Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
ÑIEÀU TRÒ NGOAÏI KHOA BEÄNH U NAÁM PHOÅI DO ASPERGILLUS<br />
TAÏI KHOA NGOAÏI - BEÄNH VIEÄN THOÁNG NHAÁT TÖØ 01-2003 ÑEÁN 09-2004<br />
Traàn Vaên Sôn*, Ñoã Kim Queá*<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
U naám aspergillus laø nguyeân nhaân chính gaây ho ra maùu nhieàu vaø dai daúng ô nhöõng beänh nhaân coù<br />
tieàn can lao. Muïc tieâu nghieân cöùu nay nhaèm ñaùnh giaù vai troø cuûa phaãu thuaät trong ñieàu trò u naám phoåi<br />
aspergillus. Trong thôøi gian 2 naêm töø 2003 – 2004 chuùng toâi ñaõ ñieàu trò phaãu thuaät cho 12 tröôùng hôïp vôùi<br />
ho maùu nhieàu khi nhaäp vieän. Chaån ñoaùn chuû yeáu döïa treân X quang vaø CT scan vôùi hình aûnh “ quaû caàu<br />
naám” 11 tröôøng hôïp ñöôïc caét thuyø phoåi, 1 tröôøng hôïp caét u nam71. Khoâng coù töû vong, 1 tröôøng hôïp bò<br />
chaûy maùu sau moå vaø 1 bò nhieãm truøng veát moå.<br />
<br />
SUMMARY<br />
SURGICAL TREATMENT OF PULMONARY ASPERGILLOMA AT SURGICAL<br />
DEPARTMENT OF THONGNHAT HOSPITAL<br />
Tran Van Son, Do Kim Que * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 93 – 97<br />
<br />
Pulmonary aspergiloma is the main cause of severe and recurrent hemoptesis. It frequently seen in<br />
patients who had pulmonary tuberculosis before. The aims of this study are evaluation of surgical role in<br />
treatment of pulmonaary aspergiloma. During a year from 2003 to 2004 we treat for 12 cases. All of cases<br />
admit because of severe hemoptesis. 10 cases have upper lobe affected. Diagnose are based on Chest X<br />
ray and CT scan with “ball fungus” figure. All of them were operated with 11 cases underwent lobectomy,<br />
and 1 cases underwent lung wedge resection. There are no death, 1 case had bleeding and 1 had wound<br />
infection.<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
U naám phoåi do Aspergillus laø beänh lyù vieâm nhieãm<br />
cuûa phoåi. ÔÛ caùc thaønh phoá mieàn Nam nöôùc ta, coù<br />
nhieàu ngöôøi bò nhieãm naám Aspergillus. Loaïi naám naày<br />
thöôøng nhieãm vaøo nhöõng ngöôøi coù söùc ñeà khaùng keùm<br />
vaø coù toån thöông lao cuõ ôû phoåi, ñaëc bieät laø nhöõng<br />
ngöôøi coù hang lao. Sau khi heát beänh, taïo ñieàu kieän<br />
cho vi naám coù choã aån naáp vaø phaùt trieån thaønh nhöõng<br />
u naám phoåi.<br />
Naám aån nuùp trong caùc hang lao vaø phaùt trieån haønh<br />
U naám. Voû hang daøy, chaéc do vieâm xô caùc caáu ruùc chung<br />
quanh, u naèm ôû trong laø moät khoái meàm, maøu xaùm, deûo<br />
nhö buøn, u naám coù heå xoay chuyeån trong voû tuyø theo vò<br />
trí cuûa ngöôøi beänh nhö quaû luïc laïc.<br />
U naám phoåi Aspergillus laø moät beänh ít gaëp so vôùi<br />
<br />
caùc loaïi u ôû phoåi. Nhöng cuõng thöôøng hay gaëp ôû caùc<br />
nöôùc ñang phaùt trieån, caùc nöôùc coù khí haäu nhieät ñôùi,<br />
caùc nöôùc coù neàn kinh teá noâng nghieäp phaùt trieån.<br />
Cuoái theá kyõ 19, tình traïng nhieãm naám môùi ñöôïc<br />
phaùt hieän, khi maø beänh naøy gaây ra caùi cheát cuûa moät<br />
soá beänh nhaân. Töø ñoù ñeán nay, nhieãm naám phoåi ngaøy<br />
caøng gia taêng, moät maët do söï ñeå yù theo doõi laâm saøng<br />
veà loaïi beänh naøy ngaøy caøng nhieàu, nhöõng phoøng thí<br />
nghieäm vaø nhöõng kyõ thuaät vi sinh hoïc ngaøy caøng tieán<br />
boä, maët khaùc, coâng taùc ñieàu trò ngaøy caøng ña daïng cuûa<br />
caùc beänh khaùc nhö: hoaù trò trong ñieàu trò caùc khoái u,<br />
duøng khaùng sinh keùo daøi, söû duïng caùc chaát laøm giaûm<br />
mieãn dòch trong phaãu thuaät gheùp taïng, hoaëc duøng<br />
corticoid keùo daøi, ñaõ laøm gia taêng cô hoäi nhieãm<br />
nhöõng vi naám ngoaïi sinh phaùt trieån. Trong thöïc teá coù<br />
khoaûng 10 loaïi vi naám gaây toån thöông taïi phoåi, tuy<br />
<br />
* Khoa ngoaïi BV. Thoáng nhaát TP. Hoà Chí Minh.<br />
<br />
93<br />
<br />
nhieân thöôøng gaëp nhaát laø Aspergillus, coù khuynh<br />
höôùng gaây beänh ngaøy caøng gia taêng.<br />
<br />
Phöông phaùp nghieân cöùu<br />
<br />
Veà laâm saøng, ngöôøi beänh ñaõ coù tieàn caên lao phoåi,<br />
oám yeáu, ñaõ hay ñang ñieàu trò lao, bò ho ra maùu thöôøng<br />
xuyeân, gaây thieáu maùu vaø suy kieät, khoù thôû, ñau ngöïc,<br />
soát cuõng thöôøng xuyeân.<br />
<br />
Nghieân cöùu moâ taû hoài cöùu.<br />
<br />
Chaån ñoaùn chính xaùc beänh u naám phoåi, nhôø<br />
chuïp XQ phoåi vaø chuïp CT scaner ngöïc, nhaát laø tìm<br />
thaáy naám trong ñaøm laáy ñöôïc nhôø soi pheá quaûn.<br />
Ñieàu trò u naám phoåi baèng khaùng sinh choáng naám<br />
nhö Amphotericine B vaø choáng lao khi tìm thaáy vi<br />
truøng, nhöng thöôøng khoâng ñaït keát quaû. Phaãu thuaät<br />
caét boû u naám, hay caét boû phaàn phoåi bò u naám ñöôïc chæ<br />
ñònh khi bò ho ra maùu maø ñieàu trò noäi khoa hoaëc caùc<br />
thuû thuaät ñaëc bieät maø khoâng giaûm.<br />
Trong 2 naêm (2003 vaø 2004) taïi khoa Ngoaïi Beänh<br />
vieän Thoáng nhaát Thaønh phoá Hoà chí Minh ñaõ tieán<br />
haønh chaån ñoaùn vaø phaãu thuaät 12 tröôøng hôïp u naám<br />
phoåi Aspergillus ñaït keát quaû khaù toát. Coâng trình<br />
nghieân cöùu naøy nhaèm ñaønh giaù keát quaû cuûa coâng taùc<br />
chaån ñoaùn vaø ñieàu trò ngoaïi khoa beänh u naám phoåi do<br />
Aspergillus taïi khoa ngoaïi beänh vieän Thoáng nhaát. Töø<br />
ñoù ruùt ra moät soá kinh nghieäm trong chaån ñoaùn, chæ<br />
ñònh, vaø löïa choïn phöông phaùp phaãu thuaät thích hôïp,<br />
ñaït hieäu quaû toát nhaát.<br />
<br />
Loaïi hình nghieân cöùu<br />
<br />
Thieát keá nghieân cöùu caét ngang.<br />
Thôøi gian nghieân cöùu<br />
<br />
Töø thaùng 01-2003 ñeán thaùng 09 -2004.<br />
Tieâu chuaån choïn maãu nghieân cöùu<br />
<br />
+Tieâu chuaån choïn beänh<br />
Bao goàm taát caû caùc beänh nhaân u naám phoåi coù ñuû<br />
ñieàu kieän laø ñöôïc phaãu thuaät, vaø giaûi phaãu beänh lyù laø<br />
Naám Aspergillus.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ VAØ BAØN LUAÄN<br />
Töø thaùng 01-2003 ñeán thaùng 09-2004. Khoa<br />
Ngoaïi Beänh vieän Thoáng nhaát coù 12 beänh nhaân ñöôïc<br />
moå vì u naám phoåi do Aspergillus vôùi nhöõng ñaëc ñieåm<br />
nhö sau:<br />
Tuoåi<br />
Nhoû tuoåi nhaát: 18 tuoåi, Cao tuoåi nhaát: 65 tuoåi,<br />
Tuoåi trung bình: 39 tuoåi<br />
U naám xaûy ra nhieàu nhaát laø löùa tuoåi trung nieân.<br />
Giôùi<br />
Baûng 1:<br />
Giôùi<br />
Nam<br />
Nöõ<br />
<br />
ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br />
CÖÙU<br />
Ñoái töôïng nghieân cöùu<br />
Tieán haønh nghieân cöùu toaøn boä nhöõng beänh nhaân<br />
u naám phoåi do Aspergillus ñeán ñieàu trò taïi Beänh vieän<br />
Thoáng Nhaát töø thaùng 01-2003 ñeán thaùng 01-2004,<br />
hoäi ñuû caùc ñieàu kieän laø:<br />
<br />
Soá löôïng<br />
9<br />
3<br />
<br />
Nam nhieàu hôn nöõ, nam chieám 75%.<br />
75%<br />
<br />
Nam<br />
<br />
- Ñöôïc phaãu thuaät do beänh lyù u naám phoåi.<br />
- Giaûi phaãu beänh xaùc nhaän laø beänh u naám<br />
Aspergillus<br />
Maãu nghieân cöùu goàm 12 beänh nhaân, ñöôïc chaån<br />
ñoaùn tröôùc moã döïa vaøo laâm saøng, X Q phoåi, CT scaner<br />
ngöïc, vaø giaûi phaãu beänh sau moã.<br />
<br />
94<br />
<br />
Tyû leä<br />
75%<br />
25%<br />
<br />
25%<br />
<br />
Nöõ<br />
<br />
Ngheà nghieäp<br />
Baûng 2:<br />
Ngheà nghieäp<br />
Laøm noâng<br />
Coâng nhaân<br />
Giaùo vieân<br />
<br />
Soá löôïng<br />
10<br />
1<br />
1<br />
<br />
Tyû leä<br />
84%<br />
8%<br />
8%<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Ña soá beänh nhaân laø laøm ngheà noâng, chieám 84%.<br />
Theo nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng, tyû leä beânh nhaân<br />
laøm ruoäng laø 73,3%, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu naøy.<br />
Queâ quaùn<br />
Baûng 3<br />
Queâ quaùn<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
Thaønh phoá HCM<br />
<br />
2<br />
<br />
Tænh<br />
<br />
10<br />
<br />
Trieäu chöùng laâmsaøng<br />
<br />
Khoù thôû<br />
Ñau ngöïc<br />
Soát<br />
Ho muû<br />
Ho maùu<br />
Ho<br />
<br />
12<br />
2<br />
2<br />
10<br />
12<br />
0<br />
<br />
Thaønh phoá HCM: 2, Tænh: 10. Ña soá beänh nhaân<br />
soáng ôû tænh vaø laøm noâng<br />
Tieàn caên<br />
<br />
4<br />
<br />
2<br />
<br />
4<br />
<br />
6<br />
<br />
8<br />
<br />
10<br />
<br />
12<br />
<br />
14<br />
<br />
Soá beänh nhaân<br />
Hình aûnh hoïc vaø Giaûi phaãu beänh<br />
<br />
Baûng 4<br />
<br />
Baûng 6<br />
<br />
Tieàn caên<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
Tyû leä<br />
<br />
Lao phoåi<br />
<br />
10<br />
<br />
84%<br />
<br />
Aùp xe phoåi<br />
<br />
1<br />
<br />
8%<br />
<br />
Daõn pheá quaûn<br />
<br />
1<br />
<br />
8%<br />
<br />
Tieàn caên lao phoåi chieám tyû leä 84%, phuø hôïp vôùi<br />
nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng laø 86%. Nhieân cöùu cuûa<br />
Gerad Babatasi, 60% beänh nhaân bò u naám coù tieàn caên<br />
lao phoåi.<br />
Trieäu chöùng laâm saøng<br />
Baûng 5<br />
Trieäu chöùng<br />
<br />
Soá beänh nhaân<br />
<br />
Tyû leä<br />
<br />
Ho<br />
<br />
12<br />
<br />
100%<br />
<br />
Ho maùu<br />
<br />
10<br />
<br />
83%<br />
<br />
Ho ñaøm muõ<br />
<br />
2<br />
<br />
17%<br />
<br />
Soát<br />
<br />
2<br />
<br />
17%<br />
<br />
Ñau ngöïc<br />
<br />
12<br />
<br />
100%<br />
<br />
Khoù thôû<br />
<br />
4<br />
<br />
34%<br />
<br />
Khoâng tr/ chöùng<br />
<br />
0<br />
<br />
0%<br />
<br />
Phöông phaùp<br />
CT scaner<br />
XQ phoåi<br />
Giaûi phaãu beänh lyù<br />
<br />
Soá löôïng<br />
12<br />
12<br />
12<br />
<br />
Tyû leä<br />
100%<br />
100%<br />
100%<br />
<br />
Taát caû caùc beänh nhaân ñeàu ñöôïc chuïp X Quang<br />
phoåi, vaø chuïp CT Scaner nöïc coù caûn quang. Keát quaû<br />
coù 11 tröôøng hôïp coù hình aûnh ñieån hình laø hình luïc<br />
laïc, ñieån hình cuûa u naám phoåi.<br />
Coù 12 tröôøng hôïp, giaûi phaãu beänh laø naám<br />
Aspergillus.<br />
So saùnh giöõa X Quang phoåi, CT Scaner ngöïc vaø<br />
Keát quaû Giaûi phaãu beänh lyù, trong 12 tröôøng hôïp, coù 11<br />
tröôøng hôïp phuø hôïp, chieám 92%. Trong khi ñoù,<br />
nghieàn cöùu cuûa G. Babatasi thì tyû leä naøy laø 75%.<br />
Do maãu nghieân cöùu cuûa chuùng toâi coøn quaù ít, neân<br />
chæ coù giaù trò tham khaûo. Caàn phaûi nghieân cöùu maãu<br />
lôùn hôn, môùi ñaùnh giaù ñöôïc.<br />
<br />
Trong caùc trieäu chöùng laâm saøng khieán beänh<br />
nhaân ñeán nhaäp vieän ñieàu trò, thì ho, ho ra maùu, ñau<br />
ngöïc, laø trieäu chöùng laâm saøng hay gaëp nhaát, chieám<br />
gaàn 100% soá beänh nhaân. Khoâng coù tröôøng hôïp naøo<br />
tình côø phaùt hieän.<br />
Theo nhieân cöùu cuûa Gerad Babatasi coù ñeán 18%<br />
beänh nhaân bò u naám maø khoâng coù trieäu chöùng laâm<br />
saøng, vieäc phaùt hieän beänh laø do tình côø.<br />
<br />
95<br />
<br />
Theo Döông Thoâng, hình aûnh luïc laïc laø 67%, thaáp<br />
hôn nghieân cöùu naøy.<br />
<br />
Hình aûnh U naám thuyø döôùi phoåi traùi<br />
Vò trí cuûa u naám<br />
Baûng 7<br />
Vò trí<br />
<br />
Soá löôïng<br />
<br />
Tyû leä<br />
<br />
Thuyø treân P<br />
<br />
6<br />
<br />
50%<br />
<br />
Thuyø giöõa P<br />
<br />
1<br />
<br />
8%<br />
<br />
Thuyø döôùi P<br />
<br />
0<br />
<br />
0%<br />
<br />
Thuyø treân T<br />
<br />
4<br />
<br />
34%<br />
<br />
Thuyø döôùi T<br />
<br />
1<br />
<br />
8%<br />
<br />
Coäng<br />
<br />
12<br />
<br />
100%<br />
<br />
U naám chuû yeáu naèm ôû thuyø treân cuûa phoåi, chieám<br />
83,33%. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi nhöõng beänh nhaân coù<br />
tieàn caên lao phoåi, toån thöông thöôøng khu truù ôû thuyø<br />
treân phoåi.<br />
Theo nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng, u naám thuyø<br />
treân phoåi laø 80%, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu naøy.<br />
Hình daïng cuûa u naám treân XQ vaø CT<br />
scaner<br />
<br />
Daïng luïc laïc: 11, Ña soá coù hình luïc laïc. Chieám tyû<br />
leä 92%.<br />
<br />
96<br />
<br />
Hình aûnh U naám thuyø treân phoåi phaûi (Hình luïc laïc)<br />
Kích thöôùc cuûa u naám<br />
Baûng 8<br />
Kích thöôùc<br />
2 – 4 cm<br />
4 –8 cm<br />
> 8 cm<br />
<br />
Toång soá<br />
8<br />
3<br />
1<br />
<br />
Kích thöôùc cuûa böôùu < 4 cm, chieám tyû leä cao<br />
nhaát 67%<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Kích thöôùc > 8 cm chæ coù 1 tröôøng hôïp, chieám tyû<br />
leä 8%<br />
Phöông phaùp phaãu thuaät<br />
Baûng 9<br />
Phöông phaùp P. Thuaät<br />
Caét thuyø phoåi<br />
Caét phaân thuyø phoåi<br />
Caét u naám<br />
<br />
Soá beänh nhaân<br />
7<br />
4<br />
1<br />
<br />
Tyû leä<br />
58%<br />
34%<br />
8%<br />
<br />
Phaãu thuaät caét thuyø phoåi thöïc hieän nhieàu nhaát<br />
7/12, chieám tyû leä 58%.<br />
Caét u naám chæ coù 1 beänh nhaân, chieám 8%.<br />
<br />
Theo doõi<br />
<br />
Coù 1 tröôøng hôïp chæ theo doõi 2 tuaàn. Coù 3 tröôøng<br />
hôïp theo doõi 3 thaùng. Coù 8 tröôøng hôïp theo doõi 12<br />
thaùng. Khoâng coù tröôøng hôïp töû vong.<br />
Taát caû 12 tröôøng hôïp theo doõi ñeàu coù kieåm tra<br />
baèng chuïp XQuang phoåi. Khoâng coù tröôøng hôïp naøo u<br />
naám taùi phaùt.<br />
<br />
KEÁT LUAÄN<br />
Beänh U naám phoåi do Aspergillus, laø beänh khoâng<br />
phaûi hieám gaëp.<br />
<br />
Theo Döông Thoâng, caét thuyø phoåi laø 93%, cao<br />
hôn nghieân cöùu naøy.<br />
<br />
Beänh thöôøng xaûy ra ôû nhöõng ngöôøi coù tieàn caên<br />
lao phoåi.<br />
<br />
Bieán chöùng sôùm sau moå<br />
<br />
Ña soá beänh nhaân soáng ôû vuøng noâng thoân, laøm<br />
ngheà noâng.<br />
<br />
Baûng 10<br />
Bieán chöùng<br />
Chaûy maùu<br />
Traøn khí maøn phoåi<br />
Nhieåm truøng veát moå<br />
Soát haäu phaãu<br />
<br />
Soá beänh nhaân<br />
1<br />
1<br />
1<br />
10<br />
<br />
Tyû leä<br />
8%<br />
8%<br />
8%<br />
83%<br />
<br />
Trieâu chöùng laâm saøng thöôøng gaëp nhaát laø ho ra<br />
maùu, ñau ngöïc, soát nheï, suït caân, oám yeáu.<br />
Chaån ñoaùn xaùc ñònh döïa vaøo laâm saøng, XQ phoåi,<br />
CT Scaner ngöïc vaø giaûi phaãu beänh.<br />
<br />
Soát haäu phaãu laø bieán chöùng hay gaëp nhaát, chieám<br />
83%. Thôøi gian soát keùo daøi töø 4 – 6 ngaøy.<br />
<br />
Ñieàu trò ngoaïi khoa caét phaân thuyø, hoaëc caét thuyø<br />
phoåi cho keát quaû khaù toát.<br />
<br />
Coù 1 tröôøng hôïp chaûy maùu trong khoang maøng<br />
phoåi, Sau 3 ngaøy ñieàu trò noäi khoa, beänh nhaân oån<br />
ñònh, chieám tyû leä 8%.<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
<br />
Moät tröôøng hôïp traøn khí maøng phoåi sau 3 ngaøy,<br />
phaûi ñaët laïi heä thoáng daãn löu khí xoang maøng phoåi.<br />
<br />
2<br />
<br />
1<br />
<br />
3<br />
<br />
Moät tröôøng hôïp nhieåm truøng veát moå, chieám 8%.<br />
Nghieân cöùu cuûa Döông Thoâng, nhieãm truøng veát moå laø<br />
13%<br />
<br />
5<br />
<br />
Nghieân cöùu cuûa G. Babatasi. Bieán chöùng chaûy<br />
maùu sau moå laø 7%, phuø hôïp vôùi nghieân cöùu naøy.<br />
<br />
6<br />
<br />
4<br />
<br />
Babatasi G.. Surgical treatment of pulmonary<br />
aspergilloma> Current outcom. J. Thorac and<br />
cardivasc. Surg.119. N5: 906 - 912.<br />
Baøi giaûng Beänh hoïc Noäi khoa taäp I. Tröôøng ñaïi hoïc Y<br />
Haø noäi.<br />
Döông Thoâng.Chaån ñoaùn vaø ñieàu trò ngoaïi khoa u naám<br />
phoåi do Aspergillus.Ngoaïi khoa soá 2-2003.13-19.<br />
Nguyeãn Coâng Minh. U naám phoåi do Aspergillus. Taäp<br />
san Hoäi Hình thaùi hoïc. Soá 2. 2001. 97-06.<br />
Scott<br />
SM..<br />
Thoracic<br />
infections<br />
caused<br />
by<br />
actinomycetes,<br />
fungi.<br />
Glenn<br />
sthoracic<br />
and<br />
cardiovascular surgery 1995.303-315.<br />
Vaên Taàn. Beänh lyù ngoaïi khoa veà phoåi. Baøi giaûng Beänh<br />
hoïc Ngoaïi khoa. Nhaø xuaát baûn Y hoïc.2004.<br />
<br />
97<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
