Điều trị tổn thương Monteggia cũ ở trẻ em bằng phẫu thuật

Chia sẻ: Quanghai Quanghai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

260
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Gãy trật Monteggia là loại tổn thương phức tạp gồm: gãy xương trụ, trật chỏm quay, tổn thương các dây chằng và bao khớp. Nếu được phát hiêïn sớm thì việc điều trị sẽ dể dàng và hiệu quả. Ngược lại nếu bỏ sót tổn thương, điều trị sẽ khó khăn, phức tạp hơn rất nhiều mà lại kém hiệu quả. Mặc dù tiên lượng của tổn thương này ở trẻ em tốt hơn, ít biến chứng hơn so với người lớn, nhưng chúng ta phải hết sức thận trọng, đặc biệt là không được bỏ sót tổn thương trật chỏm......

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Điều trị tổn thương Monteggia cũ ở trẻ em bằng phẫu thuật

ÑIEÀU TRÒ TOÅN THÖÔNG MONTEGGIA CUÕ ÔÛ TREÛ EM BAÈNG PHAÃU THUAÄT Nguyeãn Thaønh Nhaân * TOÙM TAÉT Töø thaùng 06/2001 ñeán thaùng 12/2003, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu tieàn cöùu treân 41 tröôøng hôïp toån thöông Monteggia cuõ ôû treû em baèng phaãu thuaät ñuïc xöông söûa truïc (ÑXST) cao xöông truï, naén choûm quay, coù hay khoâng taùi taïo daây chaèng voøng. Ñoàng thôøi hoài cöùu 12 tröôøng hôïp ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät tröôùc ñaây. Tuoåi trung bình cuûa beänh nhaân ôû hai loâ nghieân cöùu laø 8 (3 - 15 tuoåi), vaø 8 tuoåi 3 thaùng (5 - 12 tuoåi). Thôøi gian boû soùt toån thöông trung bình laø 13 thaùng (1 thaùng ñeán 9 naêm) vaø 9 thaùng (1 thaùng ñeán 3 naêm). Thôøi gian theo doõi trung bình laø 9,5 thaùng (4 - 23 thaùng), vaø 39 thaùng (15 - 65 thaùng). Keát quaû ñieàu trò ñaùnh giaù theo tieâu chuaån cuûa Anderson laø 35,5% vaø 25% raát toát, 47,1% vaø 50% toát, 8,5% vaø 16,7% khoâng toát, 8,8% vaø 8,3% thaát baïi. Caùc bieán chöùng goàm: (2, 0) loä neïp oác, (2, 1) can leäch xöông truï, (3, 2) traät laïi choûm quay. Maát saáp caúng tay trung bình (430, 460), maát ngöûa caúng tay trung bình (20, 60). (3, 0) coù giôùi haïn gaäp khuyûu, maát gaäp trung bình khoâng quaù 20, (3, 0) coù giôùi haïn duoãi khuyûu, maát duoãi trung bình 1,320. SUMMARY SURGICAL TREATMENT OF OLD MONTEGGIA LESION IN CHILDREN Nguyen Thanh Nhan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 216 – 221 From June 2001 to December 2003, we performed a prospective study of fourty-one patients of old Monteggia lesion, treated by high ulnar osteotomy, radial head reduction with or without annular ligament reconstruction. And the same time, we retrospectively reviewed the results of operative treatment in twelve patients. The mean age at the time of the reconstruction was 8 years (range, three years to fifteen years), 8 years and three months (range, five years to twelve years). The mean time from the injury to the operation was 13 months (range, one month to nine years), 9 months (range, one months to three years). The mean duration of follow-up was nine months and two weeks (range, four months to twenty-three months), thirty-nine months (range, fifteen months to sixty-five months). Using criteria for evaluation of Anderson, we had (35.3%, 25%) excellent, (47,1%, 50%) satisfactory, (8.8%, 16.7%) unsatisfactory, (8.8%, 8.3%) failure. There was three complications, including: plate and screws exposure in (töo, nil) patients; malunion in (two, one) patients; radial head redislocation in (three, two) patients. The patients lost a mean of (fourty-three, fourty-six) degrees of pronation, and a mean of (two, six) degrees of supination of the forearm. Three patients demonstrated a loss of flexion of the elbow (mean, two degrees), and three had a loss of extension (mean, 1.32 degrees). ÑAËT VAÁN ÑEÀ soùt toån thöông, ñieàu trò seõ khoù khaên, phöùc taïp hôn raát nhieàu maø laïi keùm hieäu quaû. Gaõy traät Monteggia laø loaïi toån thöông phöùc taïp Maëc duø tieân löôïng cuûa toån thöông naøy ôû treû em goàm: gaõy xöông truï, traät choûm quay, toån thöông caùc toát hôn, ít bieán chöùng hôn so vôùi ngöôøi lôùn, nhöng daây chaèng vaø bao khôùp. Neáu ñöôïc phaùt hieân sôùm thì ï chuùng ta phaûi heát söùc thaän troïng, ñaëc bieät laø khoâng vieäc ñieàu trò seõ deå daøng vaø hieäu quaû. Ngöôïc laïi neáu boû ñöôïc boû soùt toån thöông traät choûm quay. Neáu khoâng * Khoa Nhi - Beänh vieän Chaán thöông Chænh hình 216
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 phaùt hieän vaø ñieàu trò chính xaùc coù theå daãn ñeán suy ñeán theo thö môøi. giaûm chöùc naêng nhö: giôùi haïn vaän ñoäng, maát vöõng Phöông phaùp nghieân cöùu khuyûu, khoâng theå choáng tay nghieâng quay, giaûm söùc maïnh cuûa khuyûu vaø daàn taïo neân veïo ngoaøi khuyûu, Nghieân cöùu tieàn cöùu vaø hoài cöùu, moâ taû soá lieäu maát chöùc naêng vaø ñau khi vaän ñoäng. Laâu daøi seõ gaây thu thaäp ñöôïc, phaân tích keát quaû töø ñoù ruùt ra bieán daïng choûm quay vaø loài caàu ngoaøi laøm cho vieäc nhöõng kinh nghieäm trong ñieàu trò toån thöông ñieàu trò caøng theâm khoù khaên. Monteggia cuõ ôû treû em. Trong nöôùc hieän chöa coù nghieân cöùu naøo quan Caùc tröôøng hôïp tieàn cöùu ñöôïc laäp hoà sô beänh aùn taâm saâu saéc ñeán vaán ñeà naøy. ÔÛ nöôùc ngoaøi, maëc duø coù theo maãu beänh aùn thieát keá rieâng cho beänh nhaân bò nhieàu baùo caùo vaø nghieân cöùu veà ñeà taøi naøy, nhöng vaán toån thöông Monteggia cuõ. Tröïc tieáp tham gia phaãu ñeà ñieàu trò ñeán nay vaãn coøn ñang baøn caõi vaø soá löôïng thuaät, ñaùnh giaù trong luùc moå, ghi nhaän phöông phaùp ca beänh thöôøng laø ít. ñieàu trò, theo doõi beänh nhaân taùi khaùm theo lòch heïn, ñaùnh giaù phuïc hoài chöùc naêng sau moå, ñaùnh giaù caùc Trong ñieàu trò gaõy traät cuõ Monteggia ôû treû em bieán chöùng cuûa phaãu thuaät. tröôùc ñaây, thöôøng laø khoâng can thieäp gì, phaãu thuaät caét boû choûm quay ñöôïc thöïc hieän khi treû lôùn. Gaàn ñaây Caùc tröôøng hôïp hoài cöùu ñöôïc tra cöùu laïi hoà sô cuõ, ña soá caùc taùc giaû ñeàu khuyeân khoâng ñöôïc caét boû choûm ghi nhaän laïi caùc tham soá caàn nghieân cöùu nhö trong quay vì seõ daån ñeán bieán daïng khuyûu veïo ngoaøi, troài tieàn cöùu. Ñöôïc chuïp X quang, khaùm laâm saøng ñaùnh ñaàu xa xöông truï, leäch höôùng ñaàu xöông quay... Ngay giaù chöùc naêng ñeå ñaùnh giaù laïi keát quaû ñieàu trò. caû ôû ngöôøi lôùn, caét boû choûm quay cuõng ñeå laïi nhieàu di KEÁT QUAÛ chöùng xaáu veà sau. Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo giôùi Taïi khoa Nhi beänh vieän Chaán thöông Chænh tính. hình, caùc tröôøng hôïp gaõy traät cuõ Monteggia ñeàu ñöôïc Tieàn cöùu Hoài cöùu ñieàu trò baèng phaãu thuaät, trong ñoù töø naêm 1992 trôû laïi Giôùi tính Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % ñaây kyõ thuaät Bouyala: phaãu thuaät naén choûm quay, Beù trai 29 70,7 8 66,7 ÑXST cao xöông truï, taùi taïo laïi daây chaèng voøng ñaõ Beù gaùi 12 29,3 4 33,3 ñöôïc aùp duïng vôùi keát quaû töông ñoái khaû quan. Ñaùnh Toång coäng 41 100,0 12 100,0 giaù laïi keát quaû ñieàu trò loaïi toån thöông naøy baèng phaãu Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo ñòa lyù. thuaät, cuõng nhö tìm caùch khaéc phuïc, traùnh boû soùt loaïi Tieàn cöùu Hoài cöùu Nôi cö truù toån thöông naøy laø noäi dung vaø muïch ñích nghieân cöùu Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % cuûa ñeà taøi naøy. T.P Hoà Chí Minh 8 19,5 4 33,3 Caùc tænh 33 80,49 8 66,7 ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN Toång coäng 41 100,0 12 100,0 CÖÙU Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo xöû trí Ñoái töôïng ban ñaàu. Tieàn cöùu Hoài cöùu Taát caû caùc beänh nhi töø 15 tuoåi trôû xuoáng coù toån Ñieàu trò Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % thöông Monteggia cuõ ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät Khoâng ñieàu trò gì 6 14,6 4 33,3 taïi khoa Nhi beänh vieän Chaán thöông Chænh hình Boù boät 25 61 6 50 thaønh phoá Hoà Chí Minh, trong thôøi gian töø thaùng Boù thuoác 9 22 1 8,3 06/2001 ñeán thaùng 12/2003. Ñieàu trò noäi khoa 1 2,4 1 8,3 Toång coäng 41 100,0 12 100,0 Caùc beänh nhi bò toån thöông Monteggia cuõ ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät tröôùc ñaây taïi khoa Nhi, ñang ñöôïc taùi khaùm theo doõi hoaëc vaøo laáy duïng cuï hoaëc 217
Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo phaân söï phaân boá roäng raõi cuûa toån thöông Montaggia bò boû loaïi cuûa Bado. soùt, coù theå gaëp ôû baát kyø tænh, thaønh naøo ôû phía nam vaø Tieàn cöùu Hoài cöùu keå caû caùc tænh mieàn trung, taây nguyeân. Phaân loaïi Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % Töø keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, xöû trí ban ñaàu BADO I 31 75,6 9 75 baèng boù boät coù tyû leä cao nhaát (61%, 50%), cuøng vôùi BADO II 1 2,4 0 0 BADO III 9 22 3 25 ñieàu trò noäi khoa (2,4%, 8,3%). Nhö vaäy nguyeân nhaân BADO IV 0 0 0 0 boû soùt toån thöông töø ngaønh y teá laø khaù cao (63,4%, Toång coäng 41 100,0 12 100,0 58,3%). Ñaây laø moät keát quaû thaät baát ngôø! Nguyeân Kyõ thuaät moå nhaân töø phía ngaønh y teá coøn cao hôn caû nguyeân nhaân Kyõ thuaät moå Tieàn cöùu Hoài cöùu do yù thöùc cuûa ngöôøi daân (36,6%, 41,7%). Con soá naøy Bouyala 28 8 caûnh baùo veà vaán ñeà chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu, nguy Bouyala + taùi taïo daây chaèng voøng 3 2 cô boû soùt loaïi toån thöông naøy laø khaù cao. Tình hình Bouyala + Xuyeân kim giöõ choûm 3 0 chuùng ta laø nhö vaây, coøn ôû nöôùc ngoaøi thì sao? Qua Kyõ thuaät khaùc 1 2 Toång coäng 35 12 nghieân cöùu tö lieäu, y vaên thaáy raèng chæ coù baùo caùo cuûa Gleeson vaø Beattie (1994) laø khaù ñaày ñuû veà vaán ñeà Ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò theo naøy. Nghieân cöùu hoài cöùu treân 220 ca gaõy xöông caúng ANDERSON. tay ôû treû em cho thaáy 50% tröôøng hôïp gaõy Monteggia Tieàn cöùu Hoài cöùu Keát quaû ñieàu trò bò boû soùt chaån ñoaùn laø do caùc baùc syõ thöôøng truù Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % Raát toát 12 35,3 3 25 (senior house officers) cuûa khoa Tai naïn vaø Caáp cöùu Toát 16 47,1 6 50 vaø 25% bò boû soùt chaån ñoaùn do baùc syõ X quang (senior Khoâng toát 3 8,8 2 16,7 radiologist). Ñeå giaûm thieåu boû soùt toån thöông naøy, hoï Thaát baïi 3 8,8 1 8,3 khuyeân neân höôùng daãn caùch khaùm laâm saøng ñuùng vaø Toång soá 34 100,0 12 100,0 ñaùnh giaù X quang khuyûu ôû treû em cho caùc baùc syõ treû Caùc bieán chöùng cuûa ñieàu trò (junior doctors) cuûa khoa Tai naïn vaø Caáp cöùu. Tieàn cöùu (N=35) Hoài cöùu (N=12) Bieán chöùng Qua nghieân cöùu cho thaáy loaïi toån thöông Bado I Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % Loä neïp oác 2 5,7 0 0 coù tyû leä cao nhaát ôû caû tieàn cöùu vaø hoài cöùu (75,6%, Can leäch xöông truï 2 5,7 1 8,3 75%), Bado III chieám tyû leä cao thöù 2 (22%, 25%), chæ Traät laïi choûm quay 3 8,6 2 16,7 coù 1 ca Bado II duy nhaát (2,4%). Khoâng gaëp tröôøng Toång coäng 7 20 3 25 hôïp naøo toån thöông loaïi Bado IV. Tyû leä naøy cuõng BAØN LUAÄN töông töï nhö trong y vaên, vôùi tyû leä Bado I laø 70%, Bado III 23% vaø Bado II vôùi chæ 3%. Beù trai chieám ña soá ôû loaïi toån thöông naøy ôû caû 2 loâ nghieân cöùu tieàn cöùu vaø hoài cöùu, vôùi tyû leä (70,7%, Coøn ôû ngöôøi lôùn, trong 40 ca tieàn cöùu cuûa Nguyeãn 66,7%). Tyû leä nam – nöõ: 2 - 2,4: 1. Keát quaû treân coù Vaên Thaùi, Bado I coù tyû leä laø 70%, Bado II 20%, Bado III theå giaûi thích do caùc beù trai hieáu ñoäng deã xaûy ra tai 10%, khoâng coù tröôøng hôïp naøo Bado IV. So saùnh thaáy naïn hôn caùc beù gaùi. tyû leä Bado II ôû ngöôøi lôùn cao hôn raát nhieàu (20%) so vôùi ôû treû em (2,4%). Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc y vaên ghi nhaän. Caùc em cö truù ôû haàu heát caùc tænh, thaønh phía nam, töø Ninh thuaän trôû vaøo cho ñeán Baïc Lieâu, Caø Trong 41 ca tieàn cöùu coù 3 ca ñaëc bieät, chöa thaáy Mau. Moät soá tröôøng hôïp ôû khaù xa nhö Quaûng Ngaõi, coù baùo caùo naøo ñeà caäp ñeán, ca 1 ñöôïc xem nhö toån Phuù Yeân, Khaùnh Hoaø, Gia Lai. Tuy nhieân, tyû leä chieám thöông loaïi III vôùi choûm quay traät ra ngoaøi, nhöng cao nhaát vaãn laø thaønh phoá Hoà Chí Minh, nôi coù maïng gaõy bong suïn tieáp hôïp moûm khuyûu khoâng thaáy coù löôùi y teá phaùt trieån khaù toát, vôùi 8 /41 ca (19,5%) ôû tieàn trong phaân loaïi cuûa Letts (loaïi E). Ca 2 laø ca toån cöùu, vaø 4/12 ca (33,3%) ôû hoài cöùu. Ñieàu naøy cho thaáy thöông phoái hôïp giöõa gaõy Monteggia loaïi I vaø gaõy 218
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 moûm treân roøng roïc. Ca 3 khoâng phaûi laø toån thöông muoän 3 naêm, choûm quay loài caàu bieán daïng nhieàu vaø phoái hôïp treân cuøng moät tay, nhöng coù toån thöông hai laàn phaãu thuaät. Töø keát quaû treân thaáy raèng caùc ca naëng, gaõy 1/3 giöõa thaân xöông ñuøi cuøng beân, vaø ñöôïc khoâng toát laø nhöõng ca ñeán muoän laâu naêm (3, 8 naêm) boù boät caû 2 nôi nhöng boû soùt traät choûm quay, tuy hoaëc keøm theo toån thöông khaùc (gaõy moûm treân roøng khoâng thaät ñaëc bieät nhöng laø 1 ca ñaùng ñeå xem xeùt. roïc). Trong ñoù ca Bado II khoâng toát thaät söï (G-D: Trong 35 ca tieàn cöùu theo doõi ñöôïc, coù ñeán 34 ca 1200-100-00, S-N: 450-00-300), 2 ca coøn laïi chöùc naêng ñöôïc phaãu thuaät theo kyõ thuaät Bouyala, trong ñoù coù 3 chaáp nhaän ñöôïc vì chæ giôùi haïn chuû yeáu saáp caúng tay. ca taùi taïo daây chaèng voøng, 3 ca xuyeân kim qua loài caàu Tyû leä thaát baïi laø töông ñöông nhau ôû tieàn cöùu choûm quay, 1 ca ÑXST xöông truï ngang möùc can 3/34 (8,8%) vaø hoài cöùu 1/12 (8,3%). Coù tyû leä khoâng xöông ôû 1/3 treân. cao, tuy nhieân cuõng khoâng phaûi laø ít. Ñieàu naøy noùi leân Hoài cöùu 12 ca, coù 10 ca phaãu thuaät theo kyõ thuaät khoù khaên trong ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ, coù Bouyala, trong ñoù 2 ca taùi taïo daây chaèng voøng. 2 ca tröôøng hôïp ñöôïc phaãu thuaät laïi ñeán laàn 3 (vì can leäch coøn laïi, 1 ca keát hôïp xöông truï baèng kim Kirschner vaø xöông truï, baùn traät choûm quay ra ngoaøi) vaãn khoâng xuyeân kim giöõ choûm, 1 ca naén choûm quay vaø taùi taïo thaønh coâng, cho thaáy caùc toån thöông trong daây chaèng voøng. Monteggia laø phöùc taïp vaø chuùng ta vaãn chöa hieåu heát veà toån thöông naøy. Coù tröôøng hôïp Bado III sau moå Kyõ thuaät Bouyala coù theå aùp duïng ñöôïc vôùi keát quaû cho keát quaû toát nhöng sau ñoù theo doõi thaáy choûm khaû quan. Taùi taïo chaèng voøng khoâng thöïc hieän thöôøng quay traät ra sau, vaãn chöa hieåu ñöôïc nguyeân nhaân qui, chæ thöïc hieän khi choûm naén vaøo khoâng vöõng. Vaø thaát baïi. chæ söû duïng baèng chæ vicryl. Xuyeân kim qua loài caàu- choûm quay coù theå aùp duïng ñöôïc, vaø chæ söû duïng khi Caùc bieán chöùng goàm: loä neïp oác, chæ coù 2/35 choûm quay, loài caàu coù bieán daïng gaây maát vöõng. (5,7%) coù bieán chöùng naày, coù tyû leä thaáp nhöng laø bieán chöùng nguy hieåm vì coù theå daån ñeán nhieãm truøng, Vì coù 1 ca lieät thaàn kinh quay khoâng phuïc hoài neân vieâm xöông. Ñeå traùnh bieán chöùng naày caàn löu yù khoâng theå ñaùnh giaù ñöôïc theo Anderson neân coù taát caû khuyeân beänh nhaân neân chuù yù traùnh tì ñeø vuøng khuyûu 34 ca tieàn cöùu vaø 12 ca hoài cöùu ñöôïc ñaùnh giaù theo hoaëc phaûi ñoän loùt neáu caàn thieát. Veà phía phaãu thuaät thang naøy. Vôùi thôøi gian theo doõi trung bình laø 9,5 vieân phaûi baûo ñaûm keát hôïp xöông vöõng chaéc, vaø coù thaùng (4 thaùng ñeán 1 naêm 11 thaùng) cho tieàn cöùu vaø theå laáy neïp sôùm vaøo khoaûng thaùng thöù 4, thöù 5 neáu 3 naêm 3 thaùng (1 naêm 3 thaùng ñeán 5 naêm 5 thaùng) laønh xöông; can leäch xöông truï, coù 2/35 (5,7%). Ñeå cho hoài cöùu. traùnh bieán chöùng naày caàn löu yù khi ÑXST neân thöïc Nhaän thaáy soá ca raát toát vaø toát chieám tyû leä khaù cao, hieän cao ôû vuøng haønh xöông, khoaûng 1 cm döôùi moûm ñeán 82,4% ôû tieàn cöùu vaø 75% hoài cöùu. Ñoái vôùi moät loaïi veït, traùnh ñuïc thaáp ôû vuøng thaân xöông, taùc duïng naén toån thöông cuõ maø ñieàu trò ñaït ñöôïc keát quaû nhö treân choûm quay yeáu vaø laønh xöông chaäm deã gaây can leäch. laø raát ñaùng khích leä. Vôùi thôøi gian theo doõi ñuû laâu ôû hoài Trong tröôøng hôïp can leäch xöông truï ôû ñoaïn 1/3 giöõa, cöùu, cho thaáy ñöôïc ñoä tin caäy vaø coù theå khaúng ñònh neáu nhieàu phaûi ÑXST ôû ñoaïn can xöông, tröôøng hôïp raèng toån thöông Monteggia cuõ ôû treû con caàn phaûi can leäch ít môùi coù theå aùp duïng kyõ thuaät Bouyala. Hai ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät ngay khi phaùt hieän. bieán chöùng treân laø hai bieán chöùng coù theå traùnh ñöôïc Soá ca coù tyû leä khoâng toát laø thaáp, chæ coù 3/34 neáu chuùng ta löu yù vaø thöïc hieän ñuùng kyõ thuaät; traät (8,8%) ôû tieàn cöùu vaø 2/12 (16,7%) ôû hoài cöùu. Hoài cöùu laïi choûm quay, coù 3/35 (8,6%). Nguyeân nhaân traät laïi coù tyû leä cao coù leõ laø do soá ca ít quaù. 3 ca coù chöùc naêng do ñeán muoän, choûm quay vaø loài caàu bieán daïng, vaø do khoâng toát ôû tieàn cöùu laø caùc tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc baøn khoâng ñaùnh giaù heát toån thöông tröôùc moå. luaän nhieàu trong caùc phaàn treân. Ñoù laø caùc ca gaõy Bado I keøm gaõy moûm treân roøng roïc, ca ñeán muoän 8 naêm coù KEÁT LUAÄN choûm quay vaø loài caàu bieán daïng nhieàu, vaø ca Bado II Qua nghieân cöùu 41 tröôøng hôïp tieàn cöùu vaø 12 219
tröôøng hôïp hoài cöùu ôû caùc beänh nhi bò toån thöông thuaät cuõng gaëp raát nhieàu khoù khaên, coù 3 ca tieàn cöùu Monteggia cuõ ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät, coù moät vaø 2 ca hoài cöùu phaûi moå laïi laàn 2, caù bieät coù tröôøng soá keát luaän nhö sau: hôïp phaûi moå laïi laàn 3. Coù 3 ca tieàn cöùu vaø 1 ca hoài cöùu Ñaëc ñieåm toån thöông Monteggia ôû treû em gaëp ôû ñieàu trò thaát baïi. Ñieàu naøy cho thaáy raèng, neáu boû soùt Beänh vieän Chaán thöông Chænh hình thaønh phoá Hoà toån thöông naøy seõ gaây ra raát nhieàu phieàn toaùi. Beân Chí Minh, coù tyû leä theo phaân loaïi Bado laø Bado I caïnh ñoù ñieàu trò phaãu thuaät ñoøi hoûi toán keùm nhieàu, (75,6%), Bado II (2,4%), Bado III (22%). Tyû leä naøy phuø nhaát laø ôû nhöõng beänh nhaân ngeøo ôû vuøng saâu vuøng xa. hôïp vôùi y vaên. Coù 3 tröôøng hôïp ñaëc bieät, qua tham Khuyûu laø vuøng vaän ñoäng nhieàu, neân ña soá tröôøng hôïp khaûo y vaên vaø caùc taøi lieäu chöa thaáy coù baùo caùo. Ñoù laø laø seïo xaáu ñieàu naøy cuõng aûnh höôûng ñeán thaåm myõ vaø caùc tröôøng hôïp: taâm lyù caùc em veà laâu daøi, nhaát laø caùc em nöõ. Toån thöông Bado I keøm gaõy moûm treân roøng roïc Chuùng toâi thaáy raèng ñieàu quan troïng laø laøm sao cuøng beân. phaùt hieän ñöôïc sôùm loaïi toån thöông naøy thì vieäc ñieàu trò, chuû yeáu laø ñieàu trò baûo toàn chöù khoâng phaûi phaãu Gaõy bong suïn tieáp hôïp moûm khuyûu, choûm quay thuaät, seõ deã daøng vaø hieäu quaû hôn raát nhieàu, traùnh traät ra ngoaøi, chöa coù trong phaân loaïi cuûa Letts (loaïi E). ñöôïc nhöõng cuoäc moå cuõng nhö caùc bieán chöùng Toån thöông Bado I vaø gaõy thaân xöông ñuøi cuøng khoâng caàn thieát. Vaäy caàn chuù troïng ñeán coâng taùc ñaøo beân do tai naïn löu thoâng. taïo cho sinh vieân Y khoa, vaø caùc baùc syõ veà loaïi toån Soá tröôøng hôïp boû soùt toån thöông khaù nhieàu, coù 41 thöông naøy, nhaát laø nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc caáp ca trong hai naêm röôõi (06/2001 – 12/2003). Soá lieäu coù cöùu vaø chaán thöông. Luoân nhôù ñeán baøi hoïc vôõ loøng theå ñöôïc xem laø nhieàu nhaát trong caùc coâng trình maø quyù Thaày ñaõ chæ daïy, ñoù laø “daáu chöõ i”, vaø “daáu nghieân cöùu veà toån thöông Monteggia bò boû soùt ôû caû cong xöông truï” thì seõ haïn cheá ñöôïc caùc tröôøng hôïp trong vaø ngoaøi nöôùc. Thôøi gian boû soùt toån thöông, coù boû soùt toån thöông naøy. nhieàu tröôøng hôïp raát laâu, ñeán 8, 9 naêm sau chaán TAØI LIEÄU THAM KHAÛO thöông, coù theå xem laø laâu nhaát trong caùc taøi lieäu vaø y 1 Boehler L. (Dòch giaû: Nguyeãn Quang Long) (1980), Ñieàu vaên tham khaûo ñöôïc. Nguyeân nhaân boû soùt toån thöông trò baèng phaãu thuaät gaõy môùi xöông truï coù traät choûm quay töø phía ngaønh y teá coù tyû leä khaù cao (63,4%, 58,3%). vaø ñieàu trò baèng phaãu thuaät gaõy cuõ xöông truï coù traät choûm quay (gaõy kieåu Monteggia), Kyõ thuaät ñieàu trò gaõy xöông, Coøn nhieàu tröôøng hôïp ñieàu trò thuoác daân gian khoâng taäp 2, NXB Y Hoïc, tr. 179-181. ñuùng qui caùch. Ñieàu naøy cho thaáy yù thöùc cuûa ngöôøi 2 Bouyala JM, Bollini G, Jacquemier M, Chrestian P, Tallet JM, Tisserand P, Mouttet A. (1988), The treatment daân veà caùc vaán ñeà söùc khoeû coøn raát haïn cheá, vaø coâng of old dislocation of the radial head in childhood by taùc chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu coøn nhieàu baát caäp. osteotomy of the upper end of the ulna, The French Journal of Orthopeadic Surgery, 2, No 2, pp. 203-212. Ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ baèng phaãu 3 Buøi Vaên Ñöùc (1983), Gaõy traät Monteggia, gaõy xöông chi thuaät ñaõ ñem laïi keát quaû töông ñoái khaû quan, keát quaû treân, Taøi lieäu chaán thöông chænh hình, soá 8, tr. 76-77. 4 Inoue G, Shionoya K. (1998), Corrective ulnar osteotomy raát toát vaø toát khaù cao (82,4%, 75%), chöùc naêng gaáp- for malunited anterior Monteggia lesions in children: 12 duoãi khuyûu vaø ngöûa caúng tay haàu nhö khoâng bò giôùi patients followed for 1-12 years, Acta Orthopaedica haïn, chæ giôùi haïn saáp caúng tay (maát saáp caúng tay Scandinavica, 69-1, pp. 73-76. 5 Jacquemier M, Dick R, Jouve JL, Rambaud M, trung bình laø 430, 460). Ña soá tröôøng hôïp ñöôïc phaãu Ramaherison P, Bollini G, Bouyala JM. (1990), La lesion thuaät theo kyõ thuaät cuûa taùc giaû Bouyala (34/35 ca tieàn Monteggia, Les fractures des membres chez l’enfant, Sauramps Medical, pp. 215-231. cöùu theo doõi ñöôïc, 10/12 ca hoài cöùu). Ñieàu naøy cho 6 Löông Ñình Laâm (1997), Gaõy traät Monteggia, Baøi giaûng thaáy kyõ thuaät Bouyala laø moät kyõ thuaät coù theå löïa choïn beänh hoïc chaán thöông chænh hình vaø phuïc hoài chöùc naêng, ñeå ñieàu trò cho toån thöông Monteggia cuõ. Tuy nhieân, tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM, tr. 90-91. 7 Ngoâ Baûo Khang (1989), Gaõy Monteggia, Baøi giaûng beänh tuøy töøng tröôøng hôïp cuï theå maø coù caùch ñieàu trò töông hoïc ngoaïi khoa boä moân ngoaïi, tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc öùng thích hôïp nhö ñaõ baøn luaän ôû phaàn kyõ thuaät moå. TP.HCM, taäp V, tr. 135-138. Ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ baèng phaãu 220
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 8 Nguyeãn Thaønh Nhaân (2004), Ñieàu trò toån thöông 12 Stanley E, Garza De La. (2001), Monteggia Fracture- Monteggia cuõ ôû treû em baèng phaãu thuaät, Luaän vaên baùc syõ Dislocation in Children, In: Beaty J, Kasser J, eds. noäi truù, Ñaïi hoïc Y döôïc TP. HCM. Rockwood and Wilkins, Fractures in Children, 5 th. ed. 9 Nguyeãn Vaên Quang (1987), Phaãu thuaät keát hôïp xöông Philadelphia, Pa: Lippincott Williams and Wilkins, pp. beân trong, Nguyeân taéc chaán thöông chænh hình, NXB Hoäi 529-562. Y Döôïc Hoïc TP. HCM, tr. 277-286. 13 Wilkins KE. (2002), Monteggia lesions, Educational 10 Nguyeãn Vaên Thaùi (2000), Ñieàu trò gaõy Monteggia cuõ baèng modules for fractures in children, University of Texas phöông phaùp keát hôïp xöông neïp oác vaø taùi taïo daây chaèng Health Science Center of San Antonio, November. voøng, Luaän vaên chuyeân khoa II, Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. 14 Willis RB. (2003), Xöû trí gaõy traät Monteggia, Khoaù hoïc HCM. chaán thöông cô xöông khôùp treû em, Beänh vieän Chaán 11 Stanley E, Garza De La. (1996), Monteggia Fracture- thöông Chænh hình TP. HCM, ngaøy 13-14/01, tr. 81-85. Dislocation in Children, In: Beaty J, Kasser J, eds. Rockwood and Wilkins, Fractures in Children, 4 th. ed. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams and Wilkins, pp. 548-586. 221