung thö teá baøo nhoû Xô hoùa phoåi định kỳ của người lao động<br /> Ung thö teá baøo tuyeán Phoåi taéc ngheõn maïn tính trong các cơ sở y tế của mỏ,<br /> Ung thö teá baøo lôùn Beänh buïi phoåi tập trung chủ yếu vào các bệnh<br /> Toån thöông hoâ haáp tật có liên quan đến ảnh hưởng<br /> của khí phóng xạ Radon. Các<br /> Như vậy, việc xác định hàm lượng sol khí phóng xạ gây ra bởi bệnh được thống kê phục vụ<br /> radon có ý nghĩa rất quan trọng với mục đích giám sát, cảnh báo cho công tác nghiên cứu như:<br /> nguy cơ ung thư phổi trong đời sống cộng đồng, trong các khu bệnh hô hấp, bệnh tiêu hóa,<br /> hầm mỏ, trong nhà ở và đặc biệt trong phòng ngủ, phòng làm việc. bệnh di truyền, bệnh ung thư.<br /> Theo Luật môi trường của Mỹ, mức cho phép khí radon trong nhà Các bệnh còn lại sẽ quy chung<br /> ở là 15WL; mô tả sự phụ thuộc tốc độ phơi nhiễm. Đối với tính gián tiếp, người lao động nghỉ<br /> toán này, do tất cả các giá trị WL