Đề cương hướng dẫn ôn thi nâng bậc đối với công nhân QLVH&DZ công nhân bậc(3/7)

Chia sẻ: Tran Minh Tien | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:143

Thêm vào BST

Báo xấu

176
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Vận hành sứ cách điện, hiểu biết về dây dẫn và các phương pháp buộc dây trên sứ, máy biến áp, chế độ kiểm tra trong công tác quản lý vận hành và sửa chữa,... là những nội dung chính trong "Đề cương hướng dẫn ôn thi nâng bậc đối với công nhân QLVH&DZ công nhân bậc 3/7". Mời các bạn cùng tham khảo, hy vọng tài liệu sẽ giúp các bạn đạt kết quả cao trong kỳ thi sắp tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương hướng dẫn ôn thi nâng bậc đối với công nhân QLVH&DZ công nhân bậc(3/7)

®Ò c¬ng híng dÉn «n thi n©ng bËc ®èi víi c«ng nh©n qlvh&dz C«ng nh©n bËc(3/7) a/ vËn hµnh sø c¸ch ®iÖn, hiÓu biÕt vÒ d©y dÉn vµ c¸c ph¬ng ph¸p buéc d©y trªn sø I/ c«ng dông vµ c¸c sù cè, c¸ch kh¾c phôc sù cè cña sø C¸CH §IÖN + Sø dïng ®Ó c¸ch ®iÖn c¸c pha víi ®Êt, gi÷a c¸c pha víi nhau cña ®êng d©y t¶i ®iÖn. + Sø c¸ch ®iÖn cã 3 lo¹i: lµ sø ®øng, sø treo, sø xuyªn. + C¸c d¹ng h háng: Sø bÞ næ vì. + Sø bÞ r¹n nøt, phãng ®iÖn. + Sø bÞ phãng ®iÖn xuyªn ty. + Sø bÞ bôi bÈn, phãng ®iÖn khi Èm + Nguyªn nh©n vµ c¸ch xö lý: Khi sø bÞ næ vì cã thÓ do sÐt, qu¸ ®iÖn ¸p thiªn nhiªn hoÆc nhiÖt ®é m«i tr õ¬ng thay ®æi ®ét ngét nh ®ang n¾ng th× ma. Sø bÞ phãng ®iÖn xuyªn ty do chÊt lîng sø, do qu¸ ®iÖn ¸p hoÆc do sÐt. Sø bÞ r¹n nøt do ¶nh hö¬ng cña nhiÖt ®é m«i trêng. - Sö lý trong 3 d¹ng h háng trªn lµ ta ph¶i thay sø míi, sø ®ñ tiªu chuÈn. Sø bÞ bôi bÈn do ë gÇn m«i trêng bôi bÈn hoÆc l©u ngµy kh«ng ®îc vÖ sinh, khi ®é Èm t¨ng sÏ dÔ bÞ phãng ®iÖn bÒ mÆt. Sö lý ph¶i cã kÕ ho¹ch c¾t ®iÖn ®Ó vÖ sinh lau chïi cho s¹ch sÏ. II: C«ng dông cña d©y dÉn, ph©n lo¹i d©y dÉn, ph¹m vi sö dông cña tõng lo¹i. 1. C«ng dông cña d©y dÉn: d©y dÉn dïng ®Ó dÉn ®iÖn tõ nguån tíi c¸c tr¹m biÕn ¸p vµ tíi phô t¶i, d©y dÉn ®îc sö dông ë mäi cÊp ®iÖn ¸p do vËy vËt liÖu ®Ó chÕ t¹o d©y dÉn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau: + D©y dÉn tèt tøc lµ ph¶i cã ®iÖn trë nhá ®Ó gi¶m bít tæn thÊt ®iÖn ¸p, tæn thÊt c«ng suÊt vµ ®iÖn n¨ng. + D©y dÉn ph¶i cã ®é bÒn cao. + D©y dÉn ph¶i chÞu ®îc ¶nh hëng cña nhiÖt ®é vµ t¸c dông ho¸ häc, ®Æc biÖt d©y dÉn ®i qua vïng biÓn vµ c¸c xÝ nghiÖp ho¸ chÊt. 2. Ph©n lo¹i d©y dÉn: + D©y mét sîi: chÕ t¹o dÔ, rÎ tiÒn, nhng cã nhîc ®iÓm søc bÒn c¬ häc gi¶m khi bªn trong d©y dÉn xuÊt hiÖn h háng do chÕ t¹o hoÆc do l¾p r¸p, vËn chuyÓn, d©y dÉn kh«ng cã ®é bÒn dÎo, nªn chØ s¶n xuÊt d©y dÉn ®¬n cã thiÕt diÖn nhá 6,10,16 mm 2 dïng ë m¹ng ®iÖn ¸p thÊp, vËt liÖu chÕ t¹o lµ ®ång vµ nh«m, lo¹i cã vá bäc vµ lo¹i kh«ng cã vá bäc + D©y dÉn nhiÒu sîi: ®îc chÕ t¹o gåm nhiÒu sîi nhá, cã sè sîi lµ: 7,19,37,61 vÆn xo¾n l¹i víi nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, d©y cã thÓ chÕ t¹o b»ng mét kim lo¹i (§ång, nh«m, thÐp) hoÆc lµ d©y nh«m lâi thÐp (Lâi thÐp ®Ó t¨ng cêng chÞu lùc, t¨ng ®é bÒn c¬ häc, nh«m lµ phÇn dÉn ®iÖn) 1
D©y nh«m lâi thÐp ®îc sö dông réng r·i, th«ng thêng lâi thÐp b»ng 1/5 lâi nh«m, nhng cã kh¶ n¨ng chÞu lùc tíi 40% toµn bé lùc kÐo. 3. Ký hiÖu cña d©y: M lµ vËt liÖu chÕ t¹o b»ng ®ång A lµ vËt liÖu chÕ t¹o b»ng nh«m. C lµ vËt liÖu chÕ t¹o b»ng thÐp D©y AC-50 lµ d©y nh«m lâi thÐp cã thiÕt diÖn lµ 50 mm2 D©y M-16 lµ d©y ®ång lâi thÐp cã thiÕt diÖn lµ 16 mm2 4. Ph¹m vi ¸p dông: D©y ®ång thêng dïng ë n¬i cã khÝ ¨n mßn (GÇn biÓn, xÝ nghiÖp ho¸ chÊt), d©y nh«m vµ nh«m lâi thÐp ®îc sö dông kh¸ réng r·i. III: nh÷ng sù cè khi vËn hµnh d©y dÉn, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc 1. C¸c sù cè cña d©y dÉn: + D©y dÉn bÞ ®øt. + D©y dÉn bÞ ®øt, ch¸y mét sè sîi. + D©y dÉn bÞ xíc, bÞ cãc. 2. Nguyªn nh©n vµ c¸ch xö lý: + D©y dÉn bÞ ®øt do cã t¸c dông cña ngo¹i lùc nh ®æ cét, giã b·o c©y ®æ vµo, Phãng ®iÖn råi ch¸y ®øt. + Xö lý: Ph¶i h¹ mét vµi kho¶ng d©y xuèng ®Ó nèi hoÆc thay ®o¹n d©y dÉn, sau ®ã c¨ng vµ lÊy l¹i ®é vâng. + D©y dÉn bÞ ®øt, ch¸y mét sè sîi, bÞ xíc vµ bÞ cãc cã thÓ do ch¹m chËp tho¸ng qua hoÆc c©y cèi quÖt vµo, cä x¸t d©y vµo vËt kh¸c khi ra d©y, kÐo d©y. + Xö lý: Ph¶i c¾t ®iÖn ®Ó t¸p l¹i d©y, nÕu bÞ nhiÒu chç th× ph¶i thay ®o¹n d©y ®ã. IV: Ph¬ng ph¸p buéc d©y dÉn trªn sø (cã h×nh vÏ) 1. Ph¬ng ph¸p buéc d©y dÉn trªn sø ®øng cét T. gian (cã h×nh vÏ) + Buéc d©y dÊu X. (H×nh a) D©y buéc tèi thiÓu ph¶i cã ®êng kÝnh 2,5 mm trë lªn, dµi 0,8 ®Õn 1,0 m, buéc d©y cïng kim lo¹i ë phÝa sau cæ sø, ë ®iÓm gi÷a d©y buéc ®îc luån chÐo phÝa trªn vµ ®iÓm díi t¹o thµnh dÊu X c¹nh cæ sø quÊn vÒ mçi bªn 5 ®Õn 7 vßng vµo d©y dÉn chÝnh. + Buéc d©y c¹nh cæ sø kh«ng cã d©y dÉn: (H×nh b) D©y buéc ®Æt sau cæ sø mét ®Çu d©y ®Æt bªn tr¸i th× ®Çu kia ®Æt bªn ph¶i ë díi, mçi ®Çu quÊn lªn d©y chÝnh 3 vßng, sau ®ã ®Çu bªn tr¸i luån qua phÝa sau cæ sø sang bªn ph¶i vµ quÊn lªn d©y chÝnh 5 vßng. + Buéc d©y lªn ®Ønh sø: (H×nh c) D©y buéc dïng 2 sîi mçi sîi ®îc quÊn vßng cæ sø vµ xo¾n l¹i, mèi xo¾n gÇn s¸t vµnh trît d©y trªn sø, sau ®ã dïng ®Çu sîi d©y 2 vµ 4 ë mçi bªn trªn d©y chÝnh quÊn 5 vßng, ®Çu 1 vµ 3 ®an chÐo nhau thµnh dÊu X trªn ®Ønh sø råi quÊn lªn d©y chÝnh 5 vßng. 2
H×nh a H×nh b H×nh c 2 . Ph¬ng ph¸p buéc d©y dÉn trªn sø ®øng cét h·m, cét vît, cét gãc (cã h×nh vÏ) Tr¶ lêi: + Cét nÐo gãc vµ nÐo th¼ng.Ngêi ta thêng b¾t b»ng kÑp c¸p tuú theo thiÕt diÖn d©y mµ dïng kÑp c¸p cho phï hîp. KÑp vµ d©y b¾t ph¶i cïng kim lo¹i víi d©y dÉn chÝnh ®Ó b¶o vÖ d©y (3 pha gièng nhau) 150 –200 mm 150 –200 mm + Cè ®Þnh d©y ë cét h·m ®Çu vµ cuèi (xµ X3) ph¬ng ph¸p nµy cßn gäi lµ nÐo tr¸i ®µo. + Cè ®Þnh d©y t¹i cét vît 200 –250 mm V: Nguyªn nh©n cña sù ph¸t nãng d©y dÉn , thanh dÉn, mèi nèi, tiÕp xóc : Khi dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn th× chóng sÏ ph¸t nãng do hiÖu øng Jun-Len. NhiÖt lîng ph¸t ra cã hai t¸c dông : - Lµm nhiÖt ®é b¶n th©n d©y dÉn t¨ng lªn . - Mét bé phËn nhiÖt t¶n ra ngoµi kh«ng khÝ ë xung quanh . Lîng nhiÖt Q truyÒn tõ d©y dÉn qua kh«ng khÝ nhiÒu hay Ýt lµ do sù chªnh lÖch gi÷a nhiÖt ®é cña d©y dÉn vµ nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ xung quanh quyÕt ®Þnh . Dßng ®iÖn I cµng lín th× lîng nhiÖt ph¸t ra cµng nhiÒu vµ ®é t¨ng nhiÖt ®é cµng lín . Nhng mçi d©y dÉn chØ cã thÓ chÞu ®îc mét nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh, v× nÕu lín qu¸ d©y dÉn sÏ bÞ háng (v× søc bÒn c¬ häc thay ®æi , chÊt c¸ch ®iÖn bÞ dßn ...) do ®ã dßng ®iÖn lín nhÊt cho phÐp ch¹y qua mét d©y dÉn nhÊt ®Þnh còng chØ cã h¹n mµ th«i . Dßng ®iÖn lín nhÊt cho phÐp ch¹y qua d©y dÉn ta dïng ký hiÖu Icp ®Ó biÓu thÞ . §Ó sö dông d©y dÉn cã hiÖu qu¶ th× ph¶i t×m c¸ch t¨ng Icp cµng cao cµng tèt. Cã thÓ dïng hai biÖn ph¸p sau : - Lµm gi¶m nhiÖt ®é m«i trêng xung quanh - C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn to¶ nhiÖt cña d©y dÉn : ®Ó lµm cho nhiÖt lîng to¶ ra ngoµi kh«ng khÝ lín lªn . 3
C¨n cø vµo c«ng thøc I = U/R ta thÊy: khi ®iÖn trë R t¨ng th× dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn t¨ng lín . ViÖc dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn t¨ng cao trong khi ®êng d©y dµi , c«ng suÊt sö dông lín céng víi tiÕt diÖn d©y qua nhá l¹i cã nhiÒu mèi nèi th× g©y cho d©y dÉn bÞ ph¸t nãng . Víi d©y trÇn m¾c trªn kh«ng , ph¸t nãng d÷ déi nhÊt ë chç mèi nèi, tiÕp xóc. V× t¹i chç mèi nèi, ngêi ta thêng Ðp hai ®Çu d©y víi nhau , hay lµ vÆn xo¾n l¹i , nh thÕ tiÕp xóc kh«ng ®îc tèt nªn ®iÖn trë tiÕp xóc lín, ph¸t nãng nhiÒu, sinh ra « xy ho¸ vµ cã mét líp « xy phñ trªn bÒ mÆt. Khi cã mét líp « xy phñ trªn bÒ mÆt th× ®iÖn trë tiÕp xóc cµng lín, chç nèi l¹i cµng ph¸t nãng nhiÒu. V× vËy ngêi ta quy ®Þnh nhiÖt ®é cao nhÊt mµ d©y trÇn cã thÓ chÞu ®îc lµ 70 0 C . §Ó ®¶m b¶o søc bÒn c¬ häc cña d©y dÉn, ta ph¶i ®Ò phßng nhiÖt ®é kh«ng qu¸ 70 0 C . T¸c h¹i: ViÖc d©y dÉn , thanh c¸i bÞ ph¸t nãng sÏ g©y tæn thÊt ®iÖn n¨ng trªn líi ®iÖn , hiÖn tîng nµy nÕu ®Ó kÐo dµi sÏ g©y hËu qu¶ nghiªm träng nh ®øt d©y , vì sø , mÊt an toµn cho líi ®iÖn vµ con ngêi . C¸ch xö lý: CÇn ph©n bæ l¹i phô t¶i trªn líi cho phï hîp , gi¶m b¸n kÝnh cÊp ®iÖn b»ng viÖc cÊy thªm c¸c tr¹m biÕn ¸p . - C¶i t¹o líi ®iÖn ®Ó viÖc ®¸p øng nhu cÇu sö dông ®iÖn cña kh¸ch hµng. - T¨ng tiÕt diÖn d©y dÉn , h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt viÖc dïng mèi nèi trªn líi ®iÖn . - SiÕt l¹i c¸c ghÝp nèi d©y . - Söa ch÷a c¸c tiÕp xóc ë c¸c ghÝp nèi , ë chç nèi . - Thay hoÆc t¨ng cêng thªm c¸c ghÝp nèi d©y - VÖ sinh lau chïi thanh dÉn cho s¹ch sÏ - Söa ch÷a c¸c chç tiÕp xóc xÊu - Thay sø ®ì bÞ háng . VI: Kỹ thuật nối dây bằng ghíp, ống nối, tết dây. * Nối dây bằng ghíp nối: Việc nối dây thực hiện theo cácbước sau: Dùng cưa sắt cưa bằng 02 đầu đoạn dây cần nối. Sau đó xác định vị trí bắt ghíp: dùng giẻ lau sạch chỗ sẽ bắt ghíp, dùng dây nhôm hoặc dây kim loại có d
Dùng cưa sắt cưa đôi đoạn dây cần nối. Xác định vị trí đặt ống nối, nắn thẳng 02 đầu dây cần nối. Dùng xăng rửa sạch hết chất bẩn hữu cơ bám trên dây, lấy giẻ lau sạch chỗ sẽ nối. Dùng thép mềm 01 mm buộc chống tở ở gần vết cắt. Kiểm tra tình trạng ống nối trước khi lồng vào dây dẫn (ống nối phải nguyên vẹn, không nứt, vỡ). Luồn ống nối vào một đầu dây cho đến khi thò hẳn đầu dây ra ngoài. Luồn đầu dây còn lại vào ống nối. Chú ý tránh để dây bị xoắn, vặn khi luồn vào ống nối. Kiểm tra lại tình trạng của bàn ép dây. Nới lỏng bu lông hãm, tháo hàm ép ra. Đặt ống nối và dây dẫn vào bàn ép. Điều chỉnh bàn ép sao cho các hàm ép cách đầu ống nối khoảng 50 mm. Đặt hàm ép trở lại.Bắt chặt các bu lông hãm. Dùng tay đòn xoay trục ép để vặn xoắn ống nối. Khi ép phải thao tác từ từ, chú ý đến tình trạng ống nối. Khi đã ép được ½ hành trình (khoảng 4 múi xoắn) thì tháo bàn ép, đảo đầu ép. Khi ống nối đạt đến 89 múi xoắn là đạt yêu cầu. Mối nối vặn xoắn phải đảm bảo thẳng, ống nối không nứt vỡ. VII: Kỹ thuật căng dây lấy độ võng. Có những phương pháp lấy độ võng sau: * Lấy độ võng bằng máy trắc đạc: Trong khi thi công căn cứ vào đường cong mô tả độ võng của từng loại dây theo nhiệt độ và khoảng cách cột trong bảng “Biểu đồ ứng suất và độ võng” của từng chủng loại dây mà thiết kế đã tính toán Khi dây đã được kéo lên, dùng máy trắc đạc đo trực tiếp độ võng của dây căn cứ theo bảng. Khi đã đạt độ võng theo thiết kế thì tiến hành đánh dấu và cố định dây vào khoá. * Lấy độ võng bằng lực kế: Trong từng khoảng néo, khi tính độ võng , người thiết kế đã cho sẵn bảng độ võng và lực căng dây tương ứng. Vì vậy có thể bố trí một lực kế có thang đo phù hợp mắc nối tiếp vào dây cáp kéo. Khi kéo, lực kế chỉ thị lực căng dây. Khi thấy lực kế chỉ lực căng dây đạt trị số theo thiết kế thì tiến hành đánh dấu và cố định dây vào khoá. * Lấy độ võng bằng phương pháp thủ công: Dùng lỗ ngắm, khe ngắm, thanh ngang: Tại hai cột ở hai đầu khoảng cột cần lấy độ võng: Từ điểm dây dẫn nằm trong rãnh pu ly đỡ dây (điểm A), đo xuống theo thân cột một khoảng bằng độ võng theo thiết kế (khoảng AB). Tiến hành treo thanh ngang, lỗ ngắm đúng điểm B sao cho khoảng cách từ A đến B đúng bằng độ võng thiết kế. Khi căng dây, nếu điểm thấp nhất của dây dẫn nằm trên đường thẳng nối 02 lỗ ngắm thanh ngang tại 02 cột là được. Sau đó tiến hành đánh dấu và cố định dây vào khoá. Dùng sào và dây: Phương pháp này chỉ áp dụng khi địa hình tương đối bằng phẳng, chiều cao cột của khoảng dây đến 12m; khoảng cách từ dây đẫn đến đất không quá 7m. Khi đó, dùng dây thừng đo khoảng cách từ rãnh khoá đỡ hay cổ sứ xuống đến đất. Trừ đi độ võng theo thiết kế (còn lại là khoảng cách dâyđất). Chuyển khoảng cách này sang sào tre, vầu…: một đầu buộc một thanh ngang (kiểu chữ T). 5
Khi căng dây, dùng sào này đo khoảng cách từ mặt đất lên chỗ thấp nhất của dây dẫn. Khi dây đạt đến điểm thanh ngang T thì tiến hành đánh dấu và cố định dây vào khoá. VIII: Các hạng mục cần kiểm tra khi kiểm tra định kỳ đường dây (ngày, đêm). Khi ®i kiÓm tra ®êng d©y cao ¸p cÇn ph¶i xem xÐt c¸c h¹ng môc sau : a- PhÇn d©y dÉn : - Cã bÞ ®øt, síc, gÊp khóc ë chç nµo kh«ng, cã vËt l¹ m¾c vµo kh«ng - Kho¶ng c¸ch an toµn gi÷a d©y vµ ®Êt cã b¶o ®¶m quy ph¹m kh«ng - Kho¶ng c¸ch giao chÐo víi c¸c ®êng d©y th«ng tin vµ §iÖn lùc - C¸c c©y cèi vµ c«ng tr×nh cã vi ph¹m hµnh lang tuyÕn kh«ng b- Xµ, sø vµ phô kiÖn : - Sø cã bÞ r¹n, nøt, vì, bôi bÈn kh«ng - Sù cong nghiªng cña xµ, han rØ -C¸c d©y nÐo cã trïng ®øt, han rØ kh«ng - Mèi hµn nèi, bu l«ng b¾t tiÕp ®Þa víi xµ cét - Chèng sÐt èng cã t¸c ®éng kh«ng, ®é lÖch cña khe hë phãng ®iÖn c- Cét vµ mãng : - T×nh tr¹ng c¬ häc cña cét : Cong, nghiªng, r¹n nøt, han rØ T×nh tr¹ng mãng : nøt, sãi lë, vì KiÓm tra ®êng d©y vµo ban ®ªm nh»m: Ph¸t hiÖn nh÷ng h háng mµ ban ngµy khã ph¸t hiÖn nh Phãng ®iÖn bÒ mÆt, ®¸nh löa do tiÕp xóc vv.... Môc ®Ých cña sù kiÓm tra ban ®ªm nh»m t×m c¸c sù cè sau : a- Sù ®øt ngËm cña d©y hoÆc ®øt mét sè sîi trong d©y dÉn. T¹i nh÷ng chç ®øt ®ã tiÕt diÖn d©y nhá, ®iÖn trë lín lµm cho d©y nãng ®á nÕu lµ ®iÖn ¸p cao sÏ t¹o vÇng s¸ng xung quanh. b- Sù tiÕp xóc t¹i c¸c mèi nèi :Chç tiÕp xóc xÊu, ®iÖn trë lín, d©y sÏ ph¸t nãng ®á. c- Sù phãng ®iÖn bÒ mÆt sø : NÕu sø bÞ bÈn, r¹n nøt th× sÏ t¹o ra sù phãng ®iÖn trªn bÒ mÆt cña sø. Quan s¸t ban ®ªm ta sÏ thÊy c¸c tia löa mµu xanh trªn mÆt sø . Câu IX: Kỹ thuật thay sứ trên đường dây cao thế (sứ đứng, sứ treo). PhÇn chung cho c¶ hai viÖc: Ph¬ng ¸n vµ biÖn ph¸p tæ chøc thi c«ng ®· ®îc lËp vµ ®îc duyÖt. - Bè trÝ ngêi gi¸m s¸t an toµn, ®¨ng ký nhËn bµn giao c¾t tr¶ ®iÖn. - C«ng nh©n ph¶i qua s¸t h¹ch quy tr×nh KTAT §iÖn, quy tr×nh thay sø ®êng d©y. - §· ®îc b¸c sÜ kh¸m, ®ñ søc khoÎ ®Ó trÌo cao. - §îc cÊp ®ñ trang bÞ b¶o hé an toµn vµ dông cô thi c«ng cÇm tay. - §îc phæ biÕn néi dung c«ng viÖc hµng ngµy, n¾m ®îc c¸c biÖn ph¸p an toµn cô thÓ cho tõng c«ng ®o¹n, biÕt râ ®Þa h×nh, ®Þa vËt n¬i c«ng t¸c. b) ChuÈn bÞ dông cô, vËt liÖu, vËt t: - Sø míi ph¶i ®îc thö nghiÖm, cã biªn b¶n kÌm theo. - C¸c phô kiÖn chuçi sø ph¶i cã ®ñ, ®óng chñng lo¹i, chÊt lîng tèt. 2- Thay chuçi sø ®ì: 6
T¹i vÞ trÝ ®ì th¼ng, lùc t¸c dông cña d©y dÉn lªn chuçi sø ®ì nhá. V× thÕ, cã thÓ dïng t¨ng ®¬, cãc c¸p , têi tay, thËm chÝ dïng thõng to luån qua pu - ly buéc vµo d©y dÉn ®Ó vÝt kÐo, lµm chïng chuçi sø t¹o ®iÒu kiÖn cho thao t¸c thay sø. Tr×nh tù thao t¸c thay sø ®ì nh sau: * Buéc c¸p, treo mãc ®Ó treo t¨ng ®¬, ..vµo c¸nh xµ, phÝa gÇn mãc treo sø. Treo pu - ly vµ luån thõng ®Ó n©ng h¹ sø. * Quay têi h¹ hoÆc t¨ng ®¬ ®Ó n©ng d©y dÉn lªn lµm chïng chuçi sø. * Buéc thõng gi÷ chuçi xø, ®Çu thõng díi cã ngêi h·m gi÷. * Th¸o chèt gi÷a m¾t nèi ®¬n víi m¸ng treo d©y. * KÐo thõng cho chïng c¸c b¸t sø gÇn mãc treo ®Çu xµ, th¸o tiÕp chèt ë ®Çu khuyªn trßn VT trªn ®Çu chuçi sø, h¹ sø xuèng ®Êt. * KiÓm tra chuçi sø míi, vÖ sinh s¹ch sÏ ; buéc thõng kÐo lªn. * L¾p chèt ë mãc treo MTvíi khuyªn ®Çu trßn VT nèi chuçi sø víi c¸nh xµ. * L¾p tiÕp chèt gi÷a m¾t nèi ®¬n víi kho¸ ®ì d©y. Xong, nh¶ thõng h·m. * Nh¶ têi tay, t¨ng - ®¬ cho chuçi sø trë vÒ tr¹ng th¸i tù do. Thu dän dông cô chuyÓn sang vÞ trÝ míi. Chó ý: Chuçi sø ®í míi khi thay cÇn l¾p ®ñ phô kiÖn nh chuçi cò ®Ó kh«ng ¶nh hëng ®Õn ®é vâng cña tõng kho¶ng cét. Khi kho¶ng d©y thay sø ®i qua ngang ®êng giao th«ng hoÆc cã ®êng ®iÖn kh¸c ®i chui ë díi, th× t¹i vÞ trÝ thay sø ph¶i dïng c¸c thÐp nhá hoÆc thõng chËp ®«i lµm vßng vît buéc treo d©y dÉn lªn xµ. §Ò phßng tuét d©y dÉn r¬i xuèng g©y tai n¹n hoÆc ®øt d©y IX: Các biện pháp kü thuật để đảm bảo an toàn khi công tác trên đường dây và trạm biến áp. Khi tiến hành công việc trên các đường dây, trạm biến áp phải đảm bảo các quy định sau: Khoảng cách nằm ngang giữa mép ngoài cùng của thân cột và dây dẫn là 1,5 m Cấm tiến hành những công việc đó khi có gió cấp 4 trở lên, khi trời âm u , có sương mù , mưa dông và đêm tối, đồng thời phải ngừng ngay công việc khi có các hiện tượng vừa nêu . Người làm việc không được tiếp xúc với sứ cách điện, người và dụng cụ mang theo không được tới gần dây dẫn nhỏ hơn khoảng cách sau đây : 0,6 m đối với điện áp đến 35 Kv 0,8 m đối với điện áp đến 66 Kv 1,0 m đối với điện áp đến 110 Kv Những người được cử đi công tác phải được đào tạo đặc biệt , qua thao diễn thực hành thông thao trên đường dây đã cắt điện và đường dây đang mang điện, sau đó sát hạch đảm bảo yêu cầu và cấp giấy chứng nhận cho phép làm việc. Người chỉ huy trực tiếp đơn vị công tác phải có bậc IV an toàn trở lên và người chỉ huy trực tiếp chỉ được giám sát không qua 3 cột liền nhau . Khi sơn xà và phần trên của cột còn phải chấp hành các quy định sau : 7
+ Người chỉ huy trực tiếp đơn vị công tác phải có mặt trong suốt thời gian để gián sát an toàn + Khi phía trên có dây dẫn , dây chống sét phải hết sức chú ý để đảm bảo khoảng cách an toàn quy định , người làm việc phải chú ý mọi phía để khỏi vi phạm khoảng cáh an toàn với phần mang điện + Cấm đứng thẳng để di chuyển người dọc theo xà + Khi sơn , tránh để sơn rơi lên dây dẫn và sứ + Chổi sơn phải làm bằng cán gổ không quá dài quá 10 cm và phải do người đã được huấn luyện để sơn. Khi làm việc trên đường dây đã được cắt điện nhưng gần hoặc giao chéo với đường dây đang có điện thì phải tuân theo những quy định sau : + Khi người làm việc có thể tránh được va chạm , đến gần bộ phận mang điện của đường dây đang có điện với khoảng cách nguy hiểm hoặc áp dụng các biện pháp an toàn phòng tránh khác thì không phải cắt điện đường dây gần hoặc giao chéo với đường dây được sửa chữa + Đối với công việc khi thực hiện có khả năng làm rơi làm chùng dây dẫn ( Ví dụ : tháo hoặc nối dây ở đầu chuỗi sứ ) trong khoảng cột giao chéo với đường dây đang vận hành điện áp từ 100 V trở lên thì chỉ cho phép không cắt điện các đường dây ở phía trên đường dây được sửa chữa + Nếu có tháo hay lắp dây dẫn thì phải đề phòng khả năng dây bật lên trên đường dây có điện bằng cách dùng dây thừng choàng qua dây dẫn ở cả hai đầu và ghì xuống đất . Dây dẫn và dây chống sét sắp đưa lên cột cần được tiếp đất , chú ý : nếu là đường dây giao chéo thì phải tiếp đất ở hai đầu + Cho phép tiến hành công việc trên dây dẫn ( dây chống sét ) của đường dây đã cắt điện nằm trong vùng ảnh hưởng của đường dây đang vận hành nếu đơn vị công tác sử dụng trang bị và dụng cụ cách điện chịu được điện áp lớn nhất có thể xuất hiện trên dây dẫn của đường dây đang công tác . Trong trường hợp này không phải nối đất đường dây đã cắt điện và được coi vẫn còn điện + Khi thi công nếu có dùng cáp để kéo , quay tời .. thì khoảng cách từ dây cáp thép đến dây dẫn điện phải là : 2,5 m đối với điện áp 35 Kv 3 m đối với điện áp 110 Kv + Trước khi tiến hành công việc , đơn vị công tác phải lập phương án kỹ thuật và biện páhp an toàn cụ thể Khi làm việc trên đường dây đã cắt điện , nhưng đi chung cột với đường dây đang vận hành phải tuân theo những quy định sau đây + Khoảng cách giữa các dây dẫn gần nhất của hai mạch không nhỏ hơn : 3 m đối với đường dây 35 Kv trở xuống 3,5 m đối với đường dây 66 Kv 4 m đối với đường dây 110 Kv 8
+ Phải đặt tiếp đất cho đường dây sẽ làm việc trên đó, cứ 500 m đặt một bộ tiếp địa (nhưng tối thiểu phải là 02 bộ chặn 02 đầu khoảng làm việc) + Cấm làm việc khi có gió cấp 4 trở lên , sương mù dầy và ban đêm . Người chỉ huy trực tiếp phải kiểm tra đúng tuyến dây đã được cắt điện , phải có đầy đủ các loại biển báo an toàn cần thiết treo ở các cột có hai đường dây đi chung + Cấm ra dây trên cột, cấm cuộn dây thành cuộn trên cột, cấm dùng thước đo bằng kim loại , đòng thời phải thực hiện đầy đủ những biện pháp an toàn khi trèo cao trong quy trình này b/ m¸y biÕn ¸p I/ ®ịnh nghĩa về MBA, cấu tạo và nguyên lý làm việc của MBA cảm ứng 1 fa . Hệ số biến áp a Định nghĩa về MBA : Máy biến áp là một thiết bị điện từ đứng yên làm việc theo nguyên lý cảm ứng điện từ, biến đ«Ø hệ thống dòng điện xoay chiều ở điện áp này thành một hệ thống dòng điện xoay chiều ở điện áp khác với tần số không thay đổi. b Cấu tạo và nguyên lý làm việc của MBA cảm ứng 1 fa : b.1 Cấu tạo : MBA có các bộ phận chính sau : Lõi thép, dây quấn và vỏ máy. Lõi thép : Dùng làm mạch dẫn từ đồng thời làm khung để quấn dây quấn. Lõi thép MBA gồm có 2 phần : trụ và gông. + Trụ là phần lõi thép có quấn dây quấn. + Gông là phần lõi thép nối các trụ lại với nhau thành mạch từ kín. Dây quấn : Là bộ phận dẫn điện của MBA làm nhiệm vụ thu năng lượng vào và truyền năng lượng ra. Dây quấn thường được sử dụng dây đồng có bọc cách điện và được quấn theo hai loại chính : dây quấn đồng tâm và dây quấn xen kẽ. Vỏ máy : Gồm 2 bộ phận thùng và lắp thùng. + Thùng : Làm bằng thép thường chế tạo hình bầu dục. + Nắp thùng dùng để đậy thùng và nhiều thiết bị MBA b.2- Nguyên lý làm việc của MBA : Sơ đồ nguyên lý MBA 1 fa có 2 dây quấn. 9
Dây quấn 1 có ω1 vòng dây và dây quấn 2 có ω2 vòng dây được quấn trên lõi thép. Khi đặt điện áp xoay chiều U1 vài dây quấn 1, trong đó sẽ có dòng điện i1. Trong lõi thép sinh ra từ thông Φ móc vòng với dây quấn 1 và 2 cảm ứng ra các sức điện động (s.đ.đ) e1 và e2. Dây quấn 2 có s.đ.đ sẽ sinh ra dòng điện i2 đưa ra tải với điện áp là U2. 1. Hệ số biến áp : E1 W1 U1 k E2 W2 U2 II / Cấu tạo và nguyên lý làm việc của MBA cảm ứng 3 fa , MBA 3 cuộn dây , MBA tự ngẫu . a Cấu tạo và nguyên lý làm việc của MBA cảm ứng 3 fa : a.1 Cấu tạo : MBA có các bộ phận chính sau : Lõi thép, dây quấn và vỏ máy. Lõi thép : Dùng làm mạch dẫn từ đồng thời làm khung để quấn dây quấn. Lõi thép MBA gồm có 2 phần : trụ và gông. + Trụ là phần lõi thép có quấn dây quấn. + Gông là phần lõi thép nối các trụ lại với nhau thành mạch từ kín. Dây quấn : Gồm dây quấn 3 fa của cuộn thứ cấp ω1 và sơ cấp ω2. a.2 Nguyên lý làm việc : MBA biến đổi hệ thống dòng điện xoay chiều 3 pha gọi là MBA 3 fa. Dây quấn 1 có ω1 vòng dây và dây quấn 2 có ω2 vòng dây được quấn trên lõi thép. Khi đặt điện áp xoay chiều 3 fa vào dây quấn 1, trong đó sẽ có dòng điện i 1. Trong lõi thép sinh ra từ thông Φ móc vòng với dây quấn 1 và 2 cảm ứng ra các sức điện động (s.đ.đ) e1 và e2. Dây quấn 2 có s.đ.đ sẽ sinh ra dòng điện i2 đưa ra tải với điện áp là U2. b MBA ba dây quấn : 10
MBA 3 dây quấn có 3 cấp điện áp : + Dây quấn điện áp cao gọi là dây quấn cao áp (CA). + Dây quấn điện áp thấp gọi là dây quấn hạ áp (HA). + Dây quấn điện áp trung bình gọi là dây quấn trung áp (TA). c MBA tự ngẫu : MBA tự ngẫu chỉ có một cuộn dây. Khi cho vào 2 đầu cuộn dây sơ cấp một điện áp U1 ta sẽ có một điện áp thứ cấp U2. Thay đổi điện áp U2 bằng cách thay đổi con trượt điều chỉnh số vòng dây giữa 2 đầu ax. III/ Nguyªn nh©n, t¸c h¹i vµ biÖn ph¸p xö lý khi MBA lùc cã nhiÖt ®é t¨ng cao. + Nguyªn nh©n: Khi MBA bÞ lµm viÖc qu¸ t¶i. NhiÖt ®é m«i trêng cao, bÒ ngoµi m¸y bÈn t¶n nhiÖt kÐm, ®iÒu kiÖn lµm m¸t kh«ng tèt. Cã thÓ cã sù cè ch¹m chËp bªn trong m¸y. + T¸c h¹i: Khi MBA víi nhiÖt ®é t¨ng cao, sÏ ¶nh hëng ®Õn tuæi thä cña m¸y vµ sù giµ cçi c¸ch ®iÖn. §e do¹ sù cè ¶nh hëng ®Õn tÝnh cung cÊp ®iÖn. + BiÖn ph¸p xö lý: Theo quy ®Þnh cña nhµ chÕ t¹o vµ quy tr×nh vËn hµnh MBA lùc, Khi nhiÖt ®é t¨ng cao th×: 11
- KiÓm tra phô t¶i xem m¸y cã bÞ qu¸ t¶i kh«ng, nÕu qu¸ t¶i mµ ®iÒu kiÖn cho phÐp th× gi¶m t¶i hoÆc t¨ng cêng lµm m¸t c÷¬ng bøc. - NÕu qu¸ t¶i th× còng t¨ng cêng lµm m¸t cìng bøc vµ theo dâi nhiÖt ®é, nÕu nhiÖt ®é vÉn kh«ng ngõng t¨ng cao th× cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó c¾t ®iÖn (Ngõng m¸y) Tuú thuéc vµo béi sè qu¸ t¶i, nÕu qu¸ t¶i trªn 30% phô t¶i ®Þnh møc th× lµ t×nh tr¹ng qu¸ t¶i sù cè, thêi gian vËn hµnh cho phÐp theo quy ®Þnh. * Nguyªn nh©n, t¸c h¹i vµ biÖn ph¸p sö lý khi MBA lùc vËn hµnh qu¸ t¶i. + Nguyªn nh©n: Khi cã thªm phô t¶i lín vµo lµm viÖc dÉn ®Õn MBA vËn hµnh qu¸ t¶i. Khi bÞ sù cè hoÆc söa ch÷a mét m¸y biÕn ¸p (Mµ tríc ®ã ®ang vËn hµnh song song) + T¸c h¹i: Khi MBA vËn hµnh qu¸ t¶i thêng kÌm theo sù t¨ng nhiÖt ®é, sÏ ¶nh hëng ®Õn tuæi thä cña m¸y vµ sù giµ cçi c¸ch ®iÖn. NÕu qu¸ t¶i lín kÐo dµi cßn ®e do¹ ®Õn sù cè MBA. + BiÖn ph¸p xö lý: Trong ®iÒu kiÖn cã thÓ th× c¾t gi¶m bít t¶i. T¨ng cêng lµm m¸t c÷¬ng bøc. * Qu¸ t¶i b×nh thêng cña MBA, chÕ ®é vËn hµnh qu¸ t¶i b×nh thêng MBA lùc. + Qu¸ t¶i MBA lµ dÉn ®Õn gi¶m tuæi thä ®Æc biÖt lµ c¸ch ®iÖn cña MBA, nghÜa lµ gi¶m tuæi thä cña m¸y. ChÕ ®é nµy xuÊt hiÖn nÕu nh dßng ®iÖn lµm viÖc cña m¸y lín h¬n dßng ®iÖn ®Þnh møc cña m¸y hoÆc nhiÖt ®é m«i trêng lµm m¸t lín h¬n tÝnh to¸n (+ 200) qu¸ t¶i ®ã lµ qu¸ t¶i b×nh thêng. + §Ó tËn dông kh¶ n¨ng cña m¸y, cã thÓ cÊp ®iÖn vù¬t qu¸ c«ng suÊt ®Þnh møc trong mét sè giê. ChÕ ®é nµy ®îc gäi lµ qu¸ t¶i b×nh thêng. ë chÕ ®é nµy c¸ch ®iÖn cña m¸y kh«ng ¶nh hëng lín. + Qu¸ t¶i c¨n cø vµo sù phô thuéc bëi hÖ sè ®iÒn kÝn phô t¶i trong 01 ngµy ®ªm theo kh¶ n¨ng mang t¶i cña MBA. HÖ sè qu¸ t¶i b×nh thõ¬ng cho phÐp: K = Imax / I®m Trong ®ã: Imax lµ phô t¶i cùc ®¹i, ®îc x¸c ®Þnh bëi c¸c lîng phô t¶i kÐo dµi trong tõng thêi ®iÓm trong ngµy, ®îc tÝnh theo % cho phÐp trong thêi gian cho phÐp. + Qu¸ t¶i theo mïa. Phô t¶i theo mïa kh¸c nhau, mïa hÌ thÊp h¬n 1% so víi ®Þnh møc th× mïa ®«ng cho phÐp vît qu¸ 1% phô t¶i ®Þnh møc trung b×nh, nhng kh«ng vît qu¸ 15%. KÕt hîp c¸c ®iÒu kiÖn trªn th× MBA cho phÐp vËn hµnh qu¸ t¶i lµ 30% so víi ®Þnh møc. + Qu¸ t¶i sù cè: I qu¸ t¶i 30% 45% 60% 70% 100% (%) t lµ thêi 120 80 45 20 10 gian cho phÐp (Phót) IV-§o lêng c¸c ®¹i lîng ®iÖn 12
1 : Phương pháp sử dụng Ampe kìm cao thế, hạ thế để đo dòng điện Nguyên lý Ampe kìm như một biến dòng điện trong đó dòng điện cần đo là dòng sơ cấp Chọn Am pe kìm có điện áp và thang đo phù hợp với mạch cần đo. Chọn thang đo phù hợp. Cặp am pe kìm bao kín dây hoặc vật (đóng vai trò dây sơ cấp) có dòng điện chạy qua, am pe kìm ( đóng vai trò dây thứ cấp) sẽ có dòng điện và được hiển thị, tuỳ thuộc vị trí đặt thang đo để đọc trị số dòng điện phía sơ cấp (phía cần đo). Khi đo chú ý các biện pháp an toàn cho phù hợp với cấp điện áp cần đo ( như găng, ủng, thảm cách điện,...). c./M¸y c¾t ®iÖn vµ dao c¸ch ly I/ Hiện tượng phát sinh hồ quang khi đóng cắt mạch điện, tác hại của nó . Khi cắt mạch điện khí cụ điện mở đầu tiếp xúc, giữa khe hở chịu một điện áp lớn và hình thành một điện trường. Cường độ điện trường lớn giữa hai đầu tiếp xúc bắt đầu mở, nó đạt đến hàng ngàn kV/cm. Dưới tác dụng của cường độ điện trường các điện tử tự do chuyển động về phía dương cực sẽ phát sinh hồ quang điện. Dòng điện tử này được duy trì do : Phát xạ nhiệt điện tử. Ion hóa do va chạm. Đặc tính VA của phóng điện trong chất khí Đoạn đặc tính oa ứng với vùng phóng điện không tự duy trì khi khoảng giữa các cực bị ion hóa do năng lượng của nguồn ngoài. Với điện áp lớn hiện tượng phóng điện không tự duy trì biến thành tự duy trì. Phóng điện tự duy trì chuyển sang phóng điện hồ quang (đoạn cd) qua giai đoạn phóng điện vầng quang (đoạn abc) hay phóng điện tỏa sáng (đoạn aec). Cũng có khả năng là phóng điện không tự duy trì chuyển sang phóng điện hồ quang. Tác hại của hồ quang làm hư hỏng tiếp điểm của các thiết bị đóng cắt. II / Các phương pháp dập hồ quang trong máy cắt điện , cầu dao phụ tải . 13
Phương pháp dập hồ quang gồm: Dùng phương pháp thổi khí. Chuyển động hồ quang trong từ trường. Dập tắt hồ quang trong dầu. Dập tắt hồ quang trong chân không. Dập tắt hồ quang trong khí áp suất cao. Dùng nhiều chỗ cắt. Dùng phương pháp chia hồ quang thành những đoạn ngắn. III / Công dụng và cấu tạo của dao cách ly và cầu dao phụ tải cao thế. 1 Dao cách ly : Dao cách ly cao thế sử dụng để đóng cắt điện đường dây, thiết bị điện không tải hoặc phụ tải nhỏ. Dao cách ly có hai loại : Dao cách ly lưỡi dao chém đứng và lưỡi dao quay ngang. Dao cách ly chém ngang Dao cách ly chém đứng a Dao cách ly chém ngang : Hình vẽ 1 fa dao cách ly quay ngang, cả hai đầu tiếp xúc của dao đều di động gồm hai lưỡi dao phẳng 2a và 2b, gắn trên sứ đỡ 1 và có thể quay được các mặt bích của sứ nối với nhau bằng tay kéo 4. Đầu hở của lưỡi dao 2a có gắn lá tiếp xúc 5. ống truyền động được nối vào trục truyền động 3. b Dao cách ly chém đứng : Dao cách ly có đầu tiếp xúc cố định 2b và lưỡi dao động 2a được cách điện bằng sứ đỡ 1, tất cả các bộ phận trên được gắn vào khung 4, sứ đỡ giữa bắt lưỡi dao 2a lắp với trục truyền động 3. 2 Cầu dao phụ tải : Cầu dao phụ tải sử dụng để đóng cắt điện đường dây và thiết bị điện mang tải. 14
Lưỡi dao di động chính 1. Lưỡi dao cố định 2. Lưỡi dao di động phụ 3. Buồng dập hồ quang 4. Sứ cách điện 5. Lò xo cắt 6. Trục truyền động 7. Đế cầu dao 8. Khi cắt dao tiếp xúc chính mở ra, sau đấy đến lưỡi dao phụ dập hồ quang. Hồ quang xuất hiện trong khe hở giữa các tấm lót sinh khí sẽ bị dập tắt nhanh chóng. Khả năng cắt dòng tải theo hướng dẫn của nhà chế tạo. D/.BiÕn dßng ®iÖn vµ biÕn ®iÖn ¸p I/ Cấu tạo, nguyên lý hoạt động và công dụng của biến dòng điện. a Cấu tạo : Gồm lõi thép, dây quấn nhất thứ và nhị thứ và cách điện như hình vẽ dưới. b Nguyên lý : Khi có dòng điện chạy qua dây quấn nhất thứ sinh ra trong lõi thép từ thông biến thiên, từ thông cảm ứng sang dây quấn nhị thứ, trong dây quấn nhị thứ có điện áp U2, nối đầu dây với phụ tải hoặc ngắn mạch ta có dòng điện I2. c Công dụng : Dùng để biến đổi các dòng điện lớn trong hệ thống điện thành dòng điện đủ nhỏ phục vụ cho đo lường và thiết bị bảo vệ rơ le. II / Cấu tạo, nguyên lý hoạt động và công dụng của biến điện áp 1 fa, 3fa . a Cấu tạo : Gồm lõi thép, dây quấn nhất thứ và nhị thứ và cách điện như hình vẽ dưới 15
b Nguyên lý : Dây quấn 1 có ω1 vòng dây và dây quấn 2 có ω2 vòng dây được quấn trên lõi thép. Khi đặt điện áp xoay chiều U 1 vài dây quấn 1, trong đó sẽ có dòng điện i 1. Trong lõi thép sinh ra từ thông Φ móc vòng với dây quấn 1 và 2 cảm ứng ra các sức điện động (s.đ.đ) e1 và e2. Dây quấn 2 có s.đ.đ sẽ sinh ra dòng điện i2 đưa ra tải với điện áp là U2. Ứng dụng : Sử dụng để biến đổi điện áp cao sang điện áp thấp đủ phục vụ cho đo lường , bảo vệ. E/.khÝ cô ®iÖn h¹ ¸p I / Nguyên lý cấu tạo và nguyên lý làm việc của Aptomat . Cách chọn Aptomat . a Cấu tạo : Áp tô mát có nhiều loại: Áp tô mát dòng cực tiểu, dòng cực đại, điện áp thấp và áp tô mát công suất ngược. Ở đây giới thiệu loại áp tô mát điện từ bảo vệ dòng điện cực đại thường gặp, cấu tạo như sau: Nam châm điện 1. Lò xo 4. Chốt cắt 5. Phần ứng 2. Nút cắt 6. Chốt đẩy 3. b Nguyên lý : Khi quá tải hoặc ngắn mạch sau Aptomat, dòng điện trong cuộn dây nam châm điện 1 tăng lên, khi lực hút của nam châm thắng lực cản của lò xo 4, chốt đẩy 3 thúc lên phá sự liên kết của chốt cắt 5 cắt nguồn cấp cho các phụ tải. Khi điện áp giảm quá mức qui định, nam châm 1 không thắng nổi lực căng của lò xo 4, quá trình cắt cũng xảy ra tương tự. c Cách chọn Aptomat : 16
Chọn theo điều kiện sau: Uđm ATM>ULV IđmATM> Itt Với Itt là dòng điện tính toán của mạch điện hay thiết bị được bảo vệ II / Nguyên lý cấu tạo và nguyên lý làm việc của Công tắc tơ, khởi động từ . Ứng dụng . a Nguyên lý cấu tạo và nguyên lý làm việc của Công tắc tơ : Cấu tạo : + Tiếp điểm động 1. + Tiếp điểm tĩnh 2. + Nam châm điện 4. + Phần ứng 3. Nguyên lý : Khi cấp nguồn cho nam châm điện 4, phần ứng 3 bị hút vào lõi sắt làm cho tiếp điểm 1 chuyển động tiếp xúc với tiếp điểm tĩnh 2, mạch điện được nối tiếp. Ứng dụng: Dùng để đóng cắt mạch từ xa. b Nguyên lý cấu tạo và nguyên lý làm việc của khởi động từ : Cấu tạo : + Phần tử đốt nóng 1. + Tiếp điểm động 2. + Tiếp điểm tĩnh 3. + Nam châm điện 4 của Công tắc tơ . Phần tử 1,2 và 3 còn gọi là rơ le nhiệt. 17
Nguyên lý : Khi quá tải nhiệt độ của phần tử chịu nóng đạt đến trị số kim loại bị uốn cong, các tiếp điểm của nó mở ra cắt nguồn nam châm điện và công tắc tơ được mở ra. Khi điều khiển bằng tay: Khi mở máy ấn nút Đ, cuộn dây 4 có điện, các tiếp điểm được đóng lại, động cơ quay. Tiếp điểm mắc song song với nút Đ có tác dụng tự giữ cho mạch kín khi thả nút Đ ra. Khi dừng máy ấn nút C, cuộn dây 4 mất điện, các tiếp điểm mở ra, động cơ sẽ ngừng quay. Ứng dụng : Đùng để mở máy, điều khiển quay thuận nghịch và bảo vệ quá tải động cơ điện xoay chiều (khi dùng để điều khiển động cơ quay thuận nghịch phải dùng khởi động từ kép có khoá liên độngỞ đây không giới thiệu). G/.Chèng sÐt vµ nèi ®Êt I/ Nguyên lý cấu tạo và nguyên lý làm việc của chống sét van không khe hở . Ứng dụng trong hệ thống điện . Hàng điện cực nhôm Vỏ bằng SILICON, nhựa Các đĩa Ôxit kim loại, Varisto. Bề mặt được gắn chặt EPOXY Đế bắt Điện cực nhôm nối đất Cấu tạo : Như h×nh vẽ. Nguyên lý làm việc : Khi sét đánh vào đường dây, xuất hiện sóng sét tần số cao trên đường dây vượt quá điện áp định mức, ôxit kim loại trở lên dẫn điện và dòng điện sét được tản xuống đất qua hệ thống nối đất. a Ứng dụng của chống sét trong hệ thống điện: Để bảo vệ chống sóng quá điện áp khí quyển lan truyền tới các thiết bị điện trong hệ thống điện (thường là các máy biến áp, máy điện quay,…). 18
II/ Ph©n loại tiếp đất thường dïng trong hệ thống điện . Phạm vi và ứng dụng của từng loại a Các loại tiếp đất thường dùng trong hệ thống điện : Có 3 loại tiếp đất thường dùng trong hệ thống điện : Tiếp đất làm việc. Tiếp đất an toàn. Tiếp đất chống sét. b Phạm vi và ứng dụng của từng loại : Tiếp đất làm việc : Loại nối đất này gồm có nối đất các điểm trung tính MBA trong hệ thống có điểm trung tính nối đất, nối đất biến điện áp, biến dòng điện và kháng điện. Nhiệm vụ của tiếp địa làm việc là đảm bảo sự làm việc bình thường cho thiết bị điện Tiếp đất an toàn : đảm bảo an toàn cho người khi tiếp xúc với thiết bị điện khi cách điện bị hỏng. Tiếp đất an toàn là nối mọi bộ phận kim loại không mang điện của thiết bị điện với đất. Tiếp đất chống sét : Để tản dòng điện sét vào đất khi sét đánh vào cột thu sét và các thiết bị thu sét. Sử dụng để hạn chế sự phóng điện ngược tới các thiết bị được bảo vệ. V: C¸c c«ng việc phải đặt tiếp đất di động. C¸ch đặt tiếp đất di động. Sau khi kiÓm tra kh«ng cßn ®iÖn, ph¶i ®Æt tiÕp ®Êt vµ lµm ng¾n m¹ch tÊt c¶ c¸c pha ngay, ®Æt tiÕp ®Êt t¹i vÞ trÝ nµo ph¶i thö hÕt ®iÖn t¹i vÞ trÝ Êy. TiÕp ®Êt ph¶i ®Æt vÒ phÝa cã kh¶ n¨ng dÉn ®iÖn ®Õn. D©y tiÕp ®Êt ph¶i lµ d©y chuyªn dïng, b»ng d©y ®ång trÇn (hoÆc bäc vá nhùa trong), mÒm, nhiÒu sîi, tiÕt diÖn nhá nhÊt lµ 25 mm2. N¬i ®Æt nèi ®Êt ph¶i chän sao cho ®¶m b¶o kho¶ng c¸ch an toµn ®Õn c¸c phÇn dÉn ®iÖn ®ang cã ®iÖn. Sè lîng vµ vÞ trÝ ®Æt tiÕp ®Êt ph¶i chän sao cho nh÷ng ngêi c«ng t¸c n»m trän vÑn trong khu vùc ®îc b¶o vÖ b»ng nh÷ng tiÕp ®Êt ®ã. Khi lµm c¸c c«ng viÖc cã c¾t ®iÖn hoµn toµn ë tr¹m ph©n phèi hoÆc tñ ph©n phèi, ®Ó gi¶m bít sè lîng d©y tiÕp ®Êt lu ®éng, cho phÐp ®Æt tiÕp ®Êt ë thanh c¸i vµ chØ ë m¹ch ®Êu trªn ®ã sÏ tiÕn hµnh c«ng viÖc vµ khi chuyÓn sang lµm viÖc ë m¹ch ®Êu kh¸c th× ®ång thêi chuyÓn d©y tiÕp ®Êt. Trong trêng hîp ®ã chØ cho phÐp lµm viÖc trªn m¹ch ®Êu cã ®Æt tiÕp ®Êt. Khi söa ch÷a thanh c¸i cã ph©n ®o¹n, trªn mçi ph©n ®o¹n ph¶i ®Æt mét d©y tiÕp ®Êt. Trªn ®êng trôc cao ¸p kh«ng cã nh¸nh ph¶i ®Æt tiÕp ®Êt ë hai ®Çu. NÕu khu vùc söa ch÷a dµi qu¸ 2 Km ph¶i ®Æt thªm mét tiÕp ®Êt ë gi÷a. §èi víi ®êng trôc cã nh¸nh mµ nh¸nh kh«ng c¾t ®îc cÇu dao c¸ch ly th× mçi nh¸nh (n»m trong khu vùc söa ch÷a) ph¶i cã thªm mét bé tiÕp ®Êt ë ®Çu nh¸nh. §èi víi hai ®êng trôc ®i chung cét, nÕu söa ch÷a mét ®êng (®êng kia vÉn vËn hµnh) th× hai bé tiÕp ®Êt kh«ng ®Æt xa nhau qu¸ 500 m. Riªng ®èi víi c¸c kho¶ng vît s«ng th× ngoµi hai bé tiÕp ®Êt ®Æt t¹i hai cét h·m cÇn ph¶i cã thªm tiÕp ®Êt phô ®Æt ngay t¹i c¸c cét vît. 19
§èi víi c¸c nh¸nh rÏ vµo tr¹m nÕu dµi kh«ng qu¸ 200 m cho phÐp ®Æt mét tiÕp ®Êt ®Ó ng¨n nguån ®iÖn ®Õn vµ ®Çu kia nhÊt thiÕt ph¶i c¾t cÇu dao c¸ch ly cña m¸y biÕn ¸p. §èi víi c¸c ®êng c¸p ngÇm nhÊt thiÕt ph¶i ®Æt tiÕp ®Êt hai ®Çu cña ®o¹n c¸p. §èi víi ®êng d©y h¹ ¸p, khi c¾t ®iÖn ®Ó söa ch÷a còng ph¶i ®Æt tiÕp ®Êt b»ng c¸ch chËp 3 pha víi d©y trung tÝnh vµ ®Êu xuèng ®Êt. CÇn chó ý kiÓm tra c¸c nh¸nh cã m¸y ph¸t cña kh¸ch hµng ®Ó c¾t ra, kh«ng cho ph¸t lªn líi. 2- Nguyªn t¾c ®Æt vµ th¸o tiÕp ®Êt §Æt vµ th¸o tiÕp ®Êt ®Òu ph¶i cã hai ngêi thùc hiÖn, trong ®ã mét ngêi ph¶i cã tr×nh ®é an toµn Ýt nhÊt bËc IV, ngêi cßn l¹i ph¶i cã tr×nh ®é an toµn Ýt nhÊt bËc III. Khi ®Æt tiÕp ®Êt ph¶i ®Êu mét ®Çu víi ®Êt tríc, sau ®ã míi l¾p ®Çu kia víi d©y dÉn, khi thùc hiÖn ph¶i mang g¨ng tay c¸ch ®iÖn vµ ph¶i dïng sµo c¸ch ®iÖn ®Ó l¾p vµo ®êng d©y. Khi th¸o tiÕp ®Êt ph¶i lµm ngîc l¹i. §Çu ®Êu xuèng ®Êt kh«ng ®îc b¾t kiÓu vÆn xo¾n, ph¶i b¾t b»ng bul«ng. NÕu ®Êu vµo tiÕp ®Êt cña cét hoÆc hÖ thèng nèi ®Êt chung th× tríc khi ®Êu ph¶i c¹o s¹ch rØ ë chç ®Êu tiÕp ®Êt. Trêng hîp tiÕp ®Êt cét bÞ háng hoÆc khã b¾t bul«ng th× ph¶i ®ãng cäc s¾t s©u 1m ®Ó lµm tiÕp ®Êt VI: T¸c dụng của hệ thống nối đất tiếp địa cột. Trị số Rnđ cho phép đối với đường dây cao thế 35kV 110 kV. Khi cã sÐt vµo ®êng d©y sÏ xuÊt hiÖn ®iÖn ¸p c¶m øng trªn ®êng d©y. c¸c sãng ®iÖn ¸p nµy cã trÞ sè rÊt lín (cã khi lªn ®Õn hµng triÖu v«n). Sãng nµy kh«ng nh÷ng cã thÓ ph¸ vì cac chuçi c¸ch ®iÖn, ®øt d©y dÉn mµ cã thÓ sÏ truyÒn vÒ tr¹m biÕn ¸p lµm h háng c¸ch ®iÖn cña m¸y biÕn ¸p vµ thiÕt bÞ trong tr¹m . Nhê cã tiÕp ®Êt trªn c¸c cét nªn c¸c sãng ®iÖn ¸p nµy sÏ trµn qua sø xuèng ®Êt t¹i c¸c cét däc theo tuyÕn ®êng d©y, lµm gi¶m biªn ®é sÐt lan truyÒn vÒ tr¹m, kh«ng lµm h háng thiÕt bÞ cña tr¹m . Víi ®êng d©y t¶i ®iÖn cao ¸p ( §Æc biÖt tõ 35 KV trë lªn ) th× cÇn ph¶i tiÕp ®Êt tÊt c¶ c¸c cét trªn toµn tuyÕn §iÖn trë tiÕp ®Êt cµng nhá cµng tèt. Th«ng thêng yªu cÇu Rt® < 30 2. Bµi tËp Bµi 1: Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 1. a nguån 1 chiÒu E = 12V, n«i trë cña nguån ro = 0,1 . b R1= 5 . c R2 = 10 . d R3 = 20 . 20