Điều trị ung thư cổ tử cung giai đoạn IVB

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> ĐIỀU TRỊ UNG THƯ CỔ TỬ CUNG GIAI ĐOẠN IVB<br /> Nguyễn Thị Bích Thủy*, Vũ Văn Vũ*, Đặng Thanh Hồng*, Trần Thị Ngọc Mai*,<br /> Nguyễn Tuấn Khôi*, Võ Thị Ngọc Điệp*, Lê Thị Nhiều*, Hoàng Thị Anh Thư*<br /> TÓM TẮT<br /> Mở ñầu: Tại BV Ung Bướu mỗi năm có 510 ca ung thư cổ tử cung nhập viện ña phần là giai ñoạn tiến xa. Ung thư cổ<br /> tử cung gia ñoạn IVB chiếm 10,5%.<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả của ñiều trị ung thư cổ tử cung gia ñoạn IVB.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Là nghiên cứu hồi cứu mô tả từ 01/01/2003 ñến 31/12/2007. 40 bệnh nhân<br /> ñủ tiêu chuẩn vào nghiên cứu. Đánh giá ñộc tính và ñáp ứng theo tiêu chuẩn WHO.<br /> Kết quả: Một số ñặc tính của nhóm nghiên cứu: Tuổi trung bình 53,3; 95% nhập viện vì xuất huyết âm ñạo bất<br /> thường, thời gian khởi bệnh trung bình 3,3 tháng, 82,5% là carcinôm tế bào gai, 82,5% có hơn 2 cơ quan bị di căn, vị trí<br /> di căn thường gặp là phổi, hạch trên ñòn, hạch ổ bụng, gan, xương. Tỉ lệ ñáp ứng với hóa trị: 33,3%, ñáp ứng hoàn toàn<br /> là 3,3%. Tỉ lệ ñáp ứng chủ quan 60%, 33,3% ñáp ứng khách quan. Độc tính chủ yếu là huyết học và tiêu hóa giảm bạch<br /> cầu 6,1%, nôn, buồn nôn 40,8%. TTP: 3 tháng. SCTB: 8 tháng. Sống còn 1 năm: 36,3%. Các yếu tố tiên lượng không ảnh<br /> hưởng ñến sống còn.<br /> Kết luận: Hóa trị ñối với ung thư cổ tử cung gia ñoạn IVB còn 40% bệnh nhân ñạt ñược lợi ích lâm sàng.<br /> Từ khóa: Ung thư cổ tử cung giai ñoạn IVB.<br /> ASBTRACT<br /> <br /> CERVICAL CANCER STAGE IVB<br /> Nguyen Thi Bich Thuy, Vu Van Vu, Dang Thanh Hong, Tran Thi Ngoc Mai,<br /> Nguyen Tuan Khoi, Vo Thi Ngoc Diep, Le Thi Nhieu, Hoang Thi Anh Thu<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh – Vol.14 - Supplement of No 4 – 2010 : 485 - 490<br /> Introduction: Every year, about 50 case of cervical cancer are amitted at HCM City Oncology Hospital. Most of them<br /> are advanced stage. Cervical cancer stage IVB is 10.5%. Purpose: Survey the role of chemotherapy cervical cancer stage<br /> IVB. Evaluation of toxicities and response rate based on WHO.<br /> Patients and methods: A retrospective study on 40 cervical cancer patients stage IVB treated in HCM Oncology<br /> Hospital from 1st january, 2003 to 31th December, 2007.<br /> Result: Some patient characters: average age: 53.3; short disease duration: 3.3 months; squamous cell carcinoma is<br /> 82.5%. Overall response rate 33.3%, of which the complete response rate was 3.3%. The hematologic and gastrointestinal<br /> toxicities are common and mostly at grade II. Objective response: 60%.<br /> - Subjective response: 33.3%. Os: Median<br /> 8 months, mean 13.4 months, 1ys is 36.3%. TTP: Medican 3 months, mean: 3.6 months. There are not clearly enough the<br /> association between the prognostic significance.<br /> Conclusion: Have he role in clinical benefit response of chemotherapy to cervical cancer stage IVB.<br /> Key word: Cervical cancer stage IVB.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> UTCTC vẫn còn là nguyên nhân gây tử vong hàng<br /> ñầu ở phụ nữ trên toàn thế giới, nhất là ở các nước ñang<br /> phát triển theo số liệu ghi nhận ung thư quần thể tại Thành<br /> phố Hồ Chí Minh và Hà Nội năm 1998 cho thấy: UTCTC<br /> ñứng hàng ñầu ở giới nữ miền Nam với xuất ñộ<br /> 28,6/100.000 dân, và ñứng hàng thứ năm ở phụ nữ miền<br /> Bắc với xuất ñộ 4,6/100.000 dân(7).<br /> UTCTC diễn tiến chủ yếu tại chỗ, tại vùng, ít cho di<br /> căn xa nên mô thức ñiều trị chủ yếu là phẫu thuật và xạ trị.<br /> Tiên lượng phụ thuộc rất lớn vào giai ñoạn và kích thước<br /> bướu.<br /> Bệnh viện Ung Bướu, mỗi năm có gần 3000 trường<br /> <br /> hợp UTCTC mới nhập viện ñiều trị, ña số bệnh nhân từ<br /> các tỉnh xa xôi ñến ñiều trị ở những giai ñoạn trễ (giai<br /> ñoạn IVB). Ở những giai ñoạn này, chỉ ñiều trị triệu<br /> chứng bằng hóa trị, có thể phối hợp với xạ trị hoặc chăm<br /> sóc nội khoa.<br /> Chúng tôi thực hiện ñề tài này nhằm khảo sát kết quả<br /> ñiều trị ung thư cổ tử cung giai ñoạn IVB thời ñiểm 2003 2007 nhằm góp phần cho công trình nghiên cứu lâm sàng<br /> tiền cứu về sau.<br /> ĐỐI TƯỢNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng<br /> 40 trường hợp UTCTC giai ñoạn IVB ñược ñiều trị<br /> tại khoa Nội 1 Bệnh viện Ung Bướu TP. Hồ Chí Minh<br /> <br /> *<br /> <br /> Bệnh viện Ung bướu TP HCM<br /> Địa chỉ liên lạc: BS. Nguyễn Thị Bích Thủy. ĐT: 0908637077. Email: minhvq2005@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> 485<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> trong 5 năm từ 1/1/2003 ñến 31/12/2007.<br /> Tiêu chuẩn chọn lựa<br /> Giai ñoạn IVB (theo FIGO).<br /> Có giải phẫu bệnh rõ ràng.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Hồi cứu mô tả.<br /> Theo dõi: Qua hồ sơ tái khám và liên lạc với bệnh<br /> nhân.<br /> Ngày kết thúc nghiên cứu: 31/12/2007.<br /> Xử lý số liệu: Bằng phần mềm SPSS 11.5. Khảo sát,<br /> thời gian ñến khi bệnh tiến triển (TTP), SCTB và sống còn<br /> 1 năm bằng phương pháp Kaplan-Meier. Phân ñộ ñộc tính<br /> huyết học theo WHO, tỉ lệ ñộc tính ñược tính bằng công<br /> thức:<br /> Tỉ lệ ñộc tính = tổng số chu kì có ñiều trị/tổng số chu<br /> kì hóa trị.<br /> Lợi ích lâm sàng: CBR = CR + PR + NC.<br /> KẾT QUẢ<br /> Có 40 bệnh nhân ñủ tiêu chuẩn.<br /> Đặc ñiểm nhóm nghiên cứu<br /> <br /> Số<br /> bệnh<br /> nhân<br /> <br /> 10<br /> <br /> Tuổi trung bình<br /> <br /> 53.3<br /> <br /> Tuổi trung bình<br /> lập gia ñình<br /> <br /> 20.1<br /> <br /> Số con trung bình<br /> <br /> 6<br /> <br /> Địa chỉ<br /> <br /> 82.5% ở tỉnh<br /> <br /> Lí do nhập viện<br /> <br /> 95% XHAD bất thường<br /> <br /> Thời gian khởi<br /> bệnh<br /> <br /> 3.3 tháng<br /> <br /> Giải phẫu bệnh<br /> <br /> 82.5% carcinôm tế bào gai<br /> <br /> Số cơ quan di căn<br /> <br /> 82.5% có hơn 2 cơ quan<br /> <br /> Vị trí di căn<br /> <br /> Phổi, hạch trên ñòn, hạch ổ bụng<br /> (26.3%), gan (19.2%)<br /> <br /> Đặc ñiểm ñiều trị<br /> Có 30 bệnh nhân ñược hóa trị, chiếm 75%, trong ñó<br /> có 4 bệnh nhân ñược xạ trị cầm máu, chiếm 13,3%. Có 10<br /> bệnh nhân không hóa trị vì có bất thường chức năng gan,<br /> thận hoặc vì lí do kinh tế.<br /> <br /> 10<br /> <br /> 9<br /> 8<br /> 6<br /> <br /> 7<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6<br /> 4<br /> <br /> 5<br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> Số chu kì<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> Biểu ñồ 1. Phân bố số chu kì hóa trị<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> 486<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Đáp ứng ñiều trị<br /> Phác ñồ<br /> Cisplatin ñơn thuần<br /> PC<br /> PF<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> <br /> 4<br /> 24<br /> 2<br /> <br /> 13,3<br /> 80<br /> 6,7<br /> <br /> PF: 5 - FU + cisplatin.<br /> PC: Cisplatin + cyclophosphamide.<br /> 60<br /> 60<br /> <br /> 50<br /> 33.3<br /> 40<br /> <br /> 30<br /> <br /> 20<br /> 6.7<br /> 10<br /> <br /> 0<br /> Kh«ng gi¶m<br /> Không giảm<br /> <br /> Gi¶m ÝGiảm<br /> t<br /> ít<br /> <br /> Gi¶m nhiÒ<br /> u nhiều<br /> Giảm<br /> <br /> Biều ñồ 2. Đáp ứng chủ quanBảng 2. Vị trí ñáp ứng hóa trị<br /> Vị trí ñáp ứng<br /> <br /> Số ca<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> Hạch trên ñòn<br /> <br /> 6<br /> <br /> 60<br /> <br /> Gan<br /> <br /> 3<br /> <br /> 30<br /> <br /> Hạch chậu<br /> <br /> 1<br /> <br /> 10<br /> <br /> Phổi<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> Cạnh ñộng mạch chủ<br /> <br /> 1<br /> <br /> 10<br /> <br /> Tại CTC<br /> <br /> 5<br /> <br /> 50<br /> <br /> Độc tính hóa trị<br /> Bảng 3. Độc tính hóa trị<br /> Độc tính hóa trị<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> Số chu kỳ<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Giảm bạch cầu<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6,1%<br /> <br /> Giảm bạch cầu hạt<br /> <br /> 9<br /> <br /> 9,1%<br /> <br /> Giảm tiểu cầu<br /> <br /> 5<br /> <br /> 5,1%<br /> <br /> 487<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Giảm hồng cầu<br /> <br /> 29<br /> <br /> 29,5%<br /> <br /> Nôn, buồn nôn<br /> <br /> 40<br /> <br /> 40,8%<br /> <br /> Số bệnh<br /> nhân<br /> <br /> Trung<br /> vị<br /> TGSC<br /> (tháng)<br /> <br /> Thời gian ñến khi bệnh tiến triển: 8 tháng<br /> <br /> Thời gian sống còn<br /> <br /> Các yếu tố liên quan ñến sống còn toàn bộ<br /> Yếu tố<br /> Khoảng tuổi<br /> <br /> 0.52<br /> <br /> < 60<br /> <br /> 22<br /> <br /> 8<br /> <br /> ≥ 60<br /> <br /> 8<br /> <br /> 8<br /> <br /> KPS<br /> <br /> 0.393<br /> ≥ 80<br /> <br /> 23<br /> <br /> 8<br /> <br /> < 80<br /> <br /> 7<br /> <br /> 8<br /> <br /> GRAD<br /> <br /> 0.255<br /> <br /> 1<br /> <br /> 24<br /> <br /> 12<br /> <br /> 2,3<br /> <br /> 6<br /> <br /> 6<br /> <br /> Carcinôm tế bào gai<br /> <br /> 25<br /> <br /> 8<br /> <br /> GPB<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> P<br /> <br /> 0.304<br /> <br /> 488<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> Carcinôm tế bào<br /> tuyến<br /> <br /> 5<br /> <br /> 12<br /> <br /> Số cơ quan di căn<br /> <br /> 0.226<br /> <br /> 1<br /> <br /> 14<br /> <br /> 8<br /> <br /> hơn 1<br /> <br /> 16<br /> <br /> 5<br /> <br /> Đáp ứng diều trị<br /> <br /> 0.438<br /> <br /> Có<br /> <br /> 10<br /> <br /> 8<br /> <br /> Không<br /> <br /> 20<br /> <br /> 6<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Đặc ñiểm nhóm nghiên cứu<br /> Theo số liệu ghi nhận của chúng tôi thì tuổi thường gặp là 50 – 60t, ñỉnh cao là 50 – 55t và ít gặp dưới<br /> 40<br /> tuổi,<br /> ñộ<br /> tuổi<br /> trung<br /> bình<br /> là<br /> 53,3<br /> (BVUB năm 2000 và 2001 là 55,3 và 52) như vậy số liệu ghi nhận của chúng tôi không có gì khác biệt<br /> nhiều so với các tác giả. Các ñặc ñiểm khác tương tự như các tác giả khác.<br /> Đặc ñiểm ñiều trị<br /> Cisplatin ñơn chất ñược coi là tiêu chuẩn ñể ñiều trị UTCTC từ năm 1981(5). Sự phối hợp với các<br /> thuốc khác dựa trên cisplatin nhằm làm tăng ñáp ứng, nhưng cũng tăng ñộc tính.<br /> Những ñơn hóa trị thuộc nhóm không phải platinum như paclitaxel, topotecan, vinorelbine,<br /> ifosfomide là lựa chọn thích hợp cho những bệnh nhân thất bại với ñiều trị trước ñó bằng cisplatin hoặc<br /> bệnh nhân có suy thận(4).<br /> Sự lựa chọn ñơn (nhóm platinum hoặc không platinum) hoặc ña hóa trị tùy thuộc vào ñộc tính, chuyển<br /> hóa và từng cá thể bệnh nhân khác nhau.<br /> Trong loạt nghiên cứu của chúng tôi có 4 ca (chiếm tỉ lệ 13,3%) hóa trị với cisplatin ñơn chất, 24 ca<br /> (chiếm tỉ lệ 80%) hóa trị với cisplatin và cyclophosphamide. Đây là phác ñồ thường ñược dùng ñể hóa trị<br /> triệu chứng ñối với UTCTC di căn xa, hoặc sang thương tái phát không thể ñiều trị bằng phẫu, xạ ñược(4)<br /> và 2 ca (chiếm tỉ lệ 6,7%) hóa trị với cisplatin và 5 – FU.<br /> Về số chu kỳ hóa trị, ña số bệnh nhân (60%) hóa trị hơn 3 chu kỳ, trung bình là 3.3.<br /> Trong 3 thập niên qua,vai trò của hóa trị ở bệnh nhân UTCTC tiến xa, tái phát hoặc di căn chỉ là làm<br /> tăng ñáp ứng chủ quan, ñiều trị triệu chứng, cố gắng duy trì ñộc tính có thể chấp nhận ñược(3,9). Hầu hết các<br /> báo cáo không chia ra vị trí ñáp ứng, tái phát ở trong hay ngoài trường chiếu xạ. Đây là yếu tố ảnh hưởng ñến<br /> ñáp ứng thuốc. Người ta nhận thấy tỉ lệ ñáp ứng cao hơn ở vị trí ngoài trường chiếu xạ trước ñây.<br /> Trong loạt nghiên cứu của chúng tôi,tỉ lệ ñáp ứng chủ quan là 60%, cao hơn các tác giả khác có thể là<br /> do nhóm nghiên cứu của chúng tôi chưa từng ñược ñiều trị bằng bất cứ phương pháp nào trước ñó.<br /> Nghiên cứu của trường ñại học California, Irvine, Mỹ, năm 2004(3) cho thấy hóa trị phối hợp 2 thuốc<br /> gồm cisplatin với paclitaxel, vinorelbin, topotecan hoặc gemcitabin làm tăng tỉ lệ ñáp ứng chủ quan và sống<br /> còn không bệnh, không làm tăng tỉ lệ sống còn toàn bộ.<br /> Về vị trí ñáp ứng, chúng tôi nhận thấy ñáp ứng tại cổ tử cung chiếm tỉ lệ 50% cũng cao hơn các tác giả<br /> khác có lẻ là do những nghiên cứu khác không tách riêng nhóm giai ñoạn IVB mà gộp chung với nhóm tái<br /> phát, di căn ñã có ñiều trị trước ñó.<br /> Bảng 4. So sánh tỉ lệ ñáp ứng các phác ñồ<br /> <br /> n<br /> Đáp ứng tại CTC<br /> <br /> Cis+Pac<br /> <br /> Cis+Vin<br /> <br /> Cis+Gem<br /> <br /> Cis+Top<br /> <br /> Cis+Cyc<br /> <br /> 30<br /> <br /> 28<br /> <br /> 25<br /> <br /> 26<br /> <br /> 24<br /> <br /> 29,1<br /> <br /> 25,9<br /> <br /> 22,3<br /> <br /> 23,4<br /> <br /> 50<br /> <br /> Cis+Pac: Cisplatin + Paclitaxel.<br /> Cis+Vin: Cisplatin + Vinorelbine.<br /> Cis+Gem: Cisplatin + Gemcitabin.<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> 489<br /> <br />