Đánh giá tác dụng của chế phẩm synbiotic trên mô hình tiêu chảy thực nghiệm

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

61
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm đánh giá tác dụng của chế phẩm synbiotic “P & P” trên mô hình tiêu chảy đối với chuột nhắt trắng bằng uống kháng sinh đường ruột kéo dài, kết hợp uống dầu castor.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đánh giá tác dụng của chế phẩm synbiotic trên mô hình tiêu chảy thực nghiệm

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2013 ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG CỦA CHẾ PHẨM SYNBIOTIC TRÊN MÔ HÌNH TIÊU CHẢY THỰC NGHIỆM Hồ Anh Sơn*; Nguyễn Lĩnh Toàn* Nguyễn Thị Mai Phương**; Phạm Thị Thu Phương** TÓM TẮT Đánh giá tác dụng điều trị của chế phẩm synbiotic bằng mô hình tiêu chảy trên chuột nhắt. Chuột được gây tiêu chảy bằng sử dụng biseptol kéo dài liên tục trong 7 ngày và dùng dầu castor. Kết quả: tất cả các nhóm chuột xuất hiện tiêu chảy và có sự khác biệt đáng kể về số phân nát và thể tích ruột non giữa nhóm chuột được điều trị bằng synbiotic so với nhóm chứng. * Từ khóa: Tiêu chảy; Synbiotic; Chuột nhắt; Thực nghiệm. EVALUATIoN OF EFFECTIVENESS OF SYNBIOTIC ON EXPERIMENTAL DIARRHEA MODEL SUMMARY Our purpose is to evaluate the effectiveness of synbiotic on diarrhea mice model. To creating this model, the mice were treated by biseptol within 7 continuous days and castor oil. The results shown that diarrhea appeared in all groups of mice. There was a significant difference in number of wet stool and volume of small intestine between synbiotic treated group and control group. * Key words: Diarrhea; Synbiotic; Mice; Experiment. ĐẶT VẤN ĐỀ Cho đến nay, tiêu chảy vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh và tử vong ở trẻ em. Nguyên nhân tiêu chảy thường do nhiễm virut, vi khuẩn (VK), ký sinh trùng, khoảng 20% người dùng thuốc kháng sinh bị tiêu chảy. Gần đây, vai trò của synbiotic (một dạng thực phẩm chức năng bao gồm chất xơ và probiotic) trong kiểm soát rối loạn đường ruột được đề cập nhiều Vì chế phẩm có chứa các chất tạo môi trường phù hợp cho VK đường ruột phát triển và chứa một số loài VK bổ sung vào quần thể VK đường ruột. Trước đây, chúng tôi đã xây dựng hội chứng ruột kích thích để đánh giá hiệu quả điều trị của thuốc đông y Mô hình này cũng sử dụng chuột nhắt trắng, nhưng áp dụng mô hình ngâm nước gây stress để gây rối loạn đại tiện Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện chưa có mô hình phù hợp để đánh giá tác dụng của chế phẩm synbiotic trên mô hình tiêu chảy. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm: Đánh giá tác dụng của chế phẩm synbiotic “P & P” trên mô hình tiêu chảy đối với chuột nhắt trắng bằng uống kháng sinh đường ruột kéo dài, kết hợp uống dầu castor. * Học viện Quân y ** Viện Công nghệ Sinh học Người phản hồi (Corresponding): Hồ Anh Sơn hoanhson@gmail.com 62 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2013 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. Chuột nhắt trắng do Ban Cung cấp động vật thí nghiệm, Học viện Quân y cung cấp, không phân biệt giống, khoẻ mạnh, đạt tiêu chuẩn thí nghiệm, cân nặng 20,0  2,0 g. Chuột được nuôi trong điều kiện nhiệt độ 24 ± 20C, ánh sáng tự nhiên, nước và thức ăn được nấu chín, bảo đảm theo nhu cầu Quá trình nuôi bắt đầu trước khi tiến hành thí nghiệm 5 ngày Nhóm 4: chuột uống loperamid với liều duy nhất vào ngày cuối cùng của thử nghiệm, liều 2 mg/kg thể trọng. Pha thuốc trong nước cất, tương ứng 0,1 ml thuốc/10 gr trọng lượng chuột. Uống dầu castor 30 phút Uống biseptol 7 ngày Uống chế phẩm 7 ngày . Đếm phân . Cân ruột . Tính lượng nước . Thể tích ruột 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. * Mô hình gây tiêu chảy: Chuột nhắt trắng gồm 32 con, nhốt 8 con/lồng Hàng ngày cho uống biseptol (PZF polfa), liều 460 mg/kg cân nặng x 1 lần/ngày x 7 ngày liên tục. Hòa tan thuốc vào nước cất và cho uống bằng sonde kim loại đầu tù luồn tới dạ dày chuột. Sau uống biseptol 1 tuần, chia ngẫu nhiên chuột thành 4 nhóm, mỗi nhóm 8 con: Nhóm 1: chuột uống nước cất tương ứng 0,1 ml/10 gr thể trọng. Uống 1 lần/ngày x 7 ngày. Nhóm 2: chuột uống chế phẩm P & P (gồm sợi xơ nguồn gốc cám gạo và VK đường ruột B. subtilis HU58, trộn theo tỷ lệ 9/1 về khối lượng), liều 5 g/kg thể trọng, pha trong nước cất, tương ứng 0,1 ml chế phẩm/10 gr trọng lượng chuột x 7 ngày Nhóm 3: chuột uống chế phẩm có thành phần tương tự như chế phẩm P & P (gồm chất xơ và probiotic) của hãng Phillip (Hoa Kỳ), liều 5 g/kg thể trọng (sau đây gọi tắt là Phillip), pha trong nước cất, tương ứng 0,1 ml chế phẩm/10 gr trọng lượng chuột x 7 ngày Hình 1: Sơ đồ thiết kế nghiên cứu. Vào ngày thứ 7, sau khi uống chế phẩm 30 phút, cho chuột ở tất cả các nhóm uống 0,1 ml dung dịch dầu castor/10 gr thể trọng. Sau đó, tiến hành lấy các chỉ tiêu đánh giá: số lượng phân, trọng lượng ruột, lượng nước và thể tích ruột. * Các chỉ tiêu theo dõi: - Đếm số phân của từng con chuột trong vòng 3 giờ sau uống dầu castor: để chuột riêng trong lồng, đáy được lót giấy trắng. Thống kê số phân bình thường (không gây ướt giấy) và phân ướt, nát. - Tính tỷ lệ nước trong phân: phân sau khi thu thập đem cân và sấy khô đến trọng lượng không đổi (trong vòng 24 giờ) Cân lại trọng lượng phân khô Tính tỷ lệ nước trong phân theo công thức: W(%) = F  D x100 F W: Tỷ lệ nước có trong phân F: Trọng lượng phân tươi D: Trọng lượng phân sau khi sấy 24 giờ. 65 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2013 - Tính trọng lượng ruột non, ruột già: sau khi đếm phân, giết chuột bằng kéo giãn đốt sống cổ, phẫu tích tách toàn bộ ruột non, ruột già để cân, đo thể tích ruột Sau đó, loại bỏ toàn bộ phân trong lòng ruột và cân lại ở trạng thái không có phân (Mahesh và CS, 2010 [5]). - Tính thể tích ruột non, ruột già: sau khi 12 10 8 6 4 2 0 Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Nhóm 4 cân trọng lượng ruột, tiến hành đo thể tích ruột. Hình 1: Số lượng phân bình thường của các nhóm chuột nghiên cứu. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Thuật toán Oneway ANOVA cho thấy: chuột tiêu chảy ở nhóm uống nước cất có số lượng phân nát nhiều hơn đáng kể so với nhóm uống chế phẩm synbiotic P & P (p = 0,05); Phillip (p = 0,001) Tuy nhiên, số lượng phân nát ở nhóm chuột uống loperamid không khác biệt có ý nghĩa thống kê so với nhóm uống nước cất (p = 0,064). 1. So sánh số lƣợng phân chuột trên mô hình tiêu chảy. Bảng 1: Số lượng phân bình thường của các nhóm chuột nghiên cứu. CÁC CHỈ SỐ SỐ LƯỢNG PHÂN BÌNH THƯỜNG SỐ LƯỢNG PHÂN NÁT 2. Tỷ lệ nƣớc trong phân. (viên,  ± SD) (viên,  ± SD) Nhóm 1 (uống nước) 4,57 ± 1,13 8,86 ± 3,28 Nhóm 2 (uống P & P) 5,71 ± 2,36 5,14 ± 1,95 Nhóm 3 (uống Phillip) 6,43 ± 4,04 2,14 ± 1,86 Nhóm 4 (uống loperamid) 5,29 ± 3,04 5,28 ± 2,29 Nhóm 1 (uống nước) 43,89 ± 8,10 p1,2 = 0,05 Nhóm 2 (uống P & P) 40,4 ± 14,3 p1,3 = 0,001 Nhóm 3 (uống Phillip) 36,33 ± 7,52 Nhóm 4 loperamid) 43,85 ± 14,9 NHÓM (n = 8) p (One way ANOVA) p1,2,3,4 > 0,05 p1,4 = 0,064 p2,3,4 > 0,05 Bảng 2: Tỷ lệ nước trong phân nát của các nhóm chuột nghiên cứu. CÁC CHỈ SỐ TỶ LỆ NƯỚC TRONG PHÂN NÁT (%,  ± SD) NHÓM (n = 8) (uống p (One way ANOVA) p1,2,3,4 > 0,05 Số lượng phân bình thường của các nhóm chuột có sự khác biệt không đáng kể giữa các nhóm gây tiêu chảy được sử dụng nước và các chế phẩm khác nhau So sánh tỷ lệ nước trong phân nát của các nhóm chuột không thấy có sự khác biệt đáng kể. Mức nước trong phân nát ở các nhóm dao động quanh khoảng 40%. Số lượng phân nát của các nhóm chuột khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các nhóm tiêu chảy sử dụng nước và các chế phẩm khác nhau Tuy nhiên, cũng có thể nhận thấy lượng nước trong nhóm 3 (uống chế phẩm Phillip) có xu hướng ít hơn nhóm 2 và các nhóm còn lại. 3. Trọng lƣợng ruột. 66 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2013 Bảng 3: Trọng lượng ruột non, ruột già có chứa phân của các nhóm chuột nghiên cứu. CÁC CHỈ SỐ NHÓM (n = 8) TRỌNG TRỌNG LƯỢNG RUỘT LƯỢNG RUỘT NON (g,  ± SD) GIÀ (g,  ± SD) Bảng 5: Thể tích ruột non, ruột già của các nhóm chuột nghiên cứu. THỂ TÍCH RUỘT NON (mm3,  ± SD) THỂ TÍCH RUỘT GIÀ (mm3,  ± SD) Nhóm 1 (uống nước) 188 ± 7 97 ± 14 CÁC CHỈ SỐ NHÓM (n = 8) Nhóm 1 (uống nước) 1,97 ± 0,26 1,03 ± 0,21 Nhóm 2 (uống P & P) 164 ± 12 93 ± 11 Nhóm 2 (uống P & P) 1,79 ± 0,25 0,9 ± 0,21 Nhóm 3 (uống Phillip) 176 ± 33 116 ± 46 Nhóm 3 (uống Phillip) 1,53 ± 0,24 1,08 ± 0,22 Nhóm 4 (uống loperamid) 175 ± 0,51 80 ± 42 Nhóm 4 (uống loperamid) 1,82 ± 0,56 0,85 ± 0,27 p (One way ANOVA) p2,3,4 > 0,05 p (One way ANOVA) p1,2,3,4 > 0,05 p1,2,3,4 > 0,05 Trọng lượng ruột non ở các nhóm chuột tuy có khác biệt nhưng không có ý nghĩa thống kê Ruột non ở nhóm uống chế phẩm Phillip và P & P có xu hướng thấp hơn các nhóm còn lại. Ruột già cũng có khối lượng gần tương đương nhau giữa các nhóm chuột, nhưng nhóm uống chế phẩm loperamid có xu hướng thấp hơn các nhóm còn lại. Bảng 4: Trọng lượng ruột non, ruột già không chứa phân của các nhóm chuột nghiên cứu. TRỌNG TRỌNG LƯỢNG CÁC CHỈ SỐ LƯỢNG RUỘT RUỘT GIÀ NON (g,  ± SD) NHÓM (n = 8) (g,  ± SD) Nhóm 1 (uống nước) 1,66 ± 0,14 0,61 ± 0,1 Nhóm 2 (uống P & P) 1,49 ± 0,29 0,61 ± 0,22 Nhóm 3 (uống Phillip) 1,27 ± 0,25 0,68 ± 0,15 Nhóm 4 (uống loperamid) 1,43 ± 0,35 0,5 ± 0,11 p (One way ANOVA) p1,2,3,4 > 0,05 p1,2,3,4 > 0,05 Sau khi loại bỏ phân ra khỏi lòng ruột, không có sự khác biệt đáng kể nào về trọng lượng của ruột non và ruột già giữa các nhóm chuột. 4. Thể tích ruột. p1,2 < 0,05 p1,2,3,4 > 0,05 p1,3,4 > 0,05 So sánh thể tích ruột non ở các nhóm chuột, có thể nhận thấy chuột uống chế phẩm P & P có thể tích nhỏ nhất và nhỏ hơn đáng kể so với nhóm uống nước (p < 0,05). So sánh với hai nhóm còn lại, không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về thể tích ruột non. Thể tích ruột già của các nhóm chuột không có sự khác biệt đáng kể giữa các nhóm BÀN LUẬN 1. Tạo mô hình tiêu chảy mới. Hiện tại, các mô hình tiêu chảy đã được gây dựng trên thế giới bằng nhiều phương pháp khác nhau Phương pháp gây tiêu chảy bằng stress tạo ra bằng áp lực tâm lý tới động vật như dùng hộp điện kích thích, giữ chuột trong lồng chật và ngâm trong nước lạnh (hội chứng ruột kích thích) Phương pháp này tiếp cận với giả thuyết về các stress tâm lý, căng thẳng thần kinh gây tiêu chảy (Peng và CS, 2005 [9]) Tại Việt Nam, mô hình này cũng đã được gây dựng thành công và phát hiện có thay đổi đáng kể về nồng độ serotonin trong máu động vật thực nghiệm Đồng thời, mô hình này cũng gây 67 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 5-2013 biến đổi hành vi của động vật (Nguyễn Minh Hà và CS, 2011) Chất xơ có trong synbiotic không được cơ thể hấp thụ, nhưng là nguồn cơ chất cho Trên thế giới, còn có nhiều phương pháp khác gây mô hình tiêu chảy Các nhà khoa học sử dụng một số loài VK có độc tố mạnh đưa vào đường tiêu hóa của động vật gây tiêu chảy (Kamgang và CS, 2005) Đây là nhóm mô hình phức tạp, đòi hỏi quy trình nuôi cấy VK và bảo đảm an toàn sinh học nghiêm ngặt Đơn giản hơn, khi đưa các chất có tính dầu vào đường ruột cũng có thể gây mô hình tiêu chảy trên động vật thực nghiệm (Otimenyin và CS, 2008 [6]) hệ VK có lợi ở đại trực tràng nên được gọi Tuy nhiên, để thử nghiệm và chứng minh tính ưu việt của sản phẩm synbiotic, cần thiết kế và xây dựng mô hình tiêu chảy phù hợp. Sản phẩm synbiotic là sự kết hợp của bào tử VK và chất xơ, do đó, mô hình lý tưởng cần có được là có quần thể VK thay đổi và có tiêu chảy. Do vậy, chúng tôi cho chuột uống kháng sinh đường ruột kéo dài 7 ngày, sau đó, cho chuột uống các chế phẩm. Cuối cùng, sử dụng dầu castor để gây tiêu chảy Mô hình đã thành công với việc tạo ra 100% chuột có phân nát ngay trong giờ đầu sau uống dầu castor. Bên cạnh đó, synbiotic còn bổ sung một 2. Sử dụng sản phẩm synbiotic có tác dụng giảm tiêu chảy. Thành tố quan trọng của chế phẩm synbiotic (P & P) trong thử nghiệm này là chất xơ có nguồn gốc từ cám gạo. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sử dụng sản phẩm làm giảm rõ rệt lượng phân nát trên mô hình động vật tiêu chảy. Kết quả thử nghiệm còn cho thấy thể tích ruột non ở nhóm sử dụng synbiotic P&P nhỏ hơn đáng kể so với nhóm chỉ sử dụng nước. là prebiotic Đối với hệ tiêu hóa, nhiều nghiên cứu đã chứng minh các chất prebiotic có khả năng ức chế sự xâm chiếm của tác nhân gây bệnh khác, chống lại bệnh ác tính và m¹n tính của đường ruột, chống ung thư ruột, tăng cường hấp thu canxi và chất khoáng, loại bỏ các chất có chứa nitơ, tăng cường đáp ứng miễn dịch (Collins và CS, 1999; Hammerman và CS, 2006 [2, 3]). lượng VK ái khí cho hệ tiêu hóa, giúp quá trình tiêu hóa được thuận lợi, điều hòa rối loạn trong môi trường ruột. Prebiotic cho phép gắn kết VK vào thành ruột tốt hơn và tốc độ phát triển của VK khỏe mạnh tăng lên sẽ làm giảm số lượng quần thể VK có hại Không có thức ăn prebiotic, VK trong đường ruột không thể chịu đựng tốt điều kiện oxy, pH thấp, nhiệt độ trong hệ tiêu hóa Khi được cung cấp nguồn prebiotic, VK prebiotic không phải cạnh tranh với các VK khác về nguồn cơ chất đặc hiệu vốn không có nhiều trong ruột. KẾT LUẬN Đã xây dựng được mô hình tiêu chảy trên chuột nhắt sử dụng kháng sinh đường tiêu hóa kéo dài kết hợp uống dầu castor. Sử dụng sản phẩm synbiotic có tác dụng giảm tiêu chảy thông qua việc giảm số lượng phân nát, giảm thể tích ruột non trên chuột thực nghiệm bị tiêu chảy. 68