Đánh giá thực trạng nguồn nước ngầm trên địa bàn quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng

Nguyễn Lan Phương, Mai Thị Thùy Dương<br /> <br /> 56<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG NGUỒN NƯỚC NGẦM TRÊN ĐỊA BÀN<br /> QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG<br /> ASSESSING THE STATUS OF GROUNDWATER SOURCE IN THANH KHE DISTRICT,<br /> DA NANG CITY<br /> Nguyễn Lan Phương, Mai Thị Thùy Dương<br /> Trường Đại học Bách khoa - Đại học Đà Nẵng; nlphuong@dut.udn.vn, mttduong@dut.udn.vn<br /> Tóm tắt - Hiện nay, bên cạnh nguồn nước thủy cục, vẫn có rất<br /> nhiều hộ gia đình sử dụng nguồn nước ngầm cho các mục đích<br /> khác nhau như sinh hoạt, ăn uống và tưới cây xanh… dẫn đến việc<br /> khai thác nguồn nước ngầm quá mức cho phép. Việc sử dụng<br /> nước ngầm trực tiếp không qua xử lý khiến người sử dụng phải<br /> đối mặt với nhiều nguy cơ mắc bệnh. Bài báo đã đưa ra kết quả<br /> khảo sát trên địa bàn quận Thanh Khê: (1) Số lượng hộ gia đình<br /> sử dụng nước ngầm: 2.939/36.875 hộ, chiếm tỷ lệ 7,97%; (2) Mục<br /> đích sử dụng nước ngầm: 47,5% số hộ sử dụng với mục đích ăn<br /> uống và sinh hoạt và 52,5% số hộ dùng cho tưới cây xanh; (3) Chất<br /> lượng các mẫu nước dùng cho mục đích tưới cây xanh đều đảm<br /> bảo tiêu chuẩn. Chất lượng nước cho mục đích sinh hoạt và ăn<br /> uống có các thông số như độ đục, độ cứng, COD, NO2-, Fe, Mn<br /> của một số mẫu còn vượt quy chuẩn hiện hành [1].<br /> <br /> Abstract - Currently, beside the tap water, there are still numbers<br /> of households using underground water for various purposes such<br /> as living, cooking, watering plants and so on, which leads to<br /> overexploitation of underground water. Using untreated<br /> groundwater bring many risks to the comsumers. The research<br /> presents some survey results in Thanh Khe district as follows (1)<br /> the number of households using groundwater is 2,939/36,875<br /> households, accounting for 7.97%; (2) rate of using groundwater<br /> includes 47.5% of households using it for drinking and domestic<br /> purposes, and 52.5% of households using it for watering plants; (3)<br /> water quality for watering plants ensures the standard level of<br /> quality. Some samples of the water for living and cooking purposes<br /> have some parameters such as turbidity, hardness, COD, NO2-, Fe,<br /> Mn exceeding current standards [1].<br /> <br /> Từ khóa - nước ngầm; Thanh Khê; chất lượng nguồn nước; hộ<br /> gia đình; tiêu chuẩn.<br /> <br /> Key words - groundwater; Thanh Khe; water quality; household;<br /> standard.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Trong những năm qua, nhu cầu dùng nước trên địa bàn<br /> thành phố (TP) Đà Nẵng cho sinh hoạt, sản xuất nông<br /> nghiệp, công nghiệp và dịch vụ không ngừng gia tăng, dẫn<br /> đến việc khai thác các nguồn nước mặt, nước ngầm để sử<br /> dụng ngày càng nhiều.<br /> Theo số liệu của Sở Tài nguyên và Môi trường TP Đà<br /> Nẵng, tổng trữ lượng tiềm năng tài nguyên nước ngầm trên<br /> địa bàn TP là 231.059 m3/ngày đêm. Theo dự báo thì nhu<br /> cầu dùng nước cho các ngành trên địa bàn TP là rất lớn. Cụ<br /> thể, đến năm 2020, lượng nước yêu cầu cho sản xuất nông<br /> nghiệp là 90 triệu m3/năm; cho sinh hoạt là 110 triệu<br /> m3/năm; cho công nghiệp là 26 triệu m3/năm [2].<br /> Mặc dù nước thủy cục đã đến với người dân nhưng<br /> nhiều hộ gia đình vẫn còn thói quen sử dụng nguồn nước<br /> ngầm với suy nghĩ đơn giản nước nào cũng là nước, và hơn<br /> nữa là nước tự khoan không phải trả tiền mà chưa nghĩ đến<br /> những nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng nguồn nước ngầm chưa<br /> qua xử lý, người sử dụng phải đối mặt với nhiều nguy cơ<br /> mắc bệnh. Các chất độc tồn tại trong nước ngầm ở mức độ<br /> nhẹ gây dị ứng da, nhiễm trùng đường ruột, gây bệnh tiêu<br /> chảy, nếu tích tụ lâu ngày có thể gây ung thư và thậm chí<br /> có thể dẫn đến tử vong.<br /> Trên địa bàn TP Đà Nẵng có 52 công trình khai thác nước<br /> ngầm được Ủy ban nhân dân TP cấp phép thăm dò, khai thác,<br /> sử dụng với tổng lưu lượng tối đa là 14.091 m3/ngày đêm,<br /> tương đương với 6,1% trữ lượng tiềm năng nước ngầm được<br /> đánh giá. Ngoài ra, còn có nhiều công trình khai thác nước<br /> ngầm với quy mô nhỏ phục vụ ăn uống, du lịch, sản xuất,<br /> tưới cây xanh đang được khai thác sử dụng không phải đăng<br /> ký đã dẫn đến tình trạng khai thác quá mức cho phép. Trong<br /> khi đó, nguồn bổ sung bị suy giảm do biến đổi khí hậu, nước<br /> <br /> biển dâng khiến cho tầng nước bị cạn kiệt, gia tăng khả năng<br /> nhiễm mặn, ô nhiễm nước ngầm, sụt lún công trình [2].<br /> Hiện nay, tại quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng vẫn chưa<br /> có thống kê cụ thể số lượng, quy mô, mục đích sử dụng<br /> cũng như chưa có sự kiểm định về chất lượng nguồn nước<br /> ngầm. Vì vậy, việc khảo sát, điều tra hiện trạng sử dụng<br /> nước ngầm trên địa bàn quận Thanh Khê để đưa ra các<br /> khuyến cáo, bổ sung thêm các số liệu, góp phần quản lý<br /> khai thác và sử dụng nước ngầm một cách bền vững là hết<br /> sức cấp thiết và phù hợp với kế hoạch điều tra tình hình<br /> khai thác, sử dụng nước ngầm trên địa bàn TP của Ủy ban<br /> nhân dân TP Đà Nẵng [3].<br /> 2. Đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu<br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Nguồn nước ngầm tại các hộ gia đình trên địa bàn quận<br /> Thanh Khê, TP Đà Nẵng.<br /> 2.2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.2.1. Khảo sát, điều tra hiện trạng sử dụng nước ngầm<br /> Thu thập số liệu, thống kê số lượng hộ gia đình sử dụng<br /> nước ngầm trên địa bàn quận Thanh Khê.<br /> Lập phiếu tiến hành điều tra khảo sát trên 160 hộ gia<br /> đình có sử dụng nguồn nước ngầm về các thông tin liên<br /> quan đến công trình khai thác nước ngầm (loại giếng; mục<br /> đích sử dụng nước; việc sử dụng bơm…).<br /> 2.2.2. Phân tích, đánh giá chất lượng nguồn nước ngầm<br /> Tiến hành lấy 24 mẫu nước ngầm (14 mẫu cho mục đích<br /> ăn uống và sinh hoạt, 10 mẫu cho mục đích tưới cây xanh),<br /> lấy trực tiếp tại nguồn để phân tích các thông số pH, độ<br /> đục, độ cứng, COD, Cl-, NO2-, Fe, Mn… Đánh giá chất<br /> lượng nước cho các nhu cầu sử dụng nước.<br /> <br /> ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, SỐ 5(126).2018, Quyển 2<br /> <br /> 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận<br /> 3.1. Hiện trạng sử dụng nước ngầm trên địa bàn quận<br /> Thanh Khê, TP Đà Nẵng<br /> 3.1.1. Tỷ lệ sử dụng nước ngầm<br /> Thu thập, thống kê số liệu từ 36.875 hộ gia đình sinh sống<br /> trên địa bàn quận Thanh Khê có kết quả là 2.939 hộ gia đình<br /> có sử dụng nước ngầm cho mục đích sinh hoạt và tưới cây<br /> xanh, chiếm tỷ lệ 7,97% hộ gia đình trên toàn quận.<br /> 3.1.2. Hình thức và mục đích sử dụng nước ngầm<br /> Kết quả thu được từ việc tiến hành điều tra, khảo sát<br /> trực tiếp bằng phỏng vấn 160 hộ gia đình có khai thác sử<br /> dụng nước ngầm.<br /> a. Hình thức sử dụng nước ngầm<br /> Phần lớn các hộ gia đình trên địa bàn sử dụng nước<br /> giếng khoan, qua khảo sát cho thấy có 122/160 (76,25%)<br /> hộ sử dụng nước giếng khoan với độ sâu khoan giếng<br /> khoảng từ 20 - 30 m và 38/160 hộ sử dụng giếng đào. Việc<br /> đào hoặc khoan giếng hoàn toàn tự phát.<br /> <br /> Nước ngầm được sử dụng sau khai thác là trực tiếp và<br /> không qua bất kỳ quá trình xử lý nào. Trong khai thác và sử<br /> dụng nước ngầm có 129/160 (80,63%) hộ gia đình có sử dụng<br /> bơm. Việc sử dụng bơm phổ biến thuận lợi cho quá trình khai<br /> thác nhưng gia tăng chi phí tiêu thụ điện năng.<br /> <br /> Ăn uống và<br /> sinh hoạt<br /> <br /> 47,50%<br /> 52,50%<br /> <br /> Tưới cây xanh<br /> <br /> Hình 2. Biểu đồ về mục đích sử dụng nước ngầm<br /> <br /> 3.2. Đánh giá chất lượng nước ngầm<br /> 3.2.1. Đánh giá chất lượng nước ngầm phục vụ cho nhu<br /> cầu ăn uống và sinh hoạt<br /> a. Độ đục<br /> 30<br /> 24<br /> <br /> 25<br /> <br /> (NTU)<br /> <br /> 2.3. Phương pháp nghiên cứu<br /> Phương pháp thu thập số liệu:<br /> Thu thập các tài liệu về các hộ sử dụng nước ngầm quận<br /> Thanh Khê từ các cơ quan chức năng của quận Thanh Khê<br /> và TP Đà Nẵng.<br /> Thu thập tài liệu, số liệu bằng phiếu câu hỏi và phỏng<br /> vấn trực tiếp người dân có sử dụng nước ngầm trên địa bàn<br /> quận Thanh Khê.<br /> Phương pháp thống kê: Được sử dụng trong việc xử lý<br /> số liệu thu thập từ việc điều tra, khảo sát.<br /> Phương pháp khảo sát, lấy mẫu và phân tích mẫu: Sử<br /> dụng phương pháp thủ công trong quá trình lấy mẫu, chọn<br /> địa điểm lấy mẫu, mẫu lấy phải mang tính đại diện trong<br /> phạm vi nghiên cứu. Các phương pháp phân tích, xác định<br /> các chất ô nhiễm tuân thủ theo Quy chuẩn Việt Nam.<br /> Phương pháp đánh giá: So sánh các số liệu giữa tiêu<br /> chuẩn, quy chuẩn với số liệu thu thập được để đánh giá.<br /> <br /> 57<br /> <br /> 20<br /> 14<br /> <br /> 15<br /> 10<br /> 5<br /> 0<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3<br /> 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2<br /> <br /> QCVN 02:2009<br /> <br /> Hình 3. Giá trị độ đục tại các giếng phục vụ cho<br /> nhu cầu sinh hoạt và ăn uống<br /> <br /> Kết quả khảo sát cho thấy, có 12/14 mẫu nước ngầm<br /> được khảo sát có độ đục dao động từ 1 - 4 NTU, nhỏ hơn<br /> độ đục của nguồn cung cấp nước sinh hoạt theo QCVN<br /> 02:2009 (≤ 5 mg/l) [1].<br /> Có 2 mẫu nước (mẫu số 6 và 13) vượt quy chuẩn từ 2,8<br /> - 4,8 lần. Nguồn nước có độ đục cao gây ảnh hưởng đến<br /> cấp nước, gây khó chịu cho người sử dụng, gây khó khăn<br /> cho quá trình lọc nước và khử trùng.<br /> Nếu so sánh với chất lượng nước thủy cục của TP Đà<br /> Nẵng đạt các chỉ tiêu chất lượng nước theo QCVN 01:2009<br /> thì 12/14 mẫu nước phân tích có độ đục lớn hơn 2,0 mg/l,<br /> vượt quá quy chuẩn [4].<br /> b. pH<br /> Giá trị pH của các mẫu nước ngầm được phân tích thể<br /> hiện ở Hình 4.<br /> 10<br /> <br /> Hình 1. Hình ảnh giếng khoan và giếng đào<br /> <br /> b. Mục đích sử dụng nước<br /> Kết quả khảo sát, mục đích sử dụng nước ngầm được<br /> thể hiện ở Hình 2. Kết quả cho thấy có 76/160 (47,50%) hộ<br /> dùng cho ăn uống và sinh hoạt, và 84/160 (52,5%) hộ dùng<br /> cho tưới cây xanh. Phần lớn các hộ gia đình vừa kết hợp sử<br /> dụng nước thủy cục và nước giếng ngầm do thói quen và<br /> để giảm chi phí sử dụng nước thủy cục.<br /> <br /> pH<br /> <br /> 8<br /> <br /> 6,4 6,1 6,5 6,9<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6,9<br /> 6,8 6,7<br /> 6,2 6,7 6,6<br /> 6,1<br /> <br /> 6<br /> 4<br /> 2<br /> 0<br /> <br /> QCVN 02:2009<br /> <br /> Hình 4. Giá trị pH tại các giếng phục vụ cho<br /> nhu cầu sinh hoạt và ăn uống<br /> <br /> 7<br /> <br /> 6,5<br /> <br /> Nguyễn Lan Phương, Mai Thị Thùy Dương<br /> <br /> 58<br /> <br /> 14 mẫu nước ngầm được khảo sát phục vụ cho nhu cầu<br /> sinh hoạt có pH dao động từ 6,0 - 7,0, phù hợp với QCVN<br /> 02:2009/BYT (từ 6,0 - 8,5) [1].<br /> c. Độ cứng<br /> 400<br /> <br /> (mg/l)<br /> <br /> 300<br /> 200<br /> <br /> 250 230<br /> <br /> 230<br /> 180 185 170<br /> <br /> 140<br /> <br /> 230<br /> 185 190<br /> <br /> 185<br /> <br /> So sánh với QCVN 01:2009 [4] có 8/14 mẫu có chỉ số<br /> pecmanganat vượt quá 2,0 mg/l, vượt quá quy chuẩn từ<br /> 1,1 - 7,4 lần. Chỉ số pecmanganat trong nước cao là dấu<br /> hiệu nước đã bị ô nhiễm các chất hữu cơ.<br /> f. Hàm lượng sắt<br /> Giá trị hàm lượng sắt của các mẫu nước ngầm được<br /> phân tích thể hiện ở Hình 8.<br /> 0,8<br /> <br /> 115<br /> 50<br /> <br /> 0,62<br /> 0,6<br /> <br /> (mg/l)<br /> <br /> 100<br /> <br /> 65<br /> <br /> 0<br /> <br /> 400<br /> <br /> (mg/l)<br /> <br /> 300<br /> 165<br /> 86<br /> <br /> 62<br /> <br /> 82<br /> <br /> 105 89<br /> <br /> 95<br /> <br /> 85<br /> <br /> 50<br /> <br /> 45<br /> <br /> 53<br /> <br /> 107<br /> 67<br /> <br /> 0<br /> <br /> QCVN 02:2009<br /> <br /> Hình 6. Giá trị hàm lượng clorua tại các giếng phục vụ cho<br /> nhu cầu sinh hoạt và ăn uống<br /> <br /> 0,44<br /> <br /> 0,45<br /> <br /> 0,36<br /> 0,27<br /> <br /> 20<br /> 14,4<br /> <br /> 15<br /> <br /> Hình 8. Hàm lượng sắt tại các giếng phục vụ cho<br /> nhu cầu sinh hoạt và ăn uống<br /> <br /> Nhìn vào Hình 8 có 13/14 mẫu có hàm lượng clorua<br /> nhỏ hơn QCVN 02-2009. Riêng mẫu số 13 vượt 1,22 lần<br /> cho phép.<br /> Nếu so sánh với QCVN 01:2009 thì 13/14 mẫu có hàm<br /> lượng sắt lớn hơn 0,3 mg/l. Hàm lượng sắt trong nước cao<br /> làm cho nước có màu vàng, vị tanh, làm cho quần áo bị ố<br /> vàng. Nước bị nhiễm sắt sẽ làm cho thực phẩm bị biến chất,<br /> thay đổi màu sắc, mùi vị; làm giảm việc tiêu hóa và hấp thu<br /> thực phẩm, gây khó tiêu. Nước nhiễm sắt dùng để pha trà<br /> sẽ làm mất hương vị của trà… [5].<br /> g. Mangan<br /> Kết quả khảo sát hàm lượng mangan trong nguồn nước<br /> ngầm được thể hiện ở Hình 9.<br /> 6,0<br /> <br /> 5,13<br /> <br /> 4,0<br /> 2,0<br /> <br /> 0,32<br /> 0,27<br /> <br /> 0,47<br /> 0,13<br /> 0,13<br /> <br /> 0,10<br /> <br /> 0,24<br /> 0,22<br /> 0,28<br /> 0,16<br /> 0,28<br /> 0,16<br /> 0,16<br /> <br /> 0,0<br /> <br /> SH1<br /> SH2<br /> SH3<br /> SH4<br /> SH5<br /> SH6<br /> SH7<br /> SH8<br /> SH9<br /> SH10<br /> SH11<br /> SH12<br /> SH13<br /> SH14<br /> <br /> Tất cả 14/14 mẫu nước ngầm sử dụng cho mục đích ăn<br /> uống và sinh hoạt được khảo sát có clorua dao động từ<br /> 30 - 170 mg/l, đều phù hợp với quy chuẩn hiện hành<br /> (≤ 300 mg/l) [1].<br /> e. Chỉ số pecmanganat (COD)<br /> <br /> (mg/l)<br /> <br /> 0,44<br /> 0,4<br /> <br /> QCVN 02:2009<br /> <br /> (mg/l)<br /> <br /> 14/14 mẫu nước ngầm sử dụng cho mục đích ăn uống<br /> và sinh hoạt được khảo sát có độ cứng dao động từ 50 - 250<br /> mg/l, phù hợp với QCVN 02:2009/BYT (≤ 350 mg/l) [1]<br /> và QCVN 01:2009 (≤ 300 mg/l) [4].<br /> d. Clorua<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0,4<br /> 0,32<br /> <br /> 0<br /> <br /> Hình 5. Giá trị độ cứng tại các giếng phục vụ cho<br /> nhu cầu sinh hoạt và ăn uống<br /> <br /> 95<br /> <br /> 0,43<br /> 0,38<br /> <br /> 0,2<br /> <br /> QCVN 02:2009<br /> <br /> 200<br /> <br /> 0,45<br /> <br /> 0,4 0,34<br /> <br /> 0,49<br /> <br /> QCVN 02:2009<br /> 10<br /> 5,6<br /> <br /> 4,8<br /> <br /> 4,96<br /> <br /> 5<br /> 1,76<br /> <br /> 2,56<br /> <br /> 2,72<br /> 1,76 2,08<br /> <br /> 2,72<br /> 1,76 1,44 0,8<br /> <br /> 2,4<br /> <br /> 0<br /> <br /> QCVN 02:2009<br /> <br /> Hình 7. Chỉ số pecmanganat (COD) tại các giếng phục vụ cho<br /> nhu cầu sinh hoạt và ăn uống<br /> <br /> Kết quả phân tích có 10/14 mẫu nước ngầm sử dụng<br /> cho mục đích ăn uống và sinh hoạt được khảo sát có hàm<br /> lượng COD dao động từ 0,4 - 2,4 mg/l, nhỏ hơn 4 mg/l, phù<br /> hợp với QCVN [1].<br /> Các mẫu số 2, 3, 11, 12 (4/14 mẫu) có hàm lượng COD<br /> vượt QCVN cho phép [1]. Đặc biệt, mẫu số 11 vượt 3,6 lần<br /> cho phép [1].<br /> <br /> Hình 9. Giá trị hàm lượng mangan tại các giếng phục vụ cho<br /> nhu cầu sinh hoạt và ăn uống<br /> <br /> Có 13/14 mẫu có hàm lượng mangan từ 0,1 - 0,5 mg/l,<br /> đảm bảo QCVN 02:2009 (≤0,5 mg/l). Riêng mẫu số 6 vượt<br /> 10,2 lần cho phép, và có 3/14 mẫu có hàm lượng mangan<br /> cao hơn 0,3 mg/l, vượt quá so với [4].<br /> Nguồn nước nhiễm mangan có màu đục, mùi tanh khó<br /> chịu, tạo nên lớp cặn màu đen bám vào đáy và thành của dụng<br /> cụ chứa nước, nếu sử dụng lâu dài sẽ ảnh hưởng đến thần kinh,<br /> phổi, thận, tim mạch. Việc sử dụng nước có nồng độ mangan<br /> từ 1 - 5 mg/l trong thời gian dài sẽ gây giảm khả năng ngôn<br /> ngữ, giảm trí nhớ, giảm khả năng vận động … [5].<br /> h. Nitrit<br /> Hình 10, 13/14 mẫu có hàm lượng nitrit từ 0,04 -<br /> <br /> ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, SỐ 5(126).2018, Quyển 2<br /> <br /> 5<br /> 4<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> 0<br /> <br /> 2,16<br /> 1,31<br /> <br /> 1,18<br /> <br /> 0,42<br /> 0,22<br /> 0,04<br /> <br /> 0,95<br /> 0,2<br /> <br /> 0,04<br /> <br /> 0,46<br /> 0,29<br /> 0,03<br /> <br /> 0<br /> <br /> Hình 10. Hàm lượng nitrit trong các mẫu khảo sát<br /> <br /> Nitrit là chất có tính độc hại đối với con người, bởi nó<br /> có thể chuyển hóa thành các dạng sản phẩm gây ung thư<br /> cho con người. Nitrit kết hợp với các axit amin trong thực<br /> phẩm mà con người ăn uống hằng ngày hình thành hợp chất<br /> nitrosamine là hợp chất tiền ung thư. Hàm lượng hợp chất<br /> này tích tụ dần trong gan có thể gây nhiễm độc gan, ung<br /> thư gan hoặc dạ dày. Tiếp xúc lâu dài với nitrit gây mắc<br /> bệnh da xanh, khó thở, ảnh hưởng đến hô hấp… gây nguy<br /> hiểm đối với tính mạng, nhất là trẻ em [7].<br /> i. Coliform tổng số<br /> Kết quả phân tích Coliform tổng số được thể hiện ở<br /> Hình 11 cho thấy 9/14 mẫu có sự xuất hiện của chỉ số<br /> Coliform tổng số không đảm bảo chỉ tiêu vi sinh đối với<br /> nguồn nước sử dụng cho ăn uống và sinh hoạt [4].<br /> 13<br /> 10<br /> 8<br /> <br /> 10<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> SH11<br /> <br /> 3<br /> <br /> 8<br /> <br /> 5<br /> <br /> SH10<br /> <br /> 5<br /> <br /> 4<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> SH14<br /> <br /> SH13<br /> <br /> SH12<br /> <br /> SH9<br /> <br /> SH8<br /> <br /> SH7<br /> <br /> SH6<br /> <br /> SH5<br /> <br /> SH4<br /> <br /> SH3<br /> <br /> SH2<br /> <br /> SH1<br /> <br /> 0<br /> <br /> Hình 11. Giá trị Coliform tổng số trong các mẫu nước giếng<br /> dùng cho sinh hoạt<br /> <br /> 3.2.2. Đánh giá chất lượng nước cho nhu cầu tưới cây xanh<br /> So với tiêu chuẩn cấp nước phục vụ tưới cây xanh [8]<br /> thì chất lượng nước ngầm trong khu vực đều đảm bảo. Các<br /> chỉ tiêu pH, clorua tại các giếng lấy mẫu phân tích đều nằm<br /> trong giới hạn cho phép.<br /> 10<br /> <br /> pH<br /> <br /> 8<br /> <br /> 6,4<br /> <br /> 6,5<br /> <br /> 6,9<br /> <br /> 6,1<br /> <br /> T1<br /> <br /> T2<br /> <br /> T3<br /> <br /> T4<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6,2<br /> <br /> T5<br /> <br /> T6<br /> <br /> 400<br /> 300<br /> 200<br /> 100<br /> <br /> 112<br /> <br /> 159,75 142<br /> 53,2<br /> <br /> 105,6<br /> <br /> 53,25 71<br /> <br /> 7,1<br /> <br /> 71<br /> <br /> 35,5<br /> <br /> 0<br /> <br /> TCVN 33-2006<br /> <br /> 15<br /> <br /> cho phép theo tiêu chuẩn nước dùng cho tưới cây xanh [8].<br /> <br /> (mg/l)<br /> <br /> 3,84<br /> <br /> SH1<br /> SH2<br /> SH3<br /> SH4<br /> SH5<br /> SH6<br /> SH7<br /> SH8<br /> SH9<br /> SH10<br /> SH11<br /> SH12<br /> SH13<br /> SH14<br /> <br /> (mg/l)<br /> <br /> 2,2 mg/l, ≤ 3,0 mg/l đảm bảo các quy chuẩn hiện hành<br /> [6, 4]. Riêng mẫu số 9 vượt 1,3 lần cho phép.<br /> <br /> 59<br /> <br /> 6,7<br /> <br /> 6,6<br /> <br /> 6,9<br /> <br /> T7<br /> <br /> T8<br /> <br /> T9 T10<br /> <br /> 6,1<br /> <br /> 6<br /> 4<br /> 2<br /> 0<br /> QCVN39:2011<br /> Hình 12. Giá trị pH tại các giếng phục vụ tưới cây<br /> <br /> Hình 12, 10/10 mẫu nước ngầm được sử dụng để tưới<br /> cây xanh có pH dao động từ 6,0 - 7,0, nằm trong khoảng pH<br /> <br /> T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10<br /> QCVN39:2011<br /> Hình 13. Giá trị clorua tại các giếng phục vụ cho tưới cây<br /> <br /> Hình 13, 10/10 mẫu nước ngầm được dùng để tưới cây<br /> xanh có hàm lượng clorua dao động từ 30 - 153 mg/l và<br /> nằm trong khoảng giới hạn cho phép (≤ 350 mg/l).<br /> 3.3. Giải pháp sử dụng nước hợp lý<br /> Mạng lưới cấp nước của Đà Nẵng đã bao phủ hầu hết<br /> các địa bàn dân cư của quận Thanh Khê với chất lượng<br /> nước sạch đảm bảo QCVN 01:2009. Tuy nhiên, song song<br /> với việc sử dụng nước của Công ty cấp nước Đà Nẵng, tại<br /> quận Thanh Khê vẫn còn 7,97% hộ gia đình trên toàn quận<br /> sử dụng nước ngầm cho mục đích ăn uống, sinh hoạt và<br /> tưới cây xanh. Việc sử dụng nước giếng ngầm chủ yếu là<br /> do thói quen và được dùng với mục đích giảm chi phí sử<br /> dụng nước thủy cục mà chưa tính đến các chi phí điện cho<br /> việc bơm nước.<br /> Tuy nhiên, qua khảo sát đánh giá cho thấy chất lượng<br /> 10 mẫu nước tưới cây xanh được phân tích đảm bảo các<br /> yêu cầu của QCVN39:2011/BTNMT. Chất lượng của 14<br /> mẫu nước ngầm được sử dụng cho mục đích sinh hoạt và<br /> ăn uống vẫn còn một số mẫu có các thông số như độ đục,<br /> hàm lượng pecmanganat, sắt, mangan, nitrit vượt quá tiêu<br /> chuẩn cho phép. Việc sử dụng nguồn nước không đạt yêu<br /> cầu lâu dài sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người sử dụng.<br /> Ngoài ra, việc khai thác nước ngầm trong các hộ gia<br /> đình đã góp phần làm tăng điện năng sử dụng.<br /> Vì vậy cần giải thích, tuyên truyền cho người dân biết<br /> được các tác hại của việc sử dụng nước không đảm bảo vệ<br /> sinh và việc khai thác nước ngầm không hợp lý dẫn đến<br /> suy giảm trữ lượng, chất lượng nguồn nước. Đối với các<br /> đối tượng có nguồn cung cấp nước từ nhà máy sản xuất<br /> nước sạch, khuyến cáo người dân sử dụng hoàn toàn nước<br /> thủy cục của công ty cấp nước cung cấp để đảm bảo sức<br /> khỏe. Chỉ sử dụng nguồn nước ngầm trong trường hợp<br /> thiếu nước sạch.<br /> Để hạn chế khai thác và sử dụng nước ngầm, thành phố<br /> Đà Nẵng cần đầu tư hệ thống mạng lưới cung cấp nước<br /> thủy cục đảm bảo các yêu cầu về lưu lượng, chất lượng, ổn<br /> định và liên tục cho nhu cầu hiện tại và tương lai của các<br /> tổ chức, cá nhân trên địa bàn TP sử dụng.<br /> 4. Kết luận<br /> Số lượng hộ gia đình sử dụng nước ngầm trên địa bàn<br /> quận Thanh Khê: 2939/36875 hộ, chiếm tỷ lệ 7,97%.<br /> Mục đích sử dụng nước ngầm: 47,5% số hộ sử dụng với<br /> mục đích ăn uống và sinh hoạt và 52,5% số hộ dùng cho<br /> tưới cây xanh.<br /> <br /> Nguyễn Lan Phương, Mai Thị Thùy Dương<br /> <br /> 60<br /> <br /> Chất lượng các mẫu nước dùng cho mục đích tưới cây<br /> xanh đều đảm bảo tiêu chuẩn.<br /> Chất lượng nước cho mục đích sinh hoạt và ăn uống có<br /> các thông số như độ đục, độ cứng, COD, NO2-, Fe, Mn của<br /> một số mẫu còn vượt quy chuẩn hiện hành.<br /> Các hộ gia đình không nên sử dụng nước ngầm tự khai<br /> thác ở những nơi có nước sạch của nhà máy nước. Công ty<br /> Cổ phần Cấp nước Đà Nẵng cần đầu tư hệ thống mạng lưới<br /> cung cấp nước thủy cục đảm bảo cấp nước an toàn cho<br /> người dân trên địa bàn TP Đà Nẵng.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1] Bộ Y tế, QCVN 02:2009/BYT, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất<br /> lượng nước sinh hoạt, 2009.<br /> <br /> [2] Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Đà Nẵng, Thực trạng công<br /> tác quản lý tài nguyên nước dưới đất trên địa bàn thành phố Đà<br /> Nẵng, Hội thảo Đề xuất giải pháp khai thác, bảo vệ và sử dụng nước<br /> hợp lý trên địa bàn thành phố, 2017.<br /> [3] Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng, Kế hoạch số 8417/KH-UBND<br /> ngày 21/10/2015 của UBND thành phố Đà Nẵng, 2015.<br /> [4] Bộ Y tế, QCVN 01:2009/BYT, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất<br /> lượng nước sinh hoạt, 2009.<br /> [5] Trung tâm Y tế dự phòng Thành phố Hồ Chí Minh, Tài liệu tập<br /> huấn giám sát chất lượng nước tại các cơ sở cung cấp nước,<br /> 2016.<br /> [6] Bộ Xây dựng, TCVN 33-2006 - Cấp nước – Mạng lưới đường ống<br /> và công trình, 2006.<br /> [7] Lê Huy Bá, Độc học môi trường, NXB Đại học Quốc gia Thành phố<br /> Hồ Chí Minh, 2006.<br /> [8] Bộ Tài nguyên và Môi trường, QCVN39:2011/BTNMT - Quy chuẩn<br /> kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước tưới tiêu, 2011.<br /> <br /> (BBT nhận bài: 24/11/2017, hoàn tất thủ tục phản biện: 06/12/2017)<br /> <br />