Đạo đức học và triết học chính trị ở phương Tây - Lê Văn Tâm

Đạo đức học và triết học chính trị ở phương Tây<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Đạo đức học và triết học<br /> chính trị ở phương Tây<br /> Bởi:<br /> Lê Văn Tâm<br /> <br /> <br /> Bản chất con người và tính hợp pháp chính trị<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thomas Hobbes<br /> <br /> Trong The Republic (Cộng hòa) Plato đã tuyên bố rằng xã hội lý tưởng phải được điều<br /> hành bởi một hội đồng của các vua-triết gia, bởi vì những người giỏi triết học thường<br /> là có khả năng nhận thức được điều tốt đúng đắn nhất. Tuy nhiên, ngay cả Plato cũng<br /> yêu cầu các triết gia phải gia nhập và tự khẳng định mình trong xã hội nhiều năm trước<br /> khi bắt đầu công việc trị vì vào tuổi năm mươi. Đối với Aristotle, con người là động<br /> vật chính trị (nghĩa là động vật xã hội), và nhà nước được thiết lập để theo đuổi điều tốt<br /> cho cộng đồng. Aristotle lý luận rằng, bởi vì nhà nước (polis) là dạng cao nhất của cộng<br /> đồng, nó có mục đích theo đuổi điều tốt đẹp nhất. Aristotle xem rằng quyền lực chính trị<br /> như là kết quả của các bất bình đẳng tự nhiên trong tài năng và đạo đức. Bởi vì những<br /> sự khác biệt này, ông ta ủng hộ một giai cấp quý tộc với những người có khả năng và có<br /> đạo đức. Đối với Aristotle, một người không thể nào là hoàn hảo nếu như anh ta không<br /> sống trong một cộng đồng. Hai cuốn sách của ông Đạo đức Nicomachean và Chính trị<br /> phải được đọc theo đúng trật tự đó. Cuốn sách đầu nói với các phẩm chất đạo đức (hay<br /> là "sự xuất sắc") của một người như là một công dân; cuốn thứ hai nói về một dạng nhà<br /> nước thích hợp để bảo đảm cho các công dân đều có phẩm chất tốt, và do đó là hoàn<br /> thiện. Cả hai cuốn sách đều nói về vai trò quan trọng của sự công bằng trong đời sống<br /> dân sự.<br /> <br /> Nicolas xứ Cusa đã thổi lại tư tưởng của Plato trong những năm đầu thế kỉ 15. Ông đã<br /> ủng hộ dân chủ trong châu Âu thời Trung cổ, cả trong những cuốn sách ông viết lẫn tổ<br /> chức Hội đồng Florence của ông. Không giống như Aristotle và truyền thống Hobbes<br /> thường đi theo, Cusa xem tất cả con người là bằng nhau và linh thiêng (nghĩa là, được<br /> <br /> <br /> 1/2<br /> Đạo đức học và triết học chính trị ở phương Tây<br /> <br /> <br /> tạo ra theo mẫu của Chúa), do vậy dân chủ là thể chế công bằng duy nhất của nhà nước.<br /> Quan điểm của Cusa được một số người cho là đã làm bùng nổ thời đại Phục hưng Ý,<br /> đưa ra khái niệm "quốc gia-nhà nước".<br /> <br /> Sau này, Niccolò Machiavelli đã phủ nhận quan điểm của Aristotle và Thomas Aquinas<br /> là không thực tế. Chính quyền cai trị lý tưởng không phải là hiện thân của các giá trị<br /> đạo đức; mà chính quyền nên làm những gì cần và đủ, hơn là làm những gì đáng được<br /> ca ngợi về đạo đức. Thomas Hobbes cũng thách thức nhiều điểm trong quan điểm của<br /> Aristotle. Đối với Hobbes, bản chất của con người nhìn chung là chống-xã hội: con<br /> người thường mang tính cá nhân vị kỉ, và chủ nghĩa cá nhân này làm cuộc sống khó<br /> khăn trong trạng thái xã hội tự nhiên. Hơn nữa, Hobbes lý luận rằng, mặc dù con người<br /> có thể có những bất bình đẳng tự nhiên, nhưng những điều này là không đáng kể, bởi<br /> vì không có một tài năng hay đức hạnh đặc biệt nào làm họ có thể an toàn khỏi bị hại<br /> bởi người khác. Vì những lý do này, Hobbes kết luận rằng một nhà nước xuất phát từ sự<br /> đồng thuận chung để đưa toàn bộ cộng đồng ra khỏi trạng thái tự nhiên. Điều này chỉ có<br /> thể làm được bằng cách thiết lập một chính quyền, nó được trao quyền cai quản toàn bộ<br /> cộng đồng, và có khả năng làm cho người khác phải kính sợ.<br /> <br /> Nhiều người trong thời đại Khai sáng đã không thỏa mãn với những học thuyết đang có<br /> trong triết học chính trị, các học thuyết làm giảm đi hay không chú trọng đến khả năng<br /> của một nước dân chủ. Jean-Jacques Rousseau là một trong những người cố gắng lật đổ<br /> những học thuyết này: ông đáp lại Hobbes bằng tuyên bố rằng con người về bản chất<br /> tự nhiên là một dạng "noble savage", và rằng xã hội và những thỏa thuận xã hội đã làm<br /> hỏng đi bản chất tự nhiên đó. Một người chỉ trích khác là John Locke. Trong Second<br /> Treatise on Government ông đồng ý với Hobbes rằng quốc gia-nhà nước là một công<br /> cụ hiệu quả để đưa con người ra khỏi trạng thái đáng ghét đó, nhưng ông lý luận rằng<br /> the sovereign might become an abominable institution compared to the relatively benign<br /> unmodulated state of nature<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2/2<br />