intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Dinh dưỡng với phụ nữ có thai

Chia sẻ: Tu Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

Thêm vào BST
Báo xấu
180
lượt xem 26
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chế độ dinh dưỡng của người mẹ có vai trò quan trọng quyết định đối với sự phát triển của thai nhi. Nhiều nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa khẩu phần ăn của mẹ và cân nặng của trẻ sơ sinh. Những trường hợp người mẹ bị thiếu ăn hoặc ăn uống kiêng khem không hợp lý có nhiều nguy cơ sinh ra đứa trẻ có cân nặng thấp dưới 2500g. Ngoài ra, nếu người mẹ tăng cân tốt, sẽ tích lũy được khoảng 4kg mỡ, tương đương 36000 kcal, là nguồn dự trữ để sản...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Dinh dưỡng với phụ nữ có thai

  1. DINH DÖÔÕNG VÔÙI PHUÏ NÖÕ COÙ THAI K hi moät ngöôøi phuï nöõ mang thai, nhöõng ngöôøi thaân ñeàu caàu chuùc cho ñöôïc “meï troøn, con vuoâng”, nguï yù laø söï sinh nôû seõ ñöôïc thuaän lôïi, deã daøng vaø caû meï laãn con ñeàu bình an, khoûe maïnh. Nhöng ñeå ñaït ñöôïc nhö vaäy, khoâng chæ döïa vaøo nhöõng lôøi caàu chuùc, maø coøn phaûi caàn ñeán raát nhieàu yeáu toá khaùch quan, trong ñoù cheá ñoä dinh döôõng daønh cho ngöôøi phuï nöõ coù thai ñoùng moät vai troø raát quan troïng. Tröôùc khi mang thai, trong thôøi kyø mang thai cuõng nhö khi cho con buù maø ngöôøi meï coù moät cheá ñoä dinh döôõng ñaày ñuû thì caû meï laãn con ñeàu traùnh ñöôïc moät soá beänh taät, ruûi ro. Ñöùa con seõ troøn trónh, ñuû caân ñuû laïng, cô theå veïn toaøn, trí oùc phaùt trieån toát. Cuõng coù tröôøng hôïp meï thieáu dinh döôõng maø con vaãn khoûe, nhöng thöïc ra laø ngöôøi meï phaûi traû giaù ñaét, vì khi thai nhi phaùt trieån ñaõ ruùt laáy nhieàu chaát dinh döôõng töø cô theå ngöôøi meï. Hôn nöõa, söï khoûe maïnh cuûa ñöùa beù trong tröôøng hôïp naøy chaéc chaén chöa phaûi laø toái öu, vì beù coøn coù khaû naêng phaùt trieån toát hôn nöõa neáu nhö ngöôøi meï coù ñöôïc moät cheá ñoä dinh döôõng ñaày ñuû. Vaø chæ khi ñoù môùi coù theå thöïc söï ñöôïc xem laø “meï troøn, con vuoâng”, toát ñeïp cho caû meï laãn con. Töø thuôû xa xöa, caùc danh y nhö Hippocrates (460-377 tröôùc Coâng nguyeân), Galen (129-199) ñaõ nhaän thaáy raèng 186
  2. Dinh döôõng vaø ñieàu trò 1. Heä tuaàn hoaøn – Löôïng maùu löu thoâng taêng leân 1/3. – Nhòp tim taêng nhanh, töø 70 leân 85 nhòp moät phuùt. – Khoái löôïng maùu trong cô theå töø 4 lít taêng leân 5,2 lít; – Khoái huyeát töông taêng 40%. – Hoàng caàu taêng 18%. Caùc gia taêng naøy ñeàu laø ñeå ñaùp öùng nhu caàu dinh döôõng cho ngöôøi meï vaø thai nhi. 2. Tuyeán noäi tieát Coù nhieàu thay ñoåi quan troïng a. Nang thöôïng thaän taêng saûn xuaát hormon aldosterone ñeå giöõ nöôùc vaø muoái trong cô theå nhieàu hôn cho nhu caàu cuûa thai ngheùn. b. Estrogen vaø progesteron töø noaõn saøo gia taêng ñeå baûo veä thai nhi, traùnh saåy thai trong hai thaùng ñaàu. c. Löôïng ñöôøng cao hôn trong maùu ngöôøi meï ñeå nuoâi thai nhi, insulin töø tuïy taïng gia taêng ñeå kieåm soaùt oån ñònh möùc ñöôøng. d. Tuyeán giaùp hôi lôùn leân ñeå taêng haáp thuï khoaùng iod. ñ. Progesteron, estrogen, human chorionic gonadotropin töø nhau ñöôïc saûn xuaát ñeå duy trì thai trong 8 tuaàn leã ñaàu. e. Sau khi sinh con, tuyeán yeân taêng saûn xuaát prolactin ñeå kích thích vieäc tieát söõa cho con buù. 3. Heä tieâu hoùa Thöïc phaåm löu laïi daï daøy vaø ruoät laâu hôn ñeå ñöôïc tieâu hoùa kyõ vaø söï haáp thuï chaát dinh döôõng cao hôn cho nhu caàu 188
  3. Dinh döôõng vaø ñieàu trò duøng toaøn ñaïm thöïc vaät seõ coù nguy cô thieáu moät vaøi loaïi acid amin caàn thieát. Moät caùch cuï theå, neáu ngöôøi meï uoáng hai ly söõa, aên moät mieáng thòt naïc, mieáng caù baèng loøng baøn tay, keøm theo caùc loaïi haït, rau laø coù theå ñuû cho nhu caàu trong ngaøy. b. Carbohydrat Vì chaát ñaïm ñöôïc duøng cho söï taêng tröôûng teá baøo, neân carbohydrat seõ laø nguoàn naêng löôïng chính cho meï vaø con. Carbohydrat neân ñöôïc söû duïng ña daïng töø gaïo coøn caùm, baùnh mì, boät nguõ coác boå sung caùc loaïi vitamin, rau, traùi caây, khoai... c. Chaát beùo Chaát beùo raát caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa naõo boä thai nhi cuõng nhö laø nguoàn naêng löôïng quan troïng. d. Nöôùc Nöôùc caàn ñeå gia taêng khoái löôïng maùu; traùnh khoâ da, taùo boùn cuõng nhö taïo ra nöôùc oái che chôû phoâi thai. ñ. Vitamin A Vitamin A giuùp da laønh maïnh, thò giaùc toát vaø xöông mau lôùn. Nhu caàu vitamin A khi mang thai khoâng caàn gia taêng, chæ caàn giöõ ñuû nhö möùc bình thöôøng laø khoaûng 750mcg moãi ngaøy. Löôïng vitamin A naøy coù theå deã daøng coù ñöôïc trong phoù maùt, söõa, bô, caùc loaïi rau traùi... 190
  4. Dinh döôõng vaø ñieàu trò thai hoaëc sinh con nheï kyù. Neáu chæ thieáu folacin (acid folic) thì thai nhi deã bò taät nöùt ñoát soáng (spina bifida), khuyeát taät oáng thaàn kinh (neural tube defect). Nhu caàu folacin cuûa ngöôøi meï taêng gaáp ñoâi bình thöôøng hoaëc hôn nöõa, vaøo khoaûng 400mcg moãi ngaøy. Soá löôïng naøy ñöôïc cung caáp ñaày ñuû trong rau laù xanh, traùi caây, gan... Neáu nhieàu folacin quaù thì söï haáp thuï keõm seõ giaûm. Nhu caàu vitamin B12 bình thöôøng laø 2mcg - 4mcg, khi coù thai caàn theâm khoaûng 0,2mcg moãi ngaøy. Vitamin B12 coù nhieàu trong thöïc phaåm ñoäng vaät, neân vôùi nhöõng ngöôøi aên chay caàn uoáng boå sung. i. Vitamin C Nhu caàu vitamin C bình thöôøng laø 60mg moãi ngaøy. Khi mang thai, ngöôøi meï caàn taêng theâm khoaûng 10mg. Chæ caàn uoáng moät ly nöôùc cam laø coù theå ñaùp öùng ñuû nhu caàu naøy. Vitamin C giuùp thai nhi phaùt trieån toát xöông vaø raêng lôïi, taêng cöôøng haáp thuï khoaùng calci vaø saét. k. Saét Saét laø khoaùng chaát caàn thieát cho vieäc taïo hoàng caàu. Nhu caàu saét leân cao nhaát vaøo 3 thaùng cuoái cuûa thai kyø, khi thai nhi caàn saét ñeå döï tröõ cho khoaûng 6 thaùng sau khi sinh, vì trong söõa meï coù raát ít saét. Thai nhi ít khi bò thieáu saét vì coù theå laáy ôû ngöôøi meï, nhöng cuõng vì theá maø ngöôøi meï deã bò thieáu saét neáu khoâng aên ñaày ñuû, vaø seõ daãn ñeán thieáu maùu. Nhu caàu saét bình thöôøng laø 15mg, khi coù thai ngöôøi meï 192
  5. Dinh döôõng vaø ñieàu trò traàm troïng thì ngöôøi meï coù theå bò böôùu coå (lôùn tuyeán giaùp), hormon tuyeán giaùp giaûm vaø ñeán löôït thai nhi bò aûnh höôûng. Ñöùa con sinh ra coù theå seõ bò ñaàn ñoän, thieåu naêng tuyeán giaùp baåm sinh, chaäm phaùt trieån trí tueä, da vaø neùt maët thoâ, xöông thieáu khoaùng chaát vaø cô theå luøn thaáp. Nhöõng ñöùa treû naøy seõ caàn phaûi uoáng hormon tuyeán giaùp suoát ñôøi. Duøng muoái iod vaø haûi saûn ñeàu coù theå giuùp traùnh ñöôïc söï thieáu huït khoaùng chaát naøy. Caùc beänh thöôøng gaëp 1. Beänh tieåu ñöôøng Khi mang thai, moät soá hormon lieân heä tôùi thai ngheùn nhö estrogen, human chorionic gonadotropin, lactogen cuûa nhau (placenta) ñöôïc tieát ra. Caùc hormon naøy laøm giaûm taùc duïng cuûa insulin khieán tuïy phaûi laøm vieäc nhieàu hôn ñeå saûn xuaát theâm. Neáu insulin saûn xuaát khoâng ñuû thì daáu hieäu cuûa beänh tieåu ñöôøng seõ xuaát hieän. ÔÛ moät soá ngöôøi, hieän töôïng naøy maát ñi sau khi sinh, nhöng hôn 50% tröôøng hôïp coù nhieàu nguy cô maéc beänh tieåu ñöôøng trong töông lai. Moïi phuï nöõ coù thai ñeàu neân ñöôïc kieåm tra kyõ caùc daáu hieäu cuûa beänh naøy, vì neáu khoâng phaùt hieän hoaëc khoâng ñieàu trò seõ coù nhieàu nguy cô töû vong cho caû meï laãn con. Ngöôøi meï coù theå bò nhieãm ñoäc, ruùt ngaén thai kyø (sinh non), huyeát aùp cao coäng vôùi caùc bieán chöùng thoâng thöôøng cuûa tieåu ñöôøng nhö beänh voõng maïc, thaän, daây thaàn kinh. Thai nhi coù theå bò khuyeát taät thaàn kinh, beänh tim hoaëc keùm phaùt trieån coät soáng. Tieåu ñöôøng do thai ngheùn thöôøng xaûy ra vaøo giöõa thôøi kyø 194
  6. Dinh döôõng vaø ñieàu trò thaùng cuoái cuûa thai kyø vì khoái löôïng maùu cuûa ngöôøi meï gia taêng. Hieän töôïng naøy laø bình thöôøng vaø seõ maát daàn ñi sau khi sanh khoaûng moät tuaàn. Nhöng neáu öù ñoïng chaát loûng ôû caùc phaàn khaùc cuûa cô theå keøm theo huyeát aùp leân cao, nöôùc tieåu coù nhieàu ure thì laïi laø ñieàu caàn quan taâm. Ñaây coù theå laø daáu hieäu cuûa chöùng tieàn saûn kinh (preeclampsia), ñoâi khi tieáp tuïc ñöa tôùi saûn kinh (eclampsia), moät tình traïng hieám gaëp nhöng cöïc kyø nghieâm troïng, coù theå ñe doïa tính meänh cuûa caû meï laãn con. Khi thaáy coù caùc daáu hieäu naøy, ngöôøi beänh caàn thoâng baùo ngay cho baùc só ñieàu trò. 4. Thieáu maùu Soá löôïng hoàng caàu vaø hemoglobin trong maùu cuûa ngöôøi coù thai thöôøng ôû döôùi möùc trung bình. Nguyeân nhaân thoâng thöôøng laø do thieáu chaát saét trong thöïc phaåm hoaëc thieáu caùc yeáu toá khaùc nhö ñaïm, vitamin B6, B12, C, folacin, khoaùng chaát ñoàng, hoaëc do maát maùu maø khoâng ñöôïc thay theá. Dinh döôõng vôùi ñaày ñuû khoaùng chaát saét trong thöïc phaåm (nhaát laø thòt, gan) laø ñieàu caàn thieát. Ñoâi khi baùc só cuõng cho uoáng theâm töø 30 - 60mg saét moãi ngaøy. 5. Suït caân hoaëc taêng caân Khi ngöôøi meï suït caân ñeán hôn 15% troïng löôïng cô theå thì deã bò beänh tim, phoåi, thieáu hoàng caàu, nhau thai seõ nhoû vaø nheï, ít phaàn töû tieáp nhaän dinh döôõng vaø thaûi chaát baõ, do ñoù coù taùc duïng xaáu cho thai nhi. Nhöng taêng caân quaù möùc cuõng khoâng toát, coù theå ñöa tôùi huyeát aùp cao, tieåu ñöôøng, thai nhi quaù lôùn. Thai nhi ñeán thôøi ñieåm ra ñôøi maø naëng treân 4,5kg cuõng coù ruûi ro beänh 196
  7. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Chæ ñöôïc duøng thuoác choáng acid khi coù höôùng daãn cuûa thaày thuoác. 7. Taùo boùn Vaøo nhöõng thaùng cuoái cuûa thai kyø, nhieàu baø meï than phieàn bò taùo boùn. Phaân thöôøng raén vaø vaøi ngaøy môùi ñaïi tieän moät laàn. Nguyeân nhaân coù theå laø do thai lôùn, taïo söùc eùp vaøo heä tieâu hoùa hoaëc do giaûm söùc caêng cuûa baép thòt vuøng buïng neân söï tieâu hoùa thöïc phaåm chaäm laïi, phaân naèm ôû ñaïi traøng laâu hôn. Ñeå giaûm bôùt taùo boùn, khi mang thai neân uoáng nhieàu nöôùc, aên nhieàu rau traùi coù chaát xô, nguõ coác, gaïo löùc... vaø naêng vaän ñoäng cô theå theo chæ daãn cuûa thaày thuoác. Chæ duøng thuoác nhuaän traøng khi coù höôùng daãn cuûa thaày thuoác ñeå traùnh taùc duïng phuï. Moät trieäu chöùng khaùc laø ngöôøi meï mang thai ñeán cuoái thai kyø thöôøng hay tieåu tieän nhieàu laàn hôn, vì thai eùp vaøo baøng quang, laøm caêng leân vaø gia taêng nhu caàu tieåu tieän. 8. Noân oùi Trieäu chöùng naøy thöôøng xaûy ra vaøo thaùng ñaàu cuûa thai kyø, khi hormon human chorionic gonadotropin leân cao ñeå giuùp noaõn saøo thuï tinh laøm toå ôû daï con. Ñeán thaùng thöù tö, hormon naøy giaûm thì noân oùi cuõng giaûm theo. Noân oùi coù theå xaûy ra baát cöù luùc naøo trong ngaøy, nhöng thöôøng nhaát laø vaøo saùng sôùm, khi vöøa thöùc daäy. Coù ngöôøi bò nhieàu, coù ngöôøi chæ bò nheï trong ít ngaøy. Khoâng coù thuoác vaø cuõng khoâng neân duøng thuoác ñeå giaûi 198
  8. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Moät soá ruûi ro khi mang thai Moät soá thoùi quen khoâng toát coù theå ñöa tôùi ruûi ro cho thai nhi vaø ngöôøi meï: 1. Röôïu Caùc chuyeân gia ñeàu ñoàng yù raèng, khoâng coù moät löôïng röôïu naøo coù theå goïi laø an toaøn cho ngöôøi meï ñang mang thai. Ngöôøi meï nghieän röôïu seõ ñöa tôùi nhieàu ruûi ro baát thöôøng cho thai nhi, maø hoäi chöùng “khuyeát taät” laø roõ raøng nhaát. Treû sinh ra nheï caân, ngaén chieàu cao, ñaàu moû, muõi roäng... Khi lôùn leân, nhöõng ñöùa beù naøy seõ chaäm phaùt trieån trí tueä vaø moïi chöùc naêng cô theå. Lyù do laø vì röôïu töø maùu ngöôøi meï seõ qua nhau thai ñi vaøo thai nhi, hoøa trong maùu vaø teá baøo. Vì thai nhi chöa coù loaïi enzym caàn thieát ñeå phaân huûy röôïu neân röôïu gaây ra haäu quaû xaáu cho naõo boä, nhaát laø vaøo thôøi kyø ñaàu cuûa thai kyø, khi heä thaàn kinh ñang ñöôïc kieán taïo. Vì theá, toát nhaát laø khi coù thai khoâng neân uoáng baát kyø loaïi röôïu bia naøo, duø laø vôùi moät löôïng raát nhoû. 2. Thuoác laù Carbon monoxyd (CO) trong khoùi thuoác laù baùm vaøo hemoglobin trong maùu, gaây trôû ngaïi cho söï chuyeân chôû oxy. Do ñoù, thai nhi seõ bò giaûm oxy, sinh ra nheï caân, chaäm hoïc hoûi. Thuoác laù cuõng laøm cho ngöôøi meï thieáu oxy, tim phaûi laøm vieäc nhieàu hôn, deã bò saåy thai. Khi huùt thuoác nhieàu, ngöôøi meï cuõng aên uoáng ít hôn neân suy dinh döôõng. 200
  9. Dinh döôõng vaø ñieàu trò 5. AÊn kieâng khem ñeå bôùt maäp Neáu ngöôøi meï ñang mang thai aùp duïng moät cheá ñoä aên uoáng kieâng khem ñeå giaûm caân, seõ coù nhieàu nguy cô thieáu dinh döôõng cho caû meï laãn con. Ngay caû nhöõng phuï nöõ khoâng coù thai maø giaûm aên uoáng cuõng khoâng toát, coù theå ñöa tôùi roái loaïn kinh nguyeät, khoâng coù tröùng ruïng, voâ sinh. 6. Caø pheâ Moät soá nghieân cöùu cho raèng ngöôøi meï mang thai uoáng caø pheâ ôû möùc döôùi 200mg moãi ngaøy thì khoâng coù aûnh höôûng xaáu cho thai nhi. Neáu söû duïng treân 500mg moãi ngaøy thì thai nhi coù theå bò aûnh höôûng nhö nheï caân, voøng ñaàu nhoû. Tuy nhieân, caùc chuyeân gia y teá ñeàu khuyeân nhöõng baø meï khi mang thai neân traùnh duøng caø pheâ. Keát luaän Dinh döôõng ñoùng vai troø raát quan troïng trong thai ngheùn. Vôùi thai nhi, ñaõ coù caâu noùi “Meï aên sao thì con laø vaäy”. Cheá ñoä dinh döôõng daønh cho ngöôøi meï coù ñöôïc ñaày ñuû thì ñöùa con môùi buï baãm, khaùu khænh, trí tueä tinh anh, mau lôùn, coøn ngöôøi meï thì duy trì ñöôïc söùc khoûe, ñuû söùc chaêm soùc toát cho con vaø vui vôùi gia ñình. 202
  10. Dinh döôõng vaø ñieàu trò sinh laïi coù ñaày ñuû chaát dinh döôõng. “Thì haø côù gì phaûi ngoài vaïch aùo cho con buù, hôû baùc? Vöøa maéc côõ laïi xaáu ngöôøi ñi.” Coâ chaùu taân thôøi cuûa toâi noùi vaäy. Chaû hieåu coâ ta noùi ñuøa hay noùi thaät. Nhöng coù leõ chaúng phaûi moät mình chaùu noùi vaäy, maø nhieàu baø meï baây giôø cuõng nghó nhö theá. Ngaøy nay, chæ vaøi tuaàn sau khi sinh laø caùc baø meï ñeàu phaûi trôû laïi vôùi coâng vieäc laøm aên, khoâng coù nhieàu thì giôø ngoài cho con buù. Neân caùi taäp tuïc cao ñeïp oâm con vaøo loøng, cho con buù cuõng daàn daàn ñi vaøo dó vaõng. Nhaát laø vôùi nhöõng ngöôøi daân thaønh thò. Vaø nhaát laø taïi caùc quoác gia vaên minh, kyõ ngheä. Taïi Hoa Kyø, caùch ñaây hôn nöûa theá kyû, coù khoaûng 65% treû sô sinh ñöôïc oâm baàu söõa meï. Ñeán cuoái theá kyû vöøa qua thì con soá treû em may maén ñoù tuït xuoáng coøn 25%. Cuõng coù moät soá baø meï coù lyù do chính ñaùng nhö ít söõa, khoâng ñuû cho con buù, hoaëc ñau beänh, keùm söùc khoûe... Nhöng cuõng coù nhieàu ngöôøi laø vì khoâng ñöôïc höôùng daãn veà lôïi ích cuûa doøng söõa meï. Töø thuôû taïo ra loaøi ngöôøi, Thöôïng Ñeá ñaõ tin caäy giao cho phuï nöõ caùi troïng traùch mang thai, sinh con roài cho con buù. Do ñoù hoï môùi ñöôïc Thöôïng Ñeá ban cho caëp nhuõ hoa baàu bónh ñaày aép söõa. Söõa meï laø thöïc phaåm hoaøn toaøn thích hôïp cho söï taêng tröôûng cuûa beù môùi sinh. Söõa boø coù nhieàu calci vaø chaát ñaïm khaùc caàn cho con beâ mau lôùn, bieát ñi. Coøn treû sô sinh laïi caàn taêng tröôûng naõo boä vaø daây thaàn kinh nhieàu hôn, vaø söõa meï cung caáp nhöõng chaát dinh döôõng ñuùng vôùi nhu caàu naøy. 204
  11. Dinh döôõng vaø ñieàu trò nhieàu khaùng theå giuùp con choáng traû vôùi moät soá beänh thöôøng maéc phaûi trong thôøi gian maáy thaùng ñaàu. 3. Söõa meï laø nguoàn thöïc phaåm töï nhieân, hoaøn toaøn tinh khieát vaø luùc naøo cuõng ñöôïc giöõ ôû nhieät ñoä thích hôïp, saün saøng khi con caàn ñeán. Ngöôøi meï khoâng caàn phaûi quan taâm ñeán bình söõa, nôi caát söõa, ñoà pha söõa, ñun naáu nöôùc soâi... 4. Söõa meï coù thaønh phaàn hoùa hoïc ñaëc bieät thích hôïp vôùi cô theå treû sô sinh maø khoa hoïc cho ñeán nay vaãn khoâng theå taïo ra ñöôïc. Söõa meï coù ñuû chaát dinh döôõng, töø chaát ñaïm, chaát beùo, vitamin, khoaùng chaát... Söõa meï laïi deã tieâu hoùa vaø deã haáp thuï. Chaát beùo trong söõa meï thuoäc nhoùm chöa baõo hoøa neân raát toát cho treû. 6. Söõa meï thöôøng ít ñoùng cuïc hôn söõa boø neân ít khi gaây ra taùo boùn, tieâu chaûy hoaëc dò öùng. 7. Ñaëc bieät söõa meï coù nhieàu khaùng theå choáng laïi moät soá beänh taät. Treû sô sinh buù söõa meï ñöôïc höôûng söï mieãn dòch töï nhieân ñoái vôùi caùc beänh nhö baïi lieät, beänh do caùc vi khuaån E. Coli, Salmonella, Shigella gaây ra cho heä tieâu hoùa. 8. Cho con buù söõa meï raát an toaøn, khoâng bò nhieãm hoùa chaát, khaùng sinh, laïi khoâng phaûi maát tieàn mua caùc loaïi söõa ñaëc bieät daønh cho treû sô sinh. Hôn nöõa, ngay caû loaïi söõa ñaét tieàn nhaát cuõng vaãn khoâng toát baèng söõa meï. 9. Khi buù söõa meï, em beù thöôøng töï nhaû nuùm vuù khi no buïng. Nhö vaäy traùnh ñöôïc tröôøng hôïp buù quaù nhieàu 206
  12. Dinh döôõng vaø ñieàu trò Moãi tuaàn ñeàu neân theo doõi möùc taêng caân cuûa treû. Moät vaøi vaán ñeà caàn löu yù 1. Söõa meï thöôøng coù raát ít vitamin A vaø caùc khoaùng chaát saét, ñoàng. Thöôøng thì khoâng gaây taùc haïi gì, vì cô theå treû ñaõ döï tröõ moät soá lôùn caùc chaát naøy ñuû duøng trong khoaûng 6 thaùng ñaàu tieân. Nhöng neáu cheá ñoä dinh döôõng trong thôøi gian mang thai keùm, treû sinh ra nheï kyù, ngöôøi meï caàn löu yù boå sung ñaày ñuû caùc chaát dinh döôõng naøy trong thôøi gian cho con buù. 2. Ñoâi khi ngöôøi meï coù theå khoâng ñuû söõa cho con buù. Tuy nhieân, tröôøng hôïp naøy ít khi xaûy ra, tröø phi ngöôøi meï maéc moät beänh naøo ñoù gaây ra thieáu söõa, taét tuyeán söõa... Neáu thieáu söõa keùo daøi, caàn cho treû buù daëm theâm söõa bình. Cheá ñoä dinh döôõng cho ngöôøi meï Trong khi nuoâi döôõng con baèng söõa cuûa mình thì ngöôøi meï cuõng caàn löu taâm tôùi cheá ñoä dinh döôõng ñaày ñuû cho baûn thaân. Ngöôøi meï phaûi taêng theâm khaåu phaàn aên, caân ñoái ña daïng caùc loaïi thöïc phaåm nhö thòt, caù, tröùng, söõa, rau traùi vaø caùc loaïi vitamin, khoaùng chaát. Nöôùc uoáng khoaûng 2 lít moãi ngaøy ñeå buø ñaép laïi soá chaát loûng chuyeån sang söõa. Ngay sau khi sinh, neáu ngöôøi meï khoâng phaûi uoáng thuoác, beù chaøo ñôøi bình thöôøng khoûe maïnh, thì coù theå cho con buù moãi beân vuù vaøi phuùt. Nhöõng gioït söõa non (colustrum) raát laø quyù giaù vì coù nhieàu chaát boå döôõng cuõng nhö khaùng theå. 208
  13. Dinh döôõng vaø ñieàu trò cuûa em beù. Vì theá, khi söû duïng baát cöù loaïi thuoác naøo cuõng caàn phaûi tham khaûo yù kieán cuûa baùc só ñieàu trò ñeå bieát laø coù neân tieáp tuïc cho con buù hay khoâng. Khi duøng caùc thuoác sau ñaây thì khoâng cho con buù: – Thuoác atropin, thuoác warfarin choáng ñoâng maùu. – Thuoác chöõa beänh tuyeán giaùp. – Thuoác chöõa ung thö. – Thuoác coù chaát aù phieän. – Khaùng sinh tetracyclin, metronidazole vaø nhieàu thuoác khaùc. Cafeine, nicotine vôùi löôïng nhoû coù theå khoâng sao, nhöng neáu nhieàu thì seõ coù taùc duïng khoâng toát ñeán em beù. Keát luaän Söõa meï laø nguoàn dinh döôõng quyù giaù maø taïo hoùa ban taëng cho con ngöôøi. Moãi con ngöôøi chæ coù ñöôïc moät thôøi gian raát ngaén nguûi ñeå taän höôûng doøng söõa meï. Thaät khoâng may khi vì baát cöù lyù do naøo ñoù maø moät ñöùa treû sinh ra khoâng ñöôïc nuoâi baèng nhöõng gioït söõa ngoït cuûa meï hieàn. Ngoaøi söï baát lôïi veà maët dinh döôõng, treû lôùn leân thieáu söï vuoát ve trìu meán vaø gaàn guõi vôùi ngöôøi meï cuõng seõ coù moät taâm lyù khôûi ñaàu cuoäc soáng khoâng toát laém. Vì theá, nhöõng baäc laøm cha meï neân hieåu roõ vaø caân nhaéc taát caû nhöõng öu ñieåm cuûa vieäc nuoâi con baèng söõa meï, ñöøng vì thieáu hieåu bieát maø ñeå cho ñöùa con thaân yeâu cuûa mình phaûi chòu moät söï thieät thoøi khoâng gì coù theå buø ñaép ñöôïc. 210
  14. Dinh döôõng vaø ñieàu trò thöùc thoâng thöôøng nhaát maø ngöôøi meï caàn bieát ñeå coù theå nuoâi döôõng con thaät toát. 1. Neân cho treû buù loaïi söõa naøo? Trong 6 thaùng ñaàu tieân, chæ cho con buù söõa meï laø toát nhaát. Tröø phi vì moät lyù do naøo ñoù maø ngöôøi meï khoâng ñuû söõa ñeå thoûa maõn nhu caàu cuûa con hoaëc khoâng theå cho con buù thì môùi choïn moät loaïi söõa ñaëc bieät daønh cho treû sô sinh ñeå boå sung hoaëc thay theá. Hieän nay, daïng söõa phoå bieán nhaát ñöôïc duøng laø söõa hoäp ôû daïng boät (formula), coù nhieàu loaïi khaùc nhau, ñöôïc cheá bieán theo yeâu caàu cung caáp ñaày ñuû chaát dinh döôõng thích hôïp cho töøng ñoä tuoåi, töø sô sinh cho ñeán caùc doä tuoåi lôùn hôn. Söõa boø ñoùng hoäp hoaëc söõa töôi chöa pha loaõng coù nhieàu chaát ñaïm, muoái khoaùng, ít carbohydrat. Loaïi söõa naøy thích hôïp vôùi söï phaùt trieån cô theå raát nhanh cuûa loaøi vaät, vaø khoù tieâu hoùa ñoái vôùi cô theå cuûa treû em. Nghieân cöùu cho thaáy raèng moät con beâ chæ caàn khoaûng 50 ngaøy ñeå taêng caân gaáp ñoâi so vôùi luùc môùi sinh ra, trong khi ñoù treû con lôùn chaäm hôn nhieàu, chæ coù theå taêng caân gaáp ñoâi sau khi sinh khoaûng 150 ngaøy. Neáu phaûi duøng söõa boø nhö söï choïn löïa baét buoäc thì caàn pha loaõng tuøy theo ñoä tuoåi cuûa treû. Nhieàu ñöùa treû bò dò öùng hoaëc khoâng dung naïp söõa boø thì coù theå thay theá baèng loaïi söõa cheá töø ñaäu naønh. 212
  15. Dinh döôõng vaø ñieàu trò soá laàn giaûm ñi. Chaúng haïn, 5 thaùng tuoåi thì 4, 5 laàn moät ngaøy; tôùi 9 thaùng thì ruùt xuoáng coøn 3 laàn. Neáu treû ñöôïc buù hoaøn toaøn laø söõa meï thì soá laàn caàn taêng leân, vì söõa meï raát deã tieâu hoùa, treû seõ mau ñoùi. 4. Thöïc phaåm cho con: mua saün hay laøm laáy? Naâng niu buù môùm ñeâm ngaøy, Coâng cha nghóa meï coi taày bieån khôi. Buù môùm laø hình thöùc nuoâi con cuûa caùc cuï ta khi xöa. Söõa töø baàu vuù meï, thöùc aên thì meï nhai roài môùm cho con, cho tôùi khi con aên thöùc aên ñaëc ñöôïc. Thöïc laø caû moät coâng trình maø chæ tình thöông ngöôøi meï môùi laøm ñöôïc cho con mình. Nhöõng ngöôøi meï ngaøy nay chuùng ta khoâng laøm gioáng nhö caùc cuï xöa kia, moät phaàn vì söï thay ñoåi quan nieäm trong caùch nuoâi con, moät phaàn vì saün coù nhöõng loaïi söõa vaø thöïc phaåm raát tieän duïng vaø ñaày ñuû dinh döôõng. Thöïc phaåm ñöôïc cheá bieán saün coù raát nhieàu loaïi, thích hôïp cho treû ôû töøng ñoä tuoåi khaùc nhau, ngöôøi meï chæ vieäc choïn mua loaïi naøo thích hôïp vôùi ñoä tuoåi vaø tình traïng söùc khoûe cuûa con mình. Vaø vieäc nuoâi treû baèng nhöõng loaïi thöïc phaåm naøy raát deã daøng vaø tieän lôïi. Caùc thöïc phaåm naøy coù nhöõng ñaëc ñieåm chung nhö sau: a. Döïa theo thaønh phaàn trong söõa meï neân coù ñaày ñuû chaát dinh döôõng. b. Tuaân thuû caùc tieâu chuaån veä sinh vaø an toaøn thöïc phaåm, ñöôïc kieåm nghieäm kyõ tröôùc khi löu haønh neân raát an toaøn khi söû duïng. 214
  16. Dinh döôõng vaø ñieàu trò töï nhieân maø ñöùa treû naøo cuõng coù. Töø sô sinh cho ñeán 3, 4 thaùng tuoåi, mieäng beù chöa saün saøng ñeå nhaän thöïc phaåm ñöa vaøo, chæ bieát ngaäm nuùm vuù. Vì theá, cho aên thöïc phaåm ñaëc baèng thìa seõ bò ñaåy ra vaø cuõng khieán beù khoù chòu. Sau 4 thaùng tuoåi, moâi mieäng ñuû söùc maïnh ñeå kheùp kín mieäng vaø vieäc aên baèng thìa coù theå thöïc hieän ñöôïc. Ñoàng thôøi ôû tuoåi naøy, treû coù theå ngoài vöõng, haù mieäng ñoùn thöùc aên. Nhö vaäy, veà maët khaû naêng thì treû coù theå baét ñaàu aên thöïc phaåm ñaëc töø khoaûng sau 4 thaùng tuoåi. Tuy nhieân, caùc nghieân cöùu cho thaáy laø heä tieâu hoùa cuûa treû vaãn chöa thöïc söï ñuû söùc ñeå tieáp nhaän thöùc aên ñaëc, bao goàm caû khaû naêng tieâu hoùa vaø haáp thuï dinh döôõng trong thöùc aên. Vì theá, lôøi khuyeân chung cuûa taát caû caùc chuyeân gia dinh döôõng vaø y teá laø chæ neân baét ñaàu cho treû aên daëm vôùi thöùc aên ñaëc keå töø sau 6 thaùng tuoåi. Töø sô sinh cho ñeán 6 thaùng tuoåi, ñieàu kieän dinh döôõng lyù töôûng nhaát vaãn laø söõa meï, hoaëc neáu khoâng ñöôïc vaäy thì coù theå boå sung theâm baèng caùc loaïi söõa ñaëc bieät daønh cho treû sô sinh. Sau 6 thaùng tuoåi, vaãn tieáp tuïc cho treû buù söõa meï, nhöng coù theå baét ñaàu cho treû aên daëm theâm moät ít thöùc aên trong ngaøy. Thöùc aên daëm cho treû neân baét ñaàu vôùi caùc loaïi boät nguõ coác. Coù theå laø boät gaïo löùc, caùc loaïi ñaäu nhö ñaäu xanh, ñaäu ñoû... vaø haàu heát ñeàu ñöôïc boå sung caùc vitamin vaø khoaùng chaát, raát deã tieâu hoùa. Khoâng cho treû aên baèng caùch pha loaõng boät roài cho vaøo bình. Toát nhaát laø taäp cho treû laøm quen daàn vôùi vieäc aên baèng thìa vaø vôùi thöïc phaåm coù ñoä ñaäm ñaëc taêng daàn. 216
  17. Dinh döôõng vaø ñieàu trò tieáp trong vaøi ngaøy ñeå treû phaân bieät vaø laøm quen vôùi höông vò môùi. Neân laøm chín thòt, gan, caù... baèng nhöõng phöông phaùp nhö luoäc, haáp, naáu nhöø... nhöng traùnh khoâng chieân, raùn vôùi nhieàu daàu môõ. Loøng ñoû tröùng cuõng coù theå baét ñaàu cho treû aên vaøo sau 6 thaùng tuoåi, baét ñaàu chæ vôùi moät thìa nhoû roài taêng daàn cho tôùi moät loøng ñoû tröùng moãi ngaøy. Loøng traéng tröùng coù theå gaây dò öùng cho treû, chæ neân cho aên khi ñaõ lôùn hôn nhieàu vaø phaûi deø daët theo doõi laàn aên ñaàu tieân. 8. Coù neân cho beù töï aên moät mình? Khi ñuû lôùn ñeå töï caàm thìa xuùc thöùc aên ñöa vaøo mieäng, treû thöôøng raát thích laøm vieäc naøy. Nhieàu baø meï ngaïi khoâng cho treû töï aên, vì treû thöôøng laøm ñoå thöùc aên vöông vaõi cuõng nhö ñeå thöùc aên dính vaøo tay chaân, maët muõi... Tuy nhieân, ñeå cho treû töï aên moät mình laø ñieàu caàn thieát ñeå giuùp treû phaùt trieån nhanh caùc kyõ naêng vaän ñoäng. Cöû ñoäng cuûa treû seõ ngaøy caøng kheùo leùo hôn khi coù ñieàu kieän ñeå vaän ñoäng theo yù muoán, coøn neáu ngaên khoâng cho treû töï laøm moät soá vieäc, treû seõ chaäm phaùt trieån hôn. Maëc duø vaäy, chæ neân cho treû töï aên moät mình döôùi söï “giaùm saùt” theo doõi chaët cheõ cuûa ngöôøi meï. Tröôùc heát, phaûi taém röûa cho treû thaät saïch seõ tröôùc khi aên, vì thaät ra treû khoâng chæ aên baèng thìa maø coøn raát thích duøng tay boác thöùc aên cho vaøo mieäng. Thöùc aên rôi xuoáng laám baån caàn laáy ñi 218
  18. Dinh döôõng vaø ñieàu trò treû aên ñöôïc khoâng phaûi laø ít. Chæ vì cha meï luoân muoán cho treû aên nhieàu hôn neân môùi thaáy raèng löôïng thöùc aên nhö theá laø ít. Tuy nhieân, coù nhöõng tröôøng hôïp maø treû thöïc söï bieáng aên, khoâng chòu aên ñuû löôïng dinh döôõng caàn thieát, khieán cho caùc baäc cha meï raát lo ngaïi nhöng khoâng bieát laøm sao ñeå treû chòu aên nhieàu hôn. Sau ñaây laø moät soá gôïi yù coù theå giuùp treû aên ngon hôn, vaø nhôø ñoù coù theå aên nhieàu hôn: a. Böõa aên caàn coù khoâng khí thoaûi maùi, thaân thieän, khoâng eùp treû ngoài goø boù treân gheá. b. Khích leä treû baèng nhöõng troø vui, vöøa chôi vöøa aên, baèng thöïc phaåm nhieàu maøu saéc, höông vò khaùc nhau. c. Ñeå treû ñöôïc thoaûi maùi, töï khaùm phaù moùn aên vôùi caùc giaùc quan cuûa mình, sôø moù moùn aên, ngöûi moùn aên, neám thöû moùn aên... Taát nhieân laø phaûi ñaûm baûo caùc ñieàu kieän veä sinh tröôùc khi cho treû aên. d. Cho treû aên nhieàu moùn aên khaùc nhau töø khi beù ñöôïc 7 – 8 thaùng tuoåi, ñeå treû quen vôùi nhieàu loaïi thöùc aên; ñ. Coù khi treû thích moùn naøy maø khoâng thích moùn kia, khoâng neân eùp treû aên nhöõng moùn khoâng thích. Coù theå vaøo thôøi gian khaùc treû laïi thay ñoåi khaåu vò vaø seõ thích moùn ñoù. e. Khoâng neân cho thuoác boå, thuoác trò beänh vaøo thöùc aên, vì muøi vò thay ñoåi vaø laøm treû thaáy e ngaïi khi aên. e. Khoâng coá eùp treû aên heát phaàn aên, khi treû khoâng thích seõ noân oïe. Laáy thöùc aên vöøa ñuû, khoâng quaù nhieàu coù theå 220
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2