ỦY BAN NHÂN DÂN TP. HCM BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ<br />
<br />
<br />
ĐỀ XUẤT CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN HỆ SINH THÁI<br />
KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO KHU VỰC ĐÔNG NAM BỘ<br />
<br />
<br />
Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp KH&CN<br />
<br />
I. Hiện trạng phát triển khởi nghiệp khu vực Đông Nam Bộ<br />
Năm 2016 được Chính phủ chọn là “Năm quốc gia khởi nghiệp”, với mục<br />
tiêu đưa Khởi nghiệp, Đổi mới sáng tạo đi vào thực tế, Chính phủ đã ban hành Đề<br />
án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”. Có<br />
thể nói, chưa bao giờ hoạt động khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo được diễn ra mạnh<br />
mẽ và lan rộng khắp cả nước như thế, chưa bao giờ khởi nghiệp nhận được sự<br />
quan tâm của xã hội, của Chính phủ, của các cấp chính quyền nhiều như thế. Tinh<br />
thần khởi nghiệp đã có sự chuyển động tích cực từ các Bộ, Ban, Ngành, đến các<br />
tỉnh, địa phương trên cả nước. Nhờ vậy, “làn sóng khởi nghiệp” đã lan rộng và<br />
nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng và có hàng nghìn doanh nghiệp khởi<br />
nghiệp được thành lập.<br />
Trong bối cảnh đó, Đông Nam Bộ - một trong những vùng kinh tế động lực<br />
quan trọng hàng đầu của cả nước, đạt tốc độ tăng trưởng cao, bền vững ở nhiều<br />
lĩnh vực, đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp ĐMST trên nhiều tỉnh,<br />
thành phố trong khu vực. Hiện, vùng Đông Nam Bộ đứng thứ hai cả nước về số<br />
doanh nghiệp (DN) thành lập mới với hơn 3.370 DN (chiếm 69%). Chỉ riêng sáu<br />
tháng đầu năm 2016, vùng ĐNB thu hút đầu tư nước ngoài lớn nhất cả nước,<br />
chiếm 51,6% số dự án cấp mới, 62,5% lượt dự án tăng vốn và 42,2% tổng vốn<br />
đầu tư cả nước.<br />
Về hoạt động tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, huấn luyện, cung cấp dịch vụ cho<br />
khởi nghiệp ĐMST, hiện nay trên toàn khu vực Đông Nam Bộ có 08 vườn ươm<br />
khởi nghiệp (Vườn ươm doanh nghiệp công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh, Trung<br />
tâm hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, Vườn ươm doanh nghiệp Khoa học Công nghệ<br />
thuộc Đại học Bách Khoa TP. Hồ Chí Minh, v.v); 03 tổ chức thúc đẩy kinh doanh<br />
(Chương trình hỗ trợ năng lực cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, Alpha starup,<br />
Mekong Capital); 16 khu làm việc tập trung (Esmart, Gooffice, Citihub, cirCO,<br />
v.v.). Bên cạnh đó, TP. Hồ Chí Minh cũng đào tạo phát triển ý tưởng kinh doanh,<br />
đánh giá sản phẩm khởi nghiệp cho 1523 cá nhân và nhóm cá nhân, kết nối 3200<br />
cá nhân và nhóm cá nhân với nhà đầu tư, chuyên gia và tổ chức tư vấn; kết nối<br />
trên 20 cơ sở ươm tạo DN (cả tư nhân và nhà nước) trên địa bàn tp; hỗ trợ đào tạo<br />
về đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp cho 37 giảng viên của 15 trường đại học để<br />
hình thành đội ngũ giáo viên về đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp; hỗ trợ công tác<br />
vận hành vườn ươm cho 03 trường đại học trên địa bàn thành phố.<br />
<br />
<br />
2<br />
ỦY BAN NHÂN DÂN TP. HCM BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ<br />
<br />
<br />
Về công tác xây dựng nền tảng, thúc đẩy sự kiên kết hệ sinh thái khởi nghiệp<br />
ĐMST, hàng loạt sự kiện, chương trình được tổ chức nhằm mục đích liên kết các<br />
thành phần trong hệ sinh thái khởi nghiệp trong nước như Ngày hội khởi nghiệp<br />
(Startup day), Cuộc thi Ý tưởng Khởi nghiệp (Startup Wheel), Tuần lễ khởi<br />
nghiệp ĐMST hàng năm, v.v. Ngoài ra, để thúc đẩy hợp tác và hội nhập quốc tế,<br />
khu vực đã triển khai kết nối với các hoạt động ươm tạo và ĐMST của Bộ<br />
KH&CN (Chương trình Đối tác ĐMST Việt Nam – Phần Lan, Chương trình thúc<br />
đẩy khởi nghiệp Việt Nam), các tổ chức hỗ trợ kinh doanh và tài chính quốc tế<br />
(ADB, Microsoft Đại học Tsukuba, TEN-Canada…), v.v. Cùng với đó, TP. Hồ<br />
Chí Minh đã hình thành cổng thông tin ĐMST (3 trang “Đổi mới sáng tạo”, “khởi<br />
nghiệp”, “sáng kiến cộng đồng”) với mục đích thúc đẩy hoạt động truyền thông<br />
khởi nghiệp ĐMST và xây dựng văn hóa khởi nghiệp.<br />
Nhìn chung, với những hoạt động tương đối sôi nổi, môi trường khởi nghiệp<br />
tại khu vực Đông Nam Bộ bắt đầu phát triển, nhiều hoạt động hỗ trợ các chủ thể<br />
trong hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST đã được tổ chức, tuy nhiên chưa có sự đồng<br />
đều giữa các tỉnh, thành, tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn như TP.Hồ Chí<br />
Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu. Bên cạnh đó, các hoạt động kết nối các thành phần<br />
trong hệ sinh thái khởi giữa từng tỉnh trong khu vực, cũng như giữa các vùng lân<br />
cận còn hạn chế.<br />
II. Hiện trạng chính sách<br />
1. Chính phủ<br />
Để thúc đẩy vào sự phát triển của cả nước nói chung và của miền Đông Nam<br />
Bộ nói riêng Chính phủ đã ban hành những Văn bản để hướng dẫn, chỉ đạo các<br />
Bộ ngành và địa phương triển khai những hoạt động ĐMST cụ thể như sau:<br />
- Nghị quyết số 35/NQ-CP về “hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm<br />
2020” được ban hành ngày 16 tháng 5 năm 2016, trong Nghị quyết nêu rõ là đến<br />
năm 2020, xây dựng doanh nghiệp Việt Nam có năng lực cạnh tranh, phát triển<br />
bền vững, cả nước có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp hoạt động, trong đó có các<br />
doanh nghiệp có quy mô lớn, nguồn lực mạnh.<br />
- Nghị quyết số 19-2017/NQ-CP ban hành ngày 06 tháng 02 năm 2017 về<br />
việc “tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường<br />
kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2017, định hướng đến<br />
năm 2020”. Trong Nghị quyết này cũng chỉ ra rất rõ về mục tiêu và các chỉ tiêu<br />
chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh.<br />
- Quyết định số 844/QĐ-TTg ngày 18 tháng 5 năm 2016 về việc phê duyệt<br />
Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”<br />
của Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ mục tiêu của Đề án này tạo lập môi trường thuận<br />
lợi để thúc đẩy, hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển loại hình doanh nghiệp<br />
có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô<br />
3<br />
ỦY BAN NHÂN DÂN TP. HCM BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ<br />
<br />
<br />
hình kinh doanh mới. Khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp lý hỗ trợ khởi nghiệp<br />
đổi mới sáng tạo; thiết lập được Cổng thông tin khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc<br />
gia; hỗ trợ được 800 dự án, 200 doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó 50 doanh<br />
nghiệp gọi được vốn thành công từ các nhà đầu tư mạo hiểm, thực hiện mua bán<br />
và sáp nhập, với tổng giá trị ước tính khoảng 1.000 tỷ đồng. Đến năm 2025 hỗ trợ<br />
phát triển 2.000 dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; hỗ trợ phát triển 600 doanh<br />
nghiệp đổi mới sáng tạo; 100 doanh nghiệp tham gia Đề án gọi được vốn đầu tư<br />
từ các nhà đầu tư mạo hiểm, thực hiện mua bán và sáp nhập, với tổng giá trị ước<br />
tính khoảng 2.000 tỷ đồng.<br />
- Theo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được Quốc hội ban hành ngày<br />
12 tháng 6 năm 2017, Bộ Khoa học và Công nghệ được giao trách nhiệm dẫn việc<br />
thành lập cơ sở ươm tạo, cơ sở kỹ thuật, khu làm việc chung, hỗ trợ nâng cao năng<br />
lực công nghệ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (quy định tại khoản 3 Điều 24) và<br />
phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư soạn thảo các quy định chi tiết hướng dẫn<br />
một số Điều của Luật.<br />
- Bên cạnh đó, Luật chuyển giao công nghệ 2017 (Luật số: 07/2017/QH14)<br />
có hiệu lực từ 1/7/2018 bổ sung cơ chế hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp ứng<br />
dụng, đổi mới công nghệ; sửa đổi quy định về thúc đẩy thương mại hóa kết quả<br />
nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Đặc biệt, luật bổ sung giải pháp<br />
phát triển thị trường khoa học và công nghệ; quy định về chuyển giao công nghệ<br />
trong nông nghiệp; sửa đổi quy định về trách nhiệm quản lý nhà nước về chuyển<br />
giao công nghệ.<br />
2. Địa phương<br />
Nhằm thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, các tỉnh miền Đông Nam Bộ<br />
cũng đã đưa ra rất nhiều chương trình, kế hoạch và quyết định để hỗ trợ phát triển<br />
hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST.<br />
- Quyết định số 4181/QĐ-UBND ngày 15 tháng 8 năm 2016 của Ủy ban<br />
nhân dân thành phố Hồ Chính Minh về ban hành Chương trình Hỗ trợ doanh<br />
nghiệp nhỏ và vừa đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập<br />
quốc tế giai đoạn 2016-2020 trên địa bàn thành phố Hồ Chính Minh.<br />
- Quyết định số 5342/QĐ-UBND ngày 11 tháng 10 năm 2016 của Ủy ban<br />
nhân dân thành phố Hồ Chí Minh ban hành Quy chế phối hợp hỗ trợ khởi nghiệp<br />
đổi mới sáng tạo trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.<br />
- Quyết định số 1923/QĐ-UBND về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến<br />
năm 2020 trên địa bàn tỉnh Bình Dương được ban hành ngày 26 tháng 7 năm 2016<br />
của tỉnh Bình Dương đưa ra mục tiêu đến năm 2020 có ít nhất 35.000-40.000<br />
doanh nghiệp hoạt động, trong đó có khoảng 3-5% doanh nghiệp quy mô lớn,<br />
nguồn lực mạnh; xây dựng doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh và phát triển bền<br />
vững.<br />
4<br />
ỦY BAN NHÂN DÂN TP. HCM BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ<br />
<br />
<br />
III. Khó khăn vướng mắc<br />
Theo khảo sát đối với các DNKN và các nhà đầu tư ở Việt Nam, hiện tại hệ<br />
sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong nước đang gặp phải một số khó khăn<br />
như thiếu thông tin về các nguồn đầu tư, các chương trình và tổ chức hỗ trợ khởi<br />
nghiệp, đặc biệt là thông tin về các chính sách, hỗ trợ của nhà nước cho khởi<br />
nghiệp, thông tin về các DNKN tại Việt Nam, thiếu vốn để triển khai các dự án<br />
kinh doanh và khó khăn trong việc chứng minh tiềm năng phát triển để thu hút<br />
nguồn vốn đầu tư mạo hiểm từ các quỹ và các nhà đầu tư thiên thần vì trên thực<br />
tế, các DNKN ĐMST tại Việt Nam thường phải “tự lực” trong vấn đề tài chính,<br />
nghĩa là họ chỉ vay mượn tiền của gia đình, bạn bè để thực hiện các dự án kinh<br />
doanh của mình và thường rủi ro của việc bỏ dự án giữa chừng do thiếu vốn là rất<br />
cao. Ngoài ra về năng lực của bản thân các DNKN, nhiều nhà đầu tư trong nước,<br />
quốc tế nhận xét rằng năng lực khởi nghiệp ĐMST ở Việt Nam chưa cao, nhiều<br />
nhà sáng lập DNKN ĐMST không thể thuyết trình mạch lạc dự án kinh doanh của<br />
mình, hoặc quá đề cao ý tưởng mà chưa hiểu về việc phát triển một mô hình kinh<br />
doanh hiệu quả. Còn về môi trường pháp lý cho khởi nghiệp Việt Nam, với Luật<br />
Doanh nghiệp và Luật Đầu tư năm 2014, những thủ tục đăng ký kinh doanh, đăng<br />
ký đầu tư đã ngày càng được đơn giản hóa, các hoạt động đầu tư cho KH&CN<br />
cũng đã được quy định ưu đãi cao về đất đai, thuế.<br />
Vùng Đông Nam Bộ chưa định hình được mục tiêu đầu tàu phát triển; chưa<br />
có chính sách, cơ chế thực sự hỗ trợ thúc đẩy vai trò "hạt nhân, tiên phong, dẫn<br />
dắt" của TP. Hồ Chí Minh. Các đơn vị chưa thực sự hiểu rõ bản chất của khởi<br />
nghiệp đổi mới sáng tạo nên các hoạt động còn mang tính lồng ghép, chưa thực<br />
sự có tác động lớn đến hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Các doanh<br />
nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ rất khó tiếp cận nguồn vốn, nhân lực,<br />
công nghệ, thông tin về thị trường, do thiếu các chính sách khuyến khích, lại có<br />
quá nhiều thủ tục rườm rà.<br />
IV. Đề xuất, kiến nghị<br />
1. Về việc triển khai Đề án “ Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng<br />
tạo quốc gia đến năm 2020” (Đề án 844) tại khu vực Đông Nam Bộ<br />
- Hoàn thiện và phát triển Cổng Thông tin khởi nghiệp ĐMST Quốc gia tại<br />
mỗi tỉnh, thành trong khu vực, kết nối với các cổng thông tin về khởi nghiệp<br />
ĐMST của các tổ chức, thành phố, bộ, ngành khác;<br />
- Ưu tiên triển khai các hoạt động phù hợp với thực trạng khởi nghiệp ĐMST,<br />
đẩy mạnh các hoạt động kết nối hệ sinh thái khởi nghiệp giữa các tỉnh, thành trong<br />
khu vực cũng như liên kết vùng nhằm phát huy hiệu quả cao nhất;<br />
<br />
<br />
<br />
5<br />
ỦY BAN NHÂN DÂN TP. HCM BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ<br />
<br />
<br />
- Chú trọng hỗ trợ đào tạo nâng cao năng lực, nhận thức về khởi nghiệp<br />
ĐMST trên địa bàn khu vực cho các chủ thể trong hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST<br />
(cá nhân, nhóm cá nhân, doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST; cố vấn, huấn luyện<br />
viên khởi nghiệp ĐMST; nhà đầu tư cho khởi nghiệp ĐMST; các cán bộ quản lý,<br />
vận hành các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp ĐMST; các cán bộ thuộc khối cơ quan<br />
quản lý hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo);<br />
- Định kỳ khảo sát, điều tra về thực trạng khởi nghiệp, khởi nghiệp đổi mới<br />
sáng tạo tại địa phương để điều chỉnh kế hoạch phát triển cho phù hợp với tình<br />
hình thực tế.<br />
2. Triển khai hoạt động truyền thông<br />
- Đẩy mạnh truyền thông cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo bằng cách tổ<br />
chức các sự kiện khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong khu vực; tham gia và kết nối<br />
với mạng lưới khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc tế.<br />
3. Về mặt cơ chế, chính sách<br />
- Cải cách hành chính, xây dựng các chính sách thuế, hỗ trợ và ưu đãi dành<br />
cho doanh nghiệp khởi nghiệp và các nhà đầu tư; tạo môi trường thuận lợi cho hỗ<br />
trợ doanh nghiệp khởi nghiệp ĐMST; đảm bảo quyền kinh doanh, quyền bình<br />
đẳng tiếp cận các nguồn lực và cơ hộ kinh doanh của doanh nghiệp;<br />
- Công nhận loại hình đầu tư mạo hiểm và nhà đầu tư thiên thần, đơn giản<br />
hóa thủ tục đăng ký, cung cấp tài chính hỗ trợ các cá nhân, nhóm khởi nghiệp để<br />
phát triển thành doanh nghiệp khởi nghiệp; thành lập Quỹ đầu tư theo hình thức<br />
đối ứng vốn với các quỹ đầu tư mạo hiểm, đầu tư vào các doanh nghiệp khởi<br />
nghiệp có tiềm năng lớn./.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
6<br />