zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Khoa học xã hội

Đề tài triết học " Tuệ Trung Thượng sĩ – nhà Thiền học thông tuệ "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Báo xấu

74
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

GIỚI THIỆU DANH NHÂN TRIẾT HỌC 12. BÙI HUY DU – Tuệ Trung Thượng sĩ – nhà Thiền học thông tuệ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài triết học " Tuệ Trung Thượng sĩ – nhà Thiền học thông tuệ "

TRIÏËT HOÅC, SÖË 8 (219), THAÁNG 8 - 2009 giíi thiÖu danh nh©n triÕt häc TUÏÅ TRUNG THÛÚÅNG SÔ NHAÂ THIÏÌN HOÅC THÖNG TUÏÅ BUÂI HUY DU(*) uïå Trung Thûúång sô laâ möåt trong vêën Thiïìn sû Tiïu Dao úã Phuác àûúâng, nhûäng nhaâ thiïìn hoåc xuêët sùæc vaâo Ngûúâi àaä laänh höåi àûúåc yïëu chó, beân döëc bêåc nhêët cuãa nûúác ta trong triïìu àaåi loâng thúâ laâm thêìy. Ngaây ngaây chó lêëy viïåc nhaâ Trêìn. Öng àûúåc coi laâ “ngoån àeân töí hûáng thuá vúái Thiïìn hoåc laâm vui, khöng hïì cuãa Phêåt hoaâng, lêëy têm truyïìn têm… bêån têm àïën cöng danh sûå nghiïåp”(2). laâm phêën phaát ngoån gioá laânh nhaâ Hay, trong baâi Taán Tuïå Trung Phêåt”(1). Öng khöng chó laâ möåt Thiïìn gia Thûúång sô, Trêìn Nhên Töng cuäng viïët: àùæc àaåo, möåt êín sô, thi sô, maâ coân laâ möåt võ “Caâng nhòn caâng cao, tûúáng coá nhiïìu cöng trang trong hai cuöåc å Caâng khoan caâng bïìn. khaáng chiïën chöëng giùåc Nguyïn - Möng Chúåt phña sau àoá, vaâo nhûäng nùm 1285 vaâ 1288. Ngùæm, phña trûúác liïìn. Tuïå Trung Thûúång sô tïn thêåt laâ Trêìn Caái nay goåi tïn, â Tung. Öng laâ con àêìu cuãa Minh Khêm Tûâ Laâ Thöng sô Thiïìn”(3). Thiïån àaåi vûúng Trêìn Liïîu, laâ anh ruöåt Tû tûúãng triïët hoåc cuãa Tuïå Trung cuãa Hûng Àaåo vûúng Trêìn Quöëc Tuêën vaâ Thûúång sô àûúåc trònh baây trong taác phêím cuäng laâ anh ruöåt cuãa Hoaâng hêåu Nguyïn Thûúång sô ngûä luåc do Phaáp Loa biïn soaån, Thaánh Thiïn Caãm (vúå vua Trêìn Thaánh Trêìn Nhên Töng khaão àñnh vaâ Trêìn Khùæc Töng). Öng sinh nùm 1230, mêët nùm Chung àïì baåt. Tû tûúãng cuãa Tuïå Trung 1291. Öng àûúåc Trêìn Thaái Töng nhêån laâm Thûúång sô ra àúâi vaâo thúâi kyâ hûng thõnh con nuöi sau khi Trêìn Liïîu qua àúâi vaâ nhêët cuãa Phêåt giaáo Viïåt Nam trong lõch sûã, àûúåc phong tûúác Hûng Ninh vûúng. Tuïå thúâi Lyá - Trêìn. Àoá laâ thúi àaåi maâ Thiïìn hoåc â Trung Thûúång sô tu Phêåt, nhûng khöng khöng chó dûâng laåi úã chûâng mûåc mang húi kheáp mònh vaâo “tam quy nguä giúái”. Öng laâ thúã cuãa cuöåc söëng nûäa maâ cao hún, noá àaä nhaâ Thiïìn hoåc thöng tuïå, sùæc saão trong bùæt nhõp vaâ trúã thaânh triïët lyá söëng cuãa thúâi suy nghô vaâ haânh àöång. Öng àaä àûúåc Trêìn àaåi vúái yá nghô vaâ haânh àöång lúán lao laâ cûáu Nhên Töng hïët loâng ca ngúåi trong baâi dên, cûáu nûúác, àûa dên töåc ta vûún lïn Haânh traång cuãa Tuïå Trung Thûúång sô, khùèng àõnh nïìn àöåc lêåp, tûå chuã cuãa mònh. rùçng: “Thuúã nhoã, Thûúång sô bêím tñnh Trong quan àiïím vïì thïë giúái hay vïì thanh cao, nöíi tiïëng thuêìn hêåu. Àûúåc cûã vêën àïì baãn thïí luêån, Tuïå Trung Thûúång sô trêën giûä quên dên úã löå Höìng. Hai lêìn giùåc Bùæc xêm lùng, coá cöng vúái nûúác, lêìn höìi (*) Hoåc viïn cao hoåc, Khoa Triïët hoåc, Trûúâng Àaåi àûúåc thùng chuyïín giûä chûác Tiïët àöå sûá hoåc Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn, Àaåi hoåc Quöëc gia Tp. Höì Chñ Minh. vuâng biïín traåi Thaái bònh. Vïì cöët caách, (1) Viïån Vùn hoåc. Thú vùn Lyá - Trêìn, t.2, Quyïín Thûúång sô laâ ngûúâi khñ lûúång thêm trêìm, thûúång, Nxb Khoa hoåc xaä höåi, Haâ Nöåi, 1989, tr.594. phong thêìn nhaân nhaä. Ngay tûâ thuãa coân (2) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.544. àïí choãm àaä hêm möå cûãa Khöíng. Àïën tham (3) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.485. 76
TUÏÅ TRUNG THÛÚÅNG SÔ - NHAÂ THIÏÌN HOÅC THÖNG TUÏÅ laâ ngûúâi àêìu tiïn àûa ra khaái niïåm baãn “Thên toâng vö tûúáng baãn lai khöng”(7). Hay: “Chên nhû, voång niïåm töíng giai khöng”(8). thïí àïí giaãi thñch nguöìn göëc cuãa vuä truå vaån Tuy nhiïn, trong quan niïåm vïì baãn vêåt, vúái nöåi dung hïët sûác phong phuá vaâ thïí, giûäa Trêìn Thaái Töng vaâ Tuïå Trung sêu sùæc. Öng viïët: “Baãn thïí nhû nhiïn tûå cuäng coá sûå khaác nhau. Nïëu baãn thïí hay khöng tõnh - ”(4). Nhû thïë, têm thïí úã Trêìn Thaái Töng àûúåc goåi laâ gia baãn thïí úã Tuïå Trung àûúåc hiïíu laâ caái ban hûúng thò úã Tuïå Trung Thûúång sô, noá àûúåc àêìu, göëc rïî, cöåi nguöìn cuãa vaån vêåt, laâ caái goåi laâ cöë hûúng. Caã hai öng àïìu cho rùçng, haâm chûa trong baãn thên sûå vêåt, noá vöën á giaác ngöå chñnh laâ chuáng sinh khi quay vïì nhû thïë laâ nhû thïë vaâ laâ caái tröëng khöng, vúái têm thïí cuãa mònh, vïì vúái gia hûúng, lùång leä; laâ thûåc thïí töìn nhiïn nhû nhiïn, hay cöë hûúng. Tuïå Trung Thûúång sô viïët: tûå noá töìn taåi, muön àúâi chùèng mêët. Noá laâ “Nhêët khuác vö sinh xûúáng liïîu thò, caái phi hû phi thûåc, phi thêët phi àùæc, phi Àaãm hoaânh têët lêåt cöë hûúng quy” troåc phi thanh, vö tiïìn vö hêåu, vö thõ vö (Vûâa luác “vö sinh” dûát khuác ca, phi. Baãn thïí naây coân àûúåc Tuïå Trung goåi Cêìm ngang öëng saáo laåi quï nhaâ)(9). bùçng nhûäng tïn khaác, nhû têm, Phêåt tñnh, Ngoaâi ra, khi àïì cêåp àïën baãn thïí, Trêìn phaáp thên, baãn lai, chên diïån muåc. Caái Thaái Töng thûúâng duâng khaái niïåm baãn lai baãn lai naây, vïì thûåc chêët, khöng haâm chûáa diïn muåc, coân Tuïå Trung laåi duâng khaái å möåt vêåt gò caã, cuäng khöng haâm chûáa chuát niïåm nûúng sinh diïån. Öng cho rùçng, chó mêìm möëng lêîn dêëu vïët naâo. Noá chó laâ nhûäng ai hiïíu àûúåc “gûúng mùåt ngûúâi meå” phûúng tiïån, ngön ngûä àïí diïîn taã baãn thïí múái tin rùçng caã trúâi vaâ ngûúâi àïìu laâ giaã thöi, chûá khöng phaãi laâ chñnh baãn thïí, danh maâ thöi. Trong baâi Thõ àöì (Gúåi baão nhû ngoán tay chó lïn mùåt trùng cho ngûúâi hoåc troâ), Tuïå Trung viïët: ta thêëy mùåt trùng vêåy. Do àoá, àûâng lêìm “A thuây höåi àùæc nûúng sinh diïån, tûúãng ngoán tay chó mùåt trùng vúái chñnh Thuãy tñn nhên thiïn töíng giaã danh”(10). mùåt trùng. Toám laåi, baãn thïí úã Tuïå Trung Thûúång “Baãn lai vö nhêët vêåt, sô laâ caái baãn nhiïn, viïn maän, thanh tõnh, Phi chuãng diïåc phi manh” khöng tõch, vöën coá úã trong têm möîi ngûúâi. (Xûa nay khöng coá möåt vêåt naâo hïët thaãy, Búãi vêåy, ngûúâi ta chùèng phaãi ài tòm úã àêu Chùèng coá göëc cuäng chùèng coá mêìm àïí caã, chúá hoãi Thiïëu Thêët vúái Taâo Khï, chùèng cho chuáng xuêët hiïån)(5). phaãi tòm úã Àöng, Têy, Nam, Bùæc. Baãn thïí Baãn thïí naây, theo Tuïå Trung Thûúång naây vûúåt lïn moåi sûå phên biïåt phaãi traái, sô laâ khöng hònh, khöng tûúáng, khöng töët xêëu, coân mêët. Noá vö thõ vö phi, phi hû ngön tûâ, hònh aãnh, tû tûúãng naâo diïîn taã phi thûåc, vö khûá vö lai, vö hêåu vö tiïìn, phi àûúåc. Àiïìu naây àaä àûúåc öng trònh baây trêìn phi cêëu. Baãn thïí naây khöng thïí dung trong baâi Têm vûúng - möåt baâi thú mang “trñ” maâ biïët àûúåc, khöng thïí dung “thûác” dêëu êën quan àiïím duy thûác hoåc cuãa maâ hiïíu àûúåc. Àïí hiïíu noá, phaãi dung trûåc Vasubandhu, rùçng: giaác, vûúåt lïn trïn moåi quan niïåm àöëi àaäi, “Khöng hònh, khöng tûúáng “chuáa têm ta”, “nhõ kiïën”. Mùæt dêîu ly chêu àöë nhêån ra. Nhûng, vêën àïì àùåt ra laâ, theo Tuïå Muöën biïët àêu laâ “khuön mùåt thûåc”, Giûäa trûa nguã tñt àïën canh ba” (6). (4) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.272. Tiïëp nöëi quan àiïím cuãa Trêìn Thaái (5) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.289. (6) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.237. Töng vïì hû, khöng, Tuïå Trung cuäng cho (7) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.285. rùçng, baãn thïí chñnh laâ vö, laâ khöng. Vaån (8) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.248. phaáp, suy cho cuâng, do nhên duyïn giaã (9) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.230. húåp, àïìu laâ khöng. Öng viïët: (10) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.246. 77
BUÂI HUY DU Trung Thûúång sô, caái gò laâ baãn thïí cuãa vaån nghiïåm”, phaá chêëp möåt caách triïåt àïí àïën vêåt, vaån sûå? Àïí traã lúâi cho cêu hoãi naây, khi mûác phaãi buöng boã caã baãn thên sûå phaá tiïëp tuåc àïì cao caái têm - khaái niïåm cöët yïëu chêëp àoá nûäa. trong Phêåt giaáo noái chung vaâ laâ caái “tinh Khi baân vïì mùåt “tûúáng” cuãa “têm thïí”, yïëu” trong Thiïìn töng noái riïng, trïn cú súã Tuïå Trung àaä diïîn taã tñnh chêët vö hònh vaâ kïë thûâa caác Thiïìn phaái coá tûâ àúâi Lyá, nhêët möëi liïn hïå giûäa Têm - Phêåt trong baâi laâ Thiïìn phaái Vö Ngön Thöng cuâng vúái sûå Phêåt têm ca: aãnh hûúãng cuãa caác Thiïìn gia àùæc àaåo, nhû “Phêåt, Phêåt, Phêåt khöng thïí thêëy àûúåc, Trêìn Thaái Töng, Tiïu Dao, Tuïå Trung Têm, Têm, Têm khöng thïí noái àûúåc. Thûúång sô àaä àûa ra khaái niïåm têm thïí, Khi têm sinh thò Phêåt sinh, coi àoá laâ ngoån nguöìn cuãa vaån phaáp. Noá laâ Khi Phêåt diïåt thò têm diïåt. baãn thïí cuãa têët caã vaâ cuäng laâ nguöìn göëc … cuãa têët caã. Trong Phêåt têm ca, öng viïët: Têm thïí khöng phaãi cuäng khöng traái, “Xûa khöng coá têm, Phêåt tñnh khöng hû cuäng khöng thûåc”(13). Nay khöng coá Phêåt; Nhû vêåy, caái têm baãn thïí, theo Tuïå Phaâm, thaánh, ngûúi, trúâi nhanh nhû â Trung, laâ caái khöng thïí diïîn taã àûúåc bùçng chúáp giêåt. ngön tûâ (bêët khaã thuyïët). Àoá laâ caái têm Têm thïí khöng phaãi cuäng khöng traái, tônh lùång, thûúâng nhiïn, vûúåt lïn trïn moåi Phêåt tñnh khöng hû cuäng khöng thûåc”(11). àöëi àaäi, phên biïåt, noá laâ caái “chùèng laâ phaãi Hay: cuäng chùèng laâ traái, chùèng phaãi laâ hû maâ “Têm tûác Phêåt, cuäng chùèng phaãi laâ thûåc”, hay coân àûúåc goåi Phêåt tûác têm. vúái möåt caái tïn khaác laâ “têm khöng hû” àïí Diïåu chó saáng thiïng kim cöí thöng. nhêën maånh tñnh khöng cuãa têm nhû quan Xuên àïën, tûå nhiïn hoa xuên núã, àiïím cuãa Trêìn Thaái Töng. Moåi sûå vêåt, Thu sang, àêu chùèng nûúác thu trong”(12). hònh danh, sùæc tûúáng àïìu do têm voång Trong triïët lyá Phêåt giaáo, coá ba khaái àöång maâ sinh ra vaâ àïìu laâ hû aão, “voång niïåm biïån giaãi vêën àïì coá tñnh chêët vuä truå niïåm”, khöng thêåt do nhên duyïn maâ biïën quan, àoá laâ “thïí”, “tûúáng”, “duång”. Thïí chó aão, ngay caã tûá àaåi cuäng laâ khöng, nhû mùåt baãn nguyïn cuãa vuä truå, noá cuâng nghôa vúái söng nûúác tônh lùång, trong treão, bõ gioá “khöng”, “chên nhû”, “Phêåt”, “Niïët baân”. cuöën maâ soáng nöíi lïn vêåy. Öng viïët: Tûúáng laâ thïë giúái hiïån tûúång, noá cuâng “Gioá cuöën trïn söng, soáng nöíi liïìn, nghôa vúái “sùæc”, “vaån phaáp”, “chuáng sinh”, Cuãi vûâa bùæt lûãa, saáng bûâng lïn. “sinh tûã”, coân “duång” chó laâ sûå hoaåt àöång Múái hay tûá àaåi laâ hû aão, trung hoâa giûäa “thïí” vaâ “tûúáng”. Thïí, Nuái Kiïën cheo leo mùåc sûác chen”(14). tûúáng, duång luön löìng vaâo nhau, khöng thïí Ngay caã sûå phên biïåt àöëi àaäi giûäa ta - taách rúâi, chuáng chó coá yá nghôa khi khöng Phêåt, ngaä - nhên, phaâm - thaánh, v.v., cuäng taách rúâi nhau. Nïëu ta taách rúâi tûúáng ra chó laâ nhûäng huyïîn aão tûâ sûå voång niïåm khoãi baãn thïí cuäng seä khöng coá baãn thïí. cuãa têm maâ ra. Têm àöång thò thïë giúái hiïån “Têm thïí” cuãa Tuïå Trung Thûúång sô tûúång xuêët hiïån, coân khi têm tônh lùång, an muöën nhêën maånh yá nghôa trïn. Vò vêåy, nhiïn, thanh tõnh, tûå taåi thò luác naây, ta theo Tuïå Trung, nïëu cûá baám vñu vaâo caái cuäng khöng maâ Phêåt cuäng khöng, phaâm “tûúáng” thò chùèng thêëy “tûúáng”, cûá theo cuäng khöng maâ thaánh cuäng khöng. Nhû “caái khöng” maâ tòm thò chùèng àûúåc “caái (11) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.272. khöng”. Tuy nhiïn, sûå àöìng nhêët laâm möåt (12) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.276. cuãa “thïí” vaâ “tûúng” thò khöng thïí àûa ra á (13) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.271- 272. möåt diïîn giaãng naâo caã, maâ phaãi “trûåc (14) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.229. 78
TUÏÅ TRUNG THÛÚÅNG SÔ - NHAÂ THIÏÌN HOÅC THÖNG TUÏÅ thïë, vïì vêën àïì baãn thïí luêån, coá thïí noái, niïåm. Do àoá, nhiïåm vuå quan troång trong Thiïìn hoåc Trêìn Thaái Töng laâ thuã tiïu voång Tuïå Trung cuäng àaä nhêën maånh baãn tñnh niïåm àïí àaåt àïën vö niïåm vaâ giaãi thoaát. Coân khöng cuãa vaån vêåt, coi noá chñnh laâ cöåi úã Tuïå Trung thò tûâ khöng hay vö xuêët hiïån nguöìn sêu thùèm, laâ caái göëc quy vïì cuãa vaån huyïîn hoáa (aão hoáa hay vö minh) phên phaáp. Trong baâi Vaån sûå quy nhû (Muön thaânh nhõ kiïën. Trong luêån giaãi tiïëp theo viïåc quy vïì chên nhû), öng viïët: cuãa mònh, Tuïå Trung cho rùçng, chñnh vò “Tûâ “khöng” hiïån “coá”, “coá” “khöng” thöng, con ngûúâi trong trêìn thïë khöng hiïíu àûúåc Coá coá khöng khöng, röët cuöåc chung. xaác thên con ngûúi laâ do núi húåp tan cuãa â Phiïìn naäo, böì àïì nguyïn chùèng khaác, nguä uêín, do nhên duyïn kïët húåp maâ thaânh, Chên nhû, voång niïåm thaãy àïìu khöng”(15). àïìu tûâ vö tûúáng, tûâ khöng maâ ra (Thên Sau khi laâm saáng toã yá nghôa àöìng quy toâng vö tûúáng baãn lai khöng) nïn con ngûúâi vïì möåt möëi khöng cuãa vaån phaáp, Thûúång sa vaâo lûúái vö minh, mùæc keåt trong voâng àöëi Sô àaä nhùæn nhuã vúái ngûúâi àúâi àûâng maäi àaäi, raâng buöåc cuãa nhõ kiïën: baám vñu vaâo cêu hoãi vïì leä sinh tûã, xem noá “Thên tûâ “vö tûúáng” vöën laâ khöng; nhû cûáu caánh cuãa cuöåc àúâi, maâ haäy phaá Hû huyïîn lêìm chia thaânh nhõ kiïën. chêëp vûúåt lïn quan àiïm nhõ kiïën, voång í Ta ngûúâi nhû moác cuäng nhû sûúng, niïåm àïí laâm hiïín löå caái tuïå cuãa lyá chên Phaâm thaánh nhû sêëm cuäng nhû àiïn. å nhû trong möîi con ngûúâi: Cöng danh, phuá quyá, mêy bïình böìng. “Hûu vêën tûã sinh ma dûä Phêåt; Nùm thaáng, ngûúâi àúâi, tïn bay biïën, Chuáng tinh cuãng Bùæc, thuãy triïìu Àöng”. Gheát, yïu, nhû mùæt loáe tia sao, (Àûâng hoãi tûã sinh, ma vúái Phêåt, Khaác naâo boã böåt tòm baánh bao. Muön sao hûúáng Bùæc, nûúác vïì Àöng)(16). Cuäng neát maây ngang, àûúâng muäi doåc. Nïëu nhû trûúác àêy, Trêìn Thaái Töng Phêåt vúái chuáng sinh mùåt khaác naâo”(18). khi àûúåc khai thõ qua lúâi chó baão cuãa Quöëc Nhõ kiïën laâ caách nhòn nhêån phên chia Truác Lêm àaä chúåt hiïíu rùçng Phêt ngay å moåi vêåt ra thaânh hai cûåc giaá trõ àïí gaán cho chñnh trong têm möîi ngûúâi, loâng lùång maâ noá möåt cûåc naây hoùåc cûåc kia, tûác laâ khöng biïët thò lêåp tûác thaânh Phêåt, khöng cêìn phaãi thêëy àûúåc baãn tñnh khöng cuãa vaån phaáp. nhoåc cöng tòm kiïëm bïn ngoaâi, thò àïën Tuïå Hïå quaã cuãa caái nhòn nhõ kiïën laâ àêíy con Trung, öng àaä thêëm nhuêìn tû tûúãng êëy: ngûúâi vûúáng vaâo hai caái chêëp: chêëp tûúáng “Duåc cêìu têm, vaâ chêëp ngön ngûä. Caã hai caái chêëp naây Hûu ngoaåi mõch; àïìu nhû àaám mêy muâ che phuã ngùn caãn … con ngûúâi nhêån thûác chên baãn tñnh cuãa Têm tûác Phêåt, mònh. Chêëp tûúáng laâ chó chuá troång vaâo sùæc Phêåt tûác têm”(17). tûúáng cuãa sûå vêåt maâ khöng thêëy àûúåc baãn Têm cuäng chñnh laâ Phêåt, laâ phaáp tñnh. chêët thêåt sûå cuãa àöëi tûúång. Coân chêëp ngön Noá laâ caái viïn maän, troân àêìy, laâ mêìm Phêåt ngûä laâ cêu nïå vaâo ngön tûâ, khaái niïåm maâ tñnh maâ möîi chuáng sinh àïìu coá; chó coá àiïìu khöng nhòn thêëu suöët àûúåc thûåc taåi tiïìm do nhõ kiïën, voång niïåm nöíi lïn laâm lu múâ êín àùçng sau ngön ngûä. ài haåt minh chêu Phêåt tñnh êëy trong möîi Theo Tuïå Trung Thûúång sô, chñnh caái con ngûúâi. nhòn nhõ kiïën naây àaä caãn trúã con ngûúâi Nïëu vïì mùåt baãn thïí luêån, Tuïå Trung coá trïn bûúác àûúâng tu Thiïìn. Vaâ Thiïìn chó nhiïìu àiïím giöëng vúái Trêìn Thaái Töng vïì cú àaåt àïën giaãi thoaát khi àaä phaá tan mï lêìm, baãn thò vïì mùåt nhêån thûác luêån, hai öng laåi (15) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.248-249. coá nhûäng àiïím khaác nhau. Theo Trêìn Thaái (16) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.248-249. Töng, tûâ khöng khúãi voång (tûác vö minh); (17) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.272. trïn bònh diïån nhên sinh, voång chñnh laâ (18) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.286. 79
BUÂI HUY DU diïåt “nhõ kiïën”, phaá moåi chêëp, àaåt àïën laâ Thûúång sô (tûúng àûúng vúái Böì taát). caãnh giúái ung dung, tûå taåi, vaâo ra trong Thûúång sô àaåt àïën caãnh giúái tu Thiïìn, cuöåc àúâi vúái tinh thêìn khai phoáng vûúåt lïn nhûng khöng xuêët gia vaâ vêîn ùn mùån, vêîn moåi raâng buöåc àöëi àaäi, xem sinh tûã nhû coá thï thiïëp nhû thûúâng. Trong Thûúång sô möåt cuöåc daåo chúi cuâng thiïn nhiïn, taåo haânh traång coân ghi laåi giai thoaåi àöåc àaáo, vêåt, coã cêy… Trong baâi Phaâm thaánh bêët lyá thuá vïì viïåc Thûúång sô dûå tiïåc cuâng dõ, Thûúång sô viïët: Nguyïn Thaánh Thiïn Caãm Thaái hêåu, gùåp “Ngaä nhên tûå löå diïåc tûå sûúng, thõt cûá ùn. Thaái hêu lêëy laâm laå hoãi: “Anh å Phaâm thaánh nhû löi diïåc nhû àiïn. å tu Thiïìn maâ ùn thõt thò thaânh Phêåt sao … àûúåc? Thûúång sô cûúâi àaáp: “Phêåt laâ Phêåt, Phêåt dûä chuáng sinh àö nhêët diïån. anh laâ anh. Anh chùèng cêìn laâm Phêåt, Thuåc thõ phaâm hïì thuåc thõ thaánh? Phêåt cuäng chùèng cêìn laâm anh. Cö chùèng Quaãng kiïëp sûu têìm möåt cùn tñnh. nghe caác bêåc cöí àûác noái: “Vùn Thuâ laâ Vùn Phi têm vö thõ diïåc vö phi, Thuâ, giaãi thoaát laâ giaãi thoaát” àoá sao?”(20). Vö kiïën phi taâ daä phi chñnh. Tinh thêìn phaá chêëp vûúåt lïn moåi giaáo Quaãng ngaåch àöì nhi Quaã nguyïån vûúng, àiïìu, khuön pheáp, giúái luêåt thöng thûúâng Khaánh Hyã tyâ khûu cöng àûác thaánh” cuãa Thûúång sô chûáng toã öng àaä nùæm àûúåc (Ta vaâ ngûúâi, nhû moác cuäng nhû sûúng nhu yïëu tinh tuáy nhêët cuãa Thiïìn, àoá laâ taåo Phaâm vaâ thaánh nhû sêëm, cuäng nhû chúáp. àûúåc caái têm thïë an nhiïn, tûå taåi, khöng … baám vaâo bêët cûá àiïìu gò caã, duâ àoá laâ tñn Phêåt vaâ chuáng sinh àïìu coá möåt böå àiïìu, giúái phaáp, Phêåt, Töí hay thêåm chñ caã mùåt maâ thöi. baãn thên sûå phaá chêëp nûäa. Àêy cuäng Ai laâ phaâm, ai laâ thaánh? chñnh laâ caái “têm vö súã truå” maâ Luåc Töí Tòm töi trong quaãng kiïëp cuäng khöng Huïå Nùng vaâ Trêìn Thaái Töng tûâng chûáng thêëy cùn tñnh, àùæc trûúác àoá. Hay trong baâi Thuã nï ngûu “Phi têm” thò khöng phaãi cuäng khöng traái. (Giûä con trêu àêët), Tuïå Trung àaä duâng “Vö kiïën” chùèng taâ cuäng chùèng chñnh, hònh aãnh àöëi lêåp giûäa möåt bïn laâ con trêu Ngûúâi àöì tïí traán röång maâ thaânh vua àêët àïí chó nhûäng ngûúâi tu Thiïìn maâ coân giaác ngöå; vûúáng vaâo caác chêëp, bõ kiïën giaãi, giaáo lyá, Tyâ kheo Khaánh Hyã laâ thaánh cöng àûác)(19). troái buöåc, “xoã mui” dùæt ài laâm cho àûúâng ä ÚÃ Tuïå Trung nöíi bêåt lïn möåt tinh àïën giaác ngöå ngaây caâng múâ mõt, vúái möåt thêìn phaá chêëp triïåt àïí. Öng quan niïåm bïn laâ hònh aãnh bêåc Thiïìn giaã àaä chûáng rùçng, moåi sûå àöëi lêåp giûäa mï vaâ ngöå, sùæc àùæc nhû quaã cêìu cuöån tröi theo doâng nûúác, vaâ khöng, giûäa phaâm vaâ thaánh, giûäa ta vaâ buöng xaã têët caã, hoâa vaâo caái mïnh möng, ngûúâi, Phêåt vaâ chuáng sinh, phaãi vaâ traái, vö haån cuãa söng nûúác. Öng viïët: chñnh vaâ taâ, giûäa phiïìn naäo vaâ böì àïì, v.v., “Nhêët thên àöåc thuã nhêët nï ngûu, vïì thûåc chêët, chó laâ sûå àöëi lêåp mang tñnh Àùçng tyå khiïn lai võ khùèng hûu. giaã taåo. Con ngûúâi cûá vin vaâo sûå àöëi àaäi êëy Tûúng àaáo Taâo khï àö phoáng haå, maâ cêìu tòm thò chùèng khaác gò hònh aãnh Mang mang thuy cêëp àaã viïn cêìu”. ã con hûúu khaát nûúác chaåy giûäa sa maåc, (Möåt mònh giûä möåt con trêu àêët, thêëy aão aãnh cuãa höì nûúác, cûá maäi àuöíi tòm Xoã muäi löi theo chùèng chõu rúâi. cho àïën luác guåc ngaä vò chïët khaát. Vûâa túái Taâo khï buöng thaã quaách, Chñnh tinh thêìn cúãi múã, phoáng Mïnh möng nûúác cuöån, quaã cêìu tröi)(21). khoaáng, phaá chêëp triïåt àïí, khöng biïën mònh thaânh nö lïå cuãa giúái luêåt maâ Tuïå (19) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.285-286. Trung àaä àaåt àïën trònh àöå thûúång thûâa (20) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.545. cuãa Thiïìn, àûúåc Trêìn Nhên Töng suy tön (21) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.227. 80
TUÏÅ TRUNG THÛÚÅNG SÔ - NHAÂ THIÏÌN HOÅC THÖNG TUÏÅ Muöën àaåt àïën giaãi thoaát, theo Tuïå Moãi nghó taåm chûâ, àêët hoan hó, Khaát uöëng no chûâ, nûúác thïnh thang”(22). Trung, ngûúâi tu Thiïìn khöng nhûäng phaãi Tinh thêìn phaá chêëp triïåt àïí cuãa Tuïå phaá boã nhõ kiïën maâ cöët yïëu hún, phaãi xaã Trung coân thïí hiïån roä trong quan àiïím vïì boã hïët moåi voång niïåm, búãi nïëu coân chuát haânh Thiïìn cuãa öng, khi öng lïn tiïëng voång niïåm trong têm thò con ngûúâi vêîn thûác tónh Thiïìn giaã rùçng chùèng cêìn trñ coân chêëp trûúåc, võ ngaä, vûúáng vaâo tam àöåc, giúái vaâ nhêîn nhuåc vò: dêîn àïën haânh àöång taåo nghiïåp vaâ hêåu quaã “Trò giúái kiïm nhêîn nhuåc, laâ mai mùæc keåt trong voâng luên höìi sinh ä Chiïu töåi bêët chiïu phuác. tûã, khöng tòm àûúåc àûúâng vïì vúái quï Duåc tri vö töåi phuác, hûúng baãn thïí, vúái gûúng mùåt meå nguyïn Phi trò giúái nhêîn nhuåc”(23). sú cuãa mònh. Chó khi naâo con ngûúâi àaåt Àöëi vúái Tuïå Trung, àaåo vaâ àúâi khöng àïën caãnh giúái vûúåt lïn moåi phên biïåt àöëi taách rúâi nhau, àaåo cuäng laâ àúâi vaâ ngûúåc laåi. àaäi thõ phi, phaâm thaánh thò khi àoá, con Öng àaä xem cuöåc àúâi naây laâ núi töët nhêët àïí àûúâng vïì vúái quï hûúng baãn têm múái múã tu àaåo, haânh Thiïìn vaâ àaåt àïën giaãi thoaát. röång cûãa àïí àoán nhêån bêåc àùæc àaåo vaâo ra Öng àaä thïí hiïån roä quan àiïím naây trong cuöåc àúâi möt caách tûå taåi, ung dung, vûúåt å baâi Dûúäng chên (Nuöi dûúäng chên tñnh): ngoaâi moåi muöån phiïìn, chêëp trûúåc. “Suy taáp hònh haâi khúãi tuác vên, Nïëu Trêìn Thaái Töng cho rùçng muöën Phi quan, laäo haåc tõ kï quêìn. àaåt àïën giaãi thoaát, ngûúâi tu Phêåt cêìn phaãi Thiïn thanh vaån thuãy mï hûúng quöëc, thûåc hiïån nghiïm tuác caác phûúng phaáp Haãi giöëc thiïn àêìu thõ dûúäng chên” Thiïìn àõnh, tõnh giúái coá tñnh tiïåm tu theo (Têm thên suy yïëu kïí chi maâ, ë Luåc thò saám höëi khoáa nghi àïí giûä thên têm Haåc nöåi naâo àêu lêín traánh gaâ. trong saåch, xaã boã moåi voång niïåm, àaåt àïën Muön tña nghòn xanh traân àêët nûúác, giaãi thoaát, thò Tuïå Trung, do aãnh hûúãng tû Chên trúâi goác bïí dûúäng chên tñnh tûúãng Laäo Trang, àaä àûa ra möåt phûúng cuãa ta)(24). phaáp tu Thiïìn khaá àöåc àaáo bùçng viïåc söëng Chñnh phong caách Thiïìn àöåc àaáo naây hoâa àöìng vúái tûå nhiïn, tuây nghi theo thoái cuãa Thûúång sô àaä àûúåc Trêìn Nhên Töng tuåc maâ haânh Thiïìn vúái möåt caái têm tûå do hïët loâng ca ngúåi. Trong Thûúång sô haânh tûå taåi, ung dung khöng vûúáng vaâo chêëp traång coân ghi laåi nhû sau: “Thûúång sô tröån trûúåc, nhõ kiïën, buöng xaã têët caã, khöng coân lêîn cuâng thïë tuåc, hoâa cuâng aánh sang, chûá á bõ vêåt duåc sai khiïën, rang buöåc. Tuïå Trung â khöng traái hùèn vúái ngûúâi àúâi. Nhúâ àoá maâ khöng quan têm àïën viïåc ùn chay hay ùn nöëi theo àûúåc haåt giöëng phaáp, vaâ dòu dùæt mùån, niïåm Phêåt vúái toåa Thiïìn, trò giúái vaâ àûúåc keã sú cú. Ngûúâi naâo tòm àïën hoãi han, nhêîn nhuåc. Öng söëng möåt cuöåc àúâi phoáng ngûúâi cuäng chó baão cho biïët àiïìu cûúng khoaáng, tiïu dao cuãa bêåc Thiïìn giaã àùæc yïëu, khiïën hoå truå àûúåc caái têm, mùåc tñnh àaåo, rong chúi ngoaâi coäi thïë, thoaát khoãi buåi haânh tang, khöng rúi vaâo danh hay thûåc”. trêìn khuêëy àöång, vaâo ra cuöåc àúâi maâ Trong quan niïåm nhên sinh, Tuïå khöng bõ soáng gioá cuöåc àúâi vuâi dêåp, cuöën Trung Thûúång sô rêët quan têm àïën viïåc lyá tröi. Öng thñch möåt cuöåc söëng daåo chúi giaãi têån göëc vêën àïì sinh tûã. Vïì quan àiïím chöën non xanh nûúác biïëc, gioá maát trùng naây, öng àaä àem àöëi lêåp hai quan niïåm thanh (tiïu dao du), laâm baån vúái thiïn khaác nhau vïì sinh tûã: möåt àùçng laâ quan nhiïn, muöng thuá, cêy coã (tïì vêåt): niïåm coi sinh tûã laâ vêën àïì troång àaåi cuãa “Àoái thò ùn chûâ, cúm tuây yá, Mïåt thò nguã chûâ, laâng khöng laâng! (22) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.278-280. Hûáng lïn chûâ, thöíi saáo khöng löî, (23) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.290. Lùæng xuöëng chûâ, àöët giaãi thoaát hûúng! (24) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.226. 81
BUÂI HUY DU àúâi ngûúâi vaâ àùçng khaác laâ quan niïåm coi thoaãi maái, bònh dõ cuãa chñnh cuöåc söëng thûúâng nhêåt. Öng tûâng noái àïën quan àiïím sinh tûã chó laâ leä thûúâng tònh maâ thöi. ÚÃ naây trong baâi Vêåt bêët nùng dung: quan niïåm thûá nhêët, chñnh sinh do mï “Khoãa quöëc hên nhiïn tiïån thoaát y, lêìm, tûúãng aão hoáa laâ thêåt maâ cho rùçng Lïî phi vö daä, tuåc tuây nghi” sinh tûã laâ vêën àïì troång àaåi vaâ luön caãm (Vaâo xûá minh trêìn boã aáo ài, thêëy núm núáp súå haäi, aám aãnh khöng nguöi Phaãi àêu quïn lïî, chó tuây nghi)(26). vïì noá, vaâ luön khao khaát tòm àïën phûúng Trong baâi Phêåt têm ca, Tuïå Trung àaä thuöëc trûúâng sinh bêët tûã àïí keáo daâi cuöåc thïí hiïån roä quan niïåm cuãa mònh vïì haânh söëng. Àoá laâ quan niïåm cuãa phaâm nhên. Thiïìn. Öng viïët: Coân àöëi vúái thaánh nhên, hoå hiïíu rùçng thên “Haânh diïåc Thiïìn, xaác con ngûúâi chùèng qua chó laâ do giaã húåp Toåa diïåc Thiïìn; cuãa tûá àaåi vaâ nguä uêín do nhên quaã, duyïn Nhêët àoáa höìng lö hoãa lyá liïn”(27). khúãi maâ thaânh. Nhên duyïn húåp thò goåi laâ Vúái Tuïå Trung thò Thiïìn giaã khöng sinh, nhên duyïn tan thò goåi laâ tûã. Trong àûúåc xa laánh cuöåc àúâi maâ traái laåi, cêìn phaãi baâi Sinh tûã nhaân nhi dô (Söëng chïët laâ leä dêën thên vaâo noá, xem cuöåc àúâi laâ núi thûã thûúâng maâ thöi), Tuïå Trung viïët: thaách, töi luyïån con ngûúâi. Trong loâ lûãa “Têm chi sinh hïì sinh tûã sinh, höìng cuãa cuöåc àúi, àoáa sen vaâng Phêåt â Têm chi diïåt hïì sinh tûã diïåt. phaáp vêîn toãa saáng goáp hûúng laâm àeåp cho Sinh tûã nguyïn lai tûå tñnh khöng, àúâi. Trong vûúân Thiïìn Viïåt Nam, bïn Thûã huyïîn hoáa thên diïåc àûúng diïåt caånh têåp àaåi thaânh triïët hoåc Trêìn Thaái … Töng, Tuïå Trung vêîn thïí hiïån tiïëng noái Sinh tûå voång sinh tûã voång tûã, riïng cuãa mònh vúái nhûäng quan niïåm múái, Tûá àaåi baãn khöng toâng haâ khúãi?” àöåc àaáo vaâ sêu sùæc, tûâ sûå kïët húåp nhuêìn (Khi têm sinh chûâ sinh tûã sinh, nhuyïîn giûäa Thiïìn hoåc Viït Nam vúái å Khi têm diïåt chûâ sinh tûã diïåt. phong caách tiïu dao, phoáng tuáng cuãa Laäo Sinh tûã xûa nay baãn tñnh khöng, - Trang. “Thûúång sô laâ ngoån àeân töí cuãa Hû huyïîn thên naây röìi cuäng hïët. Phêåt hoaâng, lêëy têm àïí truyïìn têm. Xûa … kia Àûác Phêåt boã ngöi vûúng giaã, rúâi cöî xe Söëng laâ söëng döëi, chïët: chïët döëi, vaâng, àïën ngöìi dûúái göëc böì àïì, khai diïîn Tûá àaåi vöën khöng, tûâ àêu nöíi?)(25). pheáp vö thûúång thûâa, cûáu àöå vö lûúång Vò coá àiïím khaác nhau nhû vêåy nïn khi chuáng sinh, laâm bêåc thêìy úã coäi ngûúâi vaâ àöëi diïån vúái sinh tûã, keã ngu thò söëng chïët coäi trúi. Thûúång sô àaä múã mang lônh ngöå â maäi lo, coân ngûúâi trñ thò roä thöng nhaân thöi àûúåc pheáp Thiïìn êëy. Vúái tû caách laâ möåt võ vêåy. Cuäng chñnh vò quan niïåm xem sinh tûã Böì taát taåi gia, Thûúång sô laâm phêën phaát laâ thöng nhaân, thaãnh thúi maâ Thûúång Sô laåi ngoån gioá laânh cuãa nhaâ Phêåt, àïì xûúáng àaä coá caái nhòn tñch cûåc vúái cuöåc àúâi. Öng nhûäng chêm ngön àïí dêîn dùæt lúáp ngûúâi khöng coi cuöåc àúâi chó thuêìn laâ bïí khöí hêåu hoåc ài túái vêìng saáng traác viïåt”(28). trêìm luên maâ vúái öng, cuöåc àúâi coân laâ núi Vúái toaân böå tû tûúãng àùåc sùæc êëy vïì töët nhêët àïí haânh Thiïìn. Tön chó Thiïìn cuãa Thiïìn, Tuïå Trung Thûúång sô àaä thûåc sûå Tuïå Trung khöng chó goái goån trong tu trúã thaânh “ngoån àeân töí cuãa Phêåt hoaâng” Thiïìn, tham vêën Phêåt hoåc, maâ quan troång Trêìn Nhên Töng, xûáng àaáng àûúåc ngúåi ca hún àoá laâ söëng Thiïìn. Öng quan niïåm laâ nhaâ Thiïìn hoåc thöng tuïå. Thiïìn giaã khöng nïn cêu nïå cûáng nhùæc (25) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.282-283. trong viïåc haânh Thiïìn maâ nïn tuây duyïn (26) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.257. àïí laåc àaåo, àûa Thiïìn vaâo gêìn guäi àúâi söëng (27) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.273-277. hang ngaây àïí àoán nhêån caái haånh phuác â (28) Viïån Vùn hoåc. Sàd., tr.594. 82

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng

172 tài liệu

829 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.