Đánh giá tình trạng hạ phospho máu ở bệnh nhân thở máy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG HẠ PHOSPHO MÁU Ở BỆNH NHÂN THỞ MÁY<br /> Bùi Tấn Dũng*, Nguyễn Thị Thanh**, Dương Thị Nhị**, Nguyễn Anh Thư**<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Mục tiêu: Xác định tỷ lệ, các mức độ và các yếu tố ảnh hưởng hạ phospho máu ở các bệnh nhân thở máy tại<br /> phòng hồi sức.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả và phân tích,112 bệnh nhân(BN) thở<br /> máy từ tháng 7/2013 đến 4/2014 tại bệnh viện Thống Nhất TP.HCM ghi nhận: Bệnh lý chính, nguyên nhân thở<br /> máy, thời gian thở máy. Xét nghiệm phostpho máu: trước khi thở máy và các thời điểm thở máy, ngày thứ 01 thở<br /> máy: (To), Ngày thứ 03: (T1) ngày thứ 06: (T2), Ngày thứ 09: (T3).<br /> Các yếu tố ảnh hưởng hạ phospho: Tuổi, giới, thời gian thở máy, thuốc lợi tiểu, chế độ dinh dưỡng, tình<br /> trạng nhiễm trùng, lọc máu liên tục.<br /> Kết quả: Tỷ lệ hạ phospho máu ở các BN thở máy là 73 trường hợp (65,17%) 25 BN hạ phospho máu mức<br /> độ nhẹ (34,25%), 44 BN máu mức độ trung (60,27%), 4 BN máu mức độ nặng (5,48%).<br /> Các yếu tố ảnh hưởng đến hạ phospho máu như: Thời gian thở máy kéo dài (p= 0,035). Nhiễm trùng có<br /> nguy cơ hạ phospho máu (p=0,02). Sử dụng thuốc lợi tiểu trong quá trình điều trị có nguy cơ hạ phospho (p =<br /> 0,006). Bệnh nhân nuôi duỡng tĩnh mạch đơn thuần nguy cơ hạ phospho cao hơn bệnh nhân đuợc nuôi dưỡng<br /> kết hợp (p = 0,005).<br /> Kết luận: Hạ phospho máu chiếm tỉ lệ khá cao trong các bệnh nhân thở máy. Bổ sung xét nghiệm phospho<br /> máu như là một xét nghiệm thường quy. Cần phải bù phospho trong các trường hợp giảm phospho trung bình và<br /> nặng ở những bệnh nhân thở máy ở phòng hồi sức.<br /> Từ khóa: Hạ phospho máu<br /> <br /> ABSTRACT<br /> HYPOPHOSPHATEMIAIN VENTILATED PATIENTS<br /> Bui Tan Dung, Nguyen Thi Thanh, Duong Thi Nhi, Nguyen Anh Thu<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 1 - 2015: 442 - 447<br /> Objective: To determine ratio, level and factors that influencedhypophosphatemia in mechanically ventilated<br /> patients in the recovery room.<br /> Subjects and Methods: a prospective study, described and analyzed, 112 mechanically ventilated patients<br /> from July 2013 to March 2014 at Thong Nhat hospital in Ho Chi Minh City. Recorded: Pathology major causes<br /> of mechanical ventilation, duration of mechanical ventilation. Phospho blood tests: before ventilator and ventilator<br /> time, 01 day of mechanical ventilation (To), Day 03: (T1) Day 06: (T2), Day 09 (T3). Factors affecting<br /> hypophosphatemia: age, gender, duration of mechanical ventilation, diuretics, diet, infections, continuous<br /> hemodialysis.<br /> Results: Prevalence of hypophosphatemia in mechanically ventilated patients was 73 cases (65.17%) 25<br /> patients with mild hypophosphatemia (34.25%), 44 patients with moderate hypophosphatemia (60.27%), 4<br /> patients with severe hypophosphatemia (5.48%). Factors affecting hypophosphatemia such as prolonged duration<br /> of mechanical ventilation (p = 0.035). Lower infection risk of blood phosphorus (p = 0.02). Use of diuretics in the<br /> treatment of lower risk of phosphorus (p = 0.006). Parenteral nutrition had higher risk of hypophosphatemia than<br /> * Khoa GMHS, BVThống Nhất<br /> ** BM GMHS, ĐHYD Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: Bs.CK2. Bùi Tấn Dũng,<br /> ĐT: 0918222751<br /> Email: buitandung2364@yahoo.com<br /> <br /> 442<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> enteral and parenteral nutrition (p = 0.005).<br /> Conclusion: Mechanically ventilated patients have high ratio of hypophosphatemia. Additional testing of<br /> blood phosphorus as a routine laboratory tests. Need to compensate for reduced phosphorus in the case of medium<br /> and heavy phosphorus in mechanically ventilated patients .<br /> Key words: Lower blood phosphorus.<br /> <br /> ĐẶT VẤNĐỀ<br /> Suy hô hấp là bệnh khá phổ biến thường gặp<br /> ở các phòng hồi sức. Thở máy được chỉ định khi<br /> bệnh nhân có suy hô hấp. Mục đích quan trọng<br /> nhất của thở máy là nhằm cải thiện tình trạng<br /> trao đổi khí và làm giảm công thở cho bệnh<br /> nhân giải quyết được tình trạng giảm oxy hóa<br /> máu, tình trạng toan hô hấp cấp, phòng và điều<br /> trị được xẹp phổi, vấn đề mệt cơ hô hấp, giảm<br /> mức tiêu thụ ôxy của tổ chức hoặc mức tiêu thụ<br /> oxy của cơ tim. Vấn đề thở máy kéo dài có thể<br /> đẩy bệnh nhân đến nhiều biến chứng: chấn<br /> thương phổi do áp lực, nhiễm trùng huyết, suy<br /> thận cấp, viêm phổi bệnh viện, nhiễm trùng cơ<br /> hội, suy đa tạng, suy dinh dưỡng(5,7).<br /> Nguyên nhân thất bại của cai máy: Bệnh<br /> nhân tự thở yếu, họat động cơ hô hấp bị rối lọan<br /> do nhiều yếu tố như: hạ phospho máu, do căn<br /> nguyên chưa điều trị triệt để, dinh dưỡng kém<br /> có bệnh lý đi kèm suy tim, thiếu máu, nhiễm<br /> trùng bệnh viện, rối lọan điện giải (3,5,7).<br /> Đã có các nghiên cứu tình trạng hạ phospho<br /> máu nhưng các nghiên cứu đa số chỉ đề cập đến<br /> tình trạng hạ phospho máu ở các bệnh nhân<br /> nhập viện ở phòng hồi sức nội chưa đề cập đến<br /> tình trạng hạ phospho máu trên các bệnh nhân<br /> thở máy(1,2). Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên<br /> cứu này nhằm xác định tỷ lệ hạ phospho máu ở<br /> các bệnh nhân thở máy, xác định mức độ hạ<br /> phospho và các yếu tố ảnh hưởng đến hạ<br /> phospho máu.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> - Xác định tỷ lệ hạ phospho máu ở các bệnh<br /> nhân thở máy tại phòng hồi sức.<br /> - Xác định các mức độ hạ phospho máu<br /> trong thời gian thở máy<br /> <br /> Gây Mê Hồi Sức<br /> <br /> - Khảo sát liên quan của hạ phospho máu với<br /> các yếu tố ảnh hưởng: Tuổi, giới, thời gian thở<br /> máy, thuốc lợi tiểu, chế độ dinh dưỡng, tình<br /> trạng nhiễm trùng, lọc máu liên tục<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiến cứu, mô tả và phân tích.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh<br /> Các bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên nhập phòng<br /> hồi sức có chỉ định thở máy, từ tháng 7- 2013 đến<br /> tháng 4- 2014 tại bệnh viện Thống Nhất thành<br /> phố Hồ Chí Minh<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh nhân ngộ độc thuốc phospho hữu cơ.<br /> Bệnh nhân suy thận mạn. Bệnh nhân hạ<br /> phospho trước khi thở máy.<br /> <br /> Cách thức tiến hành<br /> Tất cả những bệnh nhân có chỉ định thở máy<br /> được đưa vào nghiên cứu, khám lâm sàng, làm bệnh<br /> án nghiên cứu. Các số liệu thu thập được ghi trong<br /> phiếu thu thập dữ liệu, mỗi bệnh nhân một phiếu.<br /> - Xét nghiệm phostpho máu: Trước ngày thở<br /> máy, ngày thứ 01 (Thời điểm To), ngày thứ 03:<br /> (Thời điểm T1), ngày thứ 06: (Thời điểm T2),<br /> ngày thứ 09: (Thời điểm T3). Ngưng xét nghiệm<br /> khi chỉ số phospho máu giảm.<br /> - Ghi nhận: Tuổi bệnh nhân, giới tính, bệnh<br /> lý chính của bệnh nhân (bệnh nền), nguyên nhân<br /> thở máy, thời gian thở máy. Kết quả xét nghiệm<br /> phospho máu ở các thời điểm thở máy.Tình<br /> trạng nhiễm trùng, chế độ dinh dưỡng: tĩnh<br /> mạch, kết hợp, thuốc lợi tiểu, lọc máu liên tục.<br /> Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 16.0. Sử<br /> dụng các phép kiểm định trung bình và độ lệch<br /> chuẩn, phép kiểm T-Test, phép kiểm χ2 (chi bình<br /> phương), ngưỡng ý nghĩa thống kê p